Ộ

Ộ

Ố

Ụ

Ạ B  GIÁO D C VÀ ĐÀO T O            B  QU C PHÒNG

Ọ

Ệ

H C VI N QUÂN Y

Ỷ

NGÔ Đ C KỨ

Ứ Ồ

Ộ

Ầ

Ậ

Ế   Ộ NGHIÊN C U N NG Đ  OSTEOCALCIN HUY T THANH,  Ủ   THÀNH PH N KH I C  TH , M T Đ  KHOÁNG C A ƯƠ

Ố Ơ Ể X

NG

Ở Ệ

ƯỜ

B NH NHÂN ĐÁI THÁO Đ

NG TÝP 2

ộ

Chuyên ngành : N i khoa

Mã số

: 9720107

Ọ

Ắ

Ậ

Ỹ

Ế

TÓM T T LU N ÁN TI N S  Y H C

Ộ HÀ N I – 2019

ƯỢ

CÔNG TRÌNH Đ

Ạ C HOÀN THÀNH T I

Ọ

Ệ

H C VI N QUÂN Y

ọ

ẫ

Ng

ườ ướ i h

ng d n khoa h c:

1. PGS.TS. Đoàn Văn Đệ

ồ

ặ 2. PGS.TS. Đ ng H ng Hoa

ệ

ả

Ph n bi n 1:

ạ PGS.TS. T  Văn Bình

ệ

ả

ệ

ễ

Ph n bi n 2:

PGS.TS. Nguy n Khoa Di u Vân

ệ

ả

Ph n bi n 3:

PGS.TS. Hoàng Trung Vinh

ẽ ượ

ậ

ệ ạ

ả

ộ ồ

ấ

ậ

Lu n án s  đ

c b o v  t

i H i đ ng ch m lu n án

ườ

ọ ạ ọ

ấ c p tr

ng, h p t

ệ i H c vi n Quân Y

ờ

ồ Vào h i:   gi

ngày    tháng     năm 2019

ể

ể

ậ

ạ

Có th  tìm hi u lu n án t

i:

ư ệ

ố

1. Th  vi n Qu c gia

ư ệ

ệ

ọ 2. Th  vi n H c vi n Quân Y

Ố Ế

Ụ

DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG B  K T QU

Ả

Ứ

Ủ

Ậ

Ề

NGHIÊN C U C A Đ  TÀI LU N ÁN

ệ ặ

ứ

ồ

ỷ

1. Ngô Đ c K , Đoàn Văn Đ , Đ ng H ng Hoa (2018).

ữ

ế

ể

Liên quan gi a osteocalcin huy t thanh và chuy n hóa

ở ệ

ườ

ạ

T p chí y

glucose

b nh nhân đái tháo đ

ng týp 2.

ệ

ọ h c Vi

t Nam,

465(1): 136 ­ 140.

ệ ặ

ứ

ồ

ỷ

2. Ngô Đ c K , Đoàn Văn Đ , Đ ng H ng Hoa (2019).

ố ơ ể ớ

ữ

ầ

M i lố iên quan gi a thành ph n kh i c  th  v i HbA1c

ở ệ

ườ

ạ

ọ

T p chí y h c Vi

ệ   t

b nh nhân đái tháo đ

ng týp 2.

Nam, 474(1): 74­77.

1

Ặ Ấ Ề Đ T V N Đ

ế ư ắ ứ ơ ọ ủ ư ộ

ể ươ ươ ứ ế ơ ư ố  bào x ng và nguy c  gãy x ề ạ   ế t ĐTĐ týp 2 ngoài các bi n ch ng v  m ch Nh  chúng ta đã bi ươ   ậ ứ ế ứ ế ng máu, bi n ch ng th n, bi n ch ng m t,… thì tăng nguy c  gãy x ượ ứ ế ầ   c xem nh  là m t bi n ch ng quan tr ng c a ĐTĐ g n đây cũng đ ỡ ủ ươ ế ố   ng và tăng tích lũy các  khác nh  bão hòa m  t y x týp 2. Các y u t ẩ ủ ể ả   s n ph n chuy n hóa cu i cùng c a glucose (AGE) cũng có th  liên ế quan đ n ch c năng t   ng trong ĐTĐ týp 2. ổ ố ỡ ụ ẽ ế ỡ Kh i m  b ng (hay m  vùng thân) và t ng l ạ ể ượ ể ệ ượ

ế ộ ố ầ ườ ể ươ ả trình sinh x ạ l i gi a  nhau thông qua ho t đ ng c a osteocalcin c  tên in vivo và in vitro.. ữ ộ ố ủ ề ố

ầ ư ồ ộ ư ự ượ  b nh bênh ĐTĐ týp 2 đã đ ế ữ ệ ậ

ng ớ ố ơ ể ng týp 2 ộ ỡ   ng m  có liên ạ quan m nh m  đ n tình tr ng kháng insulin, phát tri n b nh ĐTĐ týp 2   ứ ở ệ   c ch ng minh. và ki m soát glucose máu   b nh nhân ĐTĐ týp 2 đã đ ể ươ ộ ấ ấ   ng liên quan đ n quá Osteocalcin là m t d u  n chu chuy n x ấ ươ   i ta đã tìm th y có m i tác đ ng qua ng. G n đây, ng ữ chuy n hóa x ớ   ể ng và chuy n hóa glucose có liên quan v i ạ ộ   ứ   M t s  nghiên c u v  m i liên quan gi a osteocalcin và các ế ố ạ ổ   ở ệ y u t  b nh nhân ĐTĐ týp 2 cũng nh  s  thay đ i  viêm m n tính  ề ậ   ố ơ ể ở ệ thành ph n kh i c  th   c đ  c p ế ỷ ệ ỡ ạ đ n. Nh ng t  m , n c, n ng đ  osteocalcin huy t thanh liên  l   ế ươ ể quan đ n chuy n hóa x   ng và ĐTĐ týp 2 còn ít d  li u nghiên ứ ứ   ế ệ ạ c u lâm sàng t Do v y, chúng tôi ti n hành nghiên c u t Nam.  i Vi ầ   ế ứ ồ ề ộ đ  tài: “ Nghiên c u n ng đ  osteocalcin huy t thanh, thành ph n ậ ộ ở ệ ủ ươ kh i c  th , m t đ  khoáng c a x    b nh nhân đái tháo ụ ườ ” v i 2 m c tiêu: đ 1. ườ ế ầ ủ ươ ở ệ  b nh nhân đái tháo đ ố ơ     ng týp

2. ữ ố ơ ể ậ ộ ế ủ ươ ố ầ ủ ệ ườ ể ồ Đánh giá n ng đ  osteocalcin huy t thanh, thành ph n kh i c ể ậ ộ th , m t đ  khoáng c a x ng  2  Phân tích m i liên quan gi a osteocalcin huy t thanh, thay   ổ ớ   đ i thành ph n kh i c  th , m t đ  khoáng c a x ng v i ặ đ c đi m c a b nh nhân đái tháo đ ng týp 2.

ƯƠ Ổ CH NG 1: T NG QUAN

ộ ố ế ố ơ ở ệ 1.1. M t s  y u t nguy c  và kháng insulin b nh nhân đái

2

ườ tháo đ ng týp 2

ế ố ơ 1.1.1. Các y u t nguy c :

ế ố ượ ệ  nguy c  gây b nh ĐTĐ týp 2 đ ủ ư ề

Các y u t ố ố ố ơ ơ ớ ơ ế ơ c phân vào trong b n nhóm nguy c  l n nh  nhóm di truy n, nhân ch ng, hành ể i s ng và nhóm nguy c  chuy n ti p (nguy c  trung gian). vi l

ế ố * Các y u t gen

ấ ệ

ọ ế ố

ề ố ượ ư ố ộ ẹ

ầ

ơ ị ắ ệ ế ố  di truy n đóng vai trò r t quan tr ng trong b nh ĐTĐ Y u t   ớ ườ ị  ữ i b ng có m i liên quan huy t th ng v i ng týp 2 . Nh ng đ i t ị ệ ị ệ ặ ố   b nh  ĐTĐ  nh   có  b ,  m   ho c  anh  ch  em  ru t  b   b nh  ĐTĐ ườ ườ ấ ơ ị ệ ng có nguy c  b  b nh ĐTĐ cao g p 4 – 6 l n ng th   i bình ườ ng (trong gia đình không có nguy c  b  m c b nh ĐTĐ).  th

ủ ọ ớ ổ ề *  Các nguyên nhân v  nhân ch ng h c (gi ủ   i, tu i, ch ng

t c)ộ

ổ ắ ệ

ế ổ ầ ở  2 đ n 6 l n

ầ  qu n th ườ i M ồ ườ ằ

i M  g c Tây Ban Nha, ng ườ ệ ộ ổ ừ ố ườ ỏ i da đ  so v i ng  tu i (đ c bi t là đ  tu i t ế ố ắ   ệ  m c b nh và tu i m c b nh ĐTĐ thay đ i theo s c ể  ấ ừ  m c b nh ĐTĐ týp 2 cao g p t ỹ  ỹ ố ố   i da tr ng không có ngu n g c ượ   ở  50 tr  lên) đ c ơ ủ ệ    nguy c  c a b nh ĐTĐ ơ ắ ệ ổ ỷ ệ ắ T  l ỷ ệ ắ ệ ộ t c. T  l ỹ ố ườ i M  g c Phi, g c Á, ng ng ớ ị ả b n đ a và ng ặ ế ố ổ Tây ban Nha.Y u t ố ầ ị ế x p lên v  trí đ u tiên trong s  các y u t týp 2, tu i càng cao, nguy c  m c b nh càng cao.

ế ố ơ ế ố ố * Các y u t nguy c  liên quan đ n hành vi và l i s ng

+ Béo phì

ặ ụ

ệ ượ ươ ố

ỡ

ạ ớ ự ả ớ ế ấ

ở ổ ứ ơ ậ

ả ợ ở

ệ ệ ấ ớ ẽ ớ ng kháng insulin   Béo b ng có liên quan ch t ch  v i hi n t ả   ụ ể ẫ ế ự ế ụ ế ng đ i do gi m do thi u h t sau th  th  d n đ n s  thi u insulin t ơ ụ ể ở ố ượ ủ ế    các mô ngo i vi (ch  y u là mô c , mô m ). Do s  l ng th  th   ộ ẫ ớ ự ả ế i d  gi m tính tính kháng insulin c ng v i s  gi m ti   t insulin d n t ỡ ứ ế ủ   th m c a màng t  ch c c  và m ,  c ch  quá  t  bào v i glucose  ể   trình phosphorin hóa và oxy hóa glucose, làm ch m quá trình chuy n ổ ỡ hóa carbohydrat thành m , gi m t ng h p glycogen     gan, tăng tân ạ ườ t o đ ng m i và b nh ĐTĐ xu t hi n.

3

ọ ứ ể ự ộ + Ít h at đ ng th  l c Nhi u nghiên c u khác nhau trên th  gi ệ ụ ườ ề ể ự ế ớ ng xuyên có tác d ng làm gi m nhanh n ng đ ế ươ ả ồ ở ệ ờ ng ệ ạ ổ ủ ả ạ ộ ệ ả ố ợ ể ế ộ ề ả ỉ

ệ ậ   ấ i đã cho th y vi c t p ộ  ồ luy n th  l c th   glucose huy t t  b nh nhân ĐTĐ týp 2, đ ng th i giúp duy trì ự ế s  bình  n c a lipid máu, huy t áp, c i thi n tình tr ng kháng insulin   ườ   ể ự ự ng và giúp c i thi n tâm lý. S  ph i h p ho t đ ng th  l c th ỷ ệ ớ   xuyên và đi u ch nh ch  đ  ăn có th  giúp làm gi m 58% t  m i  l ĐTĐ týp 2.

4

b nh ĐTĐ tăng cao ấ ỷ ệ ệ  l ữ ề ườ ậ ề ụ ế ế ộ + Ch  đ  ăn ứ Nhi u nghiên c u đã nh n th y t ế ộ ế ẩ ự ế ượ ườ ẻ ổ ể ở    i có ch  đ  ăn nhi u nh t bão hòa, nhi u carbohydrat ng ho c vitamin góp   ư  i tr ề ặ  tu i cũng nh vi l ở  ng ầ ườ ấ nh ng ng ế ố tinh ch . Ngoài ra thi u h t các y u t ệ ph n làm thúc đ y s  ti n tri n b nh  ng ế ố ấ ổ i cao tu i.  + Các y u t Các nghiên c u khác nhau trên th  gi ở ệ ố ộ khác ứ ữ  nh ng n ể ế ề

ng, l ế ớ i cho th y b nh ĐTĐ ể c đang phát tri n, đang có t c đ  đô đang tăng nhanh  ự ơ ị th  hóa nhanh; đó cũng là nh ng n i đang có s  chuy n ti p v  dinh ưỡ d ướ ữ i s ng, các stress,… ế ố ể

ạ  chuy n hóa và các lo i nguy c  trung gian ả ạ ơ ạ ả ế ạ ỳ ụ ữ ườ ữ ủ ố ố * Các y u t   Gi m dung n p glucose lúc đói, gi m dung n p glucose. Các  liên quan đ n thai nghén (tình tr ng sinh, ĐTĐ thai k , ĐTĐ,   ử ng trong t ế ố y u t con cháu c a nh ng ph  n  ĐTĐ khi mang thai, môi tr cung).

ộ ế ố ữ ế ố ứ ạ i s ng. Các y u t ậ ả ủ ự Nhìn chung, ĐTĐ týp 2 là h u qu  c a s  tác đ ng qua l ế ố ố ố  l ế ố ạ   i  nguy   ổ ượ   c không thay đ i đ gen và các y u t ồ ổ ượ ể ườ c. ở ệ  b nh nhân đái tháo đ ng týp 2 ph c t p gi a y u t ệ ơ ủ c  c a b nh ĐTĐ týp 2 bao g m các y u t ế ố và các y u t  có th  thay đ i đ ỡ 1.1.2. Mô m  và kháng insulin  1.1.2.1. Mô m  và kháng insulin ượ ế ố ấ c xem là y u t ườ ệ ỡ Kháng insulin đ ề ủ ệ ớ ầ ớ ầ ớ ế ố ượ ệ ề ầ ở  góp ph n c xem là y u t các b nh ạ c u thành không liên quan ố   di truy n c a b nh trong ph n l n b nh nhân. Béo phì th ng ph i ợ h p v i kháng insulin, vì ph n l n ĐTĐ týp 2 đ u béo phì. Kháng   và độ  insulin do béo phì đ nh y insulin. ế ư ơ t, béo phì là m t y u t ộ ế ố ạ Nh  chúng ta đã bi ủ ự ệ ệ ậ ằ ầ ơ ặ ị ử ế ổ

nguy c  cho s  phát ệ ể   tri n c a b nh ĐTĐ týp 2 và b nh tim m ch. Tuy nhiên, hi n nay ả ỏ ộ ườ   i ta nh n ra r ng m t ph n nh  các cá nhân có gi m nguy c  tim ng ứ ặ ế ề ạ   m ch m c dù b  béo phì. Các nghiên c u đã cho ta bi t v  các đ c tính ỡ ắ ấ ủ phân t    và trao đ i ch t c a mô m  tr ng liên quan đ n MUNW (metabolically   unhealthy   normal   weight)   và   MHO   (metabolically

5

ứ ủ ườ ớ ạ ặ ộ ậ ự ể ủ

ỡ ắ   ấ ằ healthy obese). Ng i ta cũng th y r ng ch c năng c a mô m  tr ng ứ ơ ẽ ớ   có liên quan ch t ch  v i nguy c  tim m ch đ c l p v i ch ng béo phì và do đó đóng góp vào s  phát tri n c a MUNW và MHO. 1.1.2.2. Vai trò n i ti ệ ề ạ ộ ế ủ Hi n nay mô m  đ ạ c bi ọ ư ỗ ấ ỡ ườ ề ộ ế ỡ ở ộ ạ   n i   t ng  th ạ ố ề

ườ ề ỡ t c a mô m  trong đ  kháng insulin ơ ế ế ỡ ượ t là n i ti   t ra nhi u lo i peptide ụ   ữ khác nhau có ho t tính sinh h c đó là nh ng adipokine có tác d ng ề  ạ i   ch   (autocrine/paracrine)   cũng  nh   toàn  thân  (endocrine).   V t ắ   ặ ứ t, khi mô m  gia tăng ho c béo phì nh t là l ng ch c năng n i ti ớ ề ọ   ng  đi   li n  v i   đ   kháng  insulin,   tăng đ ng   m   ề ắ   ạ glucose máu, r i lo n lipid, tăng HA, tình tr ng ti n viêm, ti n t c m ch. ạ ủ 1.2. Vai trò c a osteocalcin ng týp 2 ế ở ệ  b nh nhân đái tháo đ ể + Liên quan đ n chuy n hóa glucose

T yụ

ộ Ru t non

Cơ

X ngươ

ể Chuy n hóa   Glucose

Mô mỡ

ể ộ ạ ể ạ ờ ế các c  quan đích làm tăng ti ế ệ ở t GLP ­1 ả ơ ạ ộ   Undercarboxylate osteocalcin (ucOC) là m t d ng ho t đ ng ạ   ề đi u hòa chuy n hóa glucose. Osteocalcin chuy n sang d ng ho t ộ   đ ng nh  quá trình carboxyl hóa thông qua gen ESP. Sau đó ucOC t insulin thông qua receptor GPRC6A    ở  ế ụ trong tuy n t y tăng ti mô c  và tăng gi ơ ở ộ  ru t non, tăng tín hi u insulin  ỡ i phóng adiponectin trong mô m .

ơ ế ạ ộ ể

ủ Hình 1.6. C  ch  ho t đ ng c a osteocalcin lên chuy n hóa glucose

ế + Liên quan đ n insulin

6

ụ ưở ng ­ t y có th   nh h ượ ộ ể

ườ

ưở ử ủ ế ụ ế ể

ỡ ủ ữ ệ ư ộ ặ ế ạ ồ

ụ ể ế ế ụ ượ ng. Insulin t

ạ ộ

Ti ế t insulin ể ệ  Bi u hi n insulin β ế  T  bào

ụ  t y

ạ ộ

Insulin Osteocalcin ho t đ ng Osteocalcin không ho t đ ng

ế

T  bào  đích khác

X ngươ

ượ ấ Osteocalcin   đ ướ ạ ạ ộ ổ   ế ự ụ ươ ể ả ng đ n s  trao đ i           Tr c x ế ủ ộ     bào năng   l ng.   Insulin   tác   đ ng   lên   receptor   c a   t ể ả ụ ể   osteoblast thông qua m t th  th  insulin (IR) đ  s n sinh ạ ạ osteocalcin. Osteocalcin sau đó chuy n thành d ng ho t hóa   ộ  ồ ẽ là osteocalcin undercarboxylated (ucOC), có l  do n ng đ ụ   ồ ủ ấ ươ ủ ng đang h i ph c, pH th p c a môi tr ng vi mô c a x β ế ụ ể ả   ự ươ ủ ớ ế  c a tuy n t y đ  gi sau đó là s  t i  bào  ng tác v i các t ơ ế  ượ ả ể ự ng. C  ch phóng insulin  nh h ng s  chuy n hoá năng l ữ   ớ ự ươ ng tác gi a phân t  c a undercarboxylated (ucOC) v i s  t β ặ   ư ủ ớ  c a tuy n t y ch a rõ ràng. M t  bào  osteocalcin v i các t ạ ộ   ồ ố ừ ế  bào mô m  có th  ho t đ ng khác leptin có ngu n g c t  t ạ ộ ế ệ ứ nh  m t tín hi u  c ch  ho t đ ng c a osteocalcin trong   ộ   ề ấ ể vòng   l p   chuy n   ti p   ngu n   c p   d   li u   v   ho t   đ ng ể ả   ươ ư ậ ng­tuy n   t y   có   th   nh insulin.  Nh   v y,   trên   tr c   x ngươ   ưở ng đ n quá trình chuy n hóa năng l h ể ả   ụ ể ớ ộ tác v i osteoblast thông qua m t th  th  insulin (IR) đ  s n xu t   osteocalcin.   c   carboxyl   hóa   thành undercarboxylated osteocalcin (ucOc) d i d ng ho t đ ng.

7

ữ ươ ế ụ Hình 1.7. Liên quan gi a x ng và tuy n t y

ỡ ể

ế ủ

ắ

Mô mỡ

X ngươ

ể ự ể ườ ế bào osteoblasts thông qua con đ ạ ộ ạ ớ + Liên quan v i chuy n hóa m   bào   osteoblast   có   receptor   c a   adiponectin   và   khi Trên   t   ệ   ệ ặ adiponectin   g n   vào   receptor   đ c   hi u   đó   kích   thích   bi u   hi n ệ   osteocalcin trong osteoblasts. Adiponectin kích thích s  bi u hi n ủ c a osteocalcin và các t   ng kích ho t protein kinase AMP ho t đ ng (AMPK).

ữ ươ ỡ Hình 1.8.Liên quan gi a x ế ụ ng – tuy n t y và mô m

ố ơ ể ậ ộ ổ ầ ủ   1.3. Thay đ i thành ph n kh i c  th  và m t đ  khoáng c a

ườ x ươ ở ệ ng b nh nhân đái tháo đ ng týp 2

ố ơ ể ở ệ ổ ầ 1.3.1. Thay đ i thành ph n kh i c  th b nh nhân ĐTĐ týp 2:

ố ạ ơ ể ầ ị ố   Kh i n c: đây là thành ph n c  th  chính, xác đ nh nên t c

ể ầ ượ ưỡ ơ ả ộ đ  chuy n hóa c  b n, nhu c u năng l ng và nuôi d ơ ể   ng c  th .

ố ạ ố Ở ấ ỳ ố ổ ườ Kh i n c thay đ i trong su t quá trình s ng. b t k  ng i nào,

ố ạ ế ề ầ ầ ượ kh i n c thu hút h u h t nhu c u v  năng l ng.

ổ ấ ớ ừ ể ố ỡ Kh i m : thay đ i r t l n theo t ng cá th . Các khác bi ệ   t

ố ượ ả này ph n ánh s  l ng và kích th ướ ủ ế c c a t ỡ ấ ạ  bào m  c u t o nên t ổ

ỡ ượ ứ ệ ậ ổ ỡ ườ ch c m . L ổ ng m  thay đ i theo tu i, luy n t p và môi tr ng.

ườ ỡ ơ ể ằ ộ ử ả ướ Bình th ng, kho ng m t n a m  c  th  n m d i da, do đó đo

8

ớ ượ ề b  dày l p da có th ể ướ ượ c l ng đ ỡ ố c kh i m .

ổ ậ ộ ươ 1.3.2. Thay đ i m t đ  x ng và loãng x ươ ở ệ ng b nh nhân đái

ườ tháo đ ng týp 2

Ở ệ ế ơ ổ ấ   ế  b nh nhân ĐTĐ týp 2 c  ch  liên quan đ n thay đ i ch t

ứ ạ ế ố ề ấ ể ộ khoáng r t ph c t p do nhi u y u t tác đ ng có th  tóm t ắ ằ   t b ng

ơ ồ s  đ  sau:

ơ ồ ơ ồ ơ ế S  đ  1.1. S  đ  c  ch  gây loãng x ng trong ĐTĐ týp 2

ươ ậ ộ ủ ươ ươ ằ ng b ng ph ấ   ng pháp h p

ụ 1.3.3. Đo m t đ  khoáng c a x ng kép (DEXA) ph  tia X năng l ề ờ ượ ộ u đi m ấ ắ ữ ể ị ượ ở c ấ ắ ư ổ ươ ỉ ơ ị Ư ể : Đ  chính xác cao, th i gian thăm dò ng n, li u tia  nh ng v  trí có ng  đùi và các v  trí ư ổ ươ ặ ạ th p ch  2 ­ 4 mrem, chi phí th p. Có th  đo đ ư ộ ố nguy c  cao nh  c t s ng th t l ng, c  x ngo i biên nh  c  tay, x ng gót ho c đo toàn thân.

9

ệ ể

Nh ớ ố ế ặ ộ ng, ho c canxi hoá đ ng m ch, khi đó k ươ

ằ

ượ ệ ơ

ượ

ệ ượ ươ ươ ộ ố   ượ c đi m: có sai s  n u b nh nhân có thoái hóa c t s ng ươ ỹ  ề ạ ặ n ng v i nhi u gai x ậ   ể ả ắ ọ ầ ử ả ậ ng đ  đ m b o chính xác m t thu t viên c n s  lý c t l c gai x ậ ộ ươ ươ ố ố ộ ươ ng b ng DXA chi ng đ t s ng. Ph   ng pháp đo m t đ  x đ  x ị  ẳ ậ ộ ươ ng trên bình di n ph ng (2D), do đó đ n v c m t đ  x tính đ tính là g/cm2, không tính đ   c chi u cao (3D) và cũng không phân bi ề ố ng x p. ỏ ng v  và x c x t đ

ầ ố ơ ể ng pháp DEXA  ố ầ ộ ấ ố ạ ể ở ừ Ư ể   Có th  tính chính xác t ng thành ph n kh i m , ỡ   ậ ớ ở ố ượ t ng b  ph n, li u tia th p. ỉ các trung tâm l n. + Nh ữ i đã đ  c p đ n m t đ  x ề ậ ế ỡ ở ệ ộ ượ ng, thành ph n kh i n c và m   t n ng đ  osteocalcin huy t thanh cũng đ ề ấ ả ỷ ệ  l ế ứ ề ươ ư ủ ỡ ố ố ế ệ ồ ề ậ ư ứ ề ồ ữ ứ ệ ườ i bình th ứ ồ ậ ộ ươ ở ệ ươ 1.3.4. Đo thành ph n kh i c  th  qua ph ừ        +  u đi m: ề kh i n c, kh i khoáng  ể  giá thành cao, ch  có  c đi m: ồ ạ ấ ề 1.4.5. Nh ng v n đ  còn t n t i ậ ộ ươ ứ ế ớ ng, loãng         Các nghiên c u trên th  gi ặ   ươ ố ạ ầ  b nh nhân ĐTĐ týp 2, đ c x ứ ệ ồ   c nghiên c u và công bi ươ   ố ế ậ ộ ươ ng  loãng x ng, t b  k t qu . V n đ  nghiên c u m t đ  x ề ậ ỷ ệ  ứ ệ ạ  l i Vi t nam cũng đã có nhi u nghiên c u đ  c p, tuy nhiên t t ứ   ố ạ ng ch a có nghiên c u kh i n c, kh i m  và kh i khoáng c a x ộ   nào đ  c p đ n trên b nh nhân ĐTĐ týp 2. N ng đ  osteocalcin ề ậ cũng ch a có nghiên c u nào đ  c p trên b nh nhân ĐTĐ týp 2, ngay   ư   ườ ộ ở ả  ng c  nh ng nghiên c u v  n ng đ   ng cũng ch a ế ộ ậ có. Chính vì v y, nghiên c u n ng đ  osteocalcin huy t thanh, thành   ầ    b nh nhân ĐTĐ týp 2 còn c n ng  ph n kh i c  th , và m t đ  x t nam.  thi ố ơ ể ệ i Vi ầ ế ạ t t

ƯƠ CH NG 2 Ố ƯỢ ƯƠ Ứ Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U

2.1. Đ i t ứ ng nghiên c u ự ượ ệ ứ ố ượ ố ượ ệ Nghiên c u th c hi n trên 218 đ i t ­ Nhóm b nh: là 151 b nh nhân đ ạ ề ị ệ ị ỉ ệ ượ c đi u tr  và theo dõi t c chia làm 2 nhóm: ng đ ẩ ượ c ch n đoán xác đ nh ệ i B nh vi n đa khoa t nh ĐTĐ týp 2, đ Ngh  an.ệ ườ ươ ứ ­ Nhóm ch ng: Là 67 ng ị i không b  ĐTĐ t ồ ng đ ng v ề

10

ổ ứ tu i và gi c ch n làm nhóm ch ng. ớ ượ i đ ờ ­ Th i gian t ẩ ̀ ọ  năm 07/2015 – 12/2017. ọ ườ ứ ườ ươ ớ ổ ừ 2.1.1. Tiêu chu n ch n nhóm ch ng ng t i bình th ̀ ng đông vê gi i và tu i so ̣ ữ ­ Là nh ng ng ́ ́ ơ v i nhom bênh ạ ị ­   Không   b   ĐTĐ,   glucose   máu   tĩnh   m ch   đói   sáng   <   5,6 mmol/l; HbA1c < 5,6%. ớ ươ ế ả ế ố ố ị ấ ề ử ệ ­ Không có ti n s  b nh kh p viêm c p và mãn tính.  ưở ố ng   đ n   loãng   x ­   Không   dùng   thu c   gây   nh   h ề ế ố ng: corticoid,   hormone   thay   th ,   không   đi u   tr   thu c   ch ng   loãng ươ ng, thu c có canxi, thu c liên quan đ n đông máu và vitamin k,... x ố ̀ ́ ́ư ­ Đông y tham gia nghiên c u.

11

ọ ệ ẩ ữ ệ 2.1.2. Tiêu chu n ch n b nh nhân ­ Là nh ng b nh nhân đ ữ ệ ị ẩ ượ ẩ ượ ị ạ ề c đi u tr  t c ch n đoán ĐTĐ týp 2 theo tiêu ệ i B nh vi n H u Ngh  Đa

ươ ạ ắ ệ ươ ượ ớ ẩ ượ ớ ng, kh p: c t  đo n x c ch n đoán thoái hóa kh p, đã đ ị ậ   ng, có d  v t ẩ   c ch n đoán ẹ ố ả ưở ộ ươ ế ậ ộ ố   d ng   các   thu c   nh   h ng   đ n   m t   đ   x ng:

ắ ươ ng ứ ồ ẩ chu n ADA năm 2016 đ ệ Khoa Ngh  An.  ị ­ Không b  các b nh x ươ ng, đã đ x ươ ng, gù v o c t s ng,.… loãng x ử ụ ­   Không   s corticoid, hormone thay th ,…ế ư ệ ­ Không m c các b nh ung th  hay di căn x ­ Bênh nhân đ ng ý tham gia nghiên c u 2.1.3. Tiêu chu n lo i tr ấ ệ ệ ộ ế ể ạ ố ạ ừ ắ ­ B nh nhân đang m c các b nh c p tính ề ­ B nh nhân ĐTĐ đi u tr  b ng insulin ệ ­ Các b nh n i ti ệ ị ằ ộ ố ệ ộ ứ ệ ậ ư ứ ậ t và m t s  b nh gây r i lo n chuy n hóa   ế   glucose:   b nh   Basedow,   suy   giáp,   h i   ch ng   cushing,   suy  tuy n yên, to đ u chi, h i ch ng th n h , suy th n m n. ứ ệ ồ ầ ệ ượ ạ ố c phát hi n có kh i u bu ng tr ng, u ữ ứ ồ ơ ử x  t ượ ữ ệ ậ ắ ử ẫ ộ ­ B nh nhân n  đã đ  cung, bu ng tr ng đa nang.  ­   B nh   nhân   n   đã   đ c   ph u   thu t   c t   t ồ     cung,   bu ng tr ng. ứ

ộ ươ ị ố ươ ế ữ ử ụ ệ ­ B nh nhân n  s  d ng hormone thay th .  ấ ộ ­ B t đ ng kéo dài trên m t tháng.  ư ng.  ­ Ung th  di căn x ề ­  B nh nhân  đang đi u  tr  thu c loãng x ng,  vitamin K, ố ứ ồ ứ ứ ứ ế ứ Nghiên   c u   ti n   c u,   mô   t ị ả ắ     c t Áp d ngụ ấ ấ ả ệ ề   ứ T t c  các b nh nhân đ u ế c ti n hành qua các b

ướ c sau: ấ ả ệ ề ử ỏ ệ ệ ố thu c ch ng đông.  ệ ­ B nh nhân không đ ng ý tham gia nghiên c u.  ươ ng pháp nghiên c u 2.2. Ph ế ế t  k  nghiên c u:   2.2.1. Thi ứ ớ ngang, so sánh v i nhóm ch ng không b  ĐTĐ týp 2.   ậ ệ ỡ ẫ c  m u thu n ti n không xác su t. ướ ế c ti n hành nghiên c u:  2.2.2. Các b ượ đ ứ ề   2.2.2.1. Khám lâm sàng: T t c  b nh nhân tham gia nghiên c u đ u ẫ   ượ c h i b nh, khai thác ti n s , thăm khám lâm sàng theo m u đ

12

2

ấ ố ệ b nh án th ng nh t. BMI (Body mass index): ch  s  kh i c  th ề ặ ỉ ố ố ơ ể BMI = Cân n ng (kg)/{Chi u cao (m)}

13

ậ ệ ậ ệ 2.2.2.2. Làm các xét nghi m c n lâm sàng:  Các xét nghi m c n lâm sàng đ c làm t ạ khoa Hóa Sinh – i ữ ệ ệ ệ ượ ị B nh vi n H u Ngh  Đa Khoa Ngh  An.

ạ ấ ổ ệ Xét nghi m máu: ế   ­ L y máu tĩnh m ch bu i sáng (lúc đói), ly tâm tách huy t ươ t ng. ầ

ạ ằ ữ ệ ị ng các thành ph n lipid TG, TC, LDL­ C, HDL­ C i khoa   ng, glucose máu, ure, creatinin, GOT, GPT t ệ ố ươ ằ b ng ph ằ b ng ph ệ ượ ị ­ Đ nh l ế ươ trong huy t t ệ ệ Hóa   Sinh   –   B nh   vi n  H u  Ngh   Đa  Khoa   Ngh   An,   b ng   h ủ ự ộ  đ ng COBAS 6000 và COBAS e 601 c a hãng Roch  th ng máy t ộ ụ ế ệ ng pháp đo huy t thanh đ  đ c. ­ Xét nghi m HbA1c:  ễ   ươ ệ ­ Xét nghi m insulin và C ­ peptid:  ng pháp mi n     quang   (electro­chemiluminescence ị d ch   đi n   hóa   phát immunoassay). ệ ế ộ ị ­ Xét nghi m n ng đ  osteocalcin huy t thanh: đ nh l ộ ệ ộ ọ ồ ệ ộ ể ế ươ ượ   ồ ng ồ ạ   i B  môn Sinh lý b nh ­ H c Vi n Quân Y. n ng đ  osteocalcin t ị ử ụ ộ   B  kít s  d ng nguyên lý ELISA đ  xác đ nh n ng đ  ostecalcin trong huy t t ng. ủ ươ ầ ng, thành ph n kh i c  th ố ơ ể . ậ ộ Đo m t đ  khoáng c a x ng pháp DEXA ằ b ng ph ươ ự ứ ệ Th c hi n t ữ   i Khoa Thăm dò ch c năng, B nh Vi n H u ị ủ ứ ẩ ẩ ủ ạ ệ ệ ạ ệ ỹ ạ Ngh  Đa Khoa Ngh  An. Lo i Máy: Hologic Explorer c a M .  ẩ ử ụ 2.2.3. Các tiêu chu n s  d ng trong nghiên c u ­ Ch n đoán ĐTĐ theo ADA 2016 . ự ể ạ ­ Phân lo i th  tr ng theo BMI d a vào tiêu chu n c a WHO ườ ưở i tr ng thành Châu Á. ụ 2000 áp d ng cho ng ạ ẩ ộ ươ ­ Phân lo i lipid máu theo theo NCEP­ATP III. ủ ươ ­ Mât đ  khoáng c a x ng và chu n đoán loãng x ng theo tiêu ẩ ủ chu n c a WHO 1994. β , HOMA2 –%S và HOMA2­IR: đ ­ HOMA2­%  ề ầ ượ ử ụ   c s  d ng ạ   ườ ng Đ i ọ trong ph n m n máy tính HOMA2 Calculator v2.2.3 do Tr ấ H c OXFORD – Anh cung c p.

14

ỉ ố ả Hình 2.5. B ng tính ch  s  HOMA2

ố ề ể ử 2.2.4. Phân tích s  li u ử ụ ố ệ ầ tích s  li u theo các thu t toán th ng kê. ố ệ ậ ượ ố ị ể ẩ ằ ­ S  d ng ph n m m th ng kê SPSS 16.0 đ  x  lý và phân ố ệ ­ Các s  li u đ ế ế c tính toán và trình bày d ẽ ượ ế ẩ ố ị ậ ị đ nh Kolmogonov Smimov. N u bi n sinh theo quy lu t chu n s ộ ệ ướ ạ ượ đ ế N u bi n không tuân theo quy lu t phân b  chu n thì s  đ trình bày d i d ng trung v  và t ướ ạ ể ữ ể ề ơ ị ể   ố c ki m đ nh phân ph i chu n b ng ki m ẩ ẽ  ẩ   i d ng trung bình và đ  l ch chu n. ậ   c trình ứ ị  phân v . ị ­ T – test đ  so sánh giá tr  trung bình gi a 2 nhóm, phân tích ng sai đ  so sánh các giá tr  trung bình khi có nhi u h n 2 ươ ph nhóm. (cid:0) 2). ỷ ệ  l (test ị ­ So sánh các t ể ­ So sánh 2 trung v  b ng ki m  đ nh phi tham  s  Mann ­ ị ề ố ươ ể ế ữ ng. N u bi n s

ng trình tuy n tính v i h  s  t ế ị ẽ ể ậ ế ố

ươ ươ ế ng quan càng ch t. ệ ố ươ ạ ứ ị ằ ố ị ằ Whitney, nhi u s  trung v  b ng ki m đ nh Kruskal­Wallis. ớ ệ ố ươ ử ụ ng quan r   ­ S  d ng ph ố  ượ ố ươ ế ế ể ng quan gi a hai bi n đ nh l tìm hi u m i t ố ươ ị ẩ ậ ố phân theo quy lu t phân b  chu n s  ki m đ nh m i t   ng quan ế ể   ẩ Pearson, n u bi n không tuân theo quy lu t phân b  chu n thì ki m ế   ệ ố ươ ị ừ ố ị đ nh phi tham s  Spearman. H  s  t  ­ 1 đ n ng quan r có giá tr  t ồ ị ế ươ ng quan ngh ch + 1. Khi r > 0: t   ng quan đ ng bi n, r < 0: t ầ ặ bi n; h  s  t ng quan càng g n 1 thì t ứ 2.2.5. Đ o đ c trong nhiên c u ọ ủ ệ ượ ộ ồ ự ệ ệ   ­ Đ c h i đ ng khoa h c c a b nh vi n cho phép th c hi n ạ ệ t ́ ́ ̀ ư ượ ự ̉ ̉ ̣ ng nghiên c u đ ̀ c giai thich đây đu va t nguyên

́ ệ i B nh Vi n. ́ ượ ­ Đôi t ́ư ̀ tham gia vao nghiên c u.  ượ ư ượ ư ̣ c gi ng nghiên c u đ ự ́ ̃  bi mât.  ạ ả ả ́ ­ Thông tin đôi t ­ Đ m b o trung th c, khách quan, không gây h i cho ng ườ   i b nh.ệ

15

ệ ả ưở ề ứ ­ Vi c nghiên c u không  nh h ng đ n quá trình đi u tr ị ề ặ ế ệ ệ b nh không tăng gánh n ng v  tài chính cho b nh nhân. ệ sinh t ́ ̀ ́ ự ư ̣ ̣ ứ   ­ Các xét nghi m osteocalcin, đo MĐX toàn thân nghiên c u ự  túc tài chính. ­ Quy trinh nghiên c u th c hiên nghiêm tuc quy đinh vê y ́ ̉ ̣ ế ủ ề ̀ ́ ư đ c cua Bô Y tê. ộ ố ạ 2.2.6. M t s  h n ch  c a đ  tài nghiên c u ứ ế ủ ứ ứ ộ ố ạ ỡ ướ ể ươ ừ ố ơ ấ ượ

ằ ằ ặ c đo b ng DEXA có t ụ ắ ớ c đo b ng ch p c t l p vi tính ho c c ng h

ứ ủ ươ ứ ượ ề ị ố ưở ế ố ể

ố ể ả ỡ ẫ ạ ư ế ượ ệ ặ ậ ọ ủ ệ ấ   Nghiên  c u c a  chúng tôi  có m t  s  h n ch .  Th  nh t, ấ i da và ch t béo trong ng pháp DEXA không th  tách m  d ph   ượ ượ   ủ ơ ể ừ ng t ng kh i c  trong t ng vùng c a c  th . Không đo đ c l ỡ ơ ể  ộ ố ứ ỡ ộ ạ m  n i t ng m c dù m t s  nghiên c u cho th y l ng m  c  th ỡ ộ ạ ượ ể ớ ươ ng quan đáng k  v i m  n i t ng khi đ   ặ ộ ở  ứ ừ ưở ượ ng t đ . Th  hai,  ậ ộ  ố ơ ể ầ nhóm ch ng chúng tôi không đo thành ph n kh i c  th  và m t đ ể  ỉ ề ậ ng. Th  ba, chúng tôi đã không đi u ch nh t p th khoáng c a x ử ụ ụ ặ   ưỡ ng ho c d c, quá trình s  d ng thu c đi u tr , u ng r u, dinh d ơ  ạ ộ ế ấ  nguy c ho t đ ng th  ch t, có th   nh h ng đ n các y u t ế   ạ ứ ố ể chuy n hóa. Cu i cùng, c  m u trong nghiên c u còn h n ch , ẫ ể ệ ch n   m u   thu n   ti n,   ch a   đ i   di n   h t   đ   c   đ c  đi m   nhân ọ ủ t Nam. ch ng h c c a Vi

ƯƠ Ứ Ế CH Ả NG 3: K T QU  NGHIÊN C U

ặ ể ứ ứ ể ặ ị ườ   ng 3.1. Đ c đi m chung nhóm nghiên c u ữ 3.1.1. Đ c đi m gi a nhóm ch ng và nhóm b  đái tháo đ týp 2

ổ ứ ủ ệ Tu i trung bình c a b nh nhân ĐTĐ là  ổ ổ ủ   62,12 ± 8,99 tu i, c a nhóm ch ng là 60,3 ± 6,65 tu i. BMI nhóm ĐTĐ là 22,96 ± 2,98 kg/ ? nhóm ch ng ứ 22,48 ± 1,92 kg/? (B ng 3.1.). ả ệ ề ổ ớ ệ ự ữ Không có s  khác bi ố ự ứ t v  tu i, gi ệ ữ i, BMI gi a nhóm b nh và   ữ   t có ý nghĩa th ng kê gi a HbA1c và ứ ặ ể ị ệ ổ ớ i, th i gian b  b nh, BMI, HOMA2­IR nhóm ch ng. Có s  khác bi ệ glucose máu lúc đói gi a nhóm b nh và nhóm ch ng (p < 0,01). ờ 3.1.2. Đ c đi m tu i, gi ườ ủ và HbA1c c a nhóm đái tháo đ ệ ế ổ 50,3% và 75 n  chi m t ữ ữ ấ ổ ổ ổ ị ệ ấ ổ ờ ng týp 2 ứ Có 151 b nh nhân ĐTĐ tham gia nghiên c u, trong đó 76 ỷ ệ ỷ ệ  49,7%. Tu i trung bình nam nam t  l  l ấ là 61,71 ± 9,59 tu i và n  62,53 ± 8,38 tu i, tu i th p nh t là 36 và cao nh t 81 tu i. Th i gian b  b nh trung bình là 5,74 ± 4,13 năm

16

ả ế ệ ỷ ệ  l ả ệ ệ ướ i 5 năm t ế ớ t v  tu i, gi ả ả ả ặ ể ố ỡ ỷ ệ ỡ l ố ạ    m , kh i n c

ỡ ơ ể ề ỷ ệ  ớ ệ  l (B ng 3.2). Có 39 b nh nhân m i phát hi n b nh ĐTĐ chi m t ệ ệ    40,4% và 51 25,8%, 61 b nh nhân phát hi n b nh d ừ ở ệ ệ  5 năm tr  lên chi m 33,8% (B ng 3.3).   b nh nhân phát hi n bênh t ở  ệ ề ổ ự Không có s  khác bi i, HOMA2­IR, BMI, HbA1c  ệ ệ ữ b nh nhân nam và b nh nhân n  ĐTĐ týp 2 (B ng 3.2; B ng 3.4;   ả   B ng 3.5; B ng 3.7). ề 3.1.3. Đ c đi m v  thành ph n kh i m  và t ườ ủ c a nhóm đái tháo đ ỷ ệ ỡ ố  l Kh i m  và t ữ ủ ệ ố ớ ệ ả ớ ơ ị ố ạ ở ệ i, kh i n c  ớ ệ ượ ạ c l ố ữ ớ

ủ ươ ậ ộ ở ệ b nh nhân đái ng ầ ng týp 2 ậ    m  toàn c  th , vùng thân và vùng ch u ơ   hông c a b nh nhân n  ĐTĐ týp 2 đ u cao h n có ý nghĩa th ng kê ả   so v i b nh nhâm nam b  ĐTĐ týp 2 v i p < 0,01 (B ng 3.8; B ng  b nh nhân nam ĐTĐ týp 2 cao h n có 3.9). Ng   ả   ý nghĩa th ng kê so v i b nh nhân n  ĐTĐ týp 2 v i p < 0,01(B ng 3.10). 3.1.4. Đ c đi m m t đ  khoáng c a x tháo đ ể ng týp 2 ươ ng chung

ặ ườ ủ ị ậ ộ   Giá tri trung v  m t đ  khoáng c a x ậ ộ ơ ệ ả ớ ỷ ệ ươ ủ ệ ng c a nhóm b nh nhân đái tháo đ ữ  loãng x ườ   ng

ỷ ệ ươ ệ ở ệ    b nh ủ ươ   nhân ĐTĐ týp 2 là 1,02 g/cm², trong đó m t đ  khoáng c a x ng ở ố  nhóm b nh nhân nam ĐTĐ týp 2 cao h n có ý nghĩa th ng kê so   ớ ệ v i b nh nhân n  ĐTĐ týp 2 v i p < 0,001 (B ng 3.11). 3.1.5. T  l týp 2 ả B ng 3.12. T  l ng c a nhóm b nh nhân đái tháo đ loãng x ườ   ng

ủ týp 2 Loãng x ngươ ể ặ p Đ c đi m

< 0,001 % 31,1 8,6 22,5 ấ ứ ấ ị ị ệ ầ

ở ệ ồ ộ ế ể ặ n Chung (n = 151) 47 Nam (n = 76) 13 ữ N  (n = 75) 34 ả ừ ả ế K t qu  t  b ng 3.12 cho th y: ươ ỷ ệ ủ T  l  loãng x ng chung c a nhóm nghiên c u là 31,1%, trong đó   ữ ơ ươ ỷ ệ ủ ng c a nam ĐTĐ týp 2 là 8,6% th p h n n  ĐTĐ t  loãng x  l   ươ ả ữ Ở ệ    b nh nhân n  thì kh  năng b  loãng x ng cao týp 2 là 22,5%.  ớ ớ ấ g p 2,19 l n so v i nam b  b nh v i CI95% (1,35 ­ 3,57) và p <   0,001. 3.2. Đ c đi m n ng đ  osteocalcin huy t thanh b nh nhân

17

ườ ng týp 2 ộ ở đái tháo đ ồ 3.2.1. N ng đ  osteocalcin huy t thanh  ể ả ặ ồ ở ế B ng 3.13. Đ c đi m n ng đ  osteocalcin huy t thanh ứ  các nhóm nghiên c u  các ế ộ nhóm nghiên c uứ

ể ặ Đ c đi m p

< 0,01 Osteocalcin ( X ± SD) ng/ml 2,52 ± 0,93 1,88 ± 1,21 ứ Nhóm ch ng (n = 67) Nhóm ĐTĐ (n = 151) ế i b ng 3.13 cho th y: ộ ả ạ ả ồ ứ ị ự ơ ệ ố ớ t có ý nghĩa th ng kê v i p < 0,01. ể ế ẩ ị ệ   t ấ K t qu  t Trung bình n ng đ  osteocalcin nhóm ch ng không b  ĐTĐ là ị 2,52 ± 0,93 ng/l cao h n nhóm b  ĐTĐ là 1,88 ± 1,21 ng/l. S  khác bi 3.2.2.Giá tr  osteocalcin huy t thanh đ  ch n đoán phân bi nhóm ĐTĐ týp 2 và nhóm ch ng ứ

ị ườ ệ ng týp 2 và nhóm ch ng ạ ứ ộ ặ ạ ộ ng cong 0,69 và p < 0,0001. ướ ườ i đ ữ ồ ớ ầ ở ệ ng ườ ẩ   ể Hình 3.2. Đ ng cong ROC bi u hi n giá tr  osteocalcin ch n ệ ở đoán phân bi t   nhóm đái tháo đ ể ệ   ắ ­T i đi m c t 1,99 ng/l osteocalcin có đ  nh y 82%, đ  đ c hi u ệ 62%. Di n tích d ố   ộ 3.2.3. Liên quan gi a n ng đ  osteocalcin v i thành ph n kh i ủ ươ ậ ộ ơ ể c  th  và m t đ  khoáng c a x    nhóm b nh nhân đái tháo đ ng týp 2 ố ươ ng quan ngh ch có ý nghĩa th ng kê gi a t ườ Có m i t ỡ ị ộ ơ ể ớ ồ ả

ố ộ l

ữ ố ố ữ ỷ ệ ố    kh i  l ế ở ệ m  toàn c  th  v i n ng đ  osteocalcin huy t thanh     b nh nhân Ở ữ ớ i ĐTĐ týp2 có ĐTĐ týp 2  (r = ­ 0,18; p < 0,05) (B ng 3.15).   n  gi   ố   ầ ữ ố ị ố ươ ng quan ngh ch có ý nghĩa th ng gi a các thành ph n kh i m i t ế   ỡ ớ ồ ư ỷ ệ ỡ  các kh i m  v i n ng đ  osteocalcin huy t m  cũng nh  t ớ ả thanh v i p < 0,05 (B ng 3.16). ậ ố ươ Có m i t ế ộ ở ệ ố ạ   ng quan thu n có ý nghĩa th ng kê gi a kh i n c ớ  b nh nhân ĐTĐ týp 2 v i ớ ồ v i n ng đ  osteocalcin huy t thanh

18

ữ ồ ớ ế ộ ườ  b nh nhân đái tháo đ ng týp 2 ộ ữ ồ r = 0,2 và p < 0,05 (Hình 3.3). 3.2.4.Liên quan gi a n ng đ  osteocalcin huy t thanh v i loãng ươ ở ệ ng  x ớ   ả B ng 3.18. Liên quan gi a n ng đ  osteocalcin huy t thanh v i loãng x ươ ở ệ ng b nh nhân đái tháo đ ế ng týp 2

Loãng X ngươ p

ươ ng (n = 47) < 0,05 ươ Có loãng x Không loãng x ng (n = 104) ườ Osteocalcin ( X ± SD) ng/l 1,53 ± 1,25 2,04 ± 1,16

ả ạ ả ấ i b ng 3.18 cho th y: ươ ồ ế K t qu  t Ở ệ  b nh nhân ĐTĐ týp 2 loãng x ớ ườ ế ơ ấ ươ ớ ộ ng có n ng đ  osteocalcin   huy t thanh th p h n có ý nghĩa so v i nhóm đáit tháo đ   ng týp 2 không loãng x ng v i p < 0,05.

ị ị ẩ ườ ươ ở ệ x ng ể ị ẩ ộ ặ ớ ộ ệ ườ ể Hình 3.4. Đ ng cong ROC bi u th  giá tr  chu n đoán loãng  b nh nhân đái tháo đ ng týp 2 ắ ạ ­ T i đi m c t 1,57 ng/l osteocalcin có giá tr  ch n đoán loãng   ở ệ    b nh nhân ĐTĐ týp 2 v i đ  nh y 61%, đ  đ c hi u 66%. ướ ườ i đ ổ ố ớ ầ ể ệ ng týp 2 ớ ộ ố ặ ườ ộ ữ ồ ườ ạ ươ x ng  ệ ng cong 0,65 và p < 0,05.  Di n tích d ế ữ   3.3. M i liên quan gi a osteocalcin huy t thanh, thay đ i thành ộ ố ặ   ủ ươ ậ ộ ố ơ ể ph n kh i c  th , m t đ  khoáng c a x ng v i m t s  đ c đi m b nh nhân đái tháo đ ể   3.3.1. Liên quan gi a n ng đ  osteocalcin v i m t s  đ c đi m ệ b nh nhân đái tháo đ ng týp 2

19

ươ ộ ở ệ ớ ế ữ ồ Hình 3.5. và Hình 3.7. T ỉ ố huy t thanh v i ch  s  HbA1c, HOMA2 ­IR ng quan gi a n ng đ  osteocalcin  b nh nhân đái ườ ng týp 2 ố ữ Có m i t ộ ữ ồ tháo đ ớ   ị ng quan ngh ch có ý nghĩa th ng kê gi a HbA1c v i ố   ớ ế ươ ng v i p < 0,05, r = ­0,191. Có m i ế   ộ ố ng quan ngh ch có ý nghĩa th ng kê gi a n ng đ  osteocalcin huy t ớ ị ỉ ố ề ồ ữ ồ ộ ớ ộ ố ặ ế ệ ng týp 2 ườ ộ ữ ồ ế ả ớ ộ ố ặ ệ ế

ố ươ ồ n ng đ  osteocalcin huy t t ươ t thanh v i ch  s  đ  kháng insulin HOMA2­IR (r = ­ 0,203; p < 0,05).  ế   3.3.2. Mô hình h i quy đa bi n gi a n ng đ  osteocalcin huy t ể thanh v i m t s  đ c đi m b nh nhân đái tháo đ ồ B ng 3.22. Mô hình h i quy đa bi n gi a n ng đ  osteocalcin   ườ   ể ng huy t thanh v i m t s  đ c đi m b nh nhân đái tháo đ týp 2 Beta Osteoalcin H ng sằ p* ố T

HbA1c Glucose HOMA2­IR BMI B ­0,143 0,032 ­0,104 ­0,01 ­2,35 1,046 ­2,464 ­0,305 0,02 > 0,05 0,015 > 0,05

­0,243 0,128 ­0,243 ­0,025 p* chung = 0,018 R² = 0,078 i b ng 3.22 cho th y: ế ế ế ẫ ớ β ộ ậ ớ ị ấ ả ạ ả K t qu  t ả K t qu  trong mô hình h i quy đa bi n này v n có ý nghĩa   ế ố    ng quan ngh ch đ c l p v i HbA1c (  = ­ 0,243, p = 0,02) và β

ố ơ ể ớ ặ ữ ố ầ ồ ố th ng kê v i p < 0,05 và R² = 0,078. Ngoài ra osteocalcin là y u t ươ t HOMA2­IR (  = ­ 0,243, p = 0,015).  ể   3.3.2. M i liên quan gi a thành ph n kh i c  th  v i đ c đi m

20

ườ

ng týp 2 ố ỡ ớ ặ ệ ể ệ b nh nhân đái tháo đ ữ 3.3.2.1. Liên quan gi a kh i m  v i đ c đi m b nh nhân đái tháo ườ đ

ữ ỷ ệ ố ỡ ơ ể ớ ng týp 2 ả kh i m  c  th  v i HbA1c

ặ ể Đ c đi m HbA1c (%) p*

T  l 0,014

ỷ ệ ỡ ơ   m  c ể th  (%) ỷ ệ ỡ T  l m  vùng 0,045 thân (%)

m  vùng T  l >0,05 B ng 3.24. Liên quan gi a t  l ứ T  phân v  25ị 25,75 22,87 28,00 24,05 30,05 27,97 Trung  vị 31,20 28,50 32,80 31,15 36,30 34,65 ứ T  phân v  75ị 37,15 32,50 39,00 35,32 42,10 41,10

ỷ ệ ỡ ụ b ng (%) ế

≥ 7,0 (n = 97) < 7,0 (n = 54) ≥ 7,0 (n = 97) < 7,0 (n = 54) ≥ 7,0 (n = 97) < 7,0 (n = 54) ấ  m  toàn c  th  và t l m  vùng thân ơ ể ườ ỷ ệ ỡ ng týp 2 (p < 0,05). i b ng 3.24 cho th y: ữ ỷ ệ ỡ  l  b nh nhân đái tháo đ ỡ ớ ố ở ệ b nh nhân ố ườ ả ạ ả K t qu  t ố Có m i liên quan gi a t ở ệ ỉ ố ớ v i ch  s  HbA1c  ữ 3.3.2.2. M i liên quan gi a kh i m  v i HOMA2­IR  đái tháo đ ng týp2

ả ươ ố ỡ ớ ề ữ B ng 3.25. T ng quan gi a kh i m  v i đ  kháng insulin

ở ệ ườ HOMA2­IR b nh nhân đái tháo đ ng týp 2

p

HOMA2­IR ụ ỡ ố Kh i m  vùng b ng r 0,164

ố ố ố = 0,044* > 0,05* > 0,05* >0,05* 0,065 0,035 0,084 ỡ ỡ ỡ ế ả ạ ả

ữ ậ ố ố

Kh i m  vùng thân ơ ể Kh i m  toàn c  th ậ Kh i m  vùng ch u hông i b ng 3.25 cho tháy: ng quan thu n có ý nghĩa th ng kê gi a kh i m ở ệ ỉ ố ề K t qu  t Có m i t ụ ố ươ ớ ỡ     b nh nhân ĐTĐ týp 2 (p <

vùng b ng v i ch  s  đ  kháng insulin  0,05). ố ạ ữ ố ơ ể ớ   3.3.2.3. M i liên quan gi a kh i n c và t ng kh i c  th  v i ở ệ ổ ườ ố HbA1c b nh nhân đái tháo đ ng týp 2

21

ố ạ ữ ổ ố ả ố ơ ể ớ   B ng 3.31. M i liên quan gi a kh i n c và t ng kh i c  th  v i

ở ệ ườ HbA1c b nh nhân đái tháo đ ng týp 2

ể ặ Đ c đi m HbA1c (%) p* ứ T  phân v  25ị Trung  vị ứ T  phân   v  75ị

≥ 7,0 (n = 97) 29,78 34,00 39,18 0,001 ố ạ   Kh i n c (kg) < 7,0 (n = 54) 33,33 39,04 43,43

≥ 7,0 (n = 97) 47,76 52,59 59,26 ổ ố ơ 0,024 T ng kh i c ể th  (kg) < 7,0 (n = 54) 50,45 55,38 62,78

≥ 7,0 (n = 97) 31,34 35,83 41,28 0,001 ố ạ   Kh i n c ươ ng (kg) x < 7,0 (n = 54) 35,05 41,16 45,44

ấ

ế ả ạ ả i b ng 3.31 cho th y: K t qu  t Ở ố ể  nhóm ki m soát t ố ạ ổ ố ơ ể ố ạ ươ ư ớ ớ ố ề ể t glucose máu HbA1c < 7,0% thì trung ng đ u cao h n có   ượ   c

ươ ữ ớ ng quan gi a m t đ  khoáng x ng v i m t s ộ ố ng týp 2 ươ ủ ớ ng v i ch  s ỉ ố ậ ộ ườ ậ ộ ườ ố ở ệ b nh nhân đái tháo đ ở ệ b nh nhân ơ bình kh i n c, t ng kh i c  th  và kh i n c x ý nghĩa th ng kê v i p < 0,05 so v i nhóm ch a ki m soát đ glucose máu HbA1c ≥ 7%. 3.3.3. M i t ố ươ ệ ể ặ đ c đi m b nh nhân đái tháo đ ữ 3.3.3.1. M i liên quan gi a m t đ  khoáng c a x HbA1c  ữ ả B ng 3.34. Liên quan gi a BMD v i ch  s  HbA1c  đái tháo đ ng týp 2 ớ ỉ ố ườ ng týp 2

ứ HbA1c (%) p* BMD (n = 151) g/cm² ị ứ ị Trung vị T  phân v  75 T  phân v 25

0,90 0,98 1,09 0,006 0,96 1,06 1,13 ≥ 7,0 % (n = 54) < 7,0 % (n = 97)

ế ả ạ ả ấ ậ ộ ủ ươ ớ ng v i ch  s ỉ ố ố ở ệ i b ng 3.34 cho th y: K t qu  t ữ Có m i liên quan gi a m t đ  khoáng c a x  b nh nhân ĐTĐ týp 2 (p < 0,01). HbA1c

22

ữ ươ ỡ ớ ng quan gi a m t đ  khoáng x ố ng v i kh i m  và t ỷ ậ ộ ườ ươ 3.3.3.2.T ệ ỡ ở ệ  b nh nhân đái tháo đ  m   l ng týp 2

ố ươ l ng quan gi a kh i m  và t

ố ỡ ữ ươ ở ệ  b nh nhân đái tháo đ ng  ữ ố ị ỷ ệ ỡ ơ ể    m  c  th ườ ng týp 2 ố ng quan ngh ch có ý nghĩa th ng kê gi a kh i m  c ậ ộ ỷ ệ ỡ ơ ể ớ ỡ ơ     m  c  th  (p < 0,001) v i m t đ  khoáng l ở ệ b nh nhân ĐTĐ týp 2. ậ ộ ố ạ ớ ng v i kh i n c và ữ ố ơ ể ở ệ ủ ươ ườ Hình 3.11.M i t ớ ậ ộ v i m t đ  khoáng x ố ươ Có m i t ể th  (p < 0,01) và t ủ ươ ng  c a x 3.3.3.3. Liên quan gi a m t đ  khoáng c a x ổ t ng kh i c  th b nh nhân đái tháo đ ng týp 2

ươ ố ạ ổ Hình 3.12.T m t đ  khoáng x ữ ươ ở ệ ng ố ươ ố ơ ể ớ   ng quan gi a kh i n c và t ng kh i c  th  v i ườ  b nh nhân đái tháo đ ng týp 2 ậ ố ậ ộ Có m i t ữ   ng quan thu n có ý nghĩa th ng kê (p < 0,001) gi a

23

ố ơ ể ớ ơ ể ậ ộ ạ ổ ng n c c  th  và t ng kh i c  th  v i m t  đ  khoáng ố ượ kh i l ươ ng.  x

24

Ậ CH ặ ể NG 4: BÀN LU N ứ ƯƠ ủ ề ổ ớ ặ i, cân n ng, BMI, HbA1c và glucose 4.1. Đ c đi m chung c a nghiên c u ặ ể 4.1.1. Đ c đi m v  tu i, gi ệ máu c a nhóm b nh và nhóm ch ng ứ ọ ị ặ ề ườ ứ i bình th ớ ế ự ở ặ i, cân n ng, BMI ị ệ ứ ớ ớ ặ ở i, cân n ng và BMI

ở ng týp 2 ườ  nhóm đái tháo đ ệ ạ ượ ệ ủ ệ Nghiên c u này chúng tôi ch n 151 b nh nhân ĐTĐ týp 2 và   ể   ườ 67 ng ng không b  ĐTĐ. Khi so sánh v  các đ c đi m ủ ặ ư ổ i, cân n ng, BMI, HbA1c và glucose máu lúc đói c a hai nh  tu i, gi   ệ ề ổ   ả ư hóm này này có k t qu  nh  sau: không có s  khác bi t v  tu i, ớ  hai nhóm. Riêng HbA1c và glucose máu đói gi   ứ ơ ề ủ   c a nhóm ĐTĐ týp 2 đ u cao h n nhóm ch ng không b  b nh có ý ự ươ   ố ư ậ nghĩa th ng kê v i p < 0,01. Nh  v y, nghiên c u này có s  t ng ề ổ ồ đ ng v  tu i, gi    nhóm ĐTĐ týp 2 và nhóm ị ệ không b  b nh. ể ặ 4.1.2. Đ c đi m HbA1c  ỉ Trong 151 b nh nhân ch  có 54 b nh nhân đ t đ ỉ ố ể ế ớ ể ứ ạ ệ i Vi ự ng t ự ệ nghiên c u t  Vi ự c trong khu v c cũng nh  trên toàn th  gi i. ố ạ ở ố ỡ ườ ể ặ ế ớ  nhóm đái tháo đ ng týp ụ   c m c ỷ ệ  tiêu ki m soát glucose máu v i ch  s  HbA1c < 7,0% chi m t  l ả ề ế ủ   35,8%.   K t   qu   v   ki m   soát   glucose   máu   c a   chúng   tôi   cũng ả ư ộ ố ươ t Nam. Đây cũng là t    nh  m t s  tác gi ỉ ở ề   ề ủ ấ ạ ộ m t th c tr ng không ch   t Nam mà là v n đ  c a nhi u ư ướ n 4.1.3. Đ c đi m kh i m , kh i n c  2 ố ỡ ở ỷ ệ  l ố i t ng kh i m  và t

ẽ ỡ  phân b  m   ớ ị i b  ĐTĐ. Có s  khác bi ỷ ệ ỡ ữ ữ ớ ự i có l i và nam gi n  gi ề ỡ ng m  và t m  gi a n  gi ụ ặ ớ t là hormone estrogen c a n . Ng ơ ữ ự ố ơ ể i, t ng kh i c  th , kh i n c ệ ố ạ ở ế ề nam cao h n n . S  khác bi ụ ế ở nam gi i hormone testoteron ti ứ ớ ớ ế ộ ồ

ế ơ ẽ ả ố ượ ng c  và tăng kh i l ệ ả ỷ ệ ậ ộ ng và m t đ  khoáng c a x ủ ươ ở ệ    b nh ng ạ ả ấ  loãng x ườ Ở ữ ớ ổ  các vùng   ố   ệ ề ơ t v  kh i khác nhau đ u cao h n nam gi ế   ượ  liên quan đ n  l l ượ   ủ ữ c các hormone sinh d c đ c bi ệ   ạ ổ l t ể này có th  liên quan nhi u đ n hormone sinh d c là testoteron và   Ở ơ   t ra b i tinh hoàn h n estrogen.  ề ầ ữ ấ t ra. Mà m t trong nh ng vai g p nhi u l n so v i bu ng tr ng ti   ổ ủ ố   ướ ợ c kh i trò chính c a testoteron là t ng h p protien, tăng kích th ổ   ứ ầ ơ ả ơ c  và tăng s c m nh c . C  hai hormone này s  gi m d n khi tu i ỡ ố ượ ả   ng m  do đó cao k t qu  là gi m kh i l vi c gi m cân là r t khó khăn. 4.1.4. T  l nhân đái tháo đ ươ ng týp 2

25

ơ ng ắ ứ ứ ườ ậ ộ ươ ế Tăng nguy c  gãy x ế ớ ế ả ng cao và gi m m t đ  x ứ ẩ ơ ộ ớ ứ ươ ơ ủ ế ươ ữ ả ươ ữ ộ ươ

ế ủ ươ ở ế  t ộ ứ ươ ế ở ệ ệ ươ ự ế b nh nhân

ở ộ ủ ng, gãy x ổ ồ ườ ng týp 2 ể ứ ứ ộ nhóm nghiên c u  ự ấ ằ ạ ạ ế ả ớ ế ị ệ β ế , ti  bào  ộ ế ế i, chu t thi u t β ế  bào , không dung n p glucose và kháng insulin. ể ể ủ ế và ti ơ ể ể ả ữ ể ườ ồ ộ ở ng ươ ơ ng t nh ấ ề ả ả ế ố i đã công b . khác trên th  gi ữ ớ ố ạ ơ ể ở bênh nhân đái tháo đ ươ ở  ư ầ   ế ng i ĐTĐ có bi n ch ng nh : bi n ch ng m t, bi n ch ng th n ứ ệ ạ Ở ữ   kinh và bi n ch ng tim m ch.   nh ng b nh nhân m i ch n đoán ượ   ĐTĐ týp 2, đ c theo dõi trung bình 2,63 năm, tăng nguy c  gãy   x ng hông lên 20% (lugana­ thêm m i). M t nghiên c u khác, ộ ứ   phân   tích   g p   c a   30   nghiên   c u   liên   quan   gi a   nguy   c   gãy ở ệ ơ   b nh nhân ĐTĐ týp 2 năm 2017 k t qu  là tăng nguy c x ng  ở ệ   ầ ề ng trung bình 1,05 l n CI 95%; 1,04­1,06)   b nh gãy nhi u x ườ ầ   nhân ĐTĐ týp 2 có ý nghĩa. Nh ng năm g n đây, ng i ta cho ế ộ ậ ộ ơ ằ   ng cũng là m t c  quan n i ti t đ c l p liên quan r ng mô x ế đ n các gen (FoxO1, ATF4), các receptor, hormone osteocalcin và    bào  osteoblast   c a  x ng ti các tín  hi u  c a  insulin    t  ra. ủ ế Loãng x ng cũng là m t bi n ch ng c a ĐTĐ. ộ 4.2. S  bi n đ i n ng đ  osteocalcin huy t thanh  đái tháo đ ề ồ ặ 4.2.1. Đ c đi m v  n ng đ  osteocalcin  ộ   ủ Nghiên c u c a Lee N.K. và c ng s  th y r ng con chu t ế   thi u protein tyrosine phosphatase OST­PTP là h  glucose máu và ệ ả ượ   đ c b o v  không b  b nh béo phì và không dung n p glucose vì ạ ự t insulin và tăng nh y c m v i insulin. s  tăng sinh t   ả   ượ ạ Ng t ra osteocalcin gi m  bào osteoblast ti c l Ở   ạ  in tăng sinh t ệ   vivo, osteocalcin có th  kích thích bi u hi n CyclinD1 và Insulin β ế t adiponectin c a các adipokin trong adipocytes trong t    bào  ệ   ạ ả làm nh y c m insulin. Osteocalcin trong c  th  có th  c i thi n ể ả   ộ ượ ạ c tiêm insulin có th  c i dung n p glucose. Nh ng con chu t đ ả  ượ ế ự ệ thi n đ c chuy n hóa glucose và d  phòng ĐTĐ týp 2. K t qu ứ ủ i ĐTĐ týp 2 nghiên c u c a chúng tôi, n ng đ  osteocalcin    ư  ự ị th p h n nhóm không b  ĐTĐ. K t qu  này cũng t ế ớ nhi u tác gi ỡ   ố 4.2.2.   M i   liên   qua   gi a   osteocalcin   huy t   thanh   v i   mô   m , kh i n c c  th   ồ ế ườ ng týp2 ị ộ ớ N ng   đ   osteocalcin  có  t ươ ợ ượ ề ng   quan   ngh ch   v i   mô  m   ng m ự ế ộ ươ ưở ả ấ ậ ế ộ ệ b nh nhân ĐTĐ týp 2. Đi u này g i ý cho chúng ta r ng, l ế ả ủ ệ c a b nh nhân ngoài tr c ti p  nh h khác  còn   tác   đ ng  đ n   quá   trình  gi m   m t   đ   x ỡ ở  ỡ  ằ ặ   ng x u đ n ĐTĐ týp 2 m t   ng   và   loãng

26

ả ưở ố ơ ự ộ ồ ng tích c c lên n ng đ  osteocalcin

ữ ớ ế ố ủ ươ b nh nhân đái tháo đ ng và loãng x ươ ở ệ ng ậ ộ   ườ   ng ươ ng. Kh i c  có  nh h x ế huy t thanh.  4.2.3.   M i   liên   quan   gi a   osteocalcin   huy t   thanh   v i   m t   đ khoáng c a x týp 2 ộ ạ ế ố Osteocalcin trong máu liên quan đ n t c đ  t o x ộ ủ ể ươ ươ ng. N ng đ  osteocalcin trong máu đ ộ ươ ấ ng. ệ ươ ơ ươ ủ ự ể ư ớ ng so v i khi nó đ ổ ươ ể ữ ớ ượ ầ ế ợ ữ ể ế ớ ủ ươ ộ ố ặ ườ ộ ồ ng týp 2 ữ ớ ộ ố ặ     đ c ể

ữ ồ ượ ự ả ữ ố ượ ế ớ ề ế ớ ữ ữ ố ị ng quan ngh ch v i ch  s ư ộ ng.

ụ ả ụ ố ượ ạ ả ủ ở ạ ộ ế ng t ừ ế ấ ằ ế ươ ụ  bào beta t y và làm gi m đ  mô ngo i vi. T  k t qu  c a chúng tôi cũng nh t ra t ượ ằ ườ ể i d ng ho t đ ng có tác d ng lên t y làm ề  ư  ừ  c ti   ng b ng cách tăng ề ự  ng và s ượ ồ   c xem khoáng hoá c a x ở ố ấ ả ư    các ng  nh  là ch t đánh d u ph n ánh t c đ  chu chuy n x ự ế ợ ủ   ư ậ ươ ặ ươ ệ  Nh  v y, s  k t h p c a t là loãng x ng, đ c bi b nh lý x ộ ế   ể ể ấ ấ ng osteocalcin và BMD có th  là m t y u d u  n chu chuy n x ề ượ ố ơ ố ự   t h n v  nguy c  gãy x  d  báo t c đánh t ệ ấ ẻ   . Các d u hi u sinh hóa c a s  thay đ i x giá riêng l ng không ế th  thay th  cho phép đo BMD, nh ng chúng có th  h u ích khi   c xem xét k t h p v i phép đo BMD. chúng đ ố   ố 4.3. M i liên quan gi a osteocalcin huy t thanh, thành ph n kh i ệ   ậ ộ ơ ể c  th , m t đ  khoáng c a x ng v i m t s  đ c đi m b nh nhân đái tháo đ 4.3.1. Liên   quan   gi a   n ng   đ   osteocalcin   v i   m t   s ệ đi m b nh nhân ộ ớ 4.3.1.1. Liên quan gi a n ng đ  osteocalcin v i HbA1c,HMOA2­IR ứ   c ch ng minh d  phòng tăng glucose máu Osteocalcin đã đ ệ ở  ư ở ơ và gi m nguy c  ĐTĐ týp 2   in vivo cũng nh  trong thí nghi m  ự ế ở ệ ộ  lâm sàng   b nh nhân ĐTĐ týp 2 nh ng con chu t. Trong th c t   ộ   ủ ứ ở ề ấ ng hay các ch ng t c  các đ i t cũng có r t nhi u nghiên c u  ư ậ   ứ i cũng đã ch ng minh đi u này. Nh  v y, khác nhau trên th  gi ỉ ố  ộ ồ ươ n ng đ  osteocalcin huy t thanh có t ệ ở HbA1c     nh ng b nh nhân ĐTĐ týp 2 và cũng nh  m t markers ằ ợ g i ý r ng có m i liên quan gi a ĐTĐ và loãng x ướ ạ Osteocalcin d ế tăng ti t insulin, tăng kh i l kháng insulin  ứ các nghiên c u khác chúng ta th y r ng osteocalcin đ ụ ế t  bào osteoblast có tác d ng lên chuy n hóa đ ả ế t insulin c a t y và gi m đ  kháng insulin. ti ế ế ế ớ ủ ụ ồ ả ộ ế ố ộ ậ osteocalcin nó là m t y u t ấ   K t qu  phân tích h i quy tuy n tính đa bi n cho ta th y     đ c l p liên quan v i  ĐTĐ týp 2.

27

ố ộ ớ   ng   quan   đ c   l p   có   ý   nghĩa   th ng   kê   v i ề ầ ố ố ơ ể ớ ặ ng týp 2 ậ ươ Osteocalcin   cũng   t HbA1c và đ  kháng insulin HOMA2­IR. ể   4.3.2. M i liên quan gi a thành ph n kh i c  th  v i đ c đi m ệ b nh nhân đái tháo đ Liên quan gi a kh i m , kh i n c v i HbA1C và HOMA2­IR ầ ấ ỷ ệ T  l ơ ố ạ ớ ỡ ố ượ ể ượ ổ ệ ớ ệ

ề ẽ ằ ổ ả ỡ ề ụ ủ ế  ch  y u gi ở ị ả ữ  nh ng ng ế ợ ư ư ng nh  xác đ nh s ỡ ườ ố ứ ổ ỡ ủ ự ẽ ế ườ ặ ữ ạ ự ề ệ ụ ặ ở vùng b ng (vùng Android), đ c bi ố ướ ệ ớ ự t v i s  tích t ượ ợ ụ ủ ạ ơ ể ạ ỉ ố ữ ớ ở ườ ữ ườ ữ ố ỡ ộ ể   ệ ng m  tác đ ng tiêu x u lên vi c ki m  ph n trăm l ệ ỷ ệ ượ   ỡ ặ  l soát glucose máu h n là t ng kh i l ng m  đ c bi ng  l t t ấ ụ ể ạ ỡ   m  vùng thân th p thì vi c ki m soát glucose máu đ  đ t m c tiêu ệ ồ ố ơ   t h n. Vi c này cũng đ ng nghĩa v i vi c béo vùng thân cũng t ơ ể ể ụ   (vùng b ng) thì ki m soát glucose máu s  khó khăn h n có th  do ố ượ   ng mô tăng đ  kháng insulin. Đi u này ng  ý r ng t ng kh i l ể ơ ế ố   m  không ph i là y u t i thích nguy c  chuy n hóa ườ ữ  quá i béo phì. Thay vào đó, v  trí l u tr tăng lên    ự  ị ớ ề nhi u calo k t h p v i ch c năng mô m  d ấ   bình th ng c a s  trao đ i ch t. Tăng kh i m  và béo phì liên quan ch t ch  đ n s  đ  kháng insulin và nh ng r i lo n trong   ố  ể ng phân b chuy n hóa glucose. B nh nhân ĐTĐ týp 2 có xu h ụ ỡ  ấ  m ch t béo  ầ   ộ ạ ỡ ộ ạ n i t ng. Tăng mô m  n i t ng trong b ng đã đ c g i ý góp ph n ự vào s  phát tri n c a kháng insulin ngo i vi và tăng nguy c  các   ế ố bi n c  tim m ch.  ố 4.3.3.2. M i liên quan gi a BMD v i ch  s  HOMA2­IR, BMI  ệ b nh nhân đái tháo đ ặ ể ng týp 2 ụ ế Kháng insulin và thi u h t insulin là đi m đ c tr ng ạ ơ ườ ng. ng đùi cũng đã đ ượ ớ ộ ắ ủ ươ ớ ủ ề ổ ờ i, ch ng t c và th i gian mãn kinh. Lý gi ả ượ ủ ủ ng c a các mô m ườ ườ ừ ng d n đ n nh ng ng ồ ươ ng đ ữ ơ ị ườ ầ ươ ơ ng h n ng ớ i g y.  ở ệ ư ở ườ    ng i ộ ạ ệ   týp 2. Kháng insulin là tình tr ng insulin t o ra m t đáp b nh ĐTĐ  HOMA­IR liên quan v i đớ ộ  ứ ọ ng sinh h c kém h n bình th ỉ ố ề ắ ủ ổ ươ c báo cáo, tăng ch  s  đ  kháng ch c c a c  x   ệ   ị ng đùi sau khi đã hi u insulin liên quan ngh ch v i đ  ch c c a x ả ấ   ộ ỉ i v n ch nh v  tu i, gi ề  còn cho đ  này ngoài nguyên nhân do tăng insulin thì các tác gi   ỡ ở  ệ ấ ưở ả ằ ng c a vi c h p thu năng l r ng do  nh h ủ   ừ ữ i  th a  cân/béo  phì  làm  tăng  quá  trình  đ ng  hóa  c a nh ng ng ượ ả   ế ẫ ươ c b o i th a cân/béo phì thì x x ệ v  tránh nguy c  b  loãng x 4.3.3.3. M i liên quan gi a BMD v i HbA1c ữ ể ưở Ả ủ ơ ố nh h ố ớ ế ươ ư ể ẫ b nh nhân ĐTĐ týp 2 ng c a ki m soát glucose máu đ i v i nguy c  gãy     ng, BMD, và té ngã v n còn ch a hi u h t và gây tranh cãi. x

28

ộ ẩ ụ ủ ả ệ ứ ả ể ạ ụ ưở ứ ượ ườ ng đã đ ẳ ể ự ả ố ơ ả ẻ ươ ng, tăng ch t l ươ t glucose máu là tăng m t đ  x ượ ặ ể ẽ ng do đó s  làm gi m đ ế ơ ạ ẫ ậ ế ẽ ả ạ ể ằ ế ứ ng đ n s c kho  x ậ ộ ươ c nguy c  loãng/gãy x ả ặ

ữ ố ỡ ộ ặ M t m t, gi m m c HbA1C là m t tiêu chu n m c tiêu c a chăm   ế   ứ c ch ng minh là làm gi m các bi n sóc b nh ti u đ ố   ị t ch ng vi m ch. Có th  kh ng đ nh r ng ki m soát glucose máu t ệ   ể ng. Vi c có th  có tác d ng tích c c  nh h ấ ượ   ể ki m soát t ng ệ   ươ ng cho b nh x ệ   ấ ự nhân m c dù n u ki m soát tích c c quá s  có kh  năng xu t hi n ươ các c n h  glucose máu d n đ n h u qu  r n ho c gãy x   ng do ngã.  ố ạ 4.3.3.4. M i liên quan gi a BMD v i kh i m , kh i n c ư ớ ộ ơ c xem nh  là m t c  quan n i ti ế ộ ế ư ưở t, mà ch t đ ữ ng. Leptin và adiponectin  nh h ng và nó đ ạ ạ ượ ẻ ị ươ

ươ ng và kh i l ng x ặ ả ể ế ố ấ ượ   ỡ ượ c Mô m  đ ấ ế ừ  bào adipokin là các cytokin nh  là nh ng ch t trung    các t t ra t ti ả ế ự  ươ ể ủ ng đ n s gian c a chuy n hóa x ấ   ư ượ ự ụ ồ ươ ươ c xem nh  là ch t ng và s  ph c h i x hình thành x ố   ố ượ ươ ể ề Khi đánh giá kh i l ng n c và kh i ng.  đi u hòa chuy n hóa x ượ ố ượ ỡ   ng n c đ c xác đ nh là có vai trò quan , kh i l ng m  riêng l l ị ố ượ ệ ấ ọ   ng trong quá trình ng x tr ng nh t trong vi c xác đ nh kh i l ố ạ ế ố ộ ậ ể  đ c l p liên quan làm tăng chu chuy n x   ng. Kh i n c là y u t ươ Ở ệ ố ượ ậ ộ ươ  b nh nhân ĐTĐ týp 2 thì m t đ  x   ng.  ạ ộ ố ơ ẽ ả ố   ả ơ kh i c  s  gi m và ho t đ ng c  cũng gi m. M t khác gi m kh i ả   ự ề ạ ượ ng n c làm tăng lên s  đ  kháng insulin, đi u này có th  có  nh l ươ ấ ượ ự ế ưở ng tr c ti p đ n ch t l h ề ng trong ĐTĐ týp 2. ng x

Ậ Ế K T LU N

ầ ặ ể ế ộ ồ

ậ ể ủ ươ ở ệ ng

ng týp2 ộ ở ệ ế ấ    b nh nhân ĐTĐ týp 2 th p ứ ồ ở ạ ấ ổ ơ ề ớ

ở ệ ế ố   1. Đ c đi m n ng đ  osteocalcin huy t thanh, thành ph n kh i ơ ộ c   th ,   m t   đ   khoáng   c a   x     b nh   nhân   đái   tháo ườ đ ồ ­ N ng đ  osteocalcin huy t thanh  ị ố ơ h n nhóm ch ng không b  ĐTĐ có ý nghĩa th ng kê (p < 0,05). ộ  các giai đo n tu i (36 – 55; 56 ­65 và 66­ ­ N ng đ  osteocalcin  ủ ệ 81) c a b nh nhân ĐTĐ týp 2 đ u th p h n có ý nghĩa so v i nhóm ứ ch ng (p < 0,05). ỷ ệ ả ­ T  l gi m osteocalcin huy t thanh b nh nhân ĐTĐ týp 2 là

29

ệ ủ t c a osteocalcin ớ ứ i đi m cut­off 1,99ng/l v i đ   nh y 82%, đ ở ệ    b nh nhân ĐTĐ týp ộ  ạ ớ ộ ạ ị ủ ươ ở ệ ạ ệ ị ạ ng c a osteocalcin  ớ ộ b nh nhân ĐTĐ   ệ   ộ ặ i đi m cut­off là 1,57 ng/l v i đ  nh y 61%, đ  đ c hi u

ộ ậ ế ữ ng quan thu n gi a n ng đ  osteocalcin huy t thanh

ươ ng chung ầ ủ ữ ươ ở ệ  b nh nhân ĐTĐ týp 2 là 31,1% trong   ớ   ấ ệ ng c a b nh nhân n  cao g p 2,19 l n so v i

ị ữ ng quan ngh ch gi a BMD v i kh i m  c  th  và t ố ượ ạ c l ỷ  ố ươ   ng ỡ ơ ể i, có m i t ớ ậ ố ớ  m  c  th  (r = ­ 0,564; p < 0,001). Ng ố ạ ơ ể ế ủ ươ ậ ộ

ạ ủ ộ Ở ệ ạ ở giai đo n tu i 56 – 65 sau đó tăng lên  ồ ữ ạ ị ớ ế ở ệ b nh nhân ĐTĐ týp 2 (r = ­ 0,203; p < 0,05). ố ươ Ở ệ ữ ị b nh   nhân  n   ĐTĐ   týp   2   có   m i   t ữ   ng   quan   ngh ch  gi a ỉ ố ớ ụ ố ỷ ệ ỡ ụ ạ ỷ  ỡ ổ    m  b ng theo các giai đo n tu i ỡ ố  m  thân, t l

ố ạ ượ ỡ ph n trăm l ở ệ ụ ậ ớ ỡ ng m  c  th , m  vùng thân và kh i n c có  b nh nhân ĐTĐ týp 2 (p < 0,05).  ố ng quan thu n gi a kh i m  vùng b ng v i ch  s ỉ ố

ố ươ ị ổ ủ ệ ữ 11,9%. ị ẩ ­ Giá tr  ch n đoán phân bi ể 2 v i nhóm ch ng t ặ đ c hi u 62% (giá tr  AUC = 0,69; p < 0,0001). ẩ ­ Giá tr  ch n đoán loãng x ể týp 2 t ị 66% (giá tr  AUC = 0,65; p = 0,004).  ồ ố ươ ­ Có m i t ớ ố ạ ơ ể v i kh i n c c  th  (r = 0,2; p < 0,05). ỷ ệ ­ T  l  loãng x ỷ ệ  l đó t  loãng x ớ nam gi i CI95%(1,35­3,57; p < 0,001). ố ươ ­ Có m i t ệ ỡ ơ ể l ữ quan thu n gi a BMD v i kh i n c c  th  (r = 0,613; p < 0,001). ổ ữ   2. M i liên quan gi a osteocalcin huy t thanh, thay đ i thành ể   ớ ặ ố ơ ể ầ ph n kh i c  th , m t đ  khoáng c a x ng v i đ c đi m ủ ệ c a b nh nhân ĐTĐ týp 2 ổ   ế ồ ­ N ng đ  osteocalcin huy t thanh tăng theo các giai đo n c a tu i ữ ở ệ   b nh   nhân   nam   ĐTĐ   týp   2.       b nh   nhân   n   ĐTĐ   týp   2 ổ ả ở  giai osteocalcin gi m    ộ  ố ươ ổ đo n tu i 66­ 81.       ­ Có m i t ng quan ngh ch gi a n ng đ ỉ ố  osteocalcin huy t thanh v i HbA1c (r = ­ 0,191; p < 0,05) và ch  s HOMA2­IR  ­   ế osteocalcin huy t thanh v i ch  s  BMI (r = ­ 0,249; p < 0,05). ệ ề ự t v  kh i m  vùng thân,  kh i m  vùng b ng và t ­ Có s  khác bi ệ ỡ ơ ể ỷ ệ ỡ  m  c  th , t l  l ủ ệ c a b nh nhân ĐTĐ týp 2 (p < 0,05). ầ ỡ ơ ể ỷ ệ ­ T  l ớ liên quan v i HbA1c  ữ ố ươ ­ Có m i t HOMA2­IR (r = 0,164; p < 0,05). ố ạ ớ ữ ng quan ngh ch gi a kh i n c v i tu i c a b nh nhân ­  Có m i t   ố ạ   ố ĐTĐ týp 2 (r = ­ 0,171; p < 0,05). Có m i liên quan gi a kh i n c

30

ữ ớ t có ý nghĩa gi a BMD v i HbA1c < 7% và HbA1c ớ v i HbA1c (p < 0,01). ệ ự  ­ Có s  khác bi ≥ 7% (p < 0,01).

Ế Ị KI N NGH

ư ộ ố ế Chúng tôi đ a ra m t s  ki n ngh  nh  sau: ệ ế ặ t đ c bi ệ   t ủ ơ ở ệ ị ư ươ ầ ng là c n thi  b nh nhân ĐTĐ. nên th c hi n s m h n ỡ ủ ơ ể ặ ả ầ ố t là gi m kh i m ỡ ậ ộ ­ Vi c đo m t đ  khoáng c a x ệ ớ ố ể ể ự ả ụ

ệ ứ ả ­ ố ơ ươ ư ệ ­ C n gi m kh i m  c a c  th  đ c bi ố ơ vùng b ng đ  ki m soát glucose t t h n. ỏ   ụ ằ ố ơ ủ ơ ể Tăng kh i c  c a c  th  nh m m c đích b o v  s c kh e ể ng cũng nh  giúp ki m soát glucose máu t cho x t h n.

ứ ể ượ ướ ầ c đ u tìm hi u đ

ể ử ụ ẩ

­ Ở nghiên c u này chúng tôi đã b ộ   c m t ươ   ớ ữ ố s  liên quan gi a osteocalcin v i ĐTĐ týp 2 và loãng x ng. ể ự   Có th  s  d ng osteocalcin đ  d  báo và ch n đoán loãng ươ   x ng.