vietnam medical journal n01 - MARCH - 2020
182
NGHIÊN CỨU CÁC HÌNH THÁI CỦA DỊ HÌNH VÁCH NGĂN
QUA NỘI SOI TRÊN BỆNH NHÂN CÓ BỆNH LÝ MŨI XOANG
Trần Quốc Khánh1, Nguyn Thị Khánh Vân2, Lê Hồng Anh2
TÓM TẮT46
Mở đầu: Dị hình vách ngăn bao gồm mào, gai,
vẹo và loại phối hợp với nhau. Mục tiêu . Mô tả đặc
điểm lâm sàng của các bệnh mũi xoang có dị hình
vách ngăn và các hình thái dị hình vách ngăn qua nội
soi trên bệnh nhân có bệnh lý mũi xoang. Đối tượng
và phương pháp: nghiên cứu tiến cứu trên 135 bệnh
nhân có dị hình vách ngăn và bệnh lý mũi. Kết quả:
Nhóm tuổi gặp nhiều nhất ở nhóm tuổi 15 - 45 tuổi,
chiếm 77,8 %; nam giới gặp nhiều hơn nữ giới với tỉ lệ
56% và 44%; tiền sử chấn thương gặp 39/135 bệnh
nhân chiếm 28,9%. Trong nghiên cứu này, mào vách
ngăn gặp nhiều nhất 64/135 bệnh nhân chiếm 47,4%;
dị hình vách ngăn dạng vẹo, gặp 35/135 bệnh nhân
chiếm 25,9%; dị hình vách ngăn dạng gai, gặp 22/135
bệnh nhân chiếm 16,3%; dị hình vách ngăn dạng
phối hợp, gặp 14/135 bệnh nhân chiếm 10,4%.
Từ khoá:
dị hình vách ngăn mũi
SUMMARY
STUDY CLASSIFICATION OF NASAL SEPTAL
DEVIATIONS SINONASAL PATHOLOGY BY OPTIC
Background: nasal septa deformities include of
crest, thorn, crick and combine type. Purposande:
to describe clinical symptoms and classification of
nasal septal deviations and sinonasal pathology.
Materials and Methods: prospective research was
done on 135 patients nasal septal deformity and
sinonasal pathology. Resulst: age group was the
most common was 15 – 45 years of age with 77,8%,
the male:female ratio was 56% and 44%, traumatic
prehistory was 28,9%. This was 16,3% and combine
type was 10,4%.
Keyword:
nasal septal deformity
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Mũi là một cơ quan có nhiều chức năng quan
trọng trong đời sống con người, làm ấm, làm ẩm
và lọc sạch không khí để thở, là đường thông khí
của cơ thể với bên ngoài. Mũi có một cấu trúc
giải phẫu rất đặc biệt, mũi nhô ra ở giữa mặt tạo
nên sự hài hòa của khuôn mặt, nhưng đồng thời
vì đặc điểm này mà mũi dễ bị chấn thương,
không những ảnh hưởng đến tháp mũi mà còn
ảnh hưởng đến vách ngăn. Để đảm bảo vững
chắc cho cấu trúc mũi về thẩm mỹ, cũng như sự
lưu thông không khí thì vách ngăn cũng đóng vai
1BVĐK Hưng Thịnh, Lào Cai
2Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thị Khánh Vân
Email: khanhvantmhtw@gmail.com
Ngày nhận bài: 6.01.2020
Ngày phản biện khoa học: 21.2.2020
Ngày duyệt bài: 27.2.2020
trò rất quan trọng. Những sai lệch về vị trí và
cấu trúc vách ngăn mũi biểu hiện bằng vẹo, lệch,
mào, dày, gai vách ngăn, thậm chí có thể các dị
hình này phối hợp với nhau tạo nên những dị
hình phức tạp của vách ngăn, những dị hình này
đều gây ảnh hưởng tới sự lưu thông không khí
của mũi, xoang. Và cũng chính sự kém lưu thông
không khí làm ảnh hưởng và gây nên bệnh lý
mũi xoang. Xuất phát từ tình hình đó, nhằm hiểu
rõ về các loại dị hình vách ngăn thường gặp để
góp phần khám, chẩn đoán và điều trị bệnh lý
mũi xoang vì vậy chúng tôi nghiên cứu đề tài:
"Nghiên cứu các hình thái dị hình vách ngăn qua
nội soi và chụp cắt lớp vi tính trên bệnh nhân có
bệnh lý mũi xoang".
Với mục tiêu:
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng của các bệnh mũi
xoang có dị hình vách ngăn
2. Mô tả các hình thái dị hình vách ngăn qua
nội soi trên bệnh nhân có bệnh lý mũi xoang
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu: Gồm 135 bệnh
nhân từ 15 tuổi trở lên có bệnh lý mũi xoang
được khám và chẩn đoán dị hình vách ngăn.
Tiêu chuẩn lựa chọn
- Có dị hình vách ngăn đơn thuần hay phối hợp.
- Có các triệu chứng bệnh lý mũi xoang liên
quan đến dị hình.
- Bệnh nhân được khám nội soi, chụp ảnh
- Bệnh nhân được chụp cắt lớp vi tính với dị
hình vách ngăn có biến chứng
- Có bệnh án mẫu (Phụ lục)
- Đồng ý tham gia nghiên cứu.
Tiêu chuẩn loại trừ
- Bệnh nhân không có đầy đủ tiêu chuẩn lựa
chọn trên
- Bệnh nhân không đồng ý tham gia nghiên cứu.
2. Địa điểm nghiên cứu: Bệnh viện Tai Mũi
Họng Trung Ương
3. Thời gian nghiên cứu từ tháng 11 năm
2016 đến tháng 9 năm 2017.
4. Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu mô tả cắt
ngang mô tả từng trường hợp
Phương tiện nghiên cứu: Gương Glatzel,
bộ nội soi mũi xoang Karl Stortz, phim chụp cắt
lớp vi tính.
5. Phương pháp xử lý số liệu:Theo
phương pháp toán thống kê y học, nhập số liệu
và xử lý bằng chương trình SPSS v.20
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 488 - THÁNG 3 - SỐ 1 - 2020
183
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
3.1. Tuổi và giới
Bảng 3.1. Sự phân bố tuổi và giới
Giới
Nhóm tuổi
n
15- 30
31- 45
46 - 60
>60
Nam
29
31
9
6
75
Nữ
19
26
12
3
60
N
48
57
21
9
135
Dị hình vách ngăn trên người bệnh có bệnh lý
mũi xoang tập trung chủ yếu ở nhóm tuổi 30 -
45 gặp 57/135 trường hợp chiếm tỷ lệ 42.2 %,
và nhóm tuổi tuổi từ 15- 30 gặp 48/ 135 trường
hợp chiếm tỷ lệ 35,6%. Nhóm tuổi 45 – 60 gặp
21/ 135 trường hợp chiếm tỷ lệ 15,6%, nhóm
tuổi > 60 tuổi gặp 9/ 135 trường hợp chiếm
6,7%. Tỷ lệ bệnh nhân nằm trong nhóm tuổi từ
15-45 trong nghiên cứu của chúng tôi gặp
105/135 chiếm 77,8% so sánh với các nghiên
cứu của các tác giả Nguyễn Tư Thế, Quách Thị
Cần và Nguyễn Quốc Dũng (2012) nhóm tuổi
gặp nhiều nhất là 16 - 40 tuổi 83.6%. Nghiên
cứu của Trần Công Hòa, Nguyễn Kim Tôn (2007)
thì lứa tuổi từ 17 - 45 chiếm tỷ lệ 92,3%. Nghiên
cứu của Nghiêm Đức Thuận, Đào Gia Hiển
(2010) lứa tuổi 16-40 chiếm 74,9%. Như vậy, so
với một số tác giả trong nước, kết quả nghiên
cứu này cũng tương tự về độ tuổi, lứa tuổi hay
gặp tập trung chủ yếu ở độ tuổi thanh niên,
cũng là độ tuổi đang sung sức trong học tập, lao
động, công tác sản xuất.
Biểu đồ 3.1. Đặc điểm phân bố bệnh nhân theo giới
- Trên 135 bệnh nhân nghiên cứu này tỉ lệ
nam nhiều hơn nữ giới. Nam gặp 75/ 135 trường
hợp chiếm tỷ lệ 56%, nữ gặp 60/ 135 trường
hợp chiếm tỷ lệ 44%, sự chênh lệch này không
lớn, sự khác biệt này không có ý nghĩa thông kê
với p > 0,05. Trong nghiên cứu của Nguyễn Kim
Tôn dị hình vách ngăn ở nam giới chiếm tỷ lệ
62,3% so với nữ giới 37,7%. Kết quả này cũng
tương tự với nghiên cứu của Nguyễn Tư Thế, tỷ
lệ nam giới 67,6% cao hơn nữ giới 32,4%, và
của nhóm tác giả Nguyễn Thị Thu Nga và Lâm
Huyền Trân (2010) Nam 51,6% nhiều hơn nữ
48,4%. Ở đây không phải dị hình vách ngăn ở
nữ giới ít gặp hơn nam giới mà có thể là do tâm
lý của người bệnh và do sức chịu đựng của nữ
tốt hơn nên khi gây khó chịu quá nhiều họ mới đi
khám bệnh.
3.2. Lý do vào viện và tiền sử
Bảng 3.2. Lý do vào viện
Đặc điểm
Tỷ lệ (%)
Ngạt mũi
74,1
Chảy mũi
63,7
Đau đầu
23,7
Mất ngửi
23,7
Bệnh nhân đến khám với lý do ngạt mũi, chảy
mũi là chính lần lượt gặp 100/135 và 86/135
trường hợp chiếm tỷ lệ 77,1 % và 63,7 % ngạt
mũi là than phiền thường gặp nhất của dị hình
vách ngăn. Ngoài ra còn có các lý do khác ở
người trưởng thành như đau đầu và giảm ngửi
cùng gặp 32/135 trường hợp chiếm 23,7%. Các
triệu chứng trên cũng là những triệu chứng cơ
năng trong viêm mũi xoang.
Bảng 3.3. Tiền sử
Tiền sử
Số lượng (n)
Tỷ lệ (%)
Chấn thương
39
28,9
HC trào ngược
40
29,6
Thuốc lá
42
31,1
Rượu
39
28,9
Đáng chú ý là tiền sử chấn thương vùng mũi
gặp 39/135 trường hợp chiếm 28.9%, so với các
tiền sử khác như trào ngược gặp 40/135 chiếm
29.6%, thuốc lá 42/135 chếm 31.1% và rượu
39/135 chiếm 28.9%, ta thấy các tiền sử bệnh
gần tương tự nhau. So sánh với kết quả nghiên
cứu của Nguyễn Tư Thế tiền sử chấn thương gặp
73/102 trường hợp chiếm 71,6% cao hơn kết quả
nghiên cứu của chúng tôi. Qua đó cho thấy dị
hình vách ngăn có mối liên quan với tiền sử chấn
thương và chấn thương một nguyên nhân gây dị
hình vách ngăn mắc phải, chúng ta đã biết ở nước
ta tai nạn giao thông đứng hàng đầu, ngoài ra
chấn thương có thể gặp trong hoạt động thể thao
và lao động. Điều đó khuyến cáo các bác sỹ nên
chú trọng xử trí chấn thương xương chính mũi,
ngay cả những trường hợp rất nhẹ.
3.3. Đặc điểm lâm sàng
3.3.1. Triệu chứng cơ năng. Các triệu
chứng cơ năng thông thường, thường gặp trong
vietnam medical journal n01 - MARCH - 2020
184
dị hình vách ngăn như ngạt mũi, chảy mũi, đau
đầu… Được xác định bằng hỏi bệnh, thăm khám
bệnh, Dị hình vách ngăn mũi không gây nên
nguy hiểm tới tính mạng bệnh nhân nhưng lại
thường xuyên gây ra cho bệnh nhân khó chịu,
phiền toái từ đó ảnh hưởng tới sinh hoạt, lao
động, học tập, công tác và là nguyên nhân gây
nên bệnh lý viêm mũi xoang, viêm họng, viêm
thanh quản… chính vì những khó chịu này làm
bệnh nhân phải đi khám bệnh và điều trị.
Bệnh nhân thường đến khám với nhiều lý do
khác nhau nhưng chủ yếu là ngạt tắc mũi, chảy
mũi, đau đầu, giảm hoặc mất ngửi…
Bảng 3.4. Phân bố triệu chứng cơ năng
Triệu chứng
Số lượng (n)
Tỷ lệ (%)
Ngạt mũi
116
85,9
Hắt hơi
106
78,5
Chảy mũi
95
70,4
Ngửi kém
50
37,0
Đau đầu
34
25,2
Triệu chứng ngạt mũi gặp 116/ 135 chiếm
85,9 % đối tượng nghiên cứu, là triệu chứng cơ
năng thường găp nhất kết quả này tương tự với
các tác giả như Nguyễn Kim Tôn (2007) ngạt
mũi chiếm 98,3%, Nayak D R (2002) ngạt mũi
chiếm 82,5% và Janardhan R J (2005) ngạt mũi
chiếm 74,0. Ngạt mũi chủ yếu gặp bênh nhân có
ngạt một bên 83/135 trường hợp chiếm 71,6%,
thấp hơn so với kết quả nghiên cứu của Nghiêm
Đức Thuận, Đào Gia Hiển (2010) ngạt mũi 1 bên
gặp 97/115 trường hợp chiếm 84.3%.
Tỷ lệ ngạt hai bên 33/135 trường hợp chiếm
28.4%, cao hơn kết quả nghiên cứu của Nghiêm
Đức Thuận, Đào Gia Hiển (2010) ngạt mũi 2 bên
gặp 18/115 trường hợp chiếm 15.6%.
Ngạt mũi chủ yếu là ngạt từng lúc 79/116
trường hợp chiếm 68,1%. Ngạt liên tục gặp
37/116 trường hợp chiếm 31.9%, những trường
hợp ngạt liên tục chủ yếu ở những bệnh nhân có
dị hình vách ngăn kèm theo có polyp mũi hay
cuốn mũi quá phát làm cản trở hoàn toàn luồng
không khí đi qua mũi. Tương tự như vậy ta thấy
ngạt mũi không hoàn toàn gặp 94/116 trường
hợp chiếm 81,0%, ngạt mũi hoàn toàn ít gặp
hơn có 22/116 trường hợp chiếm 19.0%.
Triệu chứng ngạt mũi trên lâm sàng của
nhóm phân loại nhẹ cao gấp 25,5 lần so với
nhóm phân loại không ngạt, sự khác biệt này có
ý nghĩa thống kê với p < 0,05.
Qua đo gương Glatzen thấy phân độ ngạt bên
phải chiếm 40,7%, và bên trái 32,6% không
khác biệt nhiều, rất ít đối tượng ngạt cả 2 bên
8,2%. Điều này thường tương ứng với bên có
tổn thương dị hình vách ngăn, nghạt mũi thường
nghẹt một bên, chủ yếu bên vẹo lệch nhiều, kết
quả này tương tự với kết quả của Nguyễn Thị
Thu Nga và Lâm Huyền Trân. Vẹo vách ngăn lâu
ngày có thể làm cho cuốn mũi dưới nở to ra ở
bên lõm của vách ngăn. Đôi khi bên lõm lại làm
cho bệnh nhân cảm thấy nghẹt mũi nhiều hơn,
điều này có lẽ do cuốn mũi dưới nở to hoặc do
luồng khí bị loạn xoáy bên hốc mũi này. Vì vậy
mức độ ngạt mũi không phản ánh chính xác tình
trạng vẹo vách ngăn.
• Chảy mũi: Cũng là dấu hiệu cơ năng
thường đi kèm với ngạt mũi trong dị hình vách
ngăn, chảy mũi là một trong các triệu chứng
chính của viêm mũi xoang, về tính chất dịch mũi
trong nghiên cứu này chia thành dịch nhầy
trong, dịch nhày đục và dịch vàng xanh, khi chưa
có biểu hiện nhiễm khuẩn, khi có tình trạng
nhiễm khuẩn thì dịch có dạng mủ nhầy đục.
Chảy mũi gặp 95/135 trường hợp chiểm tỉ lệ
70,4%, không chảy mũi gặp 40/ 135 trường hợp
chiếm tỉ lệ 29,6%, thường gặp chảy mũi hai bên
85/95 bệnh nhân chiếm 89,5%. Kết quả của
nghiên cứu này thấp hơn so với trong nghiên
cứu của nghiên cứu của Trần Công Hòa, Nguyễn
Kim Tôn (2007) thì chảy mũi gặp 55/60 bệnh
nhân chiếm 91,7%, không chảy mũi gặp 5/60
trường hợp chiếm 8,3%, và cao hơn kết quả của
Nguyễn Tư Thế chảy mũi gặp 55/102 trường hợp
chiếm 53,9%.
Chảy mũi cả hai vị trí trước và sau, trong đó
chảy mũi sau gặp 11/95 bệnh nhân chiếm tỷ lệ
11,6%. Chảy mũi là do phản ứng viêm tăng tiết
của niêm mạc, đồng thời các dị hình làm cản trở,
bít tắc con đường vận chuyển niêm dịch gây nên
ứ trệ tăng tiết nhày, tạo điều kiện môi trường bội
nhiễm vi khuẩn, dị hình vách ngăn gây chèn ép
vào cuốn mũi ảnh hưởng đến sự dẫn lưu của
phức hợp lỗ ngách các xoang cạnh mũi làm ứ tắc
dịch mũi làm vi khuẩn phát triển. Kết quả trong
nghiên cứu này cao hơn kết quả nghiên cứu của
Janardhan R J, chảy mũi sau là 8,0%, Võ Thanh
Quang nghiên cứu 126 trường hợp thấy có
89,43% số trường hợp chảy dịch cả mũi trước và
sau, 2,44% số trường hợp chảy dịch mũi sau
đơn thuần và 8,13% trường hợp chảy dịch mũi
trước đơn thuần. Chảy mũi đa số có tính chất
dịch mũi là loãng trong 62% và mủ nhày đục
35,8% ít gặp chảy mũi vàng xanh và có mùi hôi,
chỉ có 2/95 trường hợp chiếm 2,2%.
• Đau đầu: Là một dấu hiệu thường thấy đi
kèm với ngạt mũi, chảy mũi và hắt hơi. Dị hình
vách ngăn chạm với thành bên của mũi gây đau
đầu ngày càng tiến triển, Đau đầu mang tính
phản xạ vẹo vách ngăn nằm ở cuốn mũi giữa
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 488 - THÁNG 3 - SỐ 1 - 2020
185
hoặc cuốn mũi dưới, thường dẫn đến đau đầu ở
bên cùng bên vách bị vẹo, đau đầu trong dị hình
vách ngăn là do phần dị hình của vách ngăn tỳ
vào cuốn mũi gây kích thích vào nhánh thứ II
của dây thần kinh tam thoa. Dị hình vách ngăn
phần cao thường gây nhức đầu trong khi đó dị
hình phần thấp thường gây nghẹt mũi. Nguyên
nhân đau nhức có thể do hậu quả của những
hiện tượng sau: Do hai mặt niêm mạc đối diện
đè vào nhau kéo dài, do xoang thông khí kém
hoặc không thông khí tạo áp lực âm trong
xoang. Các dị hình vách ngăn làm tăng nguy cơ
hai mặt niêm mạc đè vào nhau, bản thân các dị
hình cũng gây bít tắc con đương vận chuyển
niêm dịch trên vách mũi xoang. Do đó dịch tiết
bị ứ đọng nhiều trong xoang, nhất là vùng xoang
hàm, có thể đây là lý do chúng tôi bắt gặp tỷ lệ
đau đầu vùng má – vùng tương ứng với xoang
hàm là cao nhất.
Đau đầu gặp 34/135 trường hợp chiếm tỷ lệ
25,2%, không đau đầu gặp 101/ 135 trường hợp
chiếm 74,8%. So sánh thấy thấp hơn với các
nghiên cứu cử các tác giả như Nguyễn Kim Tôn
(2007) đau đầu chiếm 66,7%, Nayak D R (2002)
đau đầu chiếm 73.3% Nguyễn Tư Thế, Quách
Thị Cần, Nguyễn Quốc Dũng đau đầu chiếm
88.5%, và cao hơn tác giả Janardhan R J (2005)
đau đầu chiếm 20,0%.
Trong nghiên cứu này phân chia ra 5 vùng
đau đầu khác nhau: Vùng trán, má, thái dương,
đỉnh chẩm và góc mũi mắt. Trong nghiên cứu
gặp đau đầu vùng má cao nhất 21/34 trường
hợp với tỷ lệ 61,8%, cao hơn so với Hoàng Thái
Hà 51,7%. Vùng góc mũi mắt gặp 17/34 trường
hợp chiếm 50% và vùng trán gặp 17/34 trường
hợp chiếm 50%. Vùng đỉnh chẩm không gặp
trường hợp nào.
• Hắt hơi: Cũng là dấu hiệu thường thấy
hay đi kèm với ngạt mũi, chảy mũi trong dị hình
vách ngăn. Bệnh nhân có triệu chứng hắt hơi, sổ
mũi nhất là khi trời lạnh hoặc hít phải nhiều bụi.
Nguyên nhân là do phần vách ngăn bị vẹo nằm
đối diện với cuốn dưới thì khi hít vào, cuốn dưới
nở ra sẽ chạm vào phần vách ngăn này, kích
thích niêm mạc của cuốn mũi dẫn đến triệu
chứng trên.
Triệu chứng hắt hơi gặp 106/ 135 trường hợp
chiếm tỷ lệ 78,5% là một tỷ lệ cao không hắt hơi
gặp 29/ 135 trường hợp chiếm 21,5%. So sánh
thấy thấp hơn với các nghiên cứu cử các tác giả
như Nguyễn Kim Tôn (2007) hắt hơi chiếm
81.7%, và cao hơn tác giả Nayak D R (2002) hắt
hơi chiếm 55.8%, Janardhan R J (2005) hắt hơi
chiếm 15.0%, và nhóm nghiên cứu Nguyễn Tư
Thế, Quách Thị Cần, Nguyễn Quốc Dũng hắt hơi
chiếm 73.8%.
• Giảm và mất ngửi: Là triệu chứng cơ
năng ít gặp hơn ngửi kém thường ít gặp trong
vẹo vách ngăn mũi đơn thuần. Vì chỉ khi vẹo
vách ngăn làm cản trở cơ học luồng không khí đi
tới tầng khứu giác hoàn toàn hoặc biến chứng
viêm mũi xoang làm tổn thương niêm mạc ở khe
khứu giác thì mới xuất hiện giảm khứu. Rối loạn
ngửi là triệu chứng khó đánh giá, phụ thuộc
nhiều vào cảm giác chủ quan của bệnh nhân.
Việc phát hiện hai dấu hiệu giảm ngửi hoặc mất
ngửi chỉ mang tính chất tương đối, thường chỉ
được khẳng định ở những bệnh nhân viêm mũi
xoang nặng, có polyp độ 3 hoặc độ 4, chủ yếu
do dòng không khí hít vào bị cản trở không đến
được vùng khe khứu.
Triệu chứng giảm và mất ngửi gặp 50/ 135
trường hợp chiếm 37% còn không giảm và mất
ngửi gặp 85 trường hợp chiếm 63%. So sánh kết
quả nghiên cứu của chúng tôi thấp hơn với
nghiên cứu cử các tác giả như Nguyễn Kim Tôn
(2007) giảm và mất ngửi chiếm 40.0%, và cao
hơn các tác giả Nayak D R (2002) giảm và mất
ngửi chiếm (21.0%), Janardhan R J (2005) giảm
và mất ngửi chiếm 4.0%, và nhóm nghiên cứu
Nguyễn Tư Thế, Quách Thị Cần, Nguyễn Quốc
Dũng giảm và mất ngửi chiếm 9.8%. Chính kết
quả nghiên cứu khác nhau nhiều cho thấy sự
không ổn định của triệu chứng rối loạn ngửi.
Thường thấy giảm và mất ngửi 1 bên 32/ 50
trường hợp chiếm 64% và 18/50 trường hợp giảm,
mất ngửi hai bên chiếm 36%. Giảm và mất ngửi
không hoàn toàn gặp 44/50 trường hợp chiếm
88%, giảm và mất ngửi hoàn toàn chỉ gặp 6/50
trường hợp chiếm 12%, đó là những trường hợp
có dị hình vách ngăn kèm theo phù nề niêm mạc
mũi, polyp mũi gây cản trở đưa phân tử có mùi lên
tầng khứu giác mới gây nên hiện tượng này.
3.2.2. Triệu chứng thực thể qua nội soi
Biểu đồ 3.2. Phân bố tỷ lệ các loại dị hình
vách ngăn qua nội soi
Trong số 135 bệnh nhân nghiên cứu: Hình
vietnam medical journal n01 - MARCH - 2020
186
thái mào vách ngăn chiếm 47,4%, vẹo vách
ngăn chiếm 25,9%, trong khi đó gai vách ngăn
chiếm tỷ lệ (16,3%), và phối hợp chiếm 10,4%.
Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). So
sánh với nghiên cứu của Nguyễn Kim Tôn vẹo
vách ngăn chiếm 40,0%, mào vách ngăn chiếm
23,3%, phối hợp chiếm 21,7% và gai vách ngăn
chiếm 15,0%, nghiên cứu của Nguyễn Tư Thế dị
hình vách ngăn dạng mào chiếm tỷ lệ 39,3%,
vẹo vách ngăn chiếm 37,7%, trong khi đó gai
vách ngăn chiếm tỷ lệ 14,8% và phối hợp chiếm
tỷ lệ 8,2%, như vậy kết quả trong nghiên cứu
này tương tự với các tác giả khác khi dị hình
vách ngăn dạng mào và dạng gai đều chiếm tỷ
lệ cao hơn các hình thái dị hình còn lại.
Trong nghiên cứu này dị hình vách ngăn dạng
mào chiếm 47,4%, phù hợp với công trình
nghiên cứu của J. Janardhan Rao và cs. (2005)
mào vách ngăn chiếm 46%, của Ingo Baumann
and Helmut Baumann (2007) mào vách ngăn
chiếm 46%, cao hơn kết quả nghiên cứu của
nhóm Nguyễn Thị Thu Nga và Lâm Huyền Trân
(2010) mào vách ngăn chiếm tỷ lệ 36.5%.
Bảng 3.5. Phân bố các loại dị hình vách ngăn theo nhóm tuổi
Dị hình
Vách ngăn
Nhóm tuổi
Mào
Gai
Vẹo
Phối hợp
n
Số
lượng
Tỷ lệ
(%)
Số
lượng
Tỷ lệ
(%)
Số
lượng
Tỷ lệ
(%)
Số
lượng
Tỷ lệ
(%)
Số
lượng
Tỷ lệ
(%)
15 -30
28
20,7
6
4,4
10
7,4
4
3,0
48
35,6
30 – 45
26
19,3
11
8,1
13
9,6
7
5,2
57
42,2
45 – 60
7
5,2
4
3,0
7
5,2
3
2,2
21
15,5
> 60
3
2,2
1
0,7
5
3,7
0
0,0
9
6,7
N
64
47,4
22
16,3
35
25,9
14
10,4
135
100
Mối liên quan của dị hình vách ngăn với nhóm
tuổi: Nhóm tuổi 30- 45 có dị hình vách ngăn cao
nhất gặp 57/135 bệnh nhân, trong đó dạng mào
gặp 26/ 57 trường hợp, sau đó là dị hình dạng
vẹo gặp 13/57 trường hợp. Nhóm tuổi 15- 30 có
dị hình vách ngăn gặp 48/135 bệnh nhân, trong
đó dạng mào gặp 28/ 48 trường hợp sau đó là dị
hình dạng vẹo gặp 10/48 trường hợp. Nhóm tuổi
45- 60 có dị hình vách ngăn gặp 21/135 bệnh
nhân, trong đó dạng mào gặp 7/ 21. Qua đó cho
thấy trong các nhóm tuổi cũng hay gặp nhất dị
hình vách ngăn dạng mào và dị hình vách ngăn
dạng vẹo.
Biểu đồ 3.3. Phân bố các loại dị hình vách
ngăn theo giới
Trong nghiên cứu này tỷ lệ phân bố 4 loại dị
hình theo giới không đều nhau, cả hai giới cũng
gặp chủ yếu dị hình vách ngăn dạng mào và
dạng vẹo, và ở nam cao hơn ở nữ với dị hình
vách ngăn dạng mào, vẹo và dạng phối hợp
riêng dạng gai ở nữ cao hơn ở nam. Tuy nhiên
có thể là do trong nghiên cứu tỷ lệ nam cao hơn
nữ nên có kết quả như vậy.
IV. KẾT LUẬN
1. Đặc điểm lâm sàng ca các bệnh nhân
có dị hình vách ngăn và có bệnh lý mũi xoang
- Về tuổi: Nhóm tuổi gặp nhiều nhất ở nhóm tuổi
15 - 45 tuổi, có 105/ 135 trường hợp chiếm 77,8%
- Giới: Nam giới gặp nhiều hơn nữ giới.
- Tiền sử chấn thương gặp 39/135 bệnh nhân
chiếm 28,9%.
2. Các hình thái dị hình vách ngăn qua nội
soi trên bệnh nhân có bệnh lý mũi xoang
Trong nghiên cứu gặp chủ yếu 4 loại dị hình
vách ngăn chính:
- Dị hình vách ngăn dạng mào, là dị hình gặp
nhiều nhất 64/135 bệnh nhân chiếm (47,4%).
Đây cũng là kết quả phù hợp với kết quả nghiên
cứu của các tác giả khac.
- Dị hình vách ngăn dạng vẹo, gặp 35/135
bệnh nhân chiếm 25,9%.
- Dị hình vách ngăn dạng gai, gặp 22/135
bệnh nhân chiếm 16,3%.
- Dị hình vách ngăn dạng phối hợp, gặp
14/135 bệnh nhân chiếm 10,4%.
Như vậy, trên nội soi chủ yếu là dạng mào
dạng vẹo ít hơn là dạng gai và dị hình vách ngăn
phối hợp.