1

Ề ố ạ ữ ệ ồ ơ ớ Ấ Ặ Đ T V N Đ ầ   ộ ả R i lo n c m xúc là m t nhóm trong nh ng b nh tâm th n ư ỷ ệ ộ ấ   ng g p nh t, chi m t  cao trong c ng  đ ng dân c . Các  l ườ ề ộ ạ   i cao h n nhi u so v i ng i bình  ph m t ế ỷ ệ  l ặ ườ th ệ b nh nhân này có t ườ th ạ ự ng. Theo Sadock B.J. và c ng s  (2007), hành vi ph m t

ả ả ạ ộ

ừ ộ ủ ố   i c a r i ả ạ    c  giai đo n tr m c m và giai đo n ồ ướ ậ , gian l nậ   p gi t ườ , c  ý gây th ố ườ ế i ng tích, gi t ng   i và ế ố ằ ả ẩ  cho r ng các y u t  sát. Tác gi    thúc đ y hành vi ệ   ạ ạ ả ụ ố ng r i lo n c m xúc là l m d ng hay nghi n ườ ế ố   ng xung quanh…  môi tr  kích thích t ộ ầ ể ặ ở ả ạ lo n c m xúc có th  g p  ắ , c ư h ng c m. Các hành vi này bao g m tr m c p ươ ấ tài chính, gây h n, đánh ng ườ ồ ự ế i r i t t ng gi ộ ủ ố ượ ạ ph m t i c a đ i t ượ r u, ma túy và các y u t [4]. ư ề ậ ự ỉ ế ậ ứ ề ặ ạ ớ ố ượ ở ố ộ Ở ệ   t Nam, chúng tôi ch a ghi nh n m t công trình nghiên  Vi ệ ố ứ ầ ủ   c u đ y đ  và có h  th ng nào v  lĩnh v c này , mà ch  là các thông ấ ố ẻ ẻ  có tính ch t th ng kê mà thôi. Vì v y, chúng tôi ti n hành báo l    t ộ ố   ể ứ  “Nghiên c u đ c đi m lâm sàng và m t s nghiên c u đ  tài: ế ạ   ố ộ ở ố ượ ế ố y u t ng r i lo n  đ i t i   liên quan đ n hành vi ph m t ụ ả  v i các m c tiêu sau: c m xúc” 1. Phân tích đ c đi m lâm sàng ả   ạ ng r i lo n c m các đ i t ộ ặ ạ xúc có hành vi ph m t ể i. ấ ủ 2.  Phân  tích các hình th c gây án  và  tính  ch t  c a  hành vi ố ạ ph m t i ế ạ ộ ở ố ượ  đ i t ể ứ ạ ả ng r i lo n c m xúc. ộ ố ế ố liên quan đ n hành vi ph m t ộ ở  i ố 3. Tìm hi u m t s  y u t ạ ả ng r i lo n c m xúc. ố ượ đ i t Ch ng 1 Ệ ươ T NG QUAN TÀI LI U Ổ ề ố ạ ả ặ ể ề ố ạ ả ệ 1.1. Đ c đi m v  r i lo n c m xúc 1.1.1. Khái ni m v  r i lo n c m xúc

ố ư ả ạ ầ ặ   DSM­5 (2013) cũng nh  ư  ICD 10 (2016) căn c  vào s  có m t ừ  thành   ạ   ố r i lo n ứ ự ả  tách các r i lo n c m xúc t ả ạ ;  h ng c m,

ự ệ ố ạ ủ ơ ư hay không c a c n h ng c m, ố ả ầ hai ph n: tr m c m và các r i lo n liên quan ố ạ ưỡ l ng c c và các r i lo n liên quan. ủ ố ạ ả 1.1.2. B nh sinh c a r i lo n c m xúc ả ầ 1.1.2.1. R i lo n tr m c m

2

ủ ề  Vai trò c a gen di truy n ộ ⁕ Theo Bùi Quang Huy  và c ng s ạ ả ầ ả ộ ộ ơ ế ổ ợ ị ự  (2016), nguyên nhân gây ra  ề   ấ ố r i lo n tr m c m không ph i là do m t gen duy nh t mà là nhi u ứ ạ   ệ gen cùng ch u trách nhi m theo m t c  ch  t  h p gen ph c t p [2]. ầ ề ị V  v  trí gen gây ra tr m c m ộ ố ả ự ụ ể ủ ễ ể ệ ượ c truy n t ả th  h ấ ế ệ ế ạ ấ   ả , nghiên c u g n đây cho th y ứ ầ ồ ừ ộ   ể ắ ầ m t s  gen  chung gây ra tr m c m có th  b t ngu n t  m t ắ khu v c c  th  c a nhi m s c th    2q33­34, 3p, 12q, 15q và   ề ừ ế ệ  18q... [8], [9]. Chính các gen gây b nh này đ ầ ố   này sang th  h  khác khi n cho r i lo n tr m c m có tính ch t gia đình. ầ ề ủ ấ ẫ ằ ự ầ ư ệ ộ ầ ả ủ ệ ả ưỡ

ự * Gi ạ ưỡ ế Nghiên c u liên k t gen v  r i lo n l ằ ứ ề ể ắ ầ ứ ề ễ ệ ớ ế ề ấ ẫ  thuy t v  ch t d n truy n th n kinh ừ ề ậ ằ * Vai trò c a ch t d n truy n th n kinh ấ ẫ   ộ Năm 2011, Gelder M.G.   và c ng s  cho r ng các ch t d n ề   truy n th n kinh nh  serotonin, noradrenalin, dopamine đóng vai trò ằ ả ủ ấ ọ  cho r ng có r t quan tr ng trong b nh sinh c a tr m c m. Tác gi   ầ ự ả ồ s  gi m n ng đ  serotonin trong não c a b nh nhân tr m c m [6]. ố ạ ả ự 1.1.2.2. R i lo n c m xúc l ng c c ề ế ề ả  thuy t v  gen di truy n ấ   ề ố ng c c đã cho th y ả ố ự ế k t qu  có nhi u gene, nhi u khu v c có b ng ch ng cho m i liên   ặ ế t v i nhi m s c th  13q14­32, Xp22, Xq26­28 [40]. k t, đ c bi ả * Gi Các nhà tâm th n đã th a nh n r ng b t th ệ ườ ư ế ự ầ ấ ấ ạ ứ ủ ả ng dopamine có   ộ liên quan đ n s  xu t hi n c a các giai đo n h ng c m m c đ ặ n ng, còn noradrenalin có liên quan đ n h ng c m nh  [24], [59]. ặ ể ả ế ư ủ ố ạ ả ủ ạ ầ ả ặ ệ ể ả ồ ạ ầ ờ ế ẹ 1.1.3. Đ c đi m lâm sàng c a r i lo n c m xúc ể 1.1.3.1. Đ c đi m lâm sàng c a giai đo n tr m c m ấ ứ * Các tri u ch ng đi n hình nh t ả + Khí s c gi m ph i t n t ễ   i h u h t th i gian trong ngày, di n ắ ra hàng ngày. ấ ứ ạ ộ ầ + M t h ng thú ho c s  thích cho h u h t các ho t đ ng: ặ ở ầ ặ ở ư ể m tấ   ấ   ứ ộ  m t m c đ  nh t ế ệ ở ộ ứ h ng thú ho c s  thích g n nh  luôn bi u hi n  ị đ nh.

3

ệ ế ẫ + Gi m sút năng l ả ạ ộ ượ ỏ ệ ẹ ỉ ả ỏ ng d n đ n tăng kh  năng m t m i và   ổ ế   ỗ ự ả gi m ho t đ ng. M t m i rõ ràng ch  sau n  l c nh  là ph  bi n. [62].

ọ ự ượ ng: 95% s ố ọ ể ng đáng k . ệ ổ ệ b nh nhân có gi m tr ng l ố ủ ạ ấ ườ ế ng ả ạ ộ ậ ộ ạ đ  ch m ch p. đ ng ộ ế ị ệ ặ ậ ế ị ặ ở ổ ế ứ * Các tri u ch ng ph  bi n ố + Thay đ i trong ăn u ng, s  thèm ăn và tr ng l ượ ả ạ ấ ủ   ổ ế ủ M t   ng   là   lo i   ph   bi n   nh t   c a ấ +   R i   lo n   gi c  ng :   ố ườ ị ầ ợ .  ể (chi m 95% s  tr i đang b  tr m c m đi n hình  ng h p) ố ệ ầ ạ + R i  lo n ho t  đ ng tâm th n v n  đ ng:   b nh nhân kích ặ ấ ờ ờ ậ ho c r t l ặ ậ + Khó suy nghĩ, t p trung ho c ra quy t đ nh: các b nh nhân ạ ề khó ra quy t đ nh ho c có tr  ng i v  suy nghĩ ho c t p trung chú ý [4]. ươ ạ ng lai  m đ m và bi quan ệ ầ + Nhìn t ả + C m giác vô d ng ho c t i l i: b nh nhân tr m c m có ể quan đi m tiêu c c v  th  gi ặ ộ ỗ ả i xung quanh và chính mình [61] ả ệ ự ự ả ụ ự ề ế ớ  sát và hành vi t ng, hành vi t sát và 10% đ n 15% t ủ ế ạ ư ị + Ý đ nh t ự ưở ả c m có ý t ặ 1.1.3.2. Đ c đi m lâm sàng c a giai đo n h ng c m  ệ ể ứ + Tri u ch ng ch  y u:  ấ ắ ấ ướ ư ủ ế khí s c tăng trong m t giai đo n h ng ạ ư   ứ   ng quá m c ặ ỉ

ứ ủ ả ầ ầ ầ    sát: kho ng 2/3 b nh nhân tr m ự  sát thành công.  ả ộ ệ ể ả c m bi u hi n là h ng ph n, ph n khích và vui s ho c cáu k nh [61]. ổ ế ệ ứ + Các tri u ch ng ph  bi n ề ệ ự ­ T  cao:  b nh nhân đ  cao mình quá m c bình th ả ­ Gi m nhu c u ng : ườ ng [4].  ế ở ầ  h u h t các ủ gi m nhu c u ng  có ệ b nh nhân. ề ườ ­  Nói nhi u, nói nhanh: ọ ủ ọ ẻ ệ b nh nhân th gi ng c a h  to, nói nhanh và khi đã nói thì khó làm h  ng ng l ộ ệ ẻ ả ự ng có áp l c ph i nói, ạ ọ ừ i. [7]. ệ ể ứ b nh nhân luôn bi u hi n thái đ  vui v ả ng nào x y ra xung quanh [7]. ­ Vui v  quá m c:   ệ ượ ứ ớ ấ ỳ ự ậ quá m c v i b t k  s  v t hi n t ủ ệ ể ế ớ ư ẫ ộ đ , nh ng các ý nghĩ này v n có m i liên k t v i nhau. ệ ở ề ố   ­ Ý nghĩ nhanh: ý nghĩ c a b nh nhân có th  tăng nhanh v  t c ố ễ ị ­ Phân tán chú ý: b nh nhân d  b  phân tâm b i các tác nhân kích thích không quan tr ng ọ ườ ư ệ b nh nhân th [79]. ­ Tăng ho t đ ng  a thích:  ư ạ ộ ộ ứ ụ ệ ề ị ạ ộ   ng tăng ho t đ ng quá m c cho m t m c đích nh  ngh  nghi p, chính tr  tôn giáo [4].

4

ạ i 1.2. Hành vi ph m t ố ượ ấ ữ ố ầ ộ ở ố ượ ố ạ ả ng r i lo n c m xúc  đ i t ứ Modestin J. (2002) nghiên c u trên 179 đ i t ả ạ ng n    r i lo n c m xúc t ạ ố ầ ể ụ ỹ ắ ố ượ i là tr m c m đi n hình. Trong s  các đ i t ng nam và 99 ố   ạ i Th y s , cho th y 37% đ i ễ ặ ả   ng nam có các giai đo n tr m c m ng n  ho c tái di n, s  còn ố   ng này 40% nam và ạ ộ i [90]. ữ ả   i b  tr m c m ư ể ạ ộ i th i đi m gây án thì ch a bao gi t

ự ơ ườ ầ ườ c ng ố ệ ề ầ ệ ố ượ đ i t ượ t ả ạ l ữ 7% n  có hành vi ph m t ằ ự ườ ị ầ nh ng ng Shaw J. và c ng s  (2006) cho r ng  ị ờ ượ ờ ề  đ c đi u tr  [91]. ự ạ ự ườ   ượ ộ Theo Swanson J.W. và c ng s  (1990), b o l c đ i ạ   ả ầ ở ấ ệ  ng  báo cáo nhi u h n g p 5 l n  i tr m c m, r i lo n b nh t ưỡ ớ ự l   t so v i ng i không có b nh tâm ng c c và tâm th n phân li ầ th n [92]. ề ứ ề ố

ặ ể ầ ả

ư ệ ạ T i Vi t Nam, ch a có nhi u công trình nghiên c u v  tình ạ ả ố ượ ộ ở ạ ng r i lo n c m xúc.  các đ i t i  hình ph m t ộ ố ạ ả ạ ể ặ i trong r i lo n c m xúc 1.2.3. Đ c đi m ph m t ạ ạ ộ 1.2.3.1. Đ c đi m ph m t i trong giai đo n tr m c m ạ ự * Hành vi b o l c Có kho ngả 1/6 s  đ i t ả ầ ng tr m c m có hành vi t ố ớ ạ ự ườ ự i khác. Th ư ợ ị ạ ư    sát, nh ng ườ   ng   ng b  h i là các thành viên trong gia đình nh  v  và con cái ố ố ượ ỉ ch  có 6/100.000 có hành vi b o l c đ i v i ng ố ượ đ i t [3]. ầ ườ ế i ườ ầ ả ả * Tr m c m và gi t ng Theo Sadock B.J. (2007), tr m c m và gi ế ườ i không ph ạ ổ  t ng   i   /năm),   n n   nhân ỷ ệ   hàng   năm   0,2   ­   0,3/100.000   ng   l ạ ế bi n   (t ườ th ự sát ế i – t ả ả ế ạ ầ t ng ấ ườ ườ ố ượ i ­ t ng liên quan đ n tr m c m. Nghiên   ờ   i th i ng gi ế ầ ườ ị ầ i b  tr m c m t t ng

ườ ả * Tr m c m và gi ẹ ế Nh ng bà m  gi ạ ng có 2 lo i, bà m  gi ị ạ ẹ ế t tr ầ ế ẻ t tr  em t con th ầ ng b  lo n th n và bà m  đ ẻ ơ   s ả   c xác đ nh là tr m c m ữ ng là b n tình n  [24].  ế ả * Tr m c m và gi t ng ự ườ  sát th Gi ứ c u cho th y 75% các đ i t ể đi m gây án [113].  ầ ữ ườ ự ộ i gi sát cao sau khi ph m t ặ ạ ạ ộ ể ị ẹ ượ ế ẻ t tr  em [119]. ạ ư ả i trong giai đo n h ng c m sinh th ặ n ng, t 1.2.3.2. Đ c đi m ph m t ạ ự * Hành vi b o l c

5

ộ ố ỉ ướ i 50% nh ng ng ườ ị ố   i b  r i ạ ưỡ ứ M t s  nghiên c u cho th y ch  d ề ử ủ ạ ự lo n l

ữ ấ ng c c có ti n s  c a hành vi b o l c [104]. ọ ả ố ượ ữ ạ ạ ng b  h ng c m cũng ph m nh ng t ế ự i ph m nghiêm tr ng ị ư ườ ộ * Các t Các đ i t ư ộ ấ ả ể ạ ọ i r t nghiêm   ế   i do lái xe m o hi m, phóng ho  và hi p

ạ ẩ  liên quan, thúc đ y hành vi ph m t ộ ở ố    đ i i

tr ng nh  gây ch t ng dâm [3]. ộ ố ế ố 1.3. M t s  y u t ố ạ ả ượ t ng r i lo n c m xúc ớ 1.3.1. Gi ộ ấ ằ ơ M t nghiên c u ạ ả

ấ ộ ố ượ ả ạ ổ i tính và tu i  ỳ ứ ở  Hoa K  trong h n 22 năm th y r ng 10% ố ẩ ộ ượ ạ ữ n  và 0,3% nam ph m t i đ c ch n đoán r i lo n c m xúc [121].  ộ ề ử ạ i và sang ch n tâm lý 1.3.2. Ti n s  ph m t Theo Sadock B. J. (2007), m t đ i t ơ ề ạ ự ọ ế ọ ườ ầ ố   ng r i lo n c m xúc có ấ   ạ ự ộ i cao n u h  có ti n án b o l c. Nguy c  này r t ậ   ữ i g n đây có hành vi b o l c gây ra h u ả ấ ườ ng ộ ụ  r ạ l m d ng ủ ượ u và ma túy thì càng có nguy

i ố ạ ệ ớ ạ ơ nguy c  ph m t ế cao n u h  là nh ng ng qu  pháp [4]. ụ ạ 1.33. L m d ng ch t và tác đ ng c a môi tr ườ ệ i b nh càng  Ng ộ ạ ự   ạ ơ c  ph m t i b o l c. ớ 1.3.4. R i lo n nhân cách ranh gi ạ ưỡ ứ Các tri u ch ng c a r i lo n l ủ ố ệ ố ớ ồ ườ ễ i đ ng di n th ấ ệ ầ ặ ố ữ  sát tăng lên 3 l n [127]. ng c c, đ c bi t ỷ ệ ự t là t ộ ự ủ ố ườ ng c c th   ng trùng v i các ứ ể ạ ạ ớ  R i lo n nhân tri u ch ng c a r i lo n nhân cách th  ranh gi   i. ề ể ử ớ ắ ề cách th  ranh gi ng g n li n v i ti n s  sang   ờ ơ ấ ơ ạ ự ở ố ượ   ch n th i th   u, gây ra tăng nguy c  b o l c  ng  nh ng đ i t ự ạ ưỡ  l có r i lo n l ố ạ ể 1.3.5. R i lo n ki m soát xung đ ng ộ ườ ế   ng k t ạ ưỡ ự ớ Xung đ ng gây h n (trái v i gây h n có tính toán) th ớ ố ợ h p v i r i lo n l ấ ấ ạ ả ng c c và các r i lo n c m xúc khác [129]. ươ ố ng 2 Ố ƯỢ Ứ Ch ƯƠ Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U

ố ượ ố ượ ng nghiên c u ị 2.1. Đ i t 2.1.1. Đ i t ờ ng, đ a đi m và th i gian nghiên c u ẩ ng nghiên c u g m 83 đ i t ố ượ ự ở ứ ố ượ Đ i t ả ạ ứ ể ứ ạ ố r i lo n c m xúc có ph m t ồ ộ i hình s , ứ ượ ng đ ổ ừ  l a tu i t c ch n đoán là   ổ    20 – 69 tu i,

6

ố ụ ị ộ ơ c các c  quan t

ế ệ ầ c ti n hành t ề ự ư ớ   i theo dõi, đi u tr  n i trú ế    tháng 02/2012 đ n tháng 1/2018. ươ   ng i Vi n pháp y tâm th n Trung

ọ ố ượ ng ứ ẩ ẩ ượ  t ng hình s  đ a t đ ị ầ ừ và giám đ nh pháp y tâm th n t ạ ượ ứ Nghiên c u đ Biên Hòa.  ẩ 2.1.2. Tiêu chu n ch n đ i t ố ượ + Các đ i t ố   ng nghiên c u đáp  ng tiêu chu n ch n đoán r i ạ ả ụ ố ụ ơ ị ố ượ ứ ộ lo n c m xúc theo ICD ­ 10 thu c các m c: F30, F31, F32 và F33  i giám đ nh do c  quan t t ng hình + Đ i t ng đ

ồ ơ ư ố ụ ị ượ ư ớ c đ a t ể ệ ự ư s  nh  Công an, Vi n ki m sát và Tòa án. ầ + H  s  tr ng c u giám đ nh do c  quan t t ng hình s ự cung  ơ ề ệ   ầ ủ c ghi chép rõ ràng và có đ y đ  các thông tin v  b nh

ạ ừ ả ượ c pấ  ph i đ ạ ộ ậ i ph m.  t t và t ẩ 2.1.3. Tiêu chu n lo i tr ệ ố ượ ứ ứ ư ư ng có b nh c ậ ả ứ ể ặ ầ ơ  th  n ng nh  suy tim, b nh suy ch c năng gan, th n, sa sút tâm   th n không có kh  năng h p tác nghiên c u. ứ ư ả ạ ư ố Không đ a vào nhóm nghiên c u các đ i t ệ ợ ố ượ Không đ a vào nhóm nghiên c u các đ i t ạ ầ ử ụ ạ ố t c m xúc, ấ  r i lo n stress sau sang ch n ầ ỗ ng, r i lo n tr m c m lo âu h n h ợp. ứ ứ ả ế ứ ng pháp mô t ấ ượ ồ ứ ầ ư ệ   ng có các b nh có ự ổ   ệ ố ả ể bi u hi n r i lo n c m xúc khác nh  r i lo n c m xúc th c t n, ạ   ạ ố ệ ả ố t, r i lo n r i lo n c m xúc do s  d ng ch t, tâm th n phân li ố ệ ả ạ ự ấ  r i lo n s  thích phân li   ả ạ ố ứ ươ ng pháp nghiên c u 2.2. Ph ế ế t k  nghiên c u 2.2.1. Thi ử ụ ươ + S  d ng ph ệ ứ nghiên c u tài li u đ ề ử ị đ nh, ti n s  cá nhân và gia đình c a đ i t ớ   ế ợ  ti n c u, k t h p h i c u v i ơ ở   c cung c p b i các c  quan tr ng c u giám ủ ố ượ .  ng ố ệ ả + Phân tích các tri u ch ng lâm sàng r i lo n c m xúc, tính ạ ộ ứ ế ấ ế ố liên quan đ n hành vi ph m t ạ i. ứ ch t và các y u t ỡ ẫ 2.2.2. C  m u nghiên c u ứ Công th c tính: p (1 – p)

α

­­­­­­­­­­­­ n = Z2

1 –

/ 2

d 2

ả ấ ỏ Trong đó: ứ ỡ ẫ n: c  m u nghiên c u nh  nh t ph i có

7

ệ ố ấ ạ ậ Z: h  s  tin c y 95% (=1,96) α ầ : xác su t sai l m lo i 1            p: theo Fazel S. (2002) t ỷ ệ có hành vi b o l c trong s  l ọ ỷ ệ  l ạ ự  các y u t ầ ế ố ừ ễ ạ ẩ ộ i trong pháp y tâm th n là t ọ ố     liên tù nhân  là 26% và Nguy n Văn Th  (2009) t   quan thúc đ y hành vi ph m t  16,76% ế   đ n 25,5% [100], [130]. Chúng tôi ch n p = 0,25 (25%).   [100], [130]. ả d: kho ng sai s  không mong mu n gi a t l ữ ỷ ệ ể ố ầ ủ ứ ẫ thu đ  p=0,25 c a qu n th  nghiên c u. ượ ừ  c t ứ Ở    đây ọ ố ỷ ệ m u nghiên c u và t  l chúng tôi ch n là 10% (d= 0,10). ứ

ố ượ ể i thi u là 73 đ i t ứ   ng. Nhóm nghiên c u ỡ ẫ ố ng ố ệ ươ Thay vào công th c ta có:                 1,962(0,25.0,75)         n = ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ = 72,03                         0,1 2 Nh  v y c  m u t ố ượ ng pháp phân tích và x  lý s  li u ư ậ ọ ch n 83 đ i t 2.3. Ph Các thông tin s  li u đ c nh p vào máy vi tính và đ ử ậ ọ ử ụ ươ ậ ượ ử   c x  lý   ng trình SPSS

ỷ ệ ầ ươ ằ ấ ố ệ ượ ố ằ b ng các thu t toán th ng kê y h c. S  d ng ch 20.0 for Windows. + So sánh 2 t (t n su t) quan sát b ng ph l ng pháp các ể ị ki m đ nh. ằ ạ ứ ố ượ ượ ữ 2.4. Đ o đ c trong nghiên c u ố ệ + Các s  li u nghiên c u đ ậ  bí m t. Đ i t c gi + So sánh các trung bình quan sát b ng ­ t­ student  ứ ứ ấ ứ ộ ng không ứ ả ả ph i chi tr  thêm b t c  m t chi phí gì trong quá trình nghiên c u. ươ ng 3

Ch Ả Ứ Ế K T QU  NGHIÊN C U

ủ ố ượ ể ặ ứ 3.1. Đ c đi m chung c a đ i t ng nghiên c u

8

ể ồ ớ ủ ố ượ ứ Bi u đ  3.1. Gi i tính c a đ i t ng nghiên c u

ả ở ể ế ồ ấ ố ượ ố ượ K t qu ng đ i t

ạ ở ớ ữ ớ ả lo n c m xúc bi u đ  3.1 cho th y s  l ế i chi m t ỷ ệ  l ố   ng có r i ế   i chi m

nam gi ệ ự 36,14%. S  khác bi

là 63,86% và n  gi ớ ố t này có ý nghĩa th ng kê v i p<0,05. ổ ủ ố ượ ứ ả ng nghiên c u B ng 3.1. Phân nhóm tu i c a đ i t ỉ ố ố Ch  s  th ng kê ng S  l STT % ố ượ  (n=83) Nhóm tu iổ

1 2 3 4 5 28 21 20 10 4 83 20­29 tu iổ 30­39 tu iổ 40­49 tu iổ 50­59 tu iổ >59 tu iổ C ngộ 33,73 25,30 24,10 12,05 4,82 100.00 ổ ữ Tu i trung bình Nam:34,47±10,96;N :42,17±11,53

ế ả ở ả ổ ừ ấy nhóm tu i t

K t qu   ấ b ng 3.1 cho th ế ế ổ ế ổ t ỷ ệ  l cao nh t (33,73%), ti p đ n là nhóm tu i 30­39 tu i chi m t

ổ ệ ế   ổ  20­29 tu i chi m ỷ  ữ   ổ ±10,96 tu i và n  là Tu i trung bình nam là 34,47

l  là 25,30%.   42,17±11,53tu iổ .

9

ặ ể ạ ả ố ở ố ượ  đ i t ng nghiên

3.2. Đ c đi m lâm sàng r i lo n c m xúc  c uứ

ạ ả ố ạ B ng 3.7. Các tr ng thái r i lo n c m xúc ở ố ượ   ng đ i t

ả nghiên c uứ

ỉ ố ố Ch  s  th ng kê

l STT Khí s cắ % p

Số  ngượ (n=83)

ả 14 ạ ư Giai đo n h ng c m 16,87 1 p < 0,01 ạ ả ầ 69 Giai đo n tr m c m 83,13 2

83 C ngộ 100,00

ả ấ ố ượ ạ ế ả ỷ ệ   l

B ng 3.7 cho th y đ i t ạ ấ ầ ng giai đo n tr m c m chi m t ư ế ả ỏ nh  (16,87%).

cao nh t (83,13%), giai đo n h ng c m chi m t ệ ấ ự ố ỷ ệ  l ớ So sánh th y s  khác bi t có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01 (Biomial

=69,00). ặ ố ạ ể ầ ả ở ố ượ đ i t ng nghiên

3.2.2. Đ c đi m lâm sàng r i lo n tr m c m  c uứ

ứ ộ ố ạ ể ồ ả ở ố ượ ầ Bi u đ  3.5. M c đ  r i lo n tr m c m đ i t ng nghiên

c uứ

10

ế ả ở ể ồ ố ượ ấ

K t qu   ầ ả bi u đ  3.5 cho th y trong 69 đ i t ấ ế ứ ộ ặ ả   ầ ng tr m c m ế    cao nh t (37,68%), ti p ỷ ệ  l

thì tr m c m m c đ  n ng chi m t ầ ầ ả ặ ạ ừ ầ ả theo là tr m c m n ng có lo n th n (36,23%), tr m c m v a có

15,94%.

11

ủ ế ở ố ượ ố ạ ứ đ i t ầ   ng r i lo n tr m

ệ ả B ng 3.9. Các tri u ch ng ch  y u  c mả

ỉ ố ố         Ch  s  th ng kê STT % p ứ ệ Tri u ch ng l

Số  ngượ (n=69) 68 98,55 ầ 1 ắ Khí s c tr m

52 75,36 ấ 2 M t quan tâm thích thú p < 0,05

59 85,51 ệ ấ ỏ ượ 3 M t m i m t năng l ng

ả ấ ủ ế ủ ứ ệ ầ

ế ể ệ ấ ắ ầ ồ g m khí s c tr m chi m t ỷ ệ  l

ượ ế ỏ ả   B ng 3.9 cho th y các tri u ch ng ch  y u c a tr m c m ệ    cao nh t (98,55%), bi u hi n m t ế   ấ ng chi m 85,51% và m t quan tâm, thích thú đ n

ấ m i m t năng l ệ ọ ấ ự ệ ố t có ý nghĩa th ng kê

ứ ả ổ ế ở ố ượ m i vi c (75,36%). So sánh th y s  khác bi (p<0,05; v i ớ (cid:0) 2(2)=14,85). ệ B ng   3.10.   Các   tri u   ch ng   ph   bi n đ i   t ố   ng   r i

ạ ả ầ lo n tr m c m

ỉ ố ố ố ượ Ch  s  th ng kê S  l ng STT % p ứ ệ Tri u ch ng (n=69)

ậ ả Gi m t p trung chú ý 42 60,87 1

ả ự ọ ự Gi m tính t tr ng và lòng t tin 40 57,97 2

ưở ị ộ Ý   t ng   b   t ứ   i   và   không   x ng 5 7,25 3 đáng

ươ ạ ả Nhìn   t ng   lai   m   đ m   và   bi 30 43,48 p<0,01 4 quan

ưở ự Ý t ng hành và vi t sát 39 56,52 5

ạ ấ ố ủ R i lo n gi c ng 69 100,00 6

ấ ả ệ 7 M t c m giác ăn ngon mi ng 65 94,20

ả ấ ố ủ ế ạ ấ ỷ

B ng 3.10 cho th y r i lo n gi c ng  chi m t ế ấ ả ế ấ    lên cao nh t ệ   ệ (100%),   m t   c m   giác   ngon   mi ng   (94,20%),   ti p   đ n   là   tri u

12

ứ ậ ả ả ự ọ ch ng gi m t p trung chú ý (60,87%) gi m tính t tr ng và lòng t

ự ưở sát (56,52%). So sánh các s

ng và hành vi t ệ tin (57,97%), có ý t ự ự  ố  ớ   ố t   có   ý   nghĩa   th ng   kê   (p<0,01;v i khác   bi

ứ ả ố ạ ở ố ượ  đ i t ầ   ng r i lo n tr m

ấ ệ li u   trên   th y   s (cid:0) 2(5)=88,36). ệ ả B ng 3.13. Các tri u ch ng  o giác  c mả

ỉ ố ố Ch  s  th ng kê

ứ ệ l STT Tri u ch ng % p

Số  ngượ (n=19)

Ả ơ 1 1 o giác thô s 5,26

Ả ẩ 9 2 o thanh bình ph m 47,36

Ả 5 3 ế o thanh xui khi n 26,32 p<0,01

Ả ệ 2 4 o thanh trò chuy n 10,53

2 3 ị o thẢ giác 10,53

ế ả ả ứ ệ ả ố   ng r i

K t qu  b ng 3.13 các tri u ch ng  o giác  ặ ả ườ ẩ ả ầ ở ố ượ  đ i t ế ạ ỷ ệ  l cao

ng g p  o thanh bình ph m chi m t ế lo n tr m c m th ả ả ấ ế nh t (47,36%),  o thanh xui khi n chi m 26,32%,  o thanh là các

ế ệ ạ ả ị i  o th  (10,53%) và

ớ ti ng nói trò chuy n v i nhau (10,53%), còn l ả ự ệ ơ ớ o giác thô s  (5,26%). S  khác bi ố t có ý nghĩa th ng kê v i Co ­

chran's Q test, p<0,01

ố ạ ộ ư ố ạ duy ở ố ượ  đ i t ầ   ng r i lo n tr m

ả B ng 3.15. R i lo n n i dung t c mả

ỉ ố ố Ch  s  th ng kê

ứ ệ STT Tri u ch ng % p l

Số  ngượ (n=69)

ưở ự Ý t ng t ti 1 40 57,97 p<0,001

ưở ự 2 ng   t ề   ễ   sát   tái   di n   nhi u 39 56,52

Ý   t l nầ

13

ưở 3 Hoang t ng t ự ộ ộ  bu c t i 5 7,25

ưở ị 4 Hoang t ạ ng b  truy h i 10 14,49

ưở 5 Hoang t ng ghen tuông 3 4,35

ả ả ế ấ ưở ự ề ầ ễ K t qu  b ng 3.15 th y ý t ế    ti tái di n nhi u l n chi m

ấ ế ng t ự ưở t ỷ ệ  l sát chi m (56,52%) Còn ho­ ng t

cao nh t (57,97%). Có ý t ưở ế ạ ị ự ấ

ang t ệ ng b  truy h i chi m (14,49%). So sánh ta th y có s  khác ớ ố nghĩa   th ng   kê   v i   Cochran's   Q   test,   p<0,01; t   và   có   ý

ố ạ ư ả ở ố ượ đ i t ng nghiên

ứ ơ ả ở ố ượ đ i t ố ạ ư   ng r i lo n h ng

bi (cid:0) 2(4)=99,507. ể ặ 3.2.3. Đ c đi m lâm sàng r i lo n h ng c m  c uứ ệ ả B ng 3.25. Các tri u ch ng c  b n  c mả ỉ ố ố Ch  s  th ng kê % p STT ệ ứ

ạ ộ ồ ư ư

ủ p<0,01 1 2 3 4 5 6 ưở ế     cao   và   khu ch Số  ngượ l (n=14) 13 14 14 10 4 14 4 92,86 100,0 100,0 71,43 28,57 100,0 28,57 7

ể ộ

8 9 10 Tri u ch ng ắ ắ Khí s c tăng hay cáu g t Tăng ho t đ ng ậ T  duy d n d p T  duy phi tán Hành vi không phù h pợ ầ ả Gi m nhu c u ng ự Ý   t ng   t đ iạ Chú ý quá chuy n đ ng ề Có hành vi li u lĩnh ụ ạ ộ Tăng ho t đ ng tình d c 8 3 1 57,14 21,43 7,14

ả ế ạ ộ ư K t qu

ố ượ ủ ả ở toàn b  các đ i t ậ   ồ  duy d n d p, ắ   ng (100%), tăng khí s c

ả b ng 3.25 cho th y tăng ho t đ ng, t ấ ộ ầ gi m nhu c u ng  có  ế ỷ ệ ấ ắ ư và   hay   cáu   g t   chi m   t r t   cao   (92,86%),   t l duy   phi   tán

14

ự ớ ố t là có ý nghĩa th ng kê v i Cochran's Q test,

ệ (71,43%). S  khác bi p<0,01, (cid:0) 2(9) =75,729

ả ố ạ ư B ng 3.28. Các r i lo n t ở ố ượ  đ i t ố ạ ư   ng r i lo n h ng

duy  c mả ỉ ố ố                    Ch  s  th ng STT p %

p<0,01 ạ ế  khu ch đ i

Số  ngượ l (n=14) 12 10 14 4 7 1 85,71 71,43 100,00 28,57 50,00 7,14 1 2 3 4 5 6 ư ị ả B ng   3.28   cho   th y   t

ưở ư kê ứ ệ Tri u ch ng Nói nhi u ề ư T  duy phi tán ị ư T  duy nh p nhanh ự ự ưở  cao, t ng t Ý t ự ưở  cao ng t Hoang t ạ ị ưở ng b  truy h i Hoang t ấ ề     duy   nh p   nhanh   (100%),   nói   nhi u . Sự  ự cao (50,0%) ng t (85,71%) t

ệ duy phi tán (71,43%), hoang t ớ ớ ố t là có ý nghĩa th ng kê v i v i Cochran's Q test, p<0,01

ạ ứ khác bi (cid:0) 2(5)=40,00.  ề ể ặ 3.3. Đ c đi m v  hành vi ph m t i ng nghiên c u

ả ạ ố ạ B ng 3.31. Các hành vi ph m t ộ ở ố ượ  đ i t ộ ở ố ượ  đ i t i ả   ng r i lo n c m

xúc ỉ ố ố                      Ch  s  th ng kê STT % p Số  ngượ l (n=83) ạ ươ ng tích

ự sát p<0,01

ộ Các lo i hành vi ố Hành vi c  ý gây th ế ườ i Hành vi gi t ng ườ ế t ng Hành vi gi i sau đó t ộ ắ Hành vi tr m c p ậ ướ t p gi Hành vi c ố ở ơ Hành vi gây r i   n i công c ng ộ ạ Các hành vi ph m t i khác 14 14 8 6 9 1 31 16,87 16,87 9,64 7,23 10,84 1,21 37,35 1 2 3 4 5 6 7

15

ả ả ế ấ ế ườ K t qu  b ng 3.31 cho th y hành vi gi t ng

ế ươ ỷ ệ  l

ng tích chi m t ậ cao nh t  ế ố  i và hành vi c ế ấ (16,87%), ti p theo là hành ự ườ ý gây th ướ t (10,84%), hành vi gi t ng sát (9,64%), i sau đó t vi c

p gi ộ ắ hành vi tr m c p (7,23%).

ạ ộ ở ố ượ ể ồ ẩ ị ể Bi u đ  3.7. Đ a đi m x y ra ph m t i đ i t ố ạ ả   ng r i lo n c m

xúc

ạ ộ ự ể ẩ ấ ồ ồ Bi u đ  3.7 cho th y khu v c sinh ho t c ng đ ng x y ra các

ự ề ế ấ ụ v  án nhi u nh t (54,28%), ti p theo là khu v c xung quanh hàng

xóm (25,30%).

ả ạ ố B ng 3.32. Phân b  các hành vi ph m t ộ ở ố ượ  đ i t i ố ạ   ng r i lo n

ả c m xúc

ỉ ố ố ư ả ầ ả H ng c m Tr m c m ST p Ch  s  th ng kê ạ ạ Các lo i ph m t ộ i T % n % n

ươ ố Hành vi c  ý gây th ng p>0,05 0,00 14 20,29 1 0 tích

ế 2 Hành vi gi t ng ườ i 7,14 13 18,84 1

ế Hành vi gi t ng ườ ồ ự i r i t 3 0,00 8 11,60 0 sát

ộ 4 ắ Hành vi tr m c p 14,29 4 5,80 2

16

ướ 5 Hành vi c p gi ậ t 2 14,29 7 10,14

ạ ộ 7 Các hành vi ph m t i khác 9 64,28 23 33,33

C ngộ 14 100,00 69 100,00

ả ươ ế ấ ố t ng

B ng 3.32 cho th y hành vi c  ý gây th ầ ế ng tích, gi ả ườ ồ ữ ự ườ   i ớ    sát gi a nhóm tr m c m khá cao so v i và gi

t ng ư i r i sau đó t ả ậ ướ ắ ộ t, hành vi tr m c p trong

ả ạ cao h n.

nhóm h ng c m; Còn hành vi c ỷ ệ  l ệ ư nhóm h ng c m l ả ế i chi m t ươ B ng 3.36. Ph p gi ơ ở ố ượ  đ i t ng ti n gây án ố ạ ả   ng r i lo n c m

xúc ỉ ố ố Ch  s  th ng kê % p ST T ệ ạ ng ti n gây án ơ ậ ươ ng ti n thô s  (g y, g ch, dao…) ổ

p<0,01 ệ 1 Ph ậ ệ 2 S  d ng v t li u cháy n , vũ khí  ấ 3 S  d ng hóa ch t ơ ừ ề 4 R i truy n đ n, đ n t ạ ấ  và nói x u ch  đ ắ ơ ế ộ   b p   (đánh Số  ngượ l (n=83) 27 2 5 3 23 32,53 2,41 6,02 3,61 27,71 5

Ph ươ ử ụ ử ụ ơ ả ử ứ S   d ng   s c   m nh   c ườ ng ử ụ ươ ụ i...) 6 S  d ng các ph 23 83 27,71 100,00

ệ ng ti n gây án khác C ngộ ấ ươ ả ệ ạ B ng 3.36 cho th y ph

ứ ế ạ ấ ế  cao nh t (32,53%), ti p đ n là s  d ng s c m nh c ơ ư ậ   ng ti n thô s  nh : g y, g ch, dao… ơ  ử ụ ỷ ệ  l

ườ

ế chi m t ắ ư b p nh : đánh ng ả ậ ấ i, đ m, đá...(27,71%).  ạ ả ủ B ng 3.37. H u qu  c a hành vi ph m t ộ ở ố ượ  đ i t i ố   ng r i

ạ ả lo n c m xúc

ỉ ố ố Ch  s  th ng kê

ậ STT ả H u qu % p l

Số  ngượ (n=83)

ế 1 Gây ch t ng ườ i 24,10 p<0,01 20

ươ ườ 2 Gây th ng tích cho ng i 20,48 17

17

ệ ạ ề 3 39 46,99

ả t h i v  tài s n ậ ự ưở 4 6 7,23

ng tr t t ề 5 Gây thi ả Gây  nh h ổ Gây t n th an ninh ầ ng v  tinh th n 1 1,20

ươ C ngộ 83 100,00

ả ở ả ế ả ủ ạ ậ ấ K t qu ộ   i

ủ ế b ng 3.37 cho th y h u qu  c a hành vi ph m t ế ệ ạ ề ấ ả ch  y u là gây thi

t h i v  tài s n chi m t ế ỷ ệ  l ươ ườ ế ế i (24,10%), gây th cao nh t (46,99%),   ườ   i

ng tích cho ng ớ ti p đ n là gây ch t ng ệ ự ố t   là   có   ý   nghĩa   th ng   kê   v i   p<0,01,

ệ ữ ố ả (20,48%).   S   khác   bi (cid:0) 2(4)=52,36. B ng 3.38. M i quan h  gi a ng ườ ị ạ ớ ố ượ i b  h i v i đ i t ng gây

án

ỉ ố ố Ch  s  th ng kê

STT l % p

ố Số  ngượ (n=83) M i  liên quan

ị ạ ườ B  h i là ng i thân trong gia 15 18,07 1 đình

ị ạ ạ 2 B  h i là b n bè, hàng xóm 23 27,71

ị ạ ườ p<0,01 B   h i   là   ng i   không   quen 32 38,55 3 bi tế

ị ạ ơ ổ ứ    ch c 13 15,66 4 B  h i là các c  quan, t xã h iộ

C ngộ 83 100,00

ườ ị ạ ườ ả ở ả ấ ế i không b ng 3.38 cho th y ng

ấ ườ ị ạ i b  h i là ng ế ế ế quen bi ỷ ệ  l cao nh t (38,55%), ti p đ n ng i b  h i là

ườ K t qu   ế t chi m t ườ ạ b n bè  và  ng i hàng xóm (27,71%),  ng i thân trong gia  đình

ế chi m(18,07%).

18

ậ ể ề ự ứ ể ồ

ồ ấ ấ ậ ể ự ườ Bi u đ  3.10. Năng l c nh n th c và đi u khi n hành vi Bi u đ  3.10 cho th y s  ng

ấ ể ố cao nh t (54,22%), s  ng

ự ế ứ ố ỷ ệ  l ề ế ể

ề ế ấ ậ ự

ế ố ế ạ ẩ liên quan đ n thúc đ y hành vi ph m t ế ố ệ ộ i  ẩ ạ b nh lý và ngo i lai thúc đ y hành ộ ứ i m t năng l c nh n th c và   ườ ạ   i h n đi u khi n hành vi chi m t ỷ ệ ấ   ch  năng l c nh n th c và đi u khi n hành vi chi m t  th p  l ớ ố ệ   t là có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01, nh t (20,48%). S  khác bi (cid:0) 2(2)=16,58. 3.4. Các y u t ả B ng 3.40. Các y u t ạ vi ph m t ỉ ố ố i                     Ch  s  th ng kê % p STT ế ố ệ b nh lý 1 ố ệ p>0,05 ố  b nh lý chi ph i   b nh   lý   chi 60,24 39,76 Số  ngượ l (n=83) 50 33 2

ế ố ngo i lai thúc đ y ẫ

ề ử ụ u ­ bia p<0,01

1 2 3 4 5 6 ơ ấ ng th i th   u 10,84 19,28 16,87 12,05 4,82 2,41 3,61 9 16 14 10 4 2 3 ố ố ượ 7 Các y u t K t qu ấ  b ng 3.40 cho th y 60,24% s  đ i t ạ ng ph m t Y u t ế ố ệ Có y u t ế Không   có   y u   t ph iố ẩ ạ Y u t Mâu thu n  trong gia đình Stress tâm lý ­ xã h iộ  Khó khăn v  tài chính ượ ố S  d ng u ng r ử ụ Do s  d ng ma tuý ờ ươ ề ử ấ Ti n s  ch n th ế ố ẩ  thúc đ y khác ả ở ả ạ ả ế ố ế ố ố là do r i lo n c m xúc chi ph i. Y u t ộ   i ẳ    gây căng th ng tâm lý – xã

19

ế ề ỷ ệ  l ố ự ệ ử ụ    19,28%, khó khăn v  tài chính (16,87%), s  d ng ớ ­ t là có ý nghĩa th ng kê v i Co

ộ h i chi m t ượ u­bia (12,05%). S  khác bi r chran's Q test p<0,01, (cid:0) 2(6)=169,636. ữ ố ả ớ ớ B ng 3.42. M i liên quan gi a gi ứ   i tính v i các hình th c

ố ạ ả ng r i lo n c m xúc ạ ph m t i Nam Nữ ộ ở ố ượ  đ i t ớ Gi i tính p n=53 % n=30 % ươ ng tích 10 11 18,87 20,75 4 3 13,33 10,00 ự 5 9,43 3 10,00 p>0,05

ộ 3 7 1 16 5,66 13,21 1,89 30,2 3 2 0 15

10,00 6,67 0,00 50,00 ứ ả ở ả ế

ấ ệ ự ố Hành vi ố C  ý gây th ườ ế i t ng Gi ườ ồ ế Gi i   r i   sau   đó   t t   ng sát ắ ộ Tr m c p ậ ướ t C p gi ố ở ơ Gây r i   n i công c ng ứ Các hình th c khác ả ữ ề K t qu  kh o sát    nam   và   n   đ u   không   s   khác   bi ạ    b ng 3.42 cho th y các hình th c ph m   t   có   ý   nghĩa   th ng   kê

ừ

ữ ứ ổ ớ ộ ở t i   p>0,05; v i ớ (cid:0) 2 t ả 0,418 – 3,213 và Fisher's Exact Test). ứ   B ng 3.43. M i liên quan gi a l a tu i v i các hình th c

i ố ạ ả ng r i lo n c m xúc 20­29

30­39

≥40

p

ạ

ố ộ ở ố ượ ạ  đ i t ph m t ứ ổ                    L a tu i ộ i

Hành vi ph m t

4

ố

ươ

C  ý gây th

ng tích

8

ế

Gi

t ng

ườ i

1

ế

Gi

t ng

ườ ồ ự i r i t

sát

p<0,01

3

ộ

ắ Tr m c p

7

ướ C p gi

ậ t

n % 28,57 n % 57,14 n % 12,50 n % 50,00 n % 77,78 n

0

7 50,00 2 14,29 2 25,00 0 0,00 1 11,11 0

3 21,43 4 28,57 5 62,50 3 50,00 1 11,11 1

T ngổ c ngộ 14 100,00 14 100,00 8 100,00 6 100,00 9 100,00 1

20

ố ở ơ

n i   công

%

0,00

0,00

100,00

100,00

Gây   r i   c ngộ

5

ứ Hình th c khác

n % 16,13

ấ ả

17 54,84 ươ

ườ 43 cho th y hành vi c  ý gây th

ậ ườ ế

9 29,03 ố ướ

t và gi

31 100,00 ng tích th t ng

ặ   ng g p ườ   ng i th

ế ổ B ng 3. ổ ở ứ  l a tu i 30 (50,00%), hành vi c ặ ở ứ g p l a tu i 20 chi m t ỷ ệ  l p gi  là 77,78% và 57,14%.

21

ươ Ch ng 4 BÀN LU NẬ ố ượ ứ ặ ể ng nghiên c u 4.1. Đ c đi m chung nhóm đ i t ớ i ắ ứ ố ượ ố ặ ổ ­ Tu i và gi Hodgins S. nghiên c u 205  đ i t ố ượ ệ   i  m c các b nh ấ   ng r i lo n c m xúc cho th y ớ ổ nam gi ằ ầ tâm th n n ng trong đó có 49 đ i t tu i trung bình  Còn tác gi ạ ả ố ố ượ   ng là tù    Durban, Nam Phi là

ả ồ ấy nhóm tu i t ạ ộ ng ph m t ạ ả ữ ở i là 37,2± 11,4 còn n  là 40,1± 13,3 [94].  ả Naidoo S. (2012) cho r ng tu i ổ  các đ i t ở ử ờ nhân và đang ch  xét x  có r i lo n c m xúc  30,5 ± 9,0 [131].  K t qu   ổ ổ ừ ổ ấ ả ở ể  bi u đ  3.1 và b ng 3.1 cho th ế ỷ ệ ế  l ế ế ổ ổ ế ổ ổ ổ

ế  20­ 29 tu i chi m t  cao nh t (33,73%), ti p đ n là nhóm tu i 30­39 ổ ổ tu i (25,30%), nhóm tu i 40­49 tu i chi m 24,10%, nhóm tu i 50­ ổ 59 tu i chi m 12,05% và nhóm tu i > 59 tu i là 4,82%.  Tu i trung ổ . ữ ổ bình nam là 34,47±10,96 tu i và n  là 42,17±11,53tu i ề ổ ủ ứ ả ợ   Nh  v y k t qu  nghiên c u c a chúng tôi v  tu i phù h p ả ế  khác. ư ậ ớ v i các tác gi ể ặ 4.2. Đ c đi m lâm sàng r i lo n c m xúc ố ạ ả ở ả ố ượ b ng 3.7 cho th y đ i t ế ấ ố ạ   ấ ng r i lo n ạ   ố  cao nh t (83,13%), ti p theo là r i lo n ỷ ệ  l

ả ể ế ầ ả ố ạ ả ạ ­ Tr ng thái r i lo n c m xúc ố ệ ủ S  li u c a chúng tôi  ế ả ẩ tr m c m chi m t ả ư h ng c m (16,87%).  ế ồ ấ ế ạ ạ ả ạ ả ố ự ạ ố ỷ ệ  ấ  l K t qu  bi u đ  3.4 cho th y giai đo n tr m c m chi m t ế ễ   ầ cao   nh t   (48,19%),   ti p   đ n   là   r i   lo n   tr m   c m   tái   di n ư   ưỡ ng c c (24,10%) và giai đo n h ng (25,30%), r i lo n c m xúc l ả c m (2,41%). ố ạ ầ ứ ả ế ạ ể ớ ấ ở ạ   ố ượ ể ặ ạ ầ   ng có giai đo n tr m ủ ế   Trong nghiên c u c a James D. J. r i lo n tr n c m chi m ả ư ế ở  ừ ả kho ng 16 đ n 29,7%, h ng c m t  35,1% đ n 54,5% tùy lo i tù  ề ươ ở ị ạ ng [135]. Đi u này có th  do  đ a ph liên bang hay tr i giam    ỹ ấ ộ ướ ẫ   ề ộ ề c M  r t r ng l n, nhi u dân t c, đa d ng v  văn hóa nên d n n ồ ế ự đ n s  không đ ng nh t   nhà tù các bang. 4.2.3. Đ c đi m lâm sàng nhóm đ i t c mả ủ ế ứ ệ ­  Các tri u ch ng ch  y u

22

ả ủ ế ứ ắ ấ ế ầ ệ ủ ể ấ ỷ ệ  l ầ ượ ế ấ ự ệ ố ả   ệ B ng 3.9 cho th y các tri u ch ng ch  y u c a tr m c m ệ    cao nh t (98,55%), bi u hi n m t ế   ấ ng chi m 85,51% và m t quan tâm, thích thú đ n   t có ý nghĩa th ng kê ồ g m khí s c tr m chi m t ỏ ấ m i m t năng l ệ ọ m i vi c (75,36%). So sánh th y s  khác bi (p<0,05). ả ồ ạ ầ ng ph i t n t

ấ ặ ủ ề ắ ướ ả ở ố ượ ố   ư ọ  đ i t i h u nh  m i ngày, đ i ể ệ ậ ườ i xung quanh đ u nh n th y bi u hi n này.   ấ   ố ượ ư ng r t c m t, nét m t c a đ i t ng nh  mau n ắ Khí s c gi m  ữ ng và nh ng ng ườ ng d ệ ủ  rũ [3]. ượ t ố ượ Đ i t ơ đ n đi u, Sadock B.J. và c ng s  (2007) cho r ng ằ   m t h ng thú và s ề ự ẽ ớ ườ ệ ấ ứ ế ự ấ ộ ố ấ ộ ặ ậ  thu n, ng ỷ ệ  l ộ ờ ủ ọ ế ố ở    thích có liên quan ch t ch  v i ý nghĩ v  cái ch t, s  liên quan này mang tính t   i b nh th y cu c s ng r t vô nghĩa và mu n k t thúc cu c đ i c a h  [4]. ầ ệ ứ ứ ủ ạ ả ố ấ ủ ệ ả ự ế ế ự ọ  tr ng và lòng t

ế ả ự  sát (56,52%), nhìn t ấ ỷ ệ ấ  th p nh t là ý t  l ố ệ ươ ưở ấ ự ệ ố ả ổ ế ủ ­ Các tri u ch ng ph  bi n c a tr m c m ổ ế ệ ả   ầ B ng 3.10 cho th y các tri u ch ng ph  bi n c a tr m c m ấ ả   ấ ỷ ấ ồ  lên cao nh t (100%), m t c m g m r i lo n gi c ng  chi m t ậ ứ ế ệ   giác ngon mi ng (94,20%), ti p đ n là tri u ch ng gi m t p trung    tin (57,97%), có ý chú ý (60,87%) gi m tính t ả ạ ưở ng lai  m đ m và bi quan t   ng và hành vi t ứ   ị ộ i và không x ng (43,48%), chi m t ng b  t   t có ý nghĩa đáng (7,25%). So sánh các s  li u trên th y s  khác bi ớ th ng kê v i p<0,01. ấ Bùi Quang Huy (2016) cho r ng m t ng  g p ầ ủ ủ ọ ọ ấ ả ả ế ệ ắ ủ ặ ở ầ ế ằ  h u h t các   ủ ượ   ể ọ c ng tr m c m. H  r t thèm ng , tìm m i cách đ  ng  đ ỏ ể ổ ố ượ đ i t ấ ư nh ng không có k t qu . Do m t ng , h  hay cáu g t, m t m i,  ả o i vào bu i sáng hôm sau [2]. ấ ủ ế ộ ả ộ ủ ạ ưở ườ ệ ả ộ   ọ ng  nghiêm   tr ng  đ n  cu c ả  i b nh, làm gi m sút kh ệ ộ ỏ M t   ng   gây  xáo  tr n,   nh  h ố s ng, sinh ho t và lao đ ng c a ng năng lao đ ng và tăng m t m i [64], [68]. ố ượ ả ả sát. Kho ng 10% đ n 15% s  đ i t

ặ ữ ầ ậ ưở ườ ơ ơ ng t ự ậ Theo Kaplan H. I. (1994), kho ng 2/3 các đ i t ưở ng và hành vi t có ý t ả ự ẽ ế ầ tr m c m s  ch t vì t ỷ ệ ố ượ  l tôi, t ng có ý t  các đ i t ế cao, chi m 56,52%. Nh ng ng ưở ự ặ ho c ý t ư ườ i ch a bao gi ng ả   ầ ng tr m c m ố ố ượ   ự ế ng ứ ủ    sát thành công. Trong nghiên c u c a chúng ự    sát là khá ng ho c có hành vi t ớ ự ệ  sát   i m i nh p vi n g n đây do t ữ   ự  sát thành công h n nh ng  sát có nguy c  cao t ưở ệ ờ  nh p vi n do có ý t sát [61]. ng t

23

ứ ả ả ệ ả ả ả ệ ặ ả ườ ế ạ ­ Các tri u ch ng  o giác ứ K t qu  b ng 3.13 các tri u ch ng  o giác  ng   g p   o   thanh   chi m   t ị i   o   th   giác   chi m   10,53%   và   o   giác   thô   s ố   ng r i ấ     cao   nh t ơ ế ố ự ở ố ượ  đ i t ỷ ệ   l ả t có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01. ế ầ lo n   tr m   c m   th ạ ả (84,21%),   còn   l ệ (5,26%). S  khác bi ả ổ ế ệ ằ ớ ứ ạ ở ố ượ ứ ủ ố ượ ể đ i t ưở ấ ầ   ng tr m ư   ng, nh ng ả   ng, nh t là các  o Theo Kaplan H. I. (1994),  o thanh ph c t p  ả c m tuy không ph  bi n b ng tri u ch ng hoang t ố chúng nguy hi m vì chi ph i hành vi c a đ i t ệ thanh ra l nh [61]. ố ạ ư duy ấ ng t ấ ệ ả ả  cao nh t (57,97%). Có ý t ưở ế hoang t ưở ứ ­ Các tri u ch ng r i lo n t ố ượ K t qu  b ng 3.15 th y có 40 đ i t ưở ng t ị i (7,25%), hoang t bu c t ộ ộ ự ệ ố t và có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01.

tr m c m paranoid chi m t ưở ố ề ặ ưở ự    ti ng có ý t ề   ễ ự  sát tái di n nhi u ạ   ng b  truy h i chi m (14,49%),   ng ghen tuông (4,35%). ớ ổ ỷ ệ ố    20­25% t ng s  các đ i  l ữ   ơ ng hay g p h n và b n v ng ế ỷ ệ ế chi m t  l ế ầ l n chi m (56,52%) Còn ự ưở ng t hoang t ấ So sánh ta th y có s  khác bi ỷ ệ ầ ế ả T  l ả ầ ượ ng tr m c m. Trong đó, hoang t t ơ ả h n  o giác [2]. ả ả   ng tr m c m ế ườ ầ  sát [136]. ặ ủ ặ ạ ư ả ứ ể ệ ơ ả ố ố ượ ằ Lewinsohn P.M. cho r ng kho ng 55% s  đ i t ự ưở ề ng t th ng xuyên có ý nghĩ v  cái ch t ho c ý t ả 4.2.4. Đ c đi m lâm sàng c a giai đo n h ng c m ủ ­ Các tri u ch ng c a giai đo n h ng c m ố ượ ệ K t qu  kh o sát các tri u ch ng c  b n c a đ i t ư ủ ủ ạ ộ ố ượ ư ắ ự ậ ả ạ ng t ế ợ ơ ề ặ ứ ệ ạ ộ ớ ư ự ệ

ạ ư ứ ả ả ố   ế ng r i ấ ả ở ả ồ   ư ạ  b ng 3.25 cho th y tăng ho t đ ng, t  duy d n lo n h ng c m  ộ ầ ở ả ậ  toàn b  các đ i t   ng (100%), tăng d p, gi m nhu c u ng  có  ỷ ệ ấ ế ắ    r t cao (92,86%), t  l khí s c và hay cáu g t chi m t  duy phi tán ả ế ưở   (71,43%), ý t  cao và khu ch đ i, gi m kh  năng t p trung ả   chú ý và hành vi không phù h p v i hoàn c nh   chi m (28,57%). Các tri u ch ng khác ít g p h n nh : có hành vi li u lĩnh (21,43%),   ố   ụ tăng ho t đ ng tình d c (7,14%). S  khác bi t là có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01.  ứ ủ ả ợ ớ ớ Nghiên c u c a chúng tôi phù h p v i các tác gi ư

khác, nh Mc Kenna B. S. (2012), Fletcher K. và Lakshmi N. [85], [78], [139]. ố ạ ư ứ ệ ­ Nhóm tri u ch ng r i lo n t duy

24

duy B ng 3.28 cho th y r i lo n t ệ ạ ư ư ả ủ ế ị ở ố ượ  đ i t ư ấ ư  duy h ng ph n nh : nói nhi u và t ng t  duy phi tán (71,43%), hoang t ưở ế ấ ự ệ ạ  th p nh t (7,14%). S  khác bi ả   ư ấ ố ng h ng c m ư  ề ứ ch  y u là các tri u ch ng t ự  ư ưở duy nh p nhanh (100%), t ự     cao   và   khu ch   đ i   (28,57%)   và   hoang ng   t cao   (50,0%),   ý   t ỷ ệ ấ ế ạ ị ưở t   t là có  l ng b  truy h i chi m t ý nghĩa th ng kê v i p<0,01. ự ề ọ ấ ệ ượ ư ạ ả i   đ ệ ế ấ ỉ ể ả   ng h ng c m có áp l c ph i nói, h  nói r t nhi u và ừ c.   H   nói   ch a   xong   chuy n   này,   đã   ọ ủ lúc t nh gi c cho đ n lúc h  ng

ể ặ ạ ố ộ ủ ố ượ i c a đ i t ạ ả   ng r i lo n c m ớ ố ố ượ ư Đ i t ọ ể không   th   ng ng   l ừ chuy n ngay sang chuy n khác, t [61]. 4.3. Đ c đi m hành vi ph m t xúc ạ ứ i ph m g p trong nhóm nghiên c u ủ ừ ượ ạ ộ ­ Các lo i t ứ Nghiên c u theo dõi t ấ ậ ả ự ể ầ ả ạ ự ả ề ặ ử ụ    khi sinh c a Dunedine (n=916) s  d ng ỏ ả ề ẩ   c chu n hoá, các b n t b ng ph ng v n đ  báo cáo v  hành vi ị ế ộ ạ   i và các ghi nh n khi b  k t án đ  xem xét m i liên quan ph m t ả ữ ố   gi a r i lo n tâm th n và b o l c. C  hai giai đo n tr m c m và ớ giai đo n h ng c m đ u có liên quan v i ph m t ở ả ố ể ả ủ K t qu  c a cúng tôi  ế t ng ướ ế ạ i sau đó t  n i công c ng (1,21%). Các hành vi ph m t ổ ứ ộ ạ ạ ch c đánh b c, ghi s  đ , đá gà, gái m i dâm và t ố ề ế ự ả ố ạ ầ ạ ạ ư ộ ạ ự ạ i b o l c [97].  ế ớ ụ  ả ợ  trên, c  b ng 3.31 phù h p v i tác gi ỷ ệ  ươ ườ ế th  hành vi gi ng tích chi m t  l i và hành vi c  ý gây th ậ ế ấ   cao nh t 16,87%), ti p theo là hành vi c t (10,84%),  hành vi p gi ườ ắ ộ ự  sát (9,64%), hành vi tr m c p (7,23%), hành vi gi   t ng ư   ộ ố ở ơ i khác nh : gây r i  ổ  ạ đánh b c và t ạ   ch c m i dâm… các hành vi này chi m kho ng 37,35%. S  khác bi ớ ụ ể ồ ị ể ẩ ấ ồ ạ ộ ự ề ế ấ

ố ệ ớ ụ ể ng là trong gia đình ng ố ứ ố ệ t có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01. ả ­ Đ a đi m x y ra v  án ự   Bi u đ  3.7 cho th y khu v c sinh ho t c ng đ ng x y ra các ụ   v  án nhi u nh t (54,28%) ti p theo là khu v c xung quanh hàng ạ ủ ự xóm   (25,30%)   và   cu i   cùng   là   khu   v c   sinh   ho t   c a   gia   đình   ư ậ   ố ự Nh  v y, t có ý nghĩa th ng kê v i p< 0,01.  (20,48%). S  khác bi ườ   ườ ủ ả ị đ a đi m x y ra c a các v  án này th i ệ b nh đang sinh s ng. ứ ợ ớ ủ ề ạ ự ủ ế ầ ỳ Nghiên c u c a chúng tôi phù h p v i báo cáo c a  chính sách v  b o l c c a Hoa k  năm 2011. H u h t các v ủ trung tâm  tế ụ gi

25

ạ ườ ả x y ra trong nhà (80%), các n n nhân là ng i thân t ỷ ng ệ l ườ ự i­ t  sát  ế  lên đ n 84% [115]. ạ ộ ố i theo nhóm b nh ố ấ ế t ng ự ườ ồ ­ Phân b  hành vi ph m t B ng 3.32 cho th y hành vi c  ý gây th ầ ế ớ

p gi ạ ắ ộ  cao h n, hành vi ph m t ả ơ ữ ầ

ớ ườ ị ầ ấ M t nghiên c u cho th y 75% k  gi i b  tr m c m t ạ   i ờ b o l c x y ra tr ệ ả ườ   ươ i ng tích, gi ớ   ả ữ i r i sau đó t t ng và gi  sát gi a nhóm tr m c m khá cao so v i ệ ự ả ư ố nhóm   h ng  c m;   S   khác   bi   t   có   ý   nghĩa  th ng   kê   v i   p<0,01 ((cid:0) 2(1)=9,00);  Còn l ạ ộ ậ ướ i hành vi c   t, hành vi tr m c p trong ỷ ệ ế ạ ư ả ơ    l i chi m t nhóm h ng c m l i khác ấ ả ư ố ượ ớ ng h ng c m th p h n so v i nhóm tr m c m. Tuy gi a đ i t   ố ệ ề ự t đ u không có ý nghĩa th ng kê v i p>0,05.  nhiên s  khác bi ộ ả ẻ ế ứ t ng ể th i đi m gây án [113]. ả ỷ ệ ạ ự T  l ớ ề ơ ư   ệ ở ố ượ  đ i t ng h ng ẩ   ng có ch n đoán khác ậ c khi nh p vi n  ố ượ ng đ i t ướ ố ượ ả c m nhi u h n so v i các đ i t [95]. ệ ươ ng ti n gây án

ế ạ ứ ấ ế ỷ ệ  l ư ấ ạ ươ ế ơ ắ ệ ủ ề ơ ể ấ ườ i, đ m, đá...(27,71%), s  d ng các ph ộ ­ Ph ư ậ ả B ng 3.36 cho th y nh : g y, g ch, dao… chi m t ử ụ ử ụ ầ ấ ề ừ ạ ơ ụ ơ ớ ệ t v  t gi a nhóm s  d ng ph ử ụ ệ ề ỷ ệ ữ  l ố ủ ứ ả ủ ế ấ ệ ơ

i ạ b ng 3.37 cho th yh u qu  c a hành vi ph m t ế ộ ấ ậ ả ế ủ ế ế ế ả ủ ỷ ệ  l ươ i (24,10%), gây th ươ ổ ộ   i ấ  cao nh t (46,99%),   ườ   i ng tích cho ng ề ệ ầ ớ cao   nh t (32,53%), ti p đ n là s  d ng s c m nh c  b p nh : đánh ng ti n gây án khác ng   ử ụ   tác đ ng v  c  th  và tinh th n c a n n nhân (27,71%), s  d ng ế ộ  ấ ơ ả   và   nói   x u   ch   đ hóa   ch t   (6,02%),   r i   truy n   đ n,   đ n   t ự  ổ ậ ệ (3,61%) và s  d ng v t li u cháy n , vũ khí quân d ng (2,41%) S ử ụ ươ khác bi   ng ti n thô s  v i các ớ nhóm khác là có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01. ớ ế   ợ ả Nghiên c u c a chúng tôi cho k t qu  khá phù h p v i k t ế   ươ qu  c a Ngô Văn Vinh (2010) cho th y ph ng ti n thô s  chi m ứ ế 32,83%. Các hình th c khác chi m 61,87%, dùng tay chân (2,97%),   ụ ổ ậ ệ vũ khí quân d ng v t li u cháy n  (2,33%) [143];  ả ủ ạ ậ ­ H u qu  c a hành vi ph m t ả ở ả K t qu   ệ ạ ề t h i v  tài s n chi m t ch  y u là gây thi ườ ế ti p đ n là gây ch t ng ố ở ơ  n i công c ng (7,23%) và gây t n th (20,48%), gây r i  ự tinh th n (1,21%). S  khác bi ộ ng v ố t là có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01. ứ Theo   Ngô   Văn   Vinh   (2010)   nghiên  c u   trên   472   đ i   t ế ấ ị ườ ươ giám   đ nh   cho  th y   ch t   ng i   37,5%   gây  th ố ượ   ng   ng   tích  20,34%,

26

ậ ợ ả ả t h i tài s n 36,66%, h u qu  khác 5,5%, khá phù h p v i s ớ ố ệ ạ ệ ủ

thi li u c a chúng tôi [143]. ệ ữ ­ Quan h  gi a ng ả ở ả K t qu ườ ấ cao nh t (38,55%), ti p đ n ng

ự ế ườ ị ạ ố ượ ng gây án i b  h i đ i t ệ ữ ấ ế ườ ị ạ ớ    b ng 3.38 cho th y quan h  gi a ng i b  h i v i ườ ị ạ ố ượ i không quen i b  h i là ng ng gây án có khác nhau, ng đ i t   ạ   ườ ị ạ ế ế ế ế ỷ ệ t chi m t bi  l i b  h i là b n ườ i   hàng   xóm   (27,71%),   ng bè   và   ng   i   thân   trong   gia   đình ệ chi m(18,07%). S  khác bi Theo báo cáo trung tâm chính sách v  b o l c c a Hoa k ạ t ng

ủ ệ ủ ọ ộ ự ố ườ ườ ế ườ ố t có ý nghĩa th ng kê p<0,05.  ỳ  ề ạ ự ủ ữ ự ườ ế ấ ủ gi ổ ế   là gi a hai  sát   i­ t (2011)  các lo i ph  bi n nh t c a   ặ ạ ệ ầ ế ợ   i có quan h  g n gũi, đàn ông gi ng t v  ho c b n gái c a mình, ố ả ủ th   ng là k t qu  c a m t s  c  trong các m i quan h  c a h  (72 %) [115]. ủ ứ ự ể ề ậ ố   ­   Năng   l c   nh n   th c   và   đi u   khi n   hành   vi   c a   đ i t ngượ ồ ấ ậ ể ự ườ Bi u đ  3.10 cho th y s  ng ấ ế ể ể ự ứ ố ỷ ệ  l ề ứ i m t năng l c nh n th c và   ườ ạ   i h n ỷ ệ ấ    th p  l ệ ề ế ấ ấ  cao nh t (54,22%), s  ng đi u khi n hành vi chi m t ch  năng l c nh n th c và đi u khi n hành vi và chi m t nh t (20,48%). S  khác bi ế ố ế ớ ạ ậ ự Ngô Văn Vinh (2010) T  l ợ ế ứ ố t là có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01. ự ỷ ệ ấ ế ự

ạ ự    m t năng l c và h n ch  năng l c ớ   ậ chi m 76,7%, còn có năng l c nh n th c chi m 23,3% phù h p v i ứ ủ nghiên c u c a chúng tôi [143]. 4.4. Các y u t ộ i b nh lý và ngo i lai ế ố ệ ả ở ả ố ố ượ ế ố ­ Các y u t K t qu ế ệ

ỉ ố ự ế ố ạ ớ ế ố ẳ ộ i thì y u t ề ỷ ệ  l   d ng   r ệ ẫ

ộ ự ố Gi ố ế t ng ệ ủ ả ủ ườ ườ ồ ề ề ấ ẩ  liên quan thúc đ y hành vi ph m t ạ ạ ấ ộ   ng ph m t  b ng 3.40 cho th y 60,24% s  đ i t i ố ố ượ ộ ạ ố i là   ng ph m t là do b nh lý chi ph i và ch  có 39,76% s  đ i t ố   ệ ệ t không có ý nghĩa th ng do không do b nh lý chi ph i. S  khác bi ạ   ẩ  ngo i lai thúc đ y hành vi ph m kê v i p>0,05. Trong các y u t ấ   ế ộ  gây căng th ng tâm lý – xã h i chi m t  cao nh t t ượ ử ụ   19,28%,   khó   khăn   v   tài   chính   (16,87%),   s u­bia ự (12,05%), mâu thu n trong gia đình (10,84%). S  khác bi   t là có ý ớ nghĩa th ng kê v i p<0,01. ế ườ i th ẻ ế ợ quan h  c a v  ch ng, k  gi t ng ả c m và có các v n đ  v  khó khăn v  tài chính hay các v n đ ố   ng là k t qu  c a m t s  c  trong các m i ị ầ   i trong gia đình đang b  tr m ề  ấ ề

27

ấ ế ớ ọ ơ ấ ế [115]. ả ể ố ộ ố ố ơ t h n h t là ch t v i h  h n là còn khác và c m th y gia đình t ề ớ ố s ng đ  đ i phó v i các v n đ  đó  ả ệ ạ ấ ậ M t s  tác gi ệ ạ ạ ả ầ ộ ộ ấ ồ i và tái ph m t ớ   ụ  nh n th y vi c l m d ng ch t đ ng hành v i các b nh tâm th n làm tăng kh  năng ph m t   i hình ự s  [95], [105]. ố ứ ớ ạ i ộ ứ ả ự ố ữ ­ M i liên quan gi a gi ả ở ả ế K t qu  kh o sát  ữ ề   nam   và   n   đ u   không   s   khác   bi i tính và hình th c ph m t ạ   ấ  b ng 3.42 cho th y các hình th c ph m ệ   t   có   ý   nghĩa   th ng   kê

ộ ở t i   (p>0,05) ế ớ ợ ộ ự ế   K t qu  này phù h p v i ý ki n c a Sadock B. J. (2007) khi ệ   ạ ằ t i, không có s  khác bi ữ ạ ả ủ ớ ầ ế cho r ng v i h u h t các hành vi ph m t ữ gi a nam và n . ố ả ề ổ ố ệ ặ ở ứ ng g p ế i  và c t  ng ổ ­ M i liên quan gi a l a tu i và hành vi ph m t B ng 3.43 cho th y so sánh các s  li u đ u có s  khác bi ườ ổ ặ ở ứ ng g p  ậ ự ơ  sát, gây r i tr t t ộ i ệ   ự t,    l a tu i 30 (50,00%);  l a tu i 20 (57,14% và   ộ   ố  n i công c ng ự i 40 tr  lên (62,50% và 100,0%). S ỷ ệ  l ở ớ ố ở ộ ữ ạ ấ ượ c th y trong s  tr ế  thanh thi u niên là ph m t ố ẻ  ộ   i ữ ứ ấ ươ ố ng tích th hành vi c  ý gây th ườ ậ ướ ườ t  th p gi gi ườ ự ế i t t ng 77,78%), hành vi gi ở ứ ổ ế ạ  l a t i chi m t l  cao  ệ ề ố t đ u có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01. khác bi ả ạ ộ ỷ ệ  cao r i lo n c m xúc (42%) đ M t t  l ị v  thành niên   m t trung tâm giam gi ạ ự b o l c [105].

28

ạ ả ng r i lo n c m xúc, ph m t ự ượ ơ ị ệ ộ   ạ i i giám đ nh pháp y tâm   ầ   i Vi n pháp y tâm th n

ng Biên Hòa chúng tôi rút ra m t s  k t lu n sau: ả ể ố ượ ậ ạ ủ ố Ậ Ế K T LU N ố ố ượ ứ Qua nghiên c u trên 83 đ i t ậ ư ớ c các c  quan pháp lu t đ a t ạ ế  tháng 02/2012 đ n tháng 01/2018 t ộ ố ế ươ ng   r i   lo n   c m   xúc   có hình s , đ ầ ừ th n t Trung  ặ 1.   Đ c   đi m   lâm   sàng   c a   đ i   t ạ ph m t ộ i ố ả ế ầ ầ ả ế ầ ả ­ Giai đo n tr m c m:  ặ

ầ ứ ế ố ố ượ ệ ấ ả ớ ự ư ứ ệ ả ả ưở ấ Tr m c m n ng chi m đa s  (36,23%   ngưở   ệ   t c  các tri u ng có t ố t có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01. ề   ủ Các tri u ch ng c a h ng c m đ u ự ng có hoang t ng t ư  r t cao, 50% s  đ i t ố ố ố ượ ớ ấ ủ ứ ạ ặ ạ ặ ở 24,64%, hoang t ạ là n ng có lo n th n chi m),  o thanh g p  ầ ế 14,49%. H u h t s  đ i t ạ ị b  truy h i chi m  ả ủ ch ng c a tr m c m. S  khác bi ­ Giai đo n h ng c m:   ớ ỷ ệ ấ  l t có ý nghĩa th ng kê v i p<0,01. i ộ ở ố ượ  đ i t ố   ng r i ạ ả ạ ệ xu t hi n v i t ệ ự cao. S  khác bi 2. Hình th c, tính ch t c a hành vi ph m t lo n c m xúc ạ ộ ầ ạ ­ Hành vi ph m t i hay g p trong giai đo n tr m c m là t

ướ p   gi i   c ố ườ ầ ặ ng h p ph m t ộ ự ố ộ ố  ả ặ i c ạ   ộ ườ ế i (18,84%), còn giai đo n t ng i gi ậ   ộ ắ ộ i   tr m   c p   ( t 14,29%),   t ộ ầ ạ i l n đ u (89,16%) và gây án   ớ   ệ t có ý nghĩa th ng kê v i n i công c ng (54,28%). S  khác bi ươ ng tích (20,29%), t ý gây th ộ ả ư h ng   c m   thì   hay   g p   t ợ (14,29%). Đa s  tr ở ơ p<0,01. ầ ệ ươ ụ ng   ti n   gây   án ả t h i v  tài s n (46,99%), ế i (24,10%), gây th ỉ ườ ườ ng   ch   s   d ng   1   ph ệ ạ ề ươ ng tích (20,48%).  ạ ườ ng ch  gây h i cho 1 ng ế t (38,55%), b n bè và ng ị ạ   i (59,04%), các b  h i ạ   i hàng i không quen bi

ế ả i thân (53,33%), t ở ườ  ng i ­ t ỉ ử ụ ố ượ ế ­   H u   h t   đ i   t ậ ả ủ (98,80%), h u qu  c a các v  án là thi ườ gây ch t ng ố ố ượ ­ Đa s  đ i t ườ th ng là ng xóm (27,71%).  ộ ­ T i gi ườ ế ạ ườ ở ườ t ng ả i hay x y ra v i ng ộ ướ i   c ự  sát hay x y ra  ớ ườ ậ t   hay   x y   ra ộ   i i thân (33,33%), b n bè, hàng xóm   ế   ả t i   không   quen   bi p   gi ng gi t ng (34,78%),  t (25,00%). ố ượ ứ ự ­ 54,22% đ i t ị ấ ơ ề ầ ư ượ ể   ậ ng b  m t năng l c nh n th c và đi u khi n ề   c c  quan công an đi u tra tr ng c u giám ệ ớ ố hành vi và 65,06% đ ự ị đ nh. S  khác bi t có ý nghĩa th ng kê v i p<0,001.

29

ế ạ liên quan đ n hành vi ph m t ộ ở ố ượ  đ i t i ố   ng r i ế ố 3. Y u t ạ ả lo n c m xúc ố ố ượ i là do y u t ­ Đa s  đ i t

ệ ứ ưở ế ố ệ ế ưở ư ế ố   ộ ạ  b nh lý chi ph i ng ph m t ạ ể ệ   (60,24%) và trong giai đo n b nh đang ti n tri n (66,27%). Các ả tri u ch ng hoang t   ng nh  nhau đ n các ng,  o giác  nh h ạ hành vi ph m t ặ t   (77,8%)   và   gi iộ   c ườ ở ả ộ i khác nhau (p>0,05). ướ ậ ổ ­   Nhóm   tu i   20­30   hay   g p   t p   gi ặ ộ ố i (57,14%). Nhóm tu i 30­40 hay g p t  40 tr  lên hay g p t ế   t   ng tích ườ   i sau ươ t ng ệ ổ ng ổ ừ (50,00%). Còn nhóm tu i t đó t i c  ý gây th ặ ộ ế i gi ớ ố t có ý nghĩa th ng kê v i p<0,001. ạ S  khác bi ạ ự ự  sát (62,50%).  ế ố ­ Trong các y u t ộ ẳ ề ế   ộ ẩ  ngo i lai thúc đ y hành vi ph m t i thì y u ế ấ ỷ ệ    l  cao nh t 19,28%, ượ ử ụ   u­bia (12,05%), mâu ẫ ố t  gây căng th ng tâm lý – xã h i chi m t khó khăn v  tài chính (16,87%), s  d ng r thu n trong gia đình (10,84).

Ị ề ạ ộ ủ KI N NGH ứ Ế ­ C n có thêm các nghiên c u sâu v  hành vi ph m t i c a các ố ố ượ đ i t ề ­ C n nghiên c u thêm v  vai trò c a các y u t ạ ẩ ố ượ ủ ế ố ộ ủ i c a các đ i t ạ  ngo i sinh   ị ố   ng b  r i ạ ả ầ ạ ả ng r i lo n c m xúc.  ầ ứ ệ trong vi c thúc đ y các hành vi ph m t lo n c m xúc. ầ ổ ậ ấ ị ầ ­ C n có các bu i t p hu n cho các giám đ nh viên pháp y Tâm ề ỹ ộ ủ ệ ầ ạ ả ạ ấ th n nói riêng và các bác s  chuyên khoa Tâm th n nói chung v tính ch t hành vi ph m t ố i c a b nh nhân r i lo n c m xúc.