i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong
bất cứ công trình nào khác.
Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp với bất kỳ công trình nghiên
cứu nào đã công bố, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và tuân thủ kết luận
đánh giá luận văn của Hội đồng khoa học./.
Hà Nội, ngày 10 tháng 4 năm 2016
Người cam đoan
Nguyễn Xuân Khu
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chương trình đào tạo Thạc sỹ khoa học Lâm nghiệp Khóa
22A (2014-2016), được sự đồng ý của Trường Đại học Lâm nghiệp, Khoa đào
tạo Sau Đại học, tôi tiến hành thực hiện đề tài “Nghiên cứu tình trạng và bảo tồn
loài Sơn dương (Capricornis milneedwardsii) tại Vườn quốc gia Cát Bà, Hải
Phòng”. Sau gần một năm thực hiện, đến nay đề tài đã hoàn thành.
Nhân dịp này, cho phép tôi được bày tỏ lời cảm ơn chân thành nhất tới
TS. Đồng Thanh Hải, người đã trực tiếp hướng dẫn và tận tình giúp đỡ, tạo mọi
điều kiện thuận lợi trong quá trình nghiên cứu để tôi có thể hoàn thành đề tài
này.
Xin chân thành cảm ơn các Thầy, Cô giáo thuộc phòng Đào tạo Sau đại
học, Khoa QLBVTNR và Môi trường; Lãnh đạo Vườn Quốc gia Cát Bà đã giúp
đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến đồng nghiệp phòng Khoa học Kỹ thuật.
Lãnh đạo Hạt Kiểm lâm và nhân viên các trạm Kiểm lâm: Giỏ Cùng, Vạn Tà,
Trà Báu, Áng Kê,Tổ Kiểm lâm Cơ Động… đã tạo điều kiện tốt nhất, giúp đỡ tôi
thu thập số liệu tại hiện trường.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình thực hiện, tuy nhiên do đối tượng
nghiên cứu là loài ngoài tự nhiên, vì vậy rất khó thu thập số liệu một cách đầy đủ.
Hơn nữa, do điều kiện về thời gian và tư liệu tham khảo còn hạn chế nên luận văn
chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót. Kính mong nhận được những ý kiến đóng
góp, bổ sung của các nhà khoa học và các bạn đồng nghiệp để luận văn hoàn thiện
hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 4 năm 2016
Tác giả
Nguyễn Xuân Khu
iii
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................ ii
MỤC LỤC .................................................................................................... iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ vi
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................... vii
DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................... viii
ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................... 1
Chương 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....................................... 3
1.1. Phân loại học Sơn dương ........................................................................ 3
1.2. Phân bố của loài Sơn dương (Capricornis milneedwardsii ) .................... 4
1.2.1. Phân bố trên thế giới ............................................................................. 4
1.2.2. Phân bố ở Việt Nam ............................................................................. 4
1.3. Đặc điểm sinh học và sinh thái ................................................................ 5
1.3.1. Đặc điểm hình thái................................................................................ 5
1.3.2. Sinh thái và tập tính .............................................................................. 5
1.4. Bảo tồn loài Sơn dương ........................................................................... 6
1.4.1. Bảo tồn ở trên thế giới .......................................................................... 6
1.4.2. Bảo tồn Sơn dương ở Việt Nam ............................................................ 6
1.4.3. Bảo tồn Sơn dương ở Cát Bà ................................................................ 7
Chương 2 MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU ............................................................................................................... 8
2.1. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................ 8
2.1.1. Mục tiêu tổng quát ................................................................................ 8
2.1.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................... 8
iv
2.2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .............................................................. 8
2.3. Nội dung nghiên cứu ............................................................................... 8
2.4. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 9
2.4.1. Phương pháp thu thập tài liệu thứ cấp ................................................... 9
2.4.2. Phương pháp phỏng vấn ....................................................................... 9
2.4.3. Phương pháp xác định hiện trạng loài Sơn Dương .............................. 10
2.4.4. Phương pháp xác định số lượng cá thể Sơn dương ............................. 15
2.4.5. Phương pháp xác định phân bố Sơn dương theo đai cao và sinh cảnh . 16
2.4.6. Phương pháp xác định, đánh giá các mối đe doạ đến loài và sinh cảnh
của loài Sơn Dương ...................................................................................... 16
2.4.7. Phương pháp xác định khu vực ưu tiên bảo tồn loài Sơn Dương ......... 18
2.4.8. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu ............................................... 18
Chương 3 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, DÂN SINH, KINH TẾ XÃ HỘI KHU
VỰC NGHIÊN CỨU ................................................................................... 20
3.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 20
3.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................... 20
3.1.2. Địa hình, địa thế................................................................................. 20
3.1.3. Địa chất, thổ nhưỡng .......................................................................... 21
3.1.4. Khí hậu - thuỷ văn .............................................................................. 21
3.1.5. Thảm thực vật rừng ............................................................................ 24
3.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ....................................................................... 26
3.2.1. Đặc điểm kinh tế ................................................................................. 26
3.2.2. Đặc điểm xã hội .................................................................................. 27
3.3. Những thuận lợi và khó khăn của khu vực nghiên cứu .......................... 28
3.3.1. Những thuận lợi .................................................................................. 28
3.3.2. Những khó khăn ................................................................................. 29
v
Chương 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .......................................................... 30
4.1. Hiện trạng loài Sơn Dương .................................................................... 30
4.2. Phân bố của Sơn dương ......................................................................... 32
4.2.1. Phân bố của Sơn dương theo đai cao .................................................. 34
4.2.2. Phân bố của Sơn dương theo sinh cảnh ............................................... 37
4.3. Các mối đe doạ tới loài Sơn Dương ....................................................... 45
4.3.1. Các mối đe doạ trực tiếp ..................................................................... 45
4.4.2. Đánh giá các mối đe doạ ..................................................................... 55
4.4. Xác định các vùng ưu tiên cho bảo tồn Sơn dương ................................ 57
4.4.1. Giải pháp quản lý bảo vệ .................................................................... 59
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 65
1. Kết luận .................................................................................................... 65
2. Tồn tại ...................................................................................................... 65
3. Khuyến nghị ............................................................................................. 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO