Ngộ độc chì: mối nguy rình rập
Chì là một kim loại mềm màu xám, ký hiệu hóa học là Pb. Đặc biệt,
chì tạo nhiều hợp chất có màu sắc khác nhau (như muối chì cromat
có màu vàng rất đẹp) nên thường được dùng trong pha sơn, kỹ nghệ
thủy tinh, làm chất màu cho đồ gốm... Do dùng đa dạng như vậy nên
nếu không có biện pháp xử lý an toàn thì chì có thể gây ngộ độc. Từ
lâu trong ngành dược đã xảy ra tai biến ngộ độc chì do bào chế dịch
truyền natri clorid đẳng trương (thường gọi là nước biển dùng truyền
dịch ở bệnh viện) đựng trong chai thủy tinh có pha chì (chì thôi ra làm
hại người bệnh). Trước đây cũng có hiện tượng ngộ độc do trẻ em
ngậm đồ chơi có pha chì. Đặc biệt, ngộ độc chì kinh niên (còn gọi
ngộ độc trường diễn) có thể xảy ra do ăn các thực phẩm đóng hộp
hàn bằng thiếc lẫn chì, uống nước dẫn qua đường ống pha chì, hít
phải bụi chì và các hợp chất của nó trong các nhà máy sản xuất sơn,
làm bình ăcquy...
Người ta ghi nhận lượng dư trên 200mcg chì/ngày trong môi trường
tiếp xúc gây nguy hiểm cho hoạt động sống của con người. Còn nếu
lượng dư khoảng 1mg/ngày có thể gây ngộ độc chì trường diễn và
nguy hiểm nhất chính là ngộ độc chì trường diễn.
Về độc tính, các muối chì đều rất độc và độc tính của nó rất phức
tạp. Khi vào cơ thể, chì tích lũy trong các mô nhiều mỡ như não, gan,
hoặc mô nhiều sừng như da, lông, tóc, móng. Nếu chì hiện diện
trong máu trên 0,3ppm sẽ ngăn cản quá trình oxy hóa glucose tạo ra
năng lượng duy trì sự sống, nhưng nếu hàm lượng chì trong máu
trên 0,8ppm sẽ gây thiếu máu do thiếu hụt hemoglobin (tức huyết sắc
tố tạo màu đỏ hồng cầu có nhiệm vụ cực kỳ quan trọng trong hô
hấp).
Triệu chứng ngộ độc cấp chì: khi uống phải muối chì sẽ xuất hiện
một số dấu hiệu ngộ độc cấp như rát miệng, nôn, đau bụng, đi tiêu
phân đen sau đó táo bón, có thể bị vô niệu do thận bị tổn thương,
tăng urê huyết... Trường hợp ngộ độc chì trường diễn: xuất hiện
vành đen ở lợi miệng rất sớm, người có thể có dấu hiệu thần kinh
như thay đổi tính tình, dễ cáu gắt, nhức đầu, hoang tưởng ảo giác.
Để tránh nhiễm độc chì cần chú ý cải thiện điều kiện làm việc, giảm
thiểu lượng bụi chì và hợp chất của nó xâm nhập cơ thể, kiểm tra
sức khỏe định kỳ cho công nhân tiếp xúc với chì sáu tháng một lần.
Đặc biệt, các cơ quan quản lý chức năng cần thường xuyên kiểm tra
đồ dùng sinh hoạt (như cốc thủy tinh, chén bát nhựa, đồ chơi trẻ
em... in hình màu mè sặc sỡ) đang lưu hành xem có đạt tiêu chuẩn
không được chứa chì quá giới hạn cho phép. Riêng các bậc cha mẹ
cần nâng cao ý thức bảo vệ trẻ bị nhiễm độc chất từ việc lựa chọn đồ
chơi cho trẻ. Tốt nhất không chọn đồ chơi sơn phủ màu sắc sặc sỡ,
lòe loẹt.
Ngoài ra, thuốc đông y cũng có những độc chất như trong thuốc tây
y, vì vậy phải thật cẩn trọng khi sử dụng, không nên nghe lời truyền
miệng về một toa thuốc, vị thuốc nào đó rồi tự tiện sử dụng lâu dài.
Cũng đừng quá tin vào nhãn hiệu “gia truyền” mà giao phó sức khỏe
cho những người chưa rõ chuyên môn.
trong bối cảnh này, bảo vệ trẻ em khỏi bệnh lao phổi phải là hành
động toàn cầu. Với nhân viên y tế được đào tạo tốt hơn và kết hợp
hài hoà các chương trình y tế khác nhau để cung cấp những dịch vụ
y tế tốt nhất cho trẻ em, thế giới có thể cứu được hàng trăm nghìn trẻ
em khỏi bị chết vì lao phổi mỗi năm. Đây là trách nhiệm đòi hỏi sự
hợp tác hiệu quả giữa các chính phủ, các tổ chức xã hội dân sự và
khu vực tư nhân.
