iv
Cùng với quá trình phát triển kinh tế của đất nước là sự lớn mạnh không
ngừng các doanh nghiệp nhỏ và vừa cả về số lượng, quy mô và chất lượng hoạt
động. Doanh nghiệp nhỏ và vừa là nhóm khách hàng rất tiềm năng của các ngân
hàng thương mại Việt Nam nói chung và Ngân hàng TMCP Quân Đội nói riêng,
dư nợ tín dụng của nhóm khách hàng này luôn chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu
dư nợ, hiện nay tỷ lệ này chiếm tới khoảng 50% tổng dư nợ của Ngân hàng
TMCP Quân Đội.
Tuy nhiên, cũng như nhiều ngân hàng thương mại khác, chất lượng tín dụng
doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng TMCP Quân Đội chưa cao, chưa đáp ứng
được mục tiêu, thể hiện ở tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu đối với dư nợ tín dụng doanh
nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Quân Đội vẫn còn khá cao.
Do vậy, câu hỏi làm thế nào để nâng cao chất lượng tín dụng doanh nghiệp
nhỏ và vừa là vấn đề bức xúc của thực tiễn hiện nay trong hoạt động của Ngân hàng
TMCP Quân Đội cũng như theo chỉ đạo của Ban lãnh đạo Ngân hàng, đòi hỏi phải
có sự nghiên cứu toàn diện nhằm tìm ra giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất
lượng tín dụng doanh nghiệp doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trong bối cảnh đó, đề tài
“Nâng cao chất lượng tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP
Quân Đội” được lựa chọn nghiên cứu nhằm góp phần giải quyết vấn đề bức xúc đó.
Nội dung chính của luận văn, gồm 03 chương:
Chương 1: Chất lượng tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng
Thương mại.
Chương 2: Thực trạng chất lượng tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân
hàng TMCP Quân Đội.
Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa
tại Ngân hàng TMCP Quân Đội.
v
CHƢƠNG 1
CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP
NHỎ VÀ VỪA CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1. Khái quát chung về doanh nghiệp nhỏ và vừa
1.1.1. Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa
Doanh nghiệp nhỏ và vừa là cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo
quy định pháp luật, được chia thành ba cấp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, cụ thể:
Quy mô
Khu vực
Doanh nghiệp
siêu nhỏ
Doanh nghiệp nhỏ
Doanh nghiệp vừa
Số lao động
Tổng
nguồn vốn
Số lao
động
Số lao
động
I. Nông, lâm
nghiệp và thủy
sản
10 người trở
xuống
20 tỷ đồng
trở xuống
Từ trên 10
người đến
200 người
Từ trên 200
người đến
300 người
II. Công nghiệp
và xây dựng
10 người trở
xuống
20 tỷ đồng
trở xuống
Từ trên 10
người đến
200 người
Từ trên 200
người đến
300 người
III. Thƣơng mại
và dịch vụ
10 người trở
xuống
10 tỷ đồng
trở xuống
Từ trên 10
người đến
50 người
Từ trên 50
người đến
100 người
Nguồn: Nghị định số 56/2009/NĐ-CP ngày 30/6/2009 của Chính phủ
1.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa
DNN&V có một số đặc điểm chung là: Năng động và linh hoạt trong hoạt
động; Năng lực tài chính hạn chế; Trình độ khoa học công nghệ chưa cao; Trình độ
quản trị doanh nghiệp còn hạn chế; Thị thường tiêu thụ sản phẩm nhỏ bé.
1.1.3. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa
DNN&V có vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân trong việc huy
động sử dụng hiệu quả các tài nguyên và nguồn lực đa dạng, tạo công ăn việc làm
cho đại bộ phận lực lượng lao động trong nước. Vai trò đó được thể hiện: Thúc đẩy
tăng trưởng và phát triển kinh tế; Khai thác tối đa nguồn lực vốn; Tạo công ăn việc
làm và thu nhập cho người lao động; Góp phần xây dựng môi trường kinh doanh
lành mạnh; Góp phần to lớn vào quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế hiệu quả.
vi
1.2. Tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa của ngân hàng thƣơng mại
1.2.1. Khái niệm tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa
Tín dụng DNN&V là việc NHTM sử dụng nguồn vốn chủ sở hữu, nguồn vốn
huy động để cấp tín dụng cho các DNN&V thông qua việc thực hiện hợp đồng tín
dụng, theo nguyên tắc hoàn trả gốc và lãi theo thoả thuận trong hợp đồng tín dụng.
Cấp tín dụng là việc tổ chức tín dụng thoả thuận để khách hàng sử dụng một khoản
tiền với nguyên tắc có hoàn trả bằng các nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài
chính, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ khác.
1.2.2. Phân loại tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa
Tín dụng DNN&V được phân loại theo các tiêu chí: Theo thời gian có tín
dụng ngắn hạn, trung hạn và dài hạn; Theo hình thức cấp tín dụng có cho vay, bảo
lãnh, cho thuê tài chính và bao thanh toán; Theo hình thức đảm bảo có tín dụng có
đảm bảo và tín dụng không có đảm bảo.
1.2.3. Điêu kiê
n câp tin dung đôi vơ
i doanh nghiệp nhỏ và vừa
Ngân hàng cấp tín dụng cho các DNN&V thỏa mãn những điều kiện: Có
năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu trách nhiệm dân sự
theo quy định của pháp luật; Mục đích sử dụng vốn vay hợp pháp; Có dự án
đầu tư, phương án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ khả thi, có hiệu quả và phù
hợp với quy định của pháp luật; Thực hiện các quy định về bảo đảm tiền vay
theo quy định.
1.2.4. Quy trình tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa
Hoạt động tín dụng DNN&V bao gồm các bước cơ bản sau: Hướng dẫn
khách hàng lập hồ sơ tín dụng, tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ; Thẩm định; Trình duyệt
hồ sơ vay vốn, ra quyết định cho vay; Đàm phán, ký kết hợp đồng; Giải ngân; Quản
lý, giám sát sau cho vay và thu hồi vốn vay; Tất toán, thanh lý hợp đồng.
1.2.5. Vai trò của tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa
- Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa: Tín dụng DNN &V đảm bảo cho h oạt
đô
ng san xuât kinh doanh cua DNN&V diên ra mô
t cách liên tục và hiệu quả.
vii
- Đối với ngân hàng: Chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu thu nhập của NHTM, tín
dụng DNN&V giup cho NHTM gia tăng thu nhập , đồng thời phân tan được rủi ro
tập trung và là điều kiện để phát triển các dịch vụ phi tín dụng.
- Đối với nền kinh tế: Tín dụng DNN&V lam cho nguôn vôn trong nên kinh tê
đươc lưu thông va huy đô
ng tôi đa nguôn vôn nhan rôi trong xa hô
i vào sản xuất
kinh doanh lam tăng năng suât s ản xuất xã hội và cuối cùng là thúc đẩy tăng trưởng
và phát triển kinh tế.
1.3. Chất lƣợng tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa của ngân hàng
thƣơng mại
1.3.1. Khái niệm chất lượng tín dụng
Chất lượng tín dụng là một khái niệm tổng hợp phản ánh sự phát triển hoạt
động tin dung về mặt chất, là việc đảm bảo hiệu quả hoạt động tín dụng bảo đảm bù
đắp được chi phí, có lãi và bảo toàn được vốn, có thể thu hồi gốc và lãi cho vay đầy
đủ và đúng hạn, kiêm soat đươc nơ qua ha
n va nơ xâu trên tông dư nơ cho vay.
1.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá
- Tỷ lệ nợ quá hạn: Nợ quá hạn là chỉ tiêu định lượng quan trọng nhất để
đánh giá chất lượng tín dụng của ngân hàng, nó phản ánh vê mă
t lương những rủi
ro tín dụng mà ngân hàng phải đối mặt. Tỷ lệ nợ quá hạn = [(Dư nơ quá
hạn/Tông dư nơ cho vay ) x 100%]. Tỷ lệ nợ quá hạn càng thấp càng đảm bảo an
toàn tín dụng.
- Tỷ lệ nợ xu : Là một phần của nợ quá hạn , nơ xâu (NPL: Non-performing
loans) thê hiê
n mư
c đô
rui ro hơn ma ngân hang phai đôi mă
t, tỷ lệ nợ xấu trên tổng
dư nợ là tỷ lệ lam căn cư
đê NHNN đánh giá chất lượng tín dụng của tổ chức tín
dụng. Tỷ lệ nợ xấu = [(Dư nơ xâu/Tông dư nơ cho vay ) x 100%]. Cũng giống như
nơ qua ha
n, tỷ lệ nợ xâu càng thấp càng đảm bảo an toàn tín dụng.
- Vòng quay vốn tín dụng: Vòng quay vốn tín dụng = [Doanh số thu nợ/Dư nợ
bình quân]. Chỉ tiêu này càng cao càng tốt, thể hiện khả năng luân chuyển vốn tín
dụng, xác định kỳ hạn nợ và thu hồi nợ vay, doanh số cho vay của ngân hàng.
viii
1.3.3. Sự cần thiết nâng cao chất lượng tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa
của ngân hàng thương mại
Thu nhâ
p tư
hoa
t đô
ng tin dung chiêm ty tro
ng lên tơi hơn 50% trong cơ cấu
thu nhâ
p cua các NHTM, nhưng viê
c phát triển mở rộng tín dụng DNN &V luôn
tiêm ân nhiêu rui ro . Do vậy, điêu kiê
n tiên quyêt cho bât ky ngân hang nao muôn
tôn ta
i va phat triên bền vững là việc rộng tín dụng DNN&V phải đi đôi với việc
kiểm soát và nâng cao chất lượng tín dụng.
1.4. Nhân tố ảnh hƣởng tới chất lƣợng tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa
của ngân hàng thƣơng mại
- Nhân tố chủ quan: Là các yếu tố nội tại của Ngân hàng, bao gồm: Chính sách
tín dụng DNN&V; Chất lượng nhân sự; Mô hình tổ chức quản lý của ngân hàng; Hệ
thống thông tin tín dụng; Quy chế, quy trình tín dụng; Kiểm soát nội bộ; Trình độ
công nghệ của ngân hàng.
- Nhân tố khách quan: Là các yếu tố bên ngoài tác động trực tiếp hay gián tiếp
tới chất lượng tín dụng DNN&V bao gồm khách hàng DNN&V và môi trường kinh
tế vĩ mô.