Múa Rối Nước

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

362
lượt xem 99
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Rối nước là một trong những loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc của Việt Nam và chỉ Việt Nam mới có. Có thể nói rối nước là hình thức thu nhỏ của ngày hội làng cả về không gian và thời gian. Nghệ thuật múa rối nước được hình thành từ thời kỳ Đại Việt (1010 – 1225), cụ thể là đời Lý Nhân Tông (1121).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Múa Rối Nước

Múa R i Nư c R i nư c là m t trong nh ng lo i hình ngh thu t dân gian c s c c a Vi t Nam và ch Vi t Nam m i có. Có th nói r i nư c là hình th c thu nh c a ngày h i làng c v không gian và th i gian. Ngh thu t múa r i nư c ư c hình thành t th i kỳ i Vi t (1010 – 1225), c th là i Lý Nhân Tông (1121). Bia Sùng Thi n Diên Linh d ng năm Thiên Phù Du Vũ th hai (1221) t i chùa i (Hà Nam Ninh) có vi t v lo i hình ngh thu t này “ Hư ng Trư ng lô sông bi c Ng i n báu Linh Quang. Nghìn thuy n như ch p gi t gi a dòng. Muôn tr ng như s m vang d y nư c. Dư i hiên ng c th t H i ng Phương Bá, trong th m an t u chương bi u sư tiên. Th rùa vàng i ba ng n núi trên m t d p d n, phơi mai văn l b n chân dư i dòng sông l l ng. Li c m t nhìn b , hé môi phun b n. Ng a trông gi i mũ nhà vua,
cúi xét b u tr i l ng l ng. Trông vách d ng cheo leo, d o nh c Thi u réo r t. C a ng m ra, th n tiên xu t hi n. u là dáng i u Thiên cung, há ph i phong t Tr n th . Vươn tay nh dâng khúc i phong, nhăn mày thuý ng i ca V n T t. Chim quý t ng àn ca múa, thú lành thành i xênh xang. T i lúc áo vàng x bóng, xe báu s p v . n gi a ư ng b ng ph ng ngoài cõi Qu ng thiên. Hư ng ài cao v l c a, quay lưng Rùa l n i ba non. Ng m bàn son mà v y u kéo uôi an ph n. Chim líu lo trong mây, h g m h m xu ng núi. Tr h t oai hùng, c n v thu nh … L i có hai toà l u hoa, trong treo chuông vàng, kh c hình chú ti u mình m c áo nâu sòng, v n máy ng m giơ v chuông lên ánh. Nghe v bao gươm mà ng nghiêm quay m t, nhìn thánh minh mà khom c t cúi u…“
R i nư c ư c ra i mi n b c, nơi có nhi u ao h . Có th nói R i nư c chùa Thày là cái nôi c a ngh thu t r i nư c Vi t Nam. Truy n thuy t k l i r ng thi n sư T ào H nh n làm tr trì t i chùa Thày và d y nhân dân múa r i nư c. Dư i th i Lê M t (1533 – 1788) sân kh u r i nư c chùa Thày (hay còn g i là “Thu ình”) ư c xây d ng như m t công trình ki n trúc trong h Long Trì trư c chùa. ây là m t nhà hát hoàn ch nh, ngoài sân kh u còn có hai gian bên c nh dàn nh c và di n viên chu n b . R i nư c là m t lo i hình ngh thu t bi u di n ngoài tr i, m t nư c làm sân kh u cho con r i làm trò, di n k ch.
Ao, h là nơi d ng mái ình hay m t nhà nh d u ngư i i u khi n. Di n tích xung quanh ao, h là nơi cho khán gi thư ng th c lo i hình ngh thu t này. Sân kh u nư c ư c trang trí b ng các màn hoa văn r c r cùng v i ti ng loa, ti ng tr ng, ti ng chiêng … R i nư c thư ng ư c bi u di n vào nh ng ngày h i làng hay nh ng ngày h i xuân. “Chú T u” là hình tư ng c trưng c a ngh thu t múa r i nư c, cùng v i câu ca dao : Ta v ta t m ao ta Dù trong dù c ao nhà v n hơn
NV ch ch t trong Nghê thu t R i nư c - chú T u Chú T u có thân hình tròn trĩnh, qu n kh i u, u trái ào ng nghĩnh, khoé m t tinh ngh ch, n cư i hóm h nh, thư ng m màn cho nh ng bu i di n. M t i u r t thú v trong r i nư c là t l kích thư c gi a các con r i ư c t o nên r t kh p khi ng. Ví d như trong c nh câu cá thì ngư i ánh cá r t bé còn con cá l i r t to … trong cùng m t không gian và th i gian. Nh ng trò r i nư c t o hình theo ki u ngây ngô, ngư c i này l i ư c khán gi m i th i i, m i châu l c ch p nh n và cùng thích thú hò reo.
R i nư c bao g m nhi u lo i hình trong ngh thu t dân gian như : kh c g , t c tư ng, di n xư ng, văn h c, âm nh c và ngh thu t c a các ngh th công như : sơn th p, an lát, b n dây … Ngh thu t “Sơn son th p vàng” ã giúp nh ng con r i m c m c, tr n tr i có nh ng ánh vàng, ánh b c ho t ng trên m t nư c ã t o nên s lung linh huy n o và kỳ di u. Lúc này khi nhìn xu ng m t h g n sóng, lăn tăn l i th y hình bóng con r i ư c ph n chi u xu ng, th c th c, o o hoà qu n v i nhau, tôn vinh thêm v p l ng l y và mơ màng c a các con r i. Ch nh trang l i R i nư c
Hai hình th c i u khi n con r i nư c mà các ngh nhân thư ng dùng là : Trò dây và trò sào. Tuy nhiên các k thu t nhà ngh v n ư c b o lưu. - Trò dây : Con r i ư c g n vào s i dây và m i ho t ng c a con r i này u theo s i dây i u khi n. Hi u qu c a trò dây giúp có th i u khi n con r i i xa kho ng 20 m – 30 m, con r i có th ti n sát b ao (nơi khán gi ng i) m i nư c, m i tr u, nh n hoa … - Trò sào : ây là trò ư c các phư ng r i nư c s d ng nhi u nh t vì tính ơn gi n và hi u qu . Trò sào là ngư i i u khi n con r i b ng chi c sào. Mu n ưa con r i ra xa như trò dây ngư i ta s d ng th pháp n i sào. Thu kh c ho nhưng trên sân kh u r i nư c l i vô cùng hài hoà. Chính t vi c k t h p gi a l a v i nư c khéo léo và tài tình như v y mà r i nư c Vi t Nam ngày càng thêm h p d n ngư i xem. Nh ng con r i nư c – linh h n c a ng ru ng Vi t Nam ã d n d t chúng ta vào m t c nh th n tiên, ch t n t i nơi nư c và l a hoà qu n v i nhau.
V i r i nư c, vi c t o hình con r i và l p t máy móc là quan tr ng b c nh t, k t i là ngh thu t bi u di n. N u như trong các b môn ngh thu t khác ngư i di n viên ra sân kh u ư c khán gi bi t n thì nh ng di n viên r i nư c luôn ph i ngâm mình dư i nư c, khéo léo i u khi n nh ng cây sào v i vô s s i dây mà không l k thu t c a mình và ch xu t hi n khi t m mành tre cu n lên vào phút chót bu i di n. Có th nói ngôn ng ngh thu t r i nư c là các c ng hình th . Ngh sĩ t o hình s n xu t ra con r i là cơ s v t ch t và k thu t c a ngh thu t r i.
Ngh thu t i u khi n và âm nh c ã th i linh h n làm cho con r i s ng ng trư c ngư i xem. Ngh thu t l ng ti ng ã ưa văn h c vào sân kh u. Do không ch dành riêng cho nh ng ngư i nông dân như xưa, nay ã ph c v nhi u t ng l p trong xã h i nên ngh thu t r i nư c ngày m t hoàn thi n và phong phú hơn. Âm nh c trong r i nư c thư ng n ng v thanh nh c hơn khí nh c. Nh ng làn i u thư ng ư c s d ng là chèo, dân ca, quan h , ch u văn, tu ng … Âm nh c trong múa r i nư c là s nh c l i âm nh c c a múa sân ình, n i tr i nh t là tr ng múa sư t . Dàn nh c r i nư c g m : - B gõ : Tr ng cái, tr ng , thanh la, não b t, mõ - B dây : Nh , h - B g y : nguy t, tam, tranh, tam th p l c - B hơi : Sáo trúc, kèn b u
Các ti t m c cs c: - Xay lúa - Giã g o - Múa T u - Múa r ng - Múa sư t - T linh - Leo c t t pháo - Múa bát tiên
- B t vt - ánh cá - Ch i trâu - ua thuy n - Lân tranh c u Các trích o n trong sân kh u ca k ch c truy n : - Th Màu lên chùa (chèo) - Th t c m M nh Ho ch (tu ng) - Chém tá (tu ng) Các nghi th c tôn giáo : - T th n - Ch y àn - B tc - M l ng
Ngh thu t múa r i nư c ã óng góp tích c c vào s gìn gi và phát huy v n văn hoá dân gian c a a phương và c nư c. R i nư c Vi t Nam là m t óng góp ngh thu t vào kho tàng r i qu c t .