ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
------------
VŨ SINH KHIÊU
NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG ĐA DẠNG SINH HỌC
VÀ BIẾN ĐỘNG HỆ SINH THÁI RỪNG NGẬP MẶN
HUYỆN NGHĨA HƯNG, TỈNH NAM ĐỊNH GIAI ĐOẠN 2005-2015
NHẰM ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG BỀN VỮNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
Hà Nội - 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
------------
VŨ SINH KHIÊU
NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG ĐA DẠNG SINH HỌC
VÀ BIẾN ĐỘNG HỆ SINH THÁI RỪNG NGẬP MẶN
HUYỆN NGHĨA HƯNG, TỈNH NAM ĐỊNH GIAI ĐOẠN 2005-2015
NHẰM ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG BỀN VỮNG
Chuyên ngành: Khoa học Môi trường
Mã số: 60440301
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Trần Văn Thụy
2. TS. Lê Xuân Tuấn
Hà Nội - 2016
LỜI CẢM ƠN
Qua hai năm học tập và nghiên cứu tại Trường đại học Khoa học tự nhiên –
Đại học quốc gia Hà Nội, cùng với sự hướng dẫn khoa học tận tình của các thầy, cô
và sự động viên giúp đỡ của gia đình, đồng nghiệp, đến nay đề tài Luận văn thạc sĩ:
“Nghiên cứu thực trạng đa dạng sinh học và biến động hệ sinh thái rừng ngập
mặn huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định giai đoạn 2005-2015 nhằm đề xuất giải
pháp quản lý và sử dụng bền vững” đã được tác giả hoàn thành theo đúng thời
gian quy định.
Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Trần Văn Thụy và
TS. Lê Xuân Tuấn đã tận tình hướng dẫn tác giả hoàn thành luận văn này. Tác giả
cũng xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Môi Trường - Trường Đại
học Khoa học tự nhiên – Đại học quốc gia Hà Nội, đã giảng dạy, truyền đạt kinh
nghiệm và kiến thức khoa học tạo điều kiện giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình thực
hiện luận văn.
Tác giả xin chân thành cảm ơn UBND, Phòng Thống kê, Phòng Tài nguyên
và môi trường, Phòng Nông nghiệp, Chi cục kiểm lâm huyện Nghĩa Hưng, chính
quyền địa phương các xã trong huyện, người dân địa phương khu vực nghiên cứu…
đã nhiệt tình giúp đỡ tác giả trong quá trình nghiên cứu điều tra, thu thập số liệu, tài
liệu và hoàn thành luận văn này.
Cuối cùng tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Viện Nghiên cứu biển và
hải đảo - Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam, nơi tác giả đang công tác; Phòng đào
tạo sau đại học - Trường Đại học khoa học tự nhiên; Gia đình và bạn bè đã động
viên, tạo mọi điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành luận văn đúng thời hạn.
Do hạn chế về thời gian, kiến thức khoa học và kinh nghiệm thực tế của bản
thân tác giả, luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận
được ý kiến đóng góp và trao đổi chân thành giúp tác giả hoàn thiện hơn kết quả
nghiên cứu của đề tài.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng năm 2015
HỌC VIÊN
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.1 : Bản đồ hành chính huyện Nghĩa Hưng .................................................... 13
Hình 1. 3 Nuôi ngao tại vùng bãi triều Nông trường Rạng Đông, Nghĩa Hưng ....... 35
Hình 1.4. Bãi biển du lịch tại xã Nghĩa Phúc, huyện Nghĩa Hưng, 2015 ................. 37
Hình 2.1. Bản đồ nền địa hình bãi bồi cửa sông ven biển huyện .............................. 46
Nghĩa Hưng, Nam Định ............................................................................................ 46
Hình 2.2. Sơ đồ quy trình thành lập bản đồ .............................................................. 48
Hình 3.1 : Rừng trang thuần loài và hỗn hợp trang, bần chua xen kẽ....................... 52
Hình 3.2: Ảnh vệ tinh Landsat 5 ngày 11-05-2005................................................... 63
Hình 3.3: Ảnh vệ tinh Landsat 8 ngày 10-07-2015................................................... 64
Hình 3.4. Bản đồ hiện trạng rừng ngập mặn huyện Nghĩa Hưng, ............................ 67
tỉnh Nam Định năm 2005 .......................................................................................... 67
Hình 3.5. Bản đồ hiện trạng rừng ngập mặn huyện Nghĩa Hưng, ............................ 68
tỉnh Nam Định năm 2015 .......................................................................................... 68
Hình 3.6. Chú giải bản đồ hiện trạng RNM huyện Nghĩa Hưng, Nam Định ........... 69
Hình 3.7: Phá rừng ngập mặn làm đầm nuôi trồng thủy sản .................................... 71
Hình 3.8: Hiện trạng RNM ngoài đê quốc gia thuộc huyện Nghĩa Hưng - 2015 ..... 72
Hình 3.9: Nỗ lực khôi phục diện tích RNM tại huyện Nghĩa Hưng, Nam Định ...... 74
Hình 3.10. Mô hình ao tôm sinh thái ........................................................................ 82
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Kết quả của các phong trào quai đê lấn biển ............................................ 14
Bảng 1.2. Diện tích các loại bãi ngập triều ven biển huyện Nghĩa Hưng ................. 16
Bảng 1.3. Độ dốc bề mặt bãi bồi và sườn bờ ngầm khu vực ven biểnhuyện Nghĩa Hưng .......... 17
Bảng 1.4: Thống kê dân số, mật độ dân số theo các xã, thị trấn huyện Nghĩa Hưng, 2014 ........ 23
Bảng 1.5: Lao động làm việc trong các ngành kinh tế tại huyện Nghĩa Hưng giai
đoạn 2010 - 2014 ....................................................................................................... 24
Bảng 1.6: Tổng kết kết quả thực hiện phát triển kinh tế xã hội năm 2014 ............... 26
Bảng 1.7: Giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản theo giá hiện hành và cơ cấu các
ngành trong nền kinh tế giai đoạn từ 2005 - 2014 .................................................... 28
Bảng 1.8. Giá trị sản phẩm trồng trọt và NTTS trên 1 đơn vị diện tích đất theo giá
hiện hành giai đoạn 2005 – 2014 .............................................................................. 30
Bảng 1.9: Kết quả sản xuất lâm nghiệp giai đoạn 2005 – 2014 ................................ 32
Bảng 1.10. Sản lượng thủy sản chủ yếu giai đoạn 2005 - 2014 ................................ 33
Bảng 1.11: Lao động, diện tích mặt nước nuôi trồng thủy sản và phương tiện khai
thác hải sản chủ yếu tại huyện Nghĩa Hưng giai đoạn 2005 - 2014 ......................... 34
Bảng 3.1: Đa dạng loài sinh vật vùng bãi bồi ven biển huyện Nghĩa Hưng, Nam Định ....... 50
Bảng 3.2. Cấu trúc thành phần chính loài TVN vùng bãi bồi ven biển huyện Nghĩa
Hưng, Nam Định ....................................................................................................... 51
Bảng 3.3. Đa dạng sinh học của TVNM vùng bãi bồi ven biển huyện Nghĩa Hưng,
Nam Định .................................................................................................................. 51
Bảng 3.4. Cấu trúc thành phần loài ĐVN vùng cửa sông Ninh Cơ và Sông Đáy .... 53
Bảng 3.5. Cấu trúc thành phần loài động vật đáy vùng ven biển Nghĩa Hưng ......... 54
Bảng 3.6. Cấu trúc thành phần loài bộ mười chân (Decapoda) ................................ 54
Bảng 3.7. Cấu trúc thành phần loài lớp thân mềm hai vỏ (Trai biển) ....................... 56
Bảng 3.8. Cấu trúc thành phần loài cá vùng bãi bồi, ven biển huyện Nghĩa Hưng,
Nam Định .................................................................................................................. 57
Bảng 3.9. Cấu trúc thành phần loài chim ở vùng bãi bồi ven biển huyện Nghĩa
Hưng, Nam Định ....................................................................................................... 59
Bảng 3.10. Loài quý hiếm cần được khai thác hợp lý và bảo vệ ............................. 61