TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 475 - THÁNG 2 - SỐ 1&2 - 2019
79
vỡ túi phình trong mổ thì có tỉ lệ cao bị biến
chứng tắc ĐMN hoặc tồn dư túi phình, nên ưu
tiên chụp ICG.
V. KẾT LUẬN
Chụp ICG kiểm tra trong mổ là phương pháp
an toàn, hiệu quả và không có biến chứng, có
thể đánh giá kết quả ngay trong mổ khi kẹp cổ
túi phình ĐMN, cho phép phát hiện những tồn tại
về mặt giải phẫu, từ đó cần điều chỉnh vị trí clip,
thêm vào hay loại bớt để đảm bảo kết quả tốt hơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Roessler.K, Krawagna.M, Dorfler.A, et al
(2014), «Essentials in intraoperative indocyanine
green videoangiography assessment for
intracranial aneurysm surgery: conclusions from
295 consecutively clipped aneurysmsand review of
the literature », Neurosurg Focus, 36 (2), E7.
2. Washington.CW, Zippel.GJ, Chicoine.MR, et
al(2013), « Comparing indocyanine green
videoangiography to the gold standard of
intraoperative digital subtraction angiography used
in aneurysm surgery », J.Neurosurg, 118, 420-427.
3. Chiang.Vl; Gailloud.P; Murphy.Kj (2002):
Routine intraoperative angiography during
aneurysm surgery. J. Neurosurg, 96, 988-992.
4. Klopfenstein.J.D, Spetzler.R.F, Kim.L.J (2004),
“Comparison of routine and selective use of
intraoperative angiography during aneurysm surgery: a
prospective assessment”, J.Neurosurg, 100, 230-235.
5. Raabe.A, Nakaji.P, Beck.J, Kim.LJ et al
(2005), “Prospective evaluation of surgical
microscope-integrated intraoperative near-infrared
indocyanine green videoangiography during
aneurysm surgery”, J.Neurosurg, 103, 982-909.
NGHIÊN CỨU GIÁ TRỊ CÁC YẾU TỐ TIÊN LƯỢNG NẶNG Ở
BỆNH NHÂN NHIỄM KHUẨN HUYẾT DO BURKHOLDERIA CEPACIA
Trần Viết Tiến1
TÓM TẮT23
Mục tiêu:
Nghiên cứu giá trị các yếu tố tiên lượng
nặng ở bệnh nhân (BN) nhiễm khuẩn huyết (NKH) do
Burkholderia Cepacia.
Đối tượng và phương pháp:
Nghiên cứu 41 BN nhiễm khuẩn huyết do B. cepacia
đáp ứng đúng tiêu chuẩn chọn, xác định các yếu tố
tiên lượng nặng.
Kết quả và kết luận:
Chưa có sự
khác biệt giữa 2 nhóm về tỷ lệ bệnh nhân có bệnh lý
nền, nhiễm khuẩn bệnh viện và một số triệu chứng
như khởi phát sốt từ từ, sốt cao, sốt dao động, có rét
run, gan to và viêm phổi, tăng bạch cầu, tăng CRP.
Một số yếu tố tiên lượng nặng trên nhóm BN nhiễm
khuẩn huyết do
B. cepacia
là Sốc nhiễm khuẩn, Suy
hô hấp, Giảm tiểu cầu <150 G/L và PCT tăng cao
>10ng/mL.
Từ khóa:
Nhiễm khuẩn huyết,
Burkholderia
Cepacia, Yếu tố tiên lượng nặng.
SUMMARY
STUDY ON VALUE OF SOME SEVERE
PRONOSTIC FACTORS IN PATIENTS WITH
BURKHOLDERIA CEPACIA
SEPTICEMIA
Objectives:
Evaluate the Value of some severe
Pronostic Factors in Patients with
Burkholderia Cepacia
Septicemia.
Subjects and methods:
Cross-sectional
descriptive study on 41 sepsis patients with
B. cepacia
at 103 hospital and Friendship hospital, during period
from 1/2012 to tháng 6/2016 to determine some
severe prognostic factors. Results and conclusion
:
1Bệnh viện Quân y 103
Chịu trách nhiệm chính: Trần Viết Tiến
Email: tientv@vmmu.edu.vn
Ngày nhận bài: 14.12.2018
Ngày phản biện khoa học: 24.01.2019
Ngày duyệt bài: 29.01.2019
There is no difference between the two groups in the
rate of patients with underlying diseases, hospital
acquired infection, and some symptoms such as
gradual onset of fever, high fever, fluctuating fever,
fever with chills, enlarged liver and pneumonia,
leucopenia, elevated CRP. Some severe prognostic
factors in patients with septicemia due to
B. cepacia
include septic shock, respiratory failure,
thrombocytopenia <150 G/L and elevated PCT> 10ng/ml
Keywords: Septicemia,
Burkholderia Cepacia, The
severe prognostic factor.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Burkholderia cepacia
(
B. cepacia
), trước đây
còn được gọi là
Pseudomonas cepacia
, là tên gọi
của một phức hợp vi khuẩn phân bố rộng khắp
trong môi trường tự nhiên, có thể tồn tại hàng
tháng trong môi trường nước, chất khử trùng,
dược phẩm, và nhiều loại dung dịch tiêm truyền.
Trong vòng 2 thập kỷ gần đây,
B. cepacia
nổi lên
là một tác nhân nguy hiểm gây bệnh ở người với
tỷ lệ tử vong cao do viêm phổi hoại tử và nhiễm
khuẩn huyết.
Nhiễm khuẩn huyết do
B. cepacia
thường
được chẩn đoán ở những bệnh nhân xơ nang,
suy giảm miễn dịch hoặc bệnh nhân nằm viện,
với bệnh cảnh lâm sàng của bệnh rất đa dạng,
phức tạp, tỷ lệ tử vong cao. Trong những năm
gần đây, tại Việt Nam, đã có một số nghiên về
tình hình nhiễm
B. cepacia
. Nhưng các nghiên
cứu này chủ yếu tập trung vào tỷ lệ, phân bố và
tính kháng kháng sinh của vi khuẩn mà ít có
nghiên cứu về yếu tố tiên lượng nặng ở bệnh
nhân nhiễm khuẩn huyết do
B. cepacia
. Xuất
vietnam medical journal n01&2 - FEBRUARY - 2019
80
phát từ những thực trạng trên, chúng tôi tiến
hành đề tài với mục tiêu
“Nghiên cứu giá trị các
yếu tố tiên lượng nặng ở bệnh nhân nhiễm
khuẩn huyết do Burkholderia Cepacia”.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu được
tiến hành trên 41 bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết do
B. cepacia
nhập viện và điều trị tại Bệnh viện Quân y
103 (33 bệnh nhân) và Bệnh viện Hữu nghị (8 bệnh
nhân) từ tháng 01/2012 đến tháng 6/ 2016.
Tiêu chuẩn lựa chọn:
Bệnh nhân được
chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết dựa theo đồng
thuận của Hội nghị quốc tế về nhiễm khuẩn
huyết (2001) [3]:
- Có hội chứng đáp ứng viêm hệ thống: ít
nhất 2 trong 4 tiêu chuẩn sau (trong đó có 1 tiêu
chuẩn bắt buộc là có bất thường về thân nhiệt
hoặc bạch cầu trong máu ngoại vi)
+ Nhiệt độ tăng > 38oC hoặc < 36oC
+ Tần số tim > 90 lần/phút
+ Tần số thở >20lần/phút hoặc PaCO2 <32mmHg
+ Bạch cầu > 12000 hoặc < 4000/mm3, hoặc
> 10% bạch cầu non
+ Cấy máu phân lập được vi khuẩn
B. cepacia
- Bệnh nhân > 18 tuổi
Tiêu chuẩn loại trừ:
Bệnh nhân có kết quả
cấy máu (+) với nhiều loại vi sinh vật.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu:
Nghiên cứu mô tả
kết hợp hồi cứu và tiến cứu cho các trường hợp
đủ tiêu chuẩn. Hồi cứu các trường hợp nhiễm
khuẩn huyết do
B. Cepacia
nhập viện và điều trị
từ 01/2012 – 12/2015 (37 bệnh nhân). Tiến cứu
các trường hợp nhiễm khuẩn huyết do
B.
Cepacia
nhập viện và điều trị từ 01/2016 –
06/2016 (4 bệnh nhân).
Dựa vào kết quả điều trị, bệnh nhân được
chia làm 2 nhóm:
• Nhóm điều trị khỏi (có 28 bệnh nhân):
+ Cắt sốt hoàn toàn
+ Không còn các triệu chứng của nhiễm
khuẩn huyết
+ Kết quả cấy máu lại âm tính
• Nhóm nặng, tử vong (có 13 bệnh nhân):
+ Bệnh nhân tử vong tại viện
+ Bệnh nhân nặng, nguy cơ tử vong, gia đình
xin ra viện
Xử lý số liệu:
phần mềm thống kê trong y
học SPSS 20.0
III. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
3.1. Mối liên quan giữa một vài đặc điểm
lâm sàng với kết quả điều trị
Bảng 1. Mối liên quan giữa sốc và suy hô
hấp với kết quả điều trị
Kết quả
điều trị
Yếu tố nguycơ
Nặng,
tử vong
(n=13)
Khỏi
(n=28)
p
Sốc nhiễm
khuẩn
6/13
(46,2%)
3/28
(10,7%)
<
0,05
Suy hô hấp
10/13
(76,9%)
3/28
(10,7%)
<
0,05
Nhận xét:
Tỷ lệ BN sốc nhiễm khuẩn trong
nhóm nặng và tử vong chiếm 46,2% cao hơn so
với tỷ lệ BN có sốc nhiễm khuẩn trong nhóm điều
trị khỏi (10,7%), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.
Tỷ lệ BN suy hô hấp ở nhóm nặng, tử vong chiếm
76,9% cao hơn so với tỷ lệ BN suy hô hấp trong
nhóm điều trị khỏi (10,7%), sự khác biệt có ý
nghĩa thống kê. Như vậy sốc nhiễm khuẩn và suy
hô hấp là 2 biến chứng nguy hiểm của NKH, khi
xuất hiện các biến chứng này s làm tăng nguy cơ
nặng và tử vong của BN. Kết quả nghiên cứu của
chúng tôi cũng tương đương với kết quả nghiên
cứu của Huang và cộng sự [2].
Bảng 2. Liên quan giữa bệnh lý nền, nguồn nhiễm khuẩn với kết quả điều trị
Kết quả điều trị
Bệnh nền, nguồn truyền nhiễm
Nặng, tử vong
(n=13)
Khỏi (n=28)
p
Có
12/13(92,3%)
21/28(75%)
>0,05
Không
1/13(7,7%)
7/28(25%)
Cộng đồng
5/13(38,5%)
19/28(67,9%)
>0,05
Bệnh viện
8/13(61,5%)
9/28(32,1%)
Nhận xét:
Tỷ lệ BN có bệnh lý nền trong
nhóm nặng và tử vong chiếm 92,3%; trong khi đó
tỷ lệ BN có bệnh lý nền ở nhóm điều trị khỏi là
75%. Khi so sánh tỷ lệ này giữa 2 nhóm chưa
thấy sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p>0,05.
Như vậy bệnh lý nền là yếu tố thuận lợi cho phát
sinh nhiễm khuẩn huyết do
B. cepacia
. Nhưng các
bệnh lý nền có làm tăng nguy cơ nặng và tử vong
của BN nhiễm khuẩn huyết
B. cepacia
hay không
thì cần phải được nghiên cứu thêm.
Tỷ lệ NKH cộng đồng trong nhóm nặng, tử
vong chiếm 38,5%; trong nhóm điều trị khỏi chiếm
67,9%. So sánh nguồn nhiễm khuẩn giữa 2 nhóm
chưa thấy sự khác biệt với p>0,05. Điều này chứng
tỏ nguồn nhiễm khuẩn chưa phải là yếu tố có giá
trị tiên lượng kết quả điều trị bệnh. Kết quả nghiên
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 475 - THÁNG 2 - SỐ 1&2 - 2019
81
cứu của chúng tôi cũng phù hợp với kết quả
nghiên cứu của tác giả Huang và cs [2].
Bảng 3. Liên quan một số biểu hiện lâm
sàng với kết quả điều trị
Triệu
chứng
Nặng, tử
vong(n=13)
Khỏi
(n=28)
p
Khởi phát
sốt từ từ
9/13
(62,9%)
13/28
(46,4%)
>0,05
Sốt dao
động
7/13
(53,8%)
16/28
(57,1%)
>0,05
Sốt rét
run
5/13
(38,5%)
19/28
(67,9%)
>0,05
Sốt cao
5/13
(38,5%)
20/28
(71,4%)
>0,05
Gan to
2/13
(15,4%)
3/28
(10,7%)
>0,05
Viêm phổi
8/13
(61,5%)
17/28
(60,7%)
>0,05
Nhận xét:
Trong nghiên cứu của chúng tôi,
tỷ lệ bệnh nhân có khởi phát sốt từ từ, sốt cao,
sốt dao động, rét run ở nhóm nặng, tử vong
không thấy có sự khác biệt so với nhóm điều trị
khỏi (p >0,05). Như vậy các tính chất của sốt
chưa phải là yếu tố tiên lượng nặng ở bệnh nhân
nhiễm khuẩn huyết do
B. cepacia
. Kết quả
nghiên cứu của chúng tôi cũng phù hợp với
nghiên cứu của tác giả Huang và cộng sự [2].
Khi so sánh tỷ lệ BN có gan to và viêm phổi
giữa nhóm nặng, tử vong và nhóm điều trị khỏi,
chúng tôi nhận thấy sự khác biệt chưa có ý nghĩa
thống kê (p>0,05). Như vây gan to và viêm phổi
cũng chưa phải là yếu tố tiên lượng nặng.
3.2. Mối liên quan giữa một vài đặc điểm
cận lâm sàng với kết quả điều trị
Bảng 4. Liên quan một số biến đổi huyết
học với kết quả điều trị
Xét nghiệm
Nặng, tử
vong
Khỏi
p
Tiểu cầu <
150 G/L
8/11
(72,7%)
5/25
(20%)
<0,05
Hemoglobin
< 120 g/L
9/11
(81,8%)
14/25
(56%)
>0,05
Bạch cầu >
10 G/L
11/12
(91,7%)
20/27
(71,4%)
>0,05
Nhận xét
: Khi đánh giá bạch cầu chúng tôi
loại ra 2 BN có bệnh máu. Khi đánh giá
hemoglobin và tiểu cầu chúng tôi loại ra thêm 2
BN xơ gan và 1 bệnh nhân ung thư gan. Tỷ lệ
BN giảm tiểu cầu ở nhóm tử vong cao hơn có ý
nghĩa so với nhóm điều trị khỏi. Tỷ lệ BN thiếu
máu và tăng bạch cầu giữa 2 nhóm chưa thấy có
sự khác biệt.
Bảng 5. Liên quan một số biến đổi sinh
hóa với kết quả điều trị
Xét nghiệm
Nặng, tử
vong
Khỏi
p
AST ≥ 80
U/L
6/12
(50%)
6/26
(23,1%)
>0,05
ALT ≥ 80
U/L
4/12
(33,3%)
6/26
(23,1%)
>0,05
Tăng Ure
máu
3/13
(23,1%)
10/26
(38,5%)
>0,05
Tăng creatinin
máu
4/13
(30,8%)
8/26
(30,8%)
>0,05
CRP > 100
mg/L
6/11
(54,5%)
13/25
(52%)
>0,05
PCT > 10
ng/mL
7/8
(87,5%)
3/19
(15,9%)
<0,05
Nhận xét
: So sánh kết quả xét nghiệm
enzym gan, ure, creatinin giữa 2 nhóm nặng, tử
vong và điều trị khỏi chúng tôi nhận thấy sự
khác biệt về tỷ lệ tăng enzym AST, ALT, tăng
ure, tăng creatinin ở hai nhóm chưa có ý nghĩa
thống kê với p <0,05. Như vậy tăng enzym gan,
tăng ure, tăng creatinin chưa phải là yếu tố có
giá trị tiên lượng nặng ở BN nhiễm khuẩn huyết
do
B. cepacia.
Tỷ lệ BN có nồng độ CRP tăng cao trong máu
giữa 2 nhóm nặng, tử vong và điều trị khỏi là
tương đương nhau. Sự khác biệt chưa có ý nghĩa
thống kê (p > 0,05). Ngược lại, tỷ lệ bệnh nhân
có nồng độ PCT trong máu tăng cao ở nhóm
nặng, tử vong lại cao hơn hẳn so với nhóm điều
trị khỏi (87,5% so với 15,9%), sự khác biệt có ý
nghĩa thống kê (p < 0,05). Như vậy, PCT là yếu
tố rất có giá trị tiên lượng mức độ nặng của
nhiễm khuẩn huyết do
B. cepacia.
Kết quả
nghiên cứu của chúng tôi cũng phù hợp với
nghiên cứu của Lê Xuân Trường [1].
V. KẾT LUẬN
Qua nghiên cứu về các yếu tố tiên lượng
nặng trên 41BN nhiễm khuẩn huyết do
B.
cepacia
, chúng tôi nhận thấy rằng một số yếu tố
tiên lượng nặng trên nhóm BN nghiên cứu là:
Sốc nhiễm khuẩn, suy hô hấp, giảm tiểu cầu
<150G/L, PCT tăng cao >10ng/mL.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lê Xuân Trường (2009), "Giá trị chẩn đoán và
tiên lượng của Procalcitonin huyết thanh trong
nhiễm trùng huyết",
Tạp chí y học Thành phố Hồ
Chí Minh
, số 1(tập 13), tr. 213 - 241.
2. Huang C. H. , et al. (2001), "Characteristics of
patients with Burkholderia cepacia bacteremia",
J
Microbiol Immunol Infect
, Sep; 34 (3), 215-9.
3. Levy M., et al. (2001), "SCCM/ ESICM/
ACCP/ATS/ SIS international sepsis definitions
conference",
Crit Care Med
, 2003.