Ngộ độc histamine
Khi bị ngộ độc cá biển, người ta thường nghĩ đến ngộ độc do cá nhiễm phải
hoá chất độc hại hoặc nhiễm vi sinh vật mà không biết rằng còn có cả
nguyên nhân do histamine - một hợp chất được hình thành trong quá trình ôi,
ươn của thịt cá.
Histamine là gì?
Histamine là một amin sinh học có công thức hóa học là C5H9N3, được tạo
thành trong quá trình chuyển hóa axit amin histidine dưới sự xúc tác của
enzyme L - histidine decarboxylase.
Sự chuyển hóa từ histidine thành histamine bởi histidine decarboxylase
Histamine có đặc tính chịu nhiệt, thậm chí khi được nấu chín histamine vẫn
không bị phá hủy. Khi hàm lượng histamine trong thức ăn quá cao hoặc
enzym phân hủy histamine (acetaldehyde dehydrogenase hay histamine - N -
methyltransferase và diamine oxidase) trong cơ thể bị ức chế thì histamine
sẽ gây độc cho cơ thể.
Ngộ độc histamine
Ngộ độc histamine thường xảy ra nhanh từ một đến vài giờ sau khi ăn.
Thường với lượng ăn vào từ 8 mg - 40 mg histamine, người nhạy cảm sẽ bị
chảy nước mắt, nước bọt, buồn nôn…; từ 1.500 mg - 4.000 mg, người ăn có
biểu hiện như nhức đầu, đau bụng, tiêu chảy, mạch nhanh, khó thở, co thắt
khí quản, nổi ban mạch nhanh, hạ huyết áp do giãn mạch...
Nguồn histamine
Thực phẩm tươi hầu như không có hoặc có chứa rất ít histamine. Vì
histamine được tạo thành từ axit amin histidine nên thực phẩm chứa nhiều
đạm được bảo quản càng lâu thì lượng histamine càng tăng. Thịt, cá đặc biệt
là các loại cá biển như cá ngừ, cá nục, cá thu… bị ôi, ươn có hàm lượng
histamine cao.
So với thịt gia súc gia cầm, thịt cá có độ bền cơ học kém hơn, vi sinh vật (vi
khuẩn Enterobacteriaceae; Morganella morganii... ) rất dễ phát triển và sinh
ra enzyme chuyển axit amin histidine thành histamine. Vi khuẩn Morganella
morganii là loài có khả năng tạo ra histamine nhiều nhất. Chính vì vậy, các
vụ ngộ độc histamine thường xảy ra khi ăn cá biển kém tươi.
Thực phẩm làm tăng mức histamine trong cơ thể
Chế độ ăn nhiều axit folic và niacin có thể làm tăng nồng độ histamine trong
máu và tăng giải phóng histamine, hoặc histidine trong cơ thể người.
Ngoài ra, các loại rượu, đặc biệt là rượu vang đỏ và sâm banh, bia; cá đóng
hộp và nước sốt cá; pizza; thịt hun khói và sản phẩm chế biến từ thịt như xúc
xích, dăm bông, một số loại rau: cà chua, cải bó xôi, cà tím, bơ, nấm và rau
quả đóng hay các loại trái cây: dâu tây, chuối, đu đủ, kiwi, dứa, xoài, quýt,
bưởi, mận đỏ, hạt đậu, các loại tương, phô mai, mù tạt… là những loại thực
phẩm có thể làm tăng nồng độ histamine.