i
LỜI CẢM ƠN
Đề tài được thực hiện tại KBTTN Chạm Chu thuộc huyện Hàm Yên,
tỉnh Tuyên Quang từ tháng 3/2015 – 10/2015. Sau một thời gian nghiên cứu,
đến nay đề tài đã hoàn thành. Nhân dịp hoàn thành luận văn, tôi xin gửi lời
cảm ơn tới Ban Giám hiệu Trường Đại học Lâm nghiệp, Ban chủ nhiệm Khoa
Đào tạo Sau đại học, các thầy cô giáo trong Khoa Quản lý tài nguyên rừng và
Môi trường cũng như Ban lãnh đạo và các cán bộ Kiểm lâm của KBTTN
Chạm Chu đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi thực hiện đề tài. Đặc biệt tôi xin
bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS.Trần Ngọc Hải, người đã trực tiếp hướng
dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến tất cả bạn bè,
người thân và đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi cả về vật chất lẫn tinh thần trong
quá trình điều tra thực địa và hoàn thành luận văn. Đó là nguồn cổ vũ lớn lao
đối với tôi.
Mặc dù đã nỗ lực làm việc, nhưng do thời gian thực hiện đề tài còn
nhiều hạn chế, khối lượng nghiên cứu lớn nên đề tài không tránh khỏi những
thiếu sót nhất định. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến xây dựng của
các nhà khoa học, bạn bè, đồng nghiệp để bản luận văn được hoàn thiện hơn.
Tôi xin cam đoan số liệu thu thập, kết quả tính toán là trung thực và
được trích dẫn rõ ràng.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 05 tháng 12 năm 2015
Tác giả
Nguyễn Huy Toàn
ii
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cảm ơn ......................................................................................................... i
Mục lục .............................................................................................................. ii
Danh mục các bảng .......................................................................................... iv
Danh mục các hình ........................................................................................... vi
ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................... 1
Chương 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ....................................................... 3
1.1. Nghiên cứu trên thế giới ............................................................................. 3
1.1.1. Sơ lược về các nghiên cứu về ngành hạt trần trên thế giới ..................... 5
1.2. Việt Nam .................................................................................................... 6
1.2.1. Sơ lược các nghiên cứu ngành Hạt trần tại Việt Nam ............................ 6
1.3. Lược sử nghiên cứu cây Bách xanh núi đá Calocedrus ............................. 7
1.4. Tình hình nghiên cứu đa dạng ở KBT thiên nhiên Chạm Chu .................. 8
Chương 2. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN KINH TẾ - XÃ HỘI ............................ 11
2.1.Giới thiệu KBT Chạm Chu ....................................................................... 22
2.2. Điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội ...................................................... 22
2.2.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 22
2.2.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ...................................................................... 25
Chương 3. MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 11
3.1 Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................. 11
3.2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ............................................................... 11
3.3. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 11
3.4. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 12
3.4.1. Phương pháp kế thừa tài liệu ................................................................. 12
3.4.2. Phương pháp điều tra thực địạ .............................................................. 12
3.4.3. Xử lý nội nghiệp .................................................................................... 16
iii
Chương 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 27
4.1. Đặc điểm sinh vật học loài Bách xanh núi đá ......................................... 27
4.1.1.Đặc điểm hình thái ................................................................................. 27
4.1.2. Đặc điểm vật hậu ................................................................................... 33
4.1.3. Đặc điểm giải phẫu lá Bách xanh .......................................................... 35
4.1.4. Phân tích hàm lượng diệp lục. ............................................................... 40
4.2. Đặc điểm phân bố của loài ở khu vực nghiên cứu. .................................. 41
4.2.1. Đặc điểm tự nhiên khu vực phân bố ..................................................... 41
4.2.2. Phân bố theo đai cao ............................................................................. 42
4.2.3. Phân bố theo trạng thái rừng ................................................................. 45
4.2.4. Đặc điểm tái sinh Bách xanh núi đá ..................................................... 50
4.2.5. Đặc điểm thổ nhưỡng nơi Bách xanh phân bố ...................................... 53
4.3. Tình hình quản lý, bảo tồn loài Bách xanh núi đá và các giải pháp bảo tồn ... 56
4.3.1. Thực trạng công tác quản lý Bách xanh núi đá ........................................ 56
4.3.4. Đề xuất một số phương án bảo tồn loài Bách xanh núi đá : .................. 67
4.3.2.Các phương án và giải pháp bảo tồn loài Bách xanh núi đá ................. 69
KẾT LUẬN TỒN TẠI VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................ 74
1. Kết luận ....................................................................................................... 74
2. Các khuyến nghị cho nghiên cứu tiếp theo ................................................. 75
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
iv
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
Chữ viết tắt
Chữ viết đầy đủ
1
BX
Bách xanh
2
BXNĐ
Bách xanh núi đá
3
CP
Chính phủ
4
CR
Rất nguy cấp
5
EN
Nguy cấp
6
GPS
Hệ thống định vị
7
IA
Nghiêm cấm khai thác, sử dụng vào mục đích thương mại
8
IIA
Hạn chế khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại
9
KBTTN
Khu bảo tồn thiên nhiên
10
LC
Ít quan tâm
11
NT
Sắp bị đe dọa
12
ODB
Ô dạng bản
13
OTC
Ô tiêu chuẩn
14
PCCCR
Phòng cháy chữa cháy rừng
15
UBND
Ủy ban nhân dân
16
VQG
Vườn quốc gia
17
VU
Sẽ nguy cấp
18
IUCN
Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên
Thiên nhiên
v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 4.1: Bảng thống kê Bách xanh núi đá tại khu bảo tồnthiên nhiên Chạm
Chu .................................................................................................................. 60
Bảng 4.2. So sánh phân biệt hai loài Bách xanh ............................................. 31
Bảng 4.3: Theo dõi vật hậu loài Bách xanh núi đá ........................................ 34
Bảng 4.4: Đặc điểm cấu tạo giải phẫu lá Bách xanh ...................................... 38
Bảng 4.5: Hàm lượng diệp lục a,b và cường độ quang hợp .......................... 40
Bảng 4.6: Bảng phân bố các loài thực vật quý hiếm theo độ cao ............................. 42
Bảng 4.7: Đặc điểm phân bố Bách xanh núi ................................................... 44
Bảng 4.8: Thực trạng tái sinh Bách xanh núi đá KBT Chạm Chu ................ 51
Bảng 4.9: Đặc điểm vật lý, hóa học đất nơi Bách xanh núi đá phân bố tại
Chạm Chu ........................................................................................................ 54
Bảng 4.11: Nguyên nhân dẫn tới mối đe dọa của khu bảo tồnthiên nhiên Chạm Chu
......................................................................................................................... 68