BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC CẦN THƠ
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Chuyên ngành: Bảo Vệ Thực Vật
Mã ngành: 9620112
HUỲNH HỮU ĐỨC
NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI, SINH HỌC VÀ
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA CÁC CHỦNG NẤM
Beauveria
VÀ
Paecilomyces
KÝ SINH TRÊN
CÔN TRÙNG GÂY HẠI ĐƯỢC PHÂN LẬP
TẠI ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
Cần Thơ, 2018
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
Người hướng dẫn chính: PGS.TS. Trần Văn Hai
Luận án được bảo vệ trước hội đồng chấm luận án tiến sĩ cấp
trường
Họp tại:
Vào lúc ….. giờ ….. ngày ….. tháng ….. năm …..
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:
Trung tâm Học liệu, Trường Đại học Cần Thơ.
Thư viện Quốc gia Việt Nam.
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
1. Huỳnh Hữu Đức và Trần Văn Hai, 2016. Xác định loài, đặc diểm
sinh học và bước đầu đánh giá hiệu quả trừ sùng khoai lang (Cylas
formicarius Fabricius) trong điều kiện phòng thí nghiệm của các
chủng nấm Beauveria ký sinh trên côn trùng gây hại phân lập tại
Đồng bằng sông Cửu Long. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần
Thơ. Số chuyên đề: Nông nghiệp. ISSN 1859-2333. (3): 36-46.
2. Huỳnh Hữu Đức, Trần Văn Hai, 2016. Phân lập, định danh và
bước đầu đánh giá hiệu quả phòng trừ rệp sáp Planococcus lilacinus
của các chủng nấm Paecilomyces javanicus thu thập tại Đồng bằng
sông Cửu Long. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Số
chuyên đề: Nông Nghiệp Xanh. ISSN 1859-4581: 109-116.
3. Huỳnh Hữu Đức, Trần Văn Hai, 2018. Hiệu quả của chế phẩm
nấm Paecilomyces javanicus (Friedrichs and Bally) phòng trừ rệp sáp
Planococcus lilacinus (Cockerell) ở điều kiện phòng thí nghiệm và
nhà lưới. Tạp chí Bảo vệ thực vật. ISSN 2354-0710. 1(276): 32-37.
4. Huỳnh Hữu Đức, Trần Văn Hai, 2018. Ảnh hưởng của một số
loài thuốc trừ nấm đến tỷ lệ nảy mầm, sự phát triển của tản nấm và
khả năng hình thành bào tử của nấm Beauveria bassiana (Bals.) Vuill.
Tạp chí Bảo vệ thực vật. ISSN 2354-0710. 1(276): 42-48.
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
1.1. Tính cấp thiết của nghiên cứu
Một tập hợp đa dạng của vi sinh vật khác nhau hiện đang được
xem xét như là các tác nhân sinh học kiểm soát côn trùng như: virus,
vi khuẩn, động vật nguyên sinh và nấm. Trong đó giới nấm, theo ước
tính của các nhà khoa học có khoảng 1,5 triệu loài (Hawksworth,
2001; Mueller and Schmit, 2007; Schmit and Mueller, 2007), với
khoảng 110.000 loài được mô tả (Kirk et al., 2008). Trong số này, 700
loài trong 90 chi được công nhận là tác nhân gây bệnh côn trùng
(Roberts and Humber, 1981), và khoảng 170 sản phẩm kiểm soát dịch
hại đã được phát triển dựa trên ít nhất 12 loài nấm ký sinh côn trùng
(De Faria and Wraight, 2007). Các nghiên cứu tập trung phát triển và
ứng dụng các loài ký sinh côn trùng thuộc Hyphomycetes trong đó có
nấm Beauveria và Paecilomyces . Nấm ký sinh gây bệnh trên côn
trùng Beauveria bassiana và Paecilomyces javanicus là loài nấm
được quan tâm nghiên cứu phát triển và ứng dụng nhiều do có phổ ký
chủ rộng, ký sinh gây chết nhiều loại côn trùng gây hại nông lâm
nghiệp, đã và đang được nghiên cứu ứng dụng rộng rãi trên thế giới
như là tác nhân phòng trừ sinh học. Nấm B. bassiana đã được nhiều
nước trên thế giới như Mỹ, Canada, Anh, Úc, Nhật, Philippines,
Trung Quốc… sử dụng để phòng trừ nhiều đối tượng sâu hại cây
trồng như bọ hung hại mía, bọ hung hại củ cải đường, ruồi hại rễ bắp
cải, củ cải… đạt kết quả tốt, đặc biệt là những loài sâu hại cây rừng
như sâu róm thông, bọ hại dừa, châu chấu hại tre, mía, mối đất hại cây
ăn quả, sùng hại mía (Ferron, 1978; Rombach et al., 1988; Phạm Thị
Thùy, 2004; Trần Văn Mão, 2004). Chủng nấm P. javanicus kết hợp
hoạt chất Azadirachtin (tỷ lệ 100:0,05-0,25) dưới dạng bột hòa nước,
huyền phù hoặc dạng nhũ dầu để phòng trừ một số loại sâu hại cây
trồng như sâu tơ, rầy phấn trắng, rầy mềm… Việc kết hợp nấm tím P.
javanicus và hoạt chất Azadirzachtin giúp tăng hiệu lực của nấm ký
sinh đồng thời giảm lượng hoạt chất Azadirachtin trong phòng trừ sâu
hại, ngoài ra còn kết hợp với hoạt chất Cypermethrin (100 : 0,25 -
0,56) và Acetamiprid (tỉ lệ 100 : 1,5 - 10) dưới dạng bột hòa nước để
phòng trừ sâu hại, đặc biệt là các loài chích hút, còn có tác dụng ngăn
ngừa tốt các loài dịch hại như bướm sâu tơ, rầy mềm, bọ trĩ., (Huang
Zhen and Ren Shunxiang, 2008a, 2008b, 2008c).
Tại Đồng bằng Sông Cửu Long, khoai lang và cây ăn trái
chiếm diện tích tương đối lớn. Dịch hại thường xuất hiện là sùng
(Cylas formicarius Fabricius) gây hại trên khoai lang và rệp sáp
(Planococcus lilacinus Cockerell) gây hại trên nhiều loại cây ăn trái
(mãng cầu, sầu riêng, khóm,…) gây ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng
sản phẩm nên nông dân đã sử dụng rất nhiều thuốc bảo vệ thực vật để
quản lý đối tượng trên, làm lưu tồn một lượng lớn thuốc BVTV trong
sản phẩm có ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe người tiêu dùng. Vì
thế, việc nghiên cứu các tác nhân phòng trừ sinh học để quản lý côn
trùng gây hại có hiệu quả thay thế dần thuốc BVTV là hết sức cần
thiết trong thực tế sản xuất hiện nay.
Xuất phát từ thực tế, đề tài “Nghiên cứu một số đặc điểm
hình thái, sinh học và đánh giá hiệu quả của các chủng nấm
Beauveria và Paecilomyces ký sinh trên côn trùng gây hại được
phân lập tại Đồng bằng Sông Cửu Long” đã được thực hiện.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Thu thập và định danh đến loài của các chủng nấm thuộc hai
chi Beauveria và Paecilomyces ký sinh trên một số loài côn trùng gây
hại tại các tỉnh vùng ĐBSCL.
Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học, khả năng ký sinh gây
bệnh, các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của các
chủng nấm Beauveria và Paecilomyces đã định danh đến loài.
Tuyển chọn các chủng nấm Beauveria có khả năng ký sinh
cao sùng khoai lang C. formicarius Fabricius ở điều kiện phòng thí
nghiệm để sản xuất chế phẩm. Đánh giá hiệu quả của chế phẩm nấm
Beauveria ký sinh SKL ở điều kiện phòng thí nghiệm, nhà lưới và
ngoài đồng.