NGHIÊN CỨU HOÀ SẮC CHẤT LIỆU BỘT MÀU

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG KHOA MỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP BỘ MÔN HÌNH HOẠ

TÓM TẮT BÀI GIẢNG HÌNH HỌA 3 : NGHIÊN CỨU HOÀ SẮC CHẤT LIỆU BỘT MÀU Mã số môn học: 100003

TN(TH): 60 BT: 15

: 3 (30,15,,60) : LT: 30 : Cơ sở ngành : Điểm thứ 1: 20 % điểm bài tập tự học có GV hướng dẫn

Số tín chỉ Số tiết tổng CT ĐT ngành Đánh giá : Điểm thứ 2: 30 % Điểm trung bình bài tập tại lớp : Điểm thứ 3: 50 % Điểm thi cuối kỳ (270 phút)

Tổng thời lượng môn học : 75 tiết gồm

- 45 tiết thực dạy - 30 tiết tự học tại trường có GV hướng dẫn.

Hình hoïa veõ theo maãu baèng chaát lieäu maøu boät : Tài liệu tham khảo: Giáo án giảng dạy của giáo viên bộ môn. Tóm tắt bài giảng của khoa Giáo trình hình họa 3 Triệu Khắc Lễ, (2008), NXB ĐHSP. Giáo trình trang trí, Tạ Phương Thảo, (2008), NXB ĐHSP. Giáo trình bố cục Đặng Quý Khoa,(1992)., TĐHMTHN Tài liệu cập nhật do GV giảng dạy sưu tầm Trang mạng Winsornwton.com, Water color. PHẦN 1: LÝ THUYÊT CHUNG Giảng viên giảng 5 tiết lý thuyết chung của môn học. I MỤC TIÊU MÔN HỌC

Ñaây laø böôùc chuyeån tieáp caàn thieát töø veõ hình hoïa baèng saéc ñoä cuûa chì - ñen traéng sang hoøa saéc cuûa maøu. Ở hoïc phaàn naøy sinh vieân seõ ñöôïc söû duïng coï, kỹ thuật sử dụng chaát lieäu maøu boät với caùc khaû naêng diễn đạt phong phuù, sinh viên có được kỹ năng diễn tả sự vật, con người bằng ngôn ngữ maøu, dieãn taû maøu saéc cuûa vaät maãu trong khoâng gian. Töøng böôùc hoaøn thieän toát hôn cảm nhận veà maøu, kyõ naêng thöïc haønh veõ tay, naâng cao nhaän thức thẩm mỹ, ñeå öùng duïng vaøo caùc baøi taäp chuyeân ngaønh MTCN.

II. LÝ THUYẾT

1. Giới thiệu dụng cụ học tập

 Cọ vẽ: trên thị trường có rất nhiều loại dùng để vẽ tranh bột màu chia làm 2 loại như cọ lông thú và cọ nhân tạo…, cọ lông thú hút nước rất nhiều, sử dụng rất dễ dàng, là bút lý tưởng để vẽ. Cọ nhân tạo thì ngậm ít nước, tính đàn hồi tốt, loại cọ này thích hợp với việc vẽ độ nghiêng, các đường nét tinh tế, chi tiết nhỏ. Người mới học tốt nhất nên chuẩn bị đầy đủ các loại cọ để có thể căn cứ theo yêu cầu và tính năng để vẽ. Nên sử dụng cọ có cán dài thuận lợi cho việc tạo bút pháp phóng khoáng.

 Giấy vẽ: Tùy theo yêu cầu mà chọn giấy vẽ cho thích hợp. Sinh viên

tốt nhất nên dùng giấy chuyên dùng để luyện tập.

2. Chất liệu màu bột:

Maøu boät laø chaát lieäu thoâng duïng trong vieäc nghieân cöùu hình hoïa maøu vôùi caùc

ñaëc ñieåm chính sau:

- Laø vaät lieäu reû tieàn, deã söû duïng. - Neáu söû duïnghiệu quả seõ ñaït ñöôïc caùc yeáu toá: oùng möôït, coù ñoä xoáp. - Coù theå pha troän không hạn chế để tạo ñöôïc raát nhieàu sắc maøu, veõ choàng nhiều

lớp, có độ ửng nhất định.

- Coù theå taû chaát, vôøn khoái, dieãn taû aùnh saùng vaø khoâng gian xa gaàn rất hiệu quả.

 Khi söû duïng maøu boät caàn ñieàu chænh hôïp lyù tæ leä pha giöõa nöôùc + maøu boät + keo vì: neáu nhieàu nöôùc maøu seõ khoâng coù thòt maøu, deã bò chaûy, ngöôïc laïi nếu ñaëc quaù seõ khoù keùo coï vaø bò bong troùc.

- Neáu nhieàu keo maøu bò xæn khoâng töôi vaø deã bò nöùt, vaø neáu ít keo, maøu seõ bò

bong tróc ra khoâng baùm vaøo giaáy veõ. Caàn löu yù nhöôïc ñieåm cuûa maøu boät laø bò baïc (sáng maøu) hôn khi khoâ so vôùi khi coøn öôùt, vì vaäy ngöôøi veõ caàn phaùn ñoaùn, tính toán cho ñoä cheânh leäch naøy.  Có hai loại chất liệu bột màu đặc trưng:

- Một là dạng bột, người sử dụng phải pha thêm keo làm chất kết dính và nước

(đôi khi phải sử dụng cồn 90 độ vì có một số màu nhẹ khó tan trong nước)

- Hai là dạng đã được pha keo sẵn (poster – hiệu Pentel được ưa chuộng nhất)

người sử dụng chỉ cần điều chỉnh cho thêm chút nước nếu màu quá khô.

3. Khái niệm cơ bản về màu sắc trong vẽ hình họa màu:

- Nhắc lại những kiến thức cơ bản SV đã học ở học phần Khoa học màu sắc - Các định đề về màu sắc - Dẫn nhập kiến thức khoa học màu sắc áp dụng trong vẽ hình họa màu - Phân tích màu của mẫu trong vẽ hình họa màu. Trong điều kiện tự nhiên, do ảnh hưởng của ánh sáng và môi trường, màu sắc của bản thân vật mẫu chịu sự chi phối của nguồn sáng và sự phản quang của các vật chung quanh nó.

 Màu sắc cố hữu (màu của bản thân vật thể) Là chỉ màu sắc bản thân của vật thể, giống như màu đỏ của quả táo màu xanh của lá cây… màu bản thân thấy được là do có nguồn sáng chiếu vào và nó bị biến đổi do tác động của nguồn sáng, ở những vùng ánh sáng chiếu mạnh thì

màu của vật thể có khuynh hướng chuyển thành màu của nguồn sáng. Màu của vật thể độ phản quang mạnh (những vật thể có màu sáng, bề mặt bóng như sứ kim loại thủy tinh..) thì màu cố hữu yếu, vật thể có độ phản quang yếu (những vật thể có bề mặt nhám, màu tối…) thì màu cố hữu biểu hiện mạnh.  Màu của nguồn sáng:

màu sắc của độ sáng vật thể chủ yếu là màu hỗn hợp của màu sắc bản thân của vật thể và màu của nguồn sáng. Nguồn sáng yếu (như màu sáng tự nhiên của nội thất) thì màu bản thân vật thể hiển thị rõ ràng; màu sáng mạnh (như ánh sáng mặt trời buổi sáng, ánh sáng đèn) chiếu thẳng trực tiếp vào vật thể thì màu bản thân sẽ giảm xuống, màu sáng có xu hướng chiếm lĩnh.  Màu môi trường: Khi vật thể bị nguồn sáng chiếu xạ, bản thân vật đó sẽ phản xạ, đồng thời các vật thể cạnh nó hoặc mặt phẳng mà nó được đặt lên sẽ phản chiếu và tương tác lẫn nhau. Sự phản xạ này sẽ làm thay đổi màu sắc của bản thân vật mẫu màu sắc của vật thể tại những vùng tiếp cận, ở đây mang màu sắc môi trường hay còn gọi là màu phản quang. Nhận thức và lý giải đặc điểm của màu phản quang giúp chúng ta giải quyết được hòa sắc của bài vẽ và tạo được không gian 3 chiều.

4. Phương pháp lên bài:

Bước 1: Chuẩn bị

Có thể dùng giấy vẽ loại thấm nước, hoặc giấy báo boài lên bảng (GV sẽ chỉ dẫn

quá trình bồi giaáy vẽ).

Bước 2: Tìm bố cục, phác hình Đối với bài vẽ màu bột các nét phác không nên đi vào chi tiết mà chỉ phác các

nét kỷ hà. Có thể phác bằng chì, hoặc trực tiếp bằng màu bằng cách chuyển dần từ đậm sang nhạt: khởi điểm phác màu loãng - nhạt, sau đó sửa các nét sai bằng nét đậm hơn. Bước 3: Lên màu Veõ maøu khoâng phaûi laø toâ maøu cho caùc mảng hình, toâ xong maøu mảng naøy tieáp tuïc toâ sang mảng khaùc cho ñeán heát. Moãi maøu naèm trong moät ranh giôùi rieâng bieät cuûa hình maø khoâng coù quan heä vôùi chung quanh. Bôûi vì, caùc maøu coù moái quan heä vaø aûnh höôûng laãn nhau khi coù nguoàn saùng chieáu vaøo. Bài vẽ không yêu cầu moïi chi tieát cuûa vaät maãu phaûi coù trong baøi, chæ nhìn chi tieát nhö maùy aûnh maø khoâng nhìn thaáy töông quan chung vaø taùc ñoäng myõ caûm do böùc veõ ñöa laïi. traùnh veõ tæa toùt, vuïn vaët vaø taùch baïch ra töøng vaät. Maët khaùc, cuøng moät maãu veõ nhöng khoâng ñoøi hoûi taát caû moïi ngöôøi phaûi veõ gioáng nhau veà buùt phaùp, veà maøu saéc. Trong ngheä thuaät tạo hình cho pheùp vaø ñoøi hoûi moãi böùc veõ phaûi bieåu hieän ñöôïc ñaày ñuû veû ñeïp cuûa maãu, cuûa khoâng gian; ñoàng thôøi mang buùt phaùp, neùt ñeïp rieâng cuûa ngöôøi veõ. Ñoù laø caûm xuùc, söï saùng taïo veà maøu, veà buùt phaùp cuûa ngöôøi veõ. Bí quyeát ñeå veõ ñöôïc maøu ñuùng vaø ñeïp laø phaûi naém chaéc, phaûi hieåu ñöôïc caùch pha maøu sao cho dieãn taû ñöôïc töông quan cuûa caùc maøu. Caùc kyõ naêng naøy seõ ñöôïc hình thaønh vaø phaùt huy trong quaù trình hoïc taäp nhöng caàn löu ý: khi veõ phaûi phaùc maûng lôùn tröôùc, caùc maûng nhoû sau hoaëc caùc maûng chính tröôùc, chi tieát sau. Phaùc maûng baèng maøu loõang tröôùc ñeå neáu caàn thieát veõ theâm maøu choàng leân laø vöøa, khoâng ñeå maøu bò daøy quaù. Có thể tiến hành bài vẽ theo các 2 hướng cơ bản như sau:

1. Lên màu nhöõng choã toái, choã ñaäm veõ tröôùc, choã saùng veõ sau ñeå xaùc ñònh cho maøu saéc moät ñoä ñaäm nhaït caàn thieát laøm cô sôû ñeå veõ caùc mieáng maøu trung gian.

2. Lên 1ớp lót bằng màu của bản thân mẫu (nên lót mỏng) sau đó đẩy sâu bằng cách dằn màu dậm cho những vùng tối chuyển màu ở những vùng phản quang, cuối cùng lấy sáng theo tương quan của các từng thành phần mẫu và theo tương quan chung. Bài vẽ phản ảnh nhận thức tình cảm ủ ườ

ẽ Muoán veõ ñöôïc toaøn boä caùc mảng maøu lôùn nhoû coù quan heä chaëc cheõ vôùi nhau veà moïi maët phaûi döïa treân hình bao quaùt vaø toång theå ñeå xử lý, so saùnh nhaèm ñaït ñöôïc moät hoøa saéc chung toát nhaát. Keát hôïp ñöôïc caùc yeáu toá moät caùch hôïp lí, haøi hoøa vaø ñeïp maét.

 Tài tiệu tham khảo để viết bài giảng: Giáo trình hình họa 1,2, 3 Triệu

Khắc Lễ, (2008), NXB ĐHSP.

 GV biên soạn: Ths Nguyễn Thị Thùy Vân – HS.Nguyễn Thúy Hạnh

PHẦN II: HỆ THỐNG BÀI TẬP:

Bài 1: Tĩnh vật màu đơn sắc

Số tiết Ghi chú 15 Giảng lý thuyết 5

liệu: Bột

tiết Bài tập 10 tiết Khổ giấy: A3 Chất màu

Nội dung Mẫu: Sinh viên vẽ một tổ hợp gồm 3 mẫu có 3 sắc độ khác nhau gồm màu sáng, màu trung gian và màu đậm ( khối cầu, viên gạch, bình…) 1.Giới thiệu bài: Tĩnh vật màu đơn sắc là bước chuyển tiếp từ hình hoạ đen trắng bút chì sang sử dụng cọ vẽ, sinh viên thể hiện mẫu với công cụ và thủ pháp khác. 2. Mục đích,Yêu cầu bài: - Dựa trên nền tảng kiến thức cơ bản của các học phần hình họa 1 và 2 để thể hiện tương quan sắc độ của mẫu. Thông qua bài vẽ SV được rèn luyện:

- Kỹ năng thể hiện mẫu bằng công cụ cọ vẽ. - Sắp xếp các thành phần của mẫu tạo nên bố cục

hài hòa cân đối.

- Điều tiết hệ thống sáng tối mang tính tổng thể.

3 phương pháp thể hiện bài: Theo lý thuyết chung

Bài 2: Tĩnh vật màu hoà sắc tương đồng nóng

liệu: Bột

Số tiết Ghi chú 10 Khổ giấy: A3 Chất màu

Nội dung Mẫu: Sinh viên vẽ một vài loại trái cây có hình khối khác nhau: táo, mận, xoài, 1 miếng bí đỏ, bình lọ, đặt trên nền vải. Giới thiệu bài: SV được rèn luyện kỹ năng diễn tả sự vật, thể hiện hòa sắc của mẫu với một chủ sắc tương đồng nóng. Mục đích,Yêu cầu bài: Kỹ năng nắm bắt và miêu tả mẫu bằng chất liệu màu bột, thể hiện 1 bố cục hài hòa cân đối về hình thể và hòa sắc, hệ thống sáng tối – không gian 3.Phương pháp thể hiện bài: Theo lý thuyết chung

Bài 3: Tĩnh vật màu hoà sắc tương đồng lạnh

liệu: Bột

Số tiết Ghi chú 10 Khổ giấy: A3 Chất màu

Nội dung Mẫu: sinh viên vẽ vài loại rau củ có hình khối khác nhau (cà tím, táo, hành củ, bẹ cải xanh, bình gốm…) 1 Giới thiệu bài: Màu theo hòa sắc lạnh là một trong chuỗi bài tập về hoà sắc chủ đạo trong chất liệu bột màu 2 Mục đích,Yêu cầu: Bài tập rèn luyện cho SV kỹ năng diễn tả các sự vật với chủ sắc lạnh. SV thể hiện được hệ thống sáng tối –hòa sắc, đẩy sâu đặc tả chất liệu. 3.Phương pháp thể hiện bài: Theo lý thuyết chung

Bài 4: Chân dung cụ già

liệu: Bột

Số tiết Ghi chú 10 Khổ giấy: A2 Chất màu

Nội dung Mẫu: cụ già ngồi 1 Giới thiệu bài: SV nghiên cứu cấu trúc chân dung trong mối tương quan của ánh sáng và hoà sắc. 2 Mục đích,Yêu cầu bài: Nghiên cứu cấu tạo đặc điểm của chân dung - khả năng biểu đạt tương quan hòa sắc – ánh sang đặc điểm riêng của mẫu. 3.Phương pháp thể hiện bài: Theo lý thuyết chung

Bài 5: Chân dung bán thân nam thanh niên

liệu: Bột

Số tiết Ghi chú 10 Khổ giấy: A1 Chất màu

Nội dung Mẫu: Nam thanh niên ngồi có kết hợp công cụ lao động, vật dụng gia đình. Giới thiệu bài: Vận dụng kiến thức hình họa lĩnh hội từ những học phần trước thể hiện cấu trúc cơ thể người bằng ngôn ngữ màu. Mục đích,Yêu cầu bài: Sinh viên nghiên cứu cấu trúc cơ thể người. Bài vẽ cần đạt những kỹ năng nâng cao như năng lực diễn đạt đối tượng thẩm mỹ bằng chất liệu màu bột. 3.Phương pháp thể hiện bài: Theo lý thuyết chung

Bài 6: Mẫu nữ thanh niên

Nội dung Mẫu: nữ thanh niên mặc trang phục đầm, ngồi Giới thiệu bài: Trên cơ sở các bài đã học, bài mẫu nữ toàn thân, là Số tiết Ghi chú 10 Khổ giấy: A1 Chất liệu: Bột

màu

bước giúp sinh viên nghiên cứu toàn diện cơ thể người thể hiện bằng bố cục hoàn thiện về hình thể và hòa sắc. Mục đích,Yêu cầu bài: Nghiên cứu tính chất, khả năng biểu đạt của chất liệu, vận dụng kiến thức về khoa học màu sắc .SV hoàn chỉnh thêm kiến thức về hình họa làm chủ được chất liệu màu bột, hoàn thiện về kỹ năng thể hiện cấu trúc cơ thể người. 3.Phương pháp thể hiện bài: Theo lý thuyết chung

Bài 7: Bài tập

SV ký hoạ phong cảnh, tĩnh vật, GV chọn 1 Số tiết Ghi chú 15

Nội dung - - SV thực hiện 4 bài Bố cục/ cấu trúc hình, nét,

liệu: Bột -

mảng (đen trắng Khổ giấy A2 (gấp đôi), mặt ngoài ghi đầy đủ thông tin và nộp vào cuối học kỳ.

- Khổ giấy: A2 Hoặc do giảng viên qui định. Chất màu -Tự học có GV hướng dẫn

PHẦN III. TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ BÀI: Bài vẽ được đánh giá theo tiêu chí chính sau và nâng cao theo cấp độ từ thấp đến cao một cách có hệ thống từ bài 1 đến bài 7: 1. Bố cục cân đối hài hòa 2. Hình, tỉ lệ, cấu trúc của mẫu 3. Hòa sắc, hế thống sáng tối – không gian 4. Đặc điểm, chất liệu mẫu 5. xử lý chất liệu – bút pháp

PHẦN IV:BÀI THAM KHẢO: Bài vẽ của sinh viên trường Tôn Đức Thắng Hình hoïa 3 naêm hoïc 2010 – 2011 lôùp 09010001