BÁO CÁO NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KỸ THUẬT: NGHIÊN CỨU CÁC VẬT LIỆU LÀM GIÁ THỂ TRỒNG LAN DENDROBIUM TẠI THỦ ĐỨC, TP. HỒ CHÍ MINH

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

7

NGHIEÂN CÖÙU CAÙC VAÄT LIEÄU LAØM GIAÙ THEÅ TROÀNG LAN DENDROBIUM TAÏI THUÛ ÑÖÙC, TP. HOÀ CHÍ MINH STUDY ON MATERIALS AS MEDIA FOR PLANTING Dendrobium ORCHID AT THU DUC DISTRICT, HO CHI MINH CITY Huyønh Thanh Huøng Khoa Noâng hoïc, Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP.HCM

ABSTRACT

vaán ñeà treân chuùng toâi tieán haønh nghieân cöùu caùc vaät lieäu laøm giaù theå troàng lan Dendrobium taïi Thuû Ñöùc, Tp. Hoà Chí Minh nhaèm tìm ra loaïi giaù theå coù haøm löôïng dinh döôõng thích hôïp cho caây lan sinh tröôûng phaùt trieån, goùp phaàn hoaøn thieän quy trình kyõ thuaät troàng lan Dendrobium taïi Tp. Hoà Chí Minh.

VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP

Thí nghieäm ñöôïc boá trí taïi nhaø löôùi khu thöïc nghieäm khoa Noâng hoïc, tröôøng Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. Hoà Chí Minh töø ngaøy 01/08/2004 ñeán 20/01/ 2005.

Caây lan thí nghieäm thuoäc gioáng Dendrobium töø caây nuoâi caáy moâ ñöôïc moät naêm tuoåi. Ñaây laø gioáng lan ngoaïi nhaäp, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän khí haäu vuøng vaø coù giaù trò kinh teá cao.

Thí nghieäm ñöôïc thöïc hieän trong ñieàu kieän nhieät ñoä trung bình töø 26 – 29oC, löôïng möa cao nhaát vaøo thaùng 10 (309 mm), thaáp nhaát vaøo thaùng 12 (13 mm); aåm ñoä khoâng khí töø 72 – 81%.

Nguyeân vaät lieäu thí nghieäm

In order to produce suitable artificial media for planting Dendrobium orchid, a two-factor experiment, with three replications, was implemented at the Farm site of Agronomy Faculty (Thu Duc District, Ho Chi Minh City) from 01/08/ 2004 to 20/01/2005. The main factor (B) is the different components of the media: B1 included 70% manure produced from worm’s feces (PT) + 30% coconut fibre (XD); B2 (70% PT + 30% coconut fibre dust (MXD)); B3 (70% PT + 30% sawdust (MC)); B4: 70% PT + 30% root of water hyacinth (RLB)); B5: 70% PT + 30% dôùn (D) and B6 (the control, only charcoal). The sub-factor (A) is the different adhesive substances: gypsum (A1); CMC product (A2) and Gelatin product (A3). The results showed that the nutrient components of all tested mixed media were higher than the control and suitable for the growth of Dendrobium orchid. The best growth was observed on such media as 70% PT + 30% XD/RLB/D. Among three tested adhesive substances, gelatin was most suitable for Dendrobium orchid growth. In conclusion, three mixed media, i.e. 70% PT + 30% XD; 70% PT + 30% RLB and 70% PT + 30% D with Gelatin product as adhesive substance can be used well for planting Dendrobium orchid.

GIÔÙI THIEÄU

- Phaân truøn nguyeân chaát, than goã (laøm ñoái chöùng), xô döøa, muïn xô döøa, maït cöa, reã luïc bình vaø dôùn.

- Chaát keát dính: thaïch cao, cheá phaåm CMC vaø

Gelatin.

- Chaäu troàng lan (baèng ñaát nung) coù kích thöôùc:

11,5cm - 6,5cm - 8,0cm

Giaù theå ñöôïc phoái troän caùc vaät lieäu vaø chaát keát dính ñöôïc neùn chaët taïo thaønh khoái coù kích thöôùc: 6,0 cm * 2,5 cm * 2,0 cm

Phöông phaùp thí nghieäm

Thí nghieäm goàm hai yeáu toá ñöôïc boá trí theo

kieåu thí nghieäm coù loâ phuï vôùi 3 laàn laëp laïi.

Lan Dendrobium ñöôïc nhaäp töø Thaùi Lan vaø ñöôïc troàng phoå bieán taïi Vieät Nam. Hieän nay Dendrobium ñaõ ñöôïc troàng vaø saûn xuaát kinh doanh vôùi quy moâ ngaøy caøng môû roäng ôû nhieàu nôi, trong ñoù coù Tp. Hoà Chí Minh. Nhieàu trang traïi troàng lan Dendrobium coù quy moâ saûn xuaát lôùn cung caáp lan chaäu vaø lan caét caønh cho thò tröôøng hoa noäi ñòa. Tuy nhieân, nhìn chung naêng suaát vaø chaát löôïng hoa lan Dendrobium troàng hieän nay chöa cao do coøn nhieàu haïn cheá veà gioáng, caùc kyõ thuaät chaên soùc, ñaëc bieät laø giaù theå troàng. Giaù theå troàng lan Dendrobium phoå bieán hieän nay laø than (khoâng chöùa nhieàu dinh döôõng), phaân boùn chuû yeáu laø caùc loaïi phaân boùn laù. Do ñoù vieäc nghieân cöùu nhaèm taïo ra moät loaïi giaù theå coù haøm löôïng dinh döôõng; coù ñoä beàn; giöõ aåm, thoaùt nöôùc toát, haïn cheá phun phaân boùn qua laù giuùp caây lan sinh tröôûng vaø phaùt trieån toát laø yeâu caàu raát caàn thieát. Xuaát phaùt töø nhöõng

* Yeáu toá chính B: Goàm caùc coâng thöùc phoái troän sau:

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

8

- B1: 70% phaân truøn (PT)+ 30% xô döøa

- B 5: 70% phaân truøn (PT) + 30% dôùn

(70% PT + 30% XD).

(70% PT + 30% D).

- B2: 70% phaân truøn (PT) + 30% muïn xô

- B6: Ñoái chöùng, chæ coù than.

döøa (70% PT + 30% MXD).

* Yeáu toá phuï A: Goàm caùc chaát keát dính sau:

- B3: 70% phaân truøn (PT) + 30% muïn cöa

(70% PT + 30% MC).

- A1 : Thaïch cao.

- B4: 70% phaân truøn (PT) + 30% reã luïc

- A2 : Cheá phaåm CMC.

bình (70% PT + 30% RLB).

Hình 1. Caùc giaù theå phoái troän

Hình 2. Sô ñoà boá trí thí nghieäm

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

9

,

,

,

,

,

,

%

C

+

2

i

å

8 1 9 7 0 3 0 3 2 6 2 1 0 0 1 0 0 9 1 1 1 1 1 3

g

o

)

ñ

,

,

,

,

,

,

M

g

o

a

r

t

/

n

e

o

i

+

m

t

2

(

a

a

7 8 6 5 0 1 8 8 5 9 7 8 9 9 7 1 2 1 0 1 1 1 0 1 q

C

C

,

,

,

,

,

,

0 5 4 1 0 3 2 7 6 8 6 1 4 4 6 2 6 4 1 1 1 1 1 1

O

2

,

,

,

,

,

,

K

u

â

)

e

å

i

g

t

2 6 9 1 4 0 8 2 5 9 3 6 8 3 5 5 4 9 9 7 5 2 8 1 1 1 9 2 1

ã

5

e

,

,

,

,

,

ù

d

O

/

2

,

t

á

g

P

a

m

h

(

ï

C

+

0 3 7 1 2 0 0 9 9 0 8 7 4 1 2 2 2 9 1 3 1 8 6 3 4 7 3 2 2 6 3 2

4

á

,

,

,

,

,

H

,

N

ä

s

t

5 2 7 9 2 2 0 0 3 4 6 2 6 3 9 8 3 5 6 3 7 7 4 1 1 1 9 1 1

O

)

2

õ

,

,

,

,

,

,

%

K

(

á

o

s

s

t

g

5

1 1 6 8 0 9 6 6 6 5 0 7 7 0 0 0 0 0 0

n

å

O

o

2

t

,

,

,

,

,

,

P

t

á

a

ï

h

s

C

4 5 7 3 4 0 0 8 9 0 2 1 2 1 1 0 3 2 0 0 0 0 0 0

t

,

,

,

,

,

,

N

e h t a i g i a o l o s t o m g n ô ö d h n i d g n ô ö l

ø

l

1 9 4 5 8 7 6 5 5 0 6 5 0 0 0 0 0 0

m a H

C

6 5 6 3 7 4 8 3 5 3 8 8

.

,

,

,

,

,

,

K

H

p

6 6 6 7 6 6

û

O

2

,

,

,

,

,

,

H

9 6 5 4 6 1 9 5 7 5 0 0

1 g n a B

)

%

6 6 6 7 7 7

a

ø

(

h

å

ö

n

e

u

ä

d

ì

e

h

0 3

a

i

t

ô

l

ö

a

ù

ø

c

x

ï

c

ö

a

t

ä

u

i

l

d

a

t

n

ï

ï

n

ù

g

ã

a

u

V

ô

e

ô

n

à

M

R

D

X

M

a

h

p

h

n

n

ø

ø

u

a

)

r

h

t

%

ã

T

b

o

n

â

g

a

(

h

n

P

a

h

0 7

T

T

C

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007

0 0 0 0 0 7 7 7 7 7

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

10

Baûng 2. Chieàu cao caây ñöôïc ño ôû 150 ngaøy sau troàng (cm)

CV (%) = 1,12

- A3 : Cheá phaåm Gelatin.

Toång soá oâ thí nghieäm laø: 6 x 3 x 3 = 54 oâ; moãi oâ goàm hai (02) chaäu (toång soá chaäu thí nghieäm laø 108 chaäu); moãi chaäu troàng 3 caây lan.

dinh döôõng, nhöng khoâng nhieàu. Trong caùc vaät lieäu phoái troän vôùi phaân truøn, reã luïc bình coù N, P2O5, K2O toång soá vaø deã tieâu, Mg2+ cao hôn caùc vaät lieäu khaùc, haøm löôïng Ca2+ trong giaù theå phoái troän vôùi xô döøa cao hôn caùc giaù theå khaùc.

Caùc chæ tieâu theo doõi vaø phöông phaùp laáy maãu

Nhìn chung haøm löôïng dinh döôõng trong caùc giaù theå thí nghieäm phuø hôïp cho caây lan sinh tröôûng phaùt trieån.

Phaân tích thaønh phaàn caùc loaïi giaù theå

AÛnh höôûng cuûa caùc giaù theå ñeán chieàu cao caây

Tröôùc thí nghieäm, caùc loaïi giaù theå ñöôïc phaân tích caùc chæ tieâu: pHH2O, pHKCl, %N; %P2O5; %K2O toång soá; N; P2O5 vaø K2O deå tieâu; Ca2+, Mg2+ theo caùc phöông phaùp phaân tích phoå bieán.

Chæ tieâu sinh tröôûng phaùt trieån

Chieàu cao caây (cm), soá laù, toång soá giaû haønh, soá

choài môùi

Chieàu cao caây lan Dendrobium thay ñoåi khi troàng treân caùc giaù theå khaùc nhau (baûng 2). Dendrobium troàng treân caùc giaù theå ñöôïc phoái troän phaân truøn vôùi caùc vaät lieäu khaùc nhau coù chieàu cao khaùc nhau vaø cao hôn ñoái chöùng troàng treân than coù yù nghóa thoáng keâ. Chieàu cao ñaït cao nhaát ôû caùc giaù theå phoái troän phaân truøn vôùi reã luïc bình, xô döøa vaø dôùn.

Caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc xöû lyù thoáng keâ baèng

Caùc giaù theå ñöôïc keát dính baèng CMC, Gelatin

phaàn meàm MSTATC.

coù chieàu cao caây ñaït cao hôn so vôùi thaïch cao.

KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN

AÛÛnh höôûng cuûa caùc giaù theå ñeán soá laù

Ñaùnh giaù haøm löôïng dinh döôõng cuûa moät soá loaïi giaù theå

Nghieân cöùu aûnh höôûng cuûa caùc giaù theå troàng Dendrobium ñeán soá laù cuõng cho keát quaû töông töï nhö chieàu cao. Soá laù/caây ñaït cao nhaát ôû caùc giaù theå phoái troän phaân truøn vôùi reã luïc bình, xô döøa vaø dôùn ñöôïc ghi nhaän ôû baûng 3.

Caùc giaù theå ñöôïc keát dính baèng Gelatin coù soá

laù/caây ñaït cao hôn so vôùi thaïch cao.

Keát quaû phaân tích haøm löôïng moät soá nguyeân toá dinh döôõng chính trong caùc giaù theå thí nghieäm ñöôïc trình baøy qua baûng 1. Soá lieäu trong baûng 1 cho thaáy pH cuûa caùc giaù theå laø trung tính, dao ñoäng trong khoaûng 6,35 – 7,54, raát thích hôïp cho caây hoa lan phaùt trieån.

AÛnh höôûng cuûa caùc giaù theå ñeán soá giaû haønh

Haøm löôïng N, P2O5, K2O toång soá, deå tieâu, Ca2+, Mg2+ trong caùc giaù theå coù phaân truøn cao hôn nhieàu so vôùi ñoái chöùng than. Nguoàn dinh döôõng trong giaù theå chuû yeáu do phaân truøn quyeát ñònh, caùc vaät lieäu phoái troän khaùc coù laøm thay ñoåi haøm löôïng caùc

Soá giaû haønh treân caây lan Dendrobium thay ñoåi khi troàng treân caùc giaù theå khaùc nhau ñöôïc trình baøy ôû baûng 4. Dendrobium troàng treân caùc giaù theå ñöôïc phoái troän phaân truøn vôùi caùc vaät lieäu khaùc

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

11

Baûng 3. Soá laù ñöôïc ño ôû 150 ngaøy sau troàng (soá laù)

Caùc yeáu toá

Thaïch cao (A1)

Gelatin (A3)

Trung bình yeáu toá B 12,33 gh 11,22 c

Ñoái chöùng (B6)

11,33 hi 18,67a

13,00 fgh 15,00 de

70% PT+30% XD (B1) 70% PT+30% MXD (B2) 14,33 ef 70% PT+30% MC (B3) 70% PT+30% RLB (B4) 17,33ab 70% PT+30% D (B5) Trung bình yeáu toá A

16,67abcd 15,22 b

CMC (A2) 10,00 i 18,67 a 18,33 a 17,67 ab 13,67 efg 15,33 cde 14,44 b 14,78 b 17,78 a 16,89 a

16,33 bcd 18,33 a 17,00 abc 16,17 a

17,67 ab 17,00 abc 15,33 ab

CV (%) = 5,05

Baûng 4. Soá giaû haønh ñöôïc ño ôû 150 ngaøy sau troàng

Caùc yeáu toá

CMC (A2)

Gelatin (A3)

6,67 d 6,67 d

Ñoái chöùng (B6)

Thaïch cao (A1) 5,67 e 8,33 b 8,33 b

9,33 a

70% PT+30% XD(B1) 70% PT+30% MXD (B2) 7,33 bcd 70% PT+30% MC (B3) 7,00 cd 8,00 bc 70% PT+30% RLB (B4) 7,67 bcd 70% PT+30% D (B5) 7,33 c Trung bình yeáu toá A

6,67 d 7,33 bcd 8,00 bc 7,67 bcd 9,33 a 7,78 ab

8,33 ab 8,33 ab 8,33 ab 8,06 a

Trung bình yeáu toá B 6,33 c 8,67 a 7,11 bc 7,78 ab 8,00 ab 8,44 a

CV (%) = 7,14) Baûng 5. Soá choài môùi ñöôïc ño ôû 150 ngaøy sau troàng

Caùc yeáu toá

Thaïch cao (A1)

CMC (A2)

Gelatin (A3)

4,33 e 4,33 e 5,00 de 7,67 a

Ñoái chöùng (B6) 70% PT+30% XD (B1) 70% PT+30% MXD (B2) 5,67 cd 70% PT+30% MC (B3) 5,67 cd 70% PT+30% RLB (B4) 6,67 abc 70% PT+30% D (B5) 6,67 abc 6,11ns Trung bình yeáu toá A

7,00 ab 6,67 abc 6,67 abc 7,00 ab 7,00 ab 6,45ns

6,67 abc 6,33 bc 5,00 de 6,67 abc 7,00 ab 6,12ns

Trung bình yeáu toá B 4,56 c 7,11 a 6,22 ab 5,78 b 6,78 ab 6,89 a

CV (%) = 7,38

nhau coù soá giaû haønh khaùc nhau vaø cao hôn ñoái chöùng troàng treân than coù yù nghóa thoáng keâ. Soá giaû haønh ñaït cao nhaát ôû caùc giaù theå phoái troän phaân truøn vôùi reã luïc bình, xô döøa vaø dôùn.

Soá choài môùi treân caây lan Dendrobium thay ñoåi khi troàng treân caùc giaù theå khaùc nhau. Dendrobium troàng treân caùc giaù theå ñöôïc phoái troän phaân truøn vôùi reã luïc bình, xô döøa vaø dôùn coù soá choài môùi cao hôn ñoái chöùng vaø caùc vaät lieäu khaùc: muïn sô döøa, muïn cöa ñöôïc trình baøy ôû baûng 5.

Caùc giaù theå ñöôïc keát dính baèng Gelatin coù soá giaû haønh caây ñaït cao hôn so vôùi thaïch cao coù yù nghóa vaø khoâng coù yù nghóa ñoái vôùi CMC.

AÛnh höôûng cuûa caùc giaù theå ñeán soá choài môùi

Caùc giaù theå ñöôïc keát dính baèng thaïch cao, CMC vaø gelatin coù soá choài môùi khaùc bieät khoâng coù yù nghóa thoáng keâ.

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

12

KEÁT LUAÄN

Vieät Chöông, Nguyeãn Vieät Thaùi, 2002. Kyõ thuaät troàng vaø kinh doanh phong lan. NXB Tp. Hoà Chí Minh.

Sau 5 thaùng nghieân cöùu theo doõi aûnh höôûng cuûa caùc giaù theå troàng lan Dendrobium, chuùng toâi coù caùc keát luaän sau:

Traàn Vaên Huaân vaø Vaên Tích Löôïm, 2002. Kyõ thuaät nuoâi troàng caây lan. NXB Tp. Hoà Chí Minh.

Traàn Vaên Baûo, 1999. Kyõ thuaät nuoâi troàng hoa lan. NXB Treû, 175 trang.

- Haøm löôïng dinh döôõng trong caùc giaù theå ñöôïc phoái troän töø phaân truøn vôùi caùc vaät lieäu khaùc nhau cao hôn ñoái chöùng than vaø phuø hôïp cho söï sinh tröôûng phaùt trieån cuûa caây lan Dendrobium.

Vuõ Khaéc Chung, 2000. Ñieàu tra gioáng - kyõ thuaät troàng vaø beänh haïi treân caây lan taïi ñòa baøn Tp. Hoà Chí Minh. NXB Tp.Hoà Chí Minh.

- Trong caùc vaät lieäu phoái troän phaân truøn vôùi sô döøa, reå luïc bình vaø dôùn cho caây lan Dendrobium.sinh tröôûng toát nhaát.

- Trong 3 loïai chaát keát dính, Gelatin laø phuø

hôïp nhaát cho sinh tröôûng.

Americon orchid society, 1995. Saâu beänh haïi caây lan. Baûn tieáng vieät do Nguyeãn Minh Tröïc dòch. NXB Noâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh.

Toång laõnh söï quaùn Thaùi Lan. Nhöõng kieán thöùc ban ñaàu veà nuoâi troàng hoa lan Dendrobium.

- Troàng lan Dendrobium coù theå söû duïng moät trong 3 giaù theå sau: 70% phaân truøn + 30% sô döøa; 70% phaân truøn + 30% reã luïc bình vaø 70% phaân truøn + 30% dôùn vaø vôùi chaát keát dính Gelatin.

Charles Gaspar, 1999. Hoäi thaûo ngheà nuoâi truøn ñaát (baûn dòch). Vieän Khoa hoïc kyõ thuaät Mieàn Nam.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

Nguyeãn Coâng Nghieäp, 2000. Troàng hoa lan. NXB Treû, 283 trang.

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM