BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
-----------------
ĐOÀN TIẾN MỸ
NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG PHƢƠNG PHÁP
CẮT KHỐI TÁ TỤY KÈM NẠO HẠCH TRIỆT ĐỂ
TRONG ĐIỀU TRỊ UNG THƢ VÙNG ĐẦU TỤY
Chuyên ngành: Ngoại tiêu hóa
Mã số: 62720125
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS.NGUYỄN TẤN CƢỜNG
TS. PHẠM HỮU THIỆN CHÍ
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - Năm 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong
bất kỳ công trình nghiên cứu nào trƣớc đây.
Tác giả
ĐOÀN TIẾN MỸ
MỤC LỤC
Trang
Danh mục các chữ viết tắt và đối chiếu Anh - Việt
Danh mục các bảng
Danh mục các biểu đồ
Danh mục các hình
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN ............................................................................... 4
1.1. GIẢI PHẪU HỌC VÙNG ĐẦU TỤY ................................................ 4
1.1.1. Cấu tạo khối tá tụy ......................................................................... 4
1.1.2. Hệ thống mạch máu ....................................................................... 7
1.1.3. Phân nhóm hạch và dẫn lƣu bạch huyết ........................................ 8
1.1.4. Thần kinh ..................................................................................... 14
1.2. UNG THƢ VÙNG ĐẦU TỤY .......................................................... 14
1.2.1. Dịch tễ học ................................................................................... 14
1.2.2. Yếu tố nguy cơ ............................................................................. 15
1.2.3. Triệu chứng lâm sàng ................................................................... 18
1.2.4. Triệu chứng cận lâm sàng ............................................................ 19
1.2.5. Giải phẫu bệnh ............................................................................. 24
1.2.6. Giai đoạn ung thƣ ......................................................................... 29
1.2.7. Di căn hạch .................................................................................. 33
1.3. ĐIỀU TRỊ UNG THƢ VÙNG ĐẦU TỤY ........................................ 35
1.3.1. Hóa trị .......................................................................................... 35
1.3.2. Xạ trị ............................................................................................ 35
1.3.3. Phẫu thuật ..................................................................................... 36
Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. 42
2.1. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ............................................................... 42
2.2. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU ........................................................... 42
2.2.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh .................................................................. 42
2.2.2. Tiêu chuẩn loại trừ ....................................................................... 42
2.3. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU .................................. 43
2.4. CỠ MẪU CỦA NGHIÊN CỨU ........................................................ 43
2.4.1. Cỡ mẫu ......................................................................................... 43
2.4.2. Phƣơng pháp chọn mẫu................................................................ 43
2.5. XÁC ĐỊNH CÁC BIẾN SỐ ĐỘC LẬP VÀ PHỤ THUỘC ............. 43
2.6. PHƢƠNG PHÁP VÀ CÔNG CỤ ĐO LƢỜNG, THU NHẬP SỐ
LIỆU .................................................................................................. 45
2.7. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU ........................................................... 45
2.7.1. Phƣơng pháp phẫu thuật .............................................................. 46
2.7.2. Qui trình lấy bệnh phẩm .............................................................. 55
2.8. PHƢƠNG PHÁP PHÂN TÍCH DỮ LIỆU ........................................ 60
2.9. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU ................................................ 60
Chƣơng 3. KẾT QUẢ.................................................................................... 61
3.1. ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN ............................................................... 61
3.1.1. Đặc điểm dân số mẫu ................................................................... 61
3.1.2. Đặc điểm lâm sàng ....................................................................... 65
3.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng ................................................................ 65
3.2. ĐẶC ĐIỂM UNG THƢ VÙNG ĐẦU TỤY ..................................... 70
3.2.1. Giải phẫu bệnh ung thƣ vùng đầu tụy .......................................... 70
3.2.2. Phân giai đoạn ung thƣ vùng đầu tụy theo AJCC ........................ 72
3.2.3. Đặc điểm di căn hạch ................................................................... 74
3.3. KẾT QUẢ TRONG MỔ .................................................................... 78
3.3.1. Thời gian mổ ................................................................................ 78
3.3.2. Lƣợng máu mất trong mổ ............................................................ 78
3.3.3. Tai biến trong mổ ......................................................................... 79
3.4. KẾT QUẢ SỚM SAU MỔ ................................................................ 79
3.4.1. Hồi phục sau mổ .......................................................................... 79
3.4.2. Biến chứng sau mổ ....................................................................... 80
3.4.3. Tử vong sau mổ ........................................................................... 82
3.5. KẾT QUẢ SỐNG CÒN SAU MỔ .................................................... 82
3.5.1. Thời gian sống còn toàn bộ .......................................................... 83
3.5.2. Thời gian sống còn không bệnh ................................................... 87
3.6. TÁI PHÁT UNG THƢ ...................................................................... 88
Chƣơng 4. BÀN LUẬN ................................................................................. 92
4.1. ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN ............................................................... 92
4.1.1. Đặc điểm bệnh nhân ung thƣ vùng đầu tụy ................................. 92
4.1.2. Biểu hiện lâm sàng ....................................................................... 94
4.1.3. Biểu hiện cận lâm sàng ................................................................ 95
4.2. ĐẶC ĐIỂM UNG THƢ VÙNG ĐẦU TỤY ................................... 102
4.2.1. Giải phẫu bệnh ........................................................................... 102
4.2.2. Giai đoạn ung thƣ ....................................................................... 106
4.2.3. Đặc điểm di căn hạch ................................................................. 107
4.3. MỨC ĐỘ AN TOÀN CỦA PTCKTTNHTĐ ................................. 111
4.3.1. Thời gian mổ .............................................................................. 111
4.3.2. Lƣợng máu mất và số lƣợng máu cần truyền trong mổ ............. 112