TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
3
MỨC ĐỘ ĐAU VÀ MỐI LIÊN QUAN VỚI CÁC ĐẶC ĐIỂM
CỦA NGƯỜI BỆNH BỎNG TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
Võ Thanh Phong1, Nguyễn Thị Quỳnh Giao1, Nguyễn Thị Xuân Thảo1,
Lê Thị Mỹ Chi1, Nguyễn Thị Hoa1, Ngô Thị Ánh Nguyệt1,
Nguyễn Thị Ngọc Lan1, Dương Thị Dung1, Văng Thị Yến Nhi1
TÓM TẮT1
Đặt vấn đề: Bỏng là một trong những chấn
thương đau đớn nhất mà con người phải chịu
đựng. Kiểm soát cơn đau tốt sẽ giúp nâng cao
chất lượng cuộc sống và giúp người bệnh (NB)
phục hồi nhanh hơn. Điều dưỡng bỏng có vai trò
quan trọng giúp đánh giá, kiểm soát và làm giảm
mức độ đau (MĐĐ) cho NB.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
Nghiên cứu (NC) mô tả cắt ngang trên 260 người
bệnh bỏng (NBB) tại bệnh viện Chợ Rẫy từ
3/2023 - 8/2023.
Kết quả: MĐĐ trung bình của NBB là 7 [6-
8]. Không có sự khác biệt về MĐĐ giữa NB có
bỏng sâu riêng lẻ và NB không có bỏng sâu riêng
lẻ (p=0,09). Không có sự khác biệt giữa MĐĐ và
các đặc điểm nhân khẩu học. Phân tích hồi quy
đa biến về vị trí bỏng cho thấy có sự khác biệt về
MĐĐ ở NBB ở thân hoặc chi dưới với NB không
bỏng ở thân hoặc chi dưới. Ngoài ra, NB bỏng
diện tích ≥60% diện tích bề mặt cơ thể (TBSA)
có MĐĐ cao hơn so với NB bỏng <10% TBSA
là 2,851 điểm với p=0,026.
Kết luận: Hầu hết NBB đều cảm thấy đau.
MĐĐ trung bình của NBB là 7 [6-8]. NB bỏng
1Bệnh viện Chợ Rẫy
Chịu trách nhiệm chính: Võ Thanh Phong
SĐT: 0904919944
Email: windy21193@gmail.com
Ngày nhận bài: 18/6/2024
Ngày phản biện khoa học: 26/6/2024
Ngày duyệt bài: 27/7/2024
diện tích và số lượng lớn, bỏng ở thân hoặc chi
dưới sẽ bị đau nhiều hơn.
Từ khóa: đau, mức độ đau, bỏng, người
bệnh bỏng
SUMMARY
PAIN SEVERITY AND THE RELATION
TO THE CHARACTERISTICS OF
BURN PATIENTS AT CHO RAY
HOSPITAL
Background: Burns are among the most
painful traumas that humans endure. Good pain
management can help improve the quality of life
and enhance the recovery process for patients.
Burn nurses play an essential role in assessing,
managing, and reducing pain severity in burn
patients.
Methods: From March 2023 to August 2023,
260 burn patients at Cho Ray Hospital
participated in this cross-sectional descriptive
study.
Results: The average pain severity of burn
patients is 7 [6-8]. There is no difference in pain
severity between patients with and without
isolated deep burns (p = 0.09). There is no
difference between pain severity and
demographic characteristics. Multivariate
regression analysis of burn location shows a
difference in pain severity in patients with burns
on the trunk or lower limbs compared to those
without burns on the trunk or lower limbs.
Additionally, patients with burns covering ≥60%
of total body surface area (TBSA) have higher
HỘI NGHỊ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG QUỐC TẾ LẦN THỨ IV - BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN
4
pain severity than those with burns covering less
than 10% TBSA by 2.851 points (p = 0.026).
Conclusion: Most burn patients experience
pain. The average pain level of burn patients is 7
[6-8]. Patients with large and extensive burns,
particularly on the trunk or lower limbs,
experience more pain.
Keywords: pain, pain severity, burns, burn
patients
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Bỏng là vấn đề sức khỏe lớn trên thế
giới, theo ước tính của Tổ chức y tế thế giới
có khoảng 180.000 người tử vong mỗi năm.
Bỏng là loại chấn thương phổ biến đứng thứ
4 trên thế giới [8]. Chấn thương bỏng là một
trong những chấn thương đau đớn nhất mà
con người phải chịu đựng. Đau trong bỏng
rất đặc biệt, đau có nhiều mặt và thường
xuyên thay đổi theo thời gian khi NB trải qua
các thủ thuật điều trị lặp đi lặp lại trên vết
thương bỏng của họ [6]. Kiểm soát cơn đau
tốt sẽ làm giảm các triệu chứng rối loạn căng
thẳng và chấn thương tâm lý đối với NBB
[5]. Mỗi năm khoa Phỏng, bệnh viện Chợ
Rẫy tiếp nhận và điều trị cho hơn một nghìn
NBB. Do đó, chúng tôi thực hiện nghiên cứu
này để đánh giá MĐĐ và tìm ra mối liên
quan giữa MĐĐ và các đặc điểm của NBB.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: NB được
chẩn đoán bỏng và điều trị tại khoa Phỏng,
bệnh viện Chợ Rẫy.
- Tiêu chuẩn lựa chọn: NB từ 16 tuổi
trở lên, tỉnh táo, có thể hiểu và trả lời bằng
tiếng Việt, không bị sốc phỏng, không bị
khiếm thị và khiếm thính, không có tiền sử
nhập viện do phỏng và đồng ý tham gia NC.
- Tiêu chuẩn loại trừ: NB không bị
phỏng, NB phỏng nặng, không tỉnh táo, đang
sốc phỏng, chưa đủ 16 tuổi, không biết tiếng
Việt, bị kiếm thị hoặc khiếm thính, có tiền sử
nhập viện do phỏng, không đồng ý tham gia
NC.
2.2. Thiết kế và địa điểm nghiên cứu:
NC mô tả cắt ngang tại khoa Phỏng, bệnh
viện Chợ Rẫy từ tháng 3/2023 đến hết tháng
8/2023.
2.3. Công cụ và phương pháp thu thập
số liệu: Số liệu được thu thập bằng kỹ thuật
phỏng vấn bằng bộ câu hỏi về đặc điểm của
NB, đặc điểm chấn thương bỏng và bộ câu
hỏi về cơn đau dạng ngắn (SF-MPQ) phát
triển bởi Melzack (1987) được dịch sang
tiếng Việt và kiểm định độ tin cậy với hệ số
Cronbach’s alpha là 0,79. Bộ câu hỏi có 15
nội dung, trong đó 11 nội dung mô tả khía
cạnh cảm giác đau và 4 nội dung mô tả khía
cạnh ảnh hưởng của cơn đau. Hai câu hỏi
riêng biệt về MĐĐ hiện tại và MĐĐ. MĐĐ
hiện tại có cường độ tăng dần với 6 mức độ:
không đau, đau nhẹ, đau khó chịu, đau khổ
sở, đau khủng khiếp và đau cực kì dữ dội.
MĐĐ được đánh giá bằng thang điểm nhìn
với MĐĐ tăng dần từ 0 đến 10 tương ứng
với không đau đến đau dữ dội.
2.4. Xử lý và phân tích số liệu: Dữ liệu
được nhập và phân tích bằng phần mềm
SPSS 26.0. Thống kê mô tả: tần số, phần
trăm, trung bình và độ lệch chuẩn. Thống kê
phân tích: T-Test, ANOVA, hồi quy đơn
biến và đa biến với khoảng tin cậy 95%, mối
liên quan có ý nghĩa thống kê khi p<0,05.
2.5. Đạo đức nghiên cứu: Nghiên cứu
được thông qua bởi Hội đồng đạo đức trong
nghiên cứu y sinh học bệnh viện Chợ Rẫy số
1504/GCN-HĐĐĐ ngày 06/03/2023.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
5
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu.
Bảng 3.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu (n= 260)
Đặc điểm
Tần số (%)
Giới tính
Nam
184 (70,8)
Nhóm tuổi
Từ 16 - 29 tuổi
72 (27,7)
Từ 30 - 39 tuổi
77 (29,6)
Từ 40 - 49 tuổi
56 (21,5)
≥ 50 tuổi
55 (21,2)
Dân tộc
Kinh
245 (94,2)
Tác nhân gây bỏng
Nhiệt khô
160 (61,5)
Nhiệt ướt
35 (13,5)
Điện
49 (18,8)
Hoá chất
16 (6,2)
Diện tích bỏng
< 10% TBSA
105 (40,4)
10 - 19% TBSA
64 (24,6)
20 - 39% TBSA
71 (27,3)
40 - 59% TBSA
18 (6,9)
≥ 60% TBSA
2 (0,8)
Mức độ bỏng
Độ II
226 (86,9)
Độ III
128 (49,2)
Vị trí bỏng
Đầu/mặt/cổ
110 (42,3)
Thân
136 (52,3)
Chi trên
205 (78,8)
Chi dưới
180 (69,2)
Số lượng vết bỏng
1 vết bỏng
45 (17,3)
2 vết bỏng
37 (14,2)
3 vết bỏng
43 (16,5)
4 vết bỏng
41 (15,8)
≥ 5 vết bỏng
94 (36,2)
Đa số NB là Nam giới (70,8%). Nhóm
tuổi từ 30 đến 39 tuổi có tỷ lệ cao nhất là
29,6%. Hầu hết là dân tộc Kinh (94,2%).
NBB nhiệt khô có tỷ lệ cao nhất là 61,5%.
Chủ yếu NBB dưới 10% TBSA chiếm
40,4%. NBB độ II chiếm tỷ lệ cao nhất là
86,9%, bỏng độ III là 49,2%. Đa số NBB
nhiều vị trí trên cơ thể, nhiều nhất là chi trên
chiếm 78,8% và chi dưới là 69,2%. Số lượng
vết bỏng nhiều nhất là trên năm vết bỏng,
chiếm tỷ lệ là 36,2%.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG QUỐC TẾ LẦN THỨ IV - BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN
6
Biểu đồ 1. Tỷ lệ người bệnh bỏng và mức độ đau (n=260)
NB có MĐĐ ở mức trung bình đến nhiều, chủ yếu ở mức độ từ 5/10 đến 9/10. Khoảng tứ
phân vị của MĐĐ là 7 [6-8]. NB đau ở mức độ 8/10 có tỷ lệ cao nhất là 25%.
Bảng 3.2. Mối liên quan giữa mức độ đau và diện tích bỏng (n=260)
Đặc điểm
Mean ± SD
p
Tukey HSD test
Diện tích bỏng
6,86 ± 1,79
0,000
(3) > (1) (p=0,002)
(4) > (1) (p=0,018)
(1) < 10% TBSA
6,3 ± 1,8
(2) 10 - 19% TBSA
6,95 ± 1,45
(3) 20 - 39% TBSA
7,31 ± 1,85
(4) 40 - 59% TBSA
7,67 ± 1,57
(5) ≥ 60% TBSA
9,5 ± 0,71
MĐĐ tăng khi diện tích bỏng tăng (p<0,001). Trong đó, NB có diện tích bỏng 20-39%
TBSA có MĐĐ cao hơn NB có diện tích bỏng dưới 10% với p=0,002. NB có diện tích bỏng
40 - 59% TBSA có MĐĐ cao hơn NB có diện tích bỏng dưới 10% với p=0,018.
Bảng 3.3. Mối liên quan giữa mức độ đau và số lượng vết bỏng (n=260)
Đặc điểm
p
Tukey HSD test
Số lượng vết bỏng
0,002
(5) > (1) (p=0,011)
(5) > (2) (p=0,005)
(1) Một vết bỏng
(2) Hai vết bỏng
(3) Ba vết bỏng
(4) Bốn vết bỏng
(5) ≥ Năm vết bỏng
MĐĐ tăng theo số lượng vết bỏng (p<0,05). Trong đó, NB có số lượng vết bỏng từ năm
trở lên có MĐĐ cao hơn NB có một vết bỏng (p=0,011). NB có số lượng vết bỏng từ năm trở
lên có MĐĐ cao hơn NB có hai vết bỏng (p=0,005).
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
7
Bảng 3.4. Mối liên quan giữa mức độ đau và vị trí bỏng (n=260)
Đặc điểm
Mean ± SD
p
Vị trí bỏng
Đầu/mặt/cổ
Có
6,88 ± 1,77
0,852
Không
6,84 ± 1,8
Thân
Có
7,22 ± 1,81
0,001
Không
6,46 ± 1,68
Chi trên
Có
6,95 ± 1,73
0,132
Không
6,51 ± 1,96
Chi dưới
Có
7,09 ± 1,66
0,001
Không
6,33 ± 1,95
NBB ở thân và NBB chi dưới có MĐĐ trung bình cao hơn so với NB không bị bỏng thân
hoặc chi dưới, với MĐĐ trung bình lần lượt là 7,22 và 7,09 với p=0,001.
Bảng 3.5. Phân tích hồi quy đa biến diện tích, số lượng vết bỏng và mức độ đau
Yếu tố
B
95% CI
p
Diện tích và số lượng vết bỏng
0,001
(Constant)
6,304
5,795-6,813
0,000
Diện tích bỏng
< 10% TBSA*
10 - 19% TBSA
0,438
-0,225-1,102
0,194
20 - 39% TBSA
0,706
-0,046-1,1458
0,066
40 - 59% TBSA
1,034
-0,023-2,091
0,055
≥ 60% TBSA
2,851
0,339-5,364
0,026
Số lượng vết bỏng
Một vết bỏng*
Hai vết bỏng
-0,200
-0,957-0,556
0,602
Ba vết bỏng
0,127
-0,661-0,915
0,751
Bốn vết bỏng
0,268
-0,600-1,137
0,544
≥ năm vết bỏng
0,345
-0,522-1,211
0,434
Khi diện tích và số lượng vết bỏng tăng thì MĐĐ tăng. Trong đó, NB có diện tích bỏng từ
60% TBSA trở lên có MĐĐ cao hơn NB có diện tích bỏng dưới 10% TBSA là 2,851 điểm
(p=0,026).
Bảng 3.6. Phân tích hồi quy đa biến vị trí bỏng và mức độ đau
Yếu tố
95% CI
p
Constant
5,192 - 6,354
0,000
Bỏng thân
0,257 - 1,142
0,002
Bỏng chi dưới
0,258 - 1,175
0,002
Bỏng đầu/mặt/cổ
- 0,696 - 0,213
0,296
Bỏng chi trên
- 0,127 - 0,952
0,133