Nguyên nhân Viêm gan A

Chia sẻ: Nguyen Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

81
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bệnh rất dễ lây qua thức ăn nước uống, -Bệnh thường không gây ra một triệu chứng nào, và nếu có, không cần chữa tự nhiên cũng hết. -Bệnh có thể chích ngừa được. Thuốc rất an toàn và công hiệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nguyên nhân Viêm gan A

Viêm gan A I.Tổng quan + Bệnh rất dễ lây qua thức ăn nước uống, -Bệnh thường không gây ra một triệu chứng nào, và nếu có, không cần chữa tự nhiên cũng hết. -Bệnh có thể chích ngừa được. Thuốc rất an toàn và công hiệu. -Bệnh không gây ra bệnh viêm gan kinh niên, nên sẽ không đưa đến xơ gan và ung thư gan như các bệnh viêm gan B, C và D. -Người được miễn nhiễm, khi thử máu chất đề kháng HAV-IgG sẽ dương tính. +Theo lịch sử y khoa, bắt đầu từ thế kỷ thứ 5 trước CN người ta đã mô tả những dịch vàng da (jaundice outbreaks) xẩy ra tại nhiều nơi khác nhau trên thế giới, nhất là ở những thành phố lớn đông dân c ư hoặc các trại lính chật chội. -Trong Thế Chiến II một cơn dịch lan tràn nhanh chóng tại Ðức với khoảng 200 ngàn lính M ỹ và hơn 5 triệu dân địa phương bỗng dưng ngã bệnh. -Nhưng tới mãi năm 1973 người ta mới nhận diện được hình thù Virus viêm gan A trong cơ thể của người bệnh.
-Vào đầu năm 1988, bệnh viêm gan A lại một lần nữa đột xuất và lan rộng một cách nhanh chóng tại thành phố Shanghai. Chỉ trong vòng 2 tháng trời, hơn 300,000 dân chúng tại đây đã bị bệnh viêm gan A, gây ra nhiều thiệt hại đáng kể. II.Cách lây bệnh + Vi rus tìm thấy trong mồ hôi, nước bọt, nước tiểu, nhưng nhiều nhất vẫn là ở phân của người có bệnh. -Virus viêm gan A theo thức ăn, nước uống nhiễm khuẩn xâm nhập vào cơ thể của chúng ta. -Phương thức lây bệnh thường là tiếp xúc trực tiếp hay gián tiếp với nước bọt của bệnh nhân viêm gan A trong thời kỳ ủ bệnh. -Trong thiên nhiên, Virus viêm gan A được tìm thấy nhiều nhất ở các nước chậm tiến, kém mở mang, thiếu vệ sinh. + Khi xâm nhập vào cơ thể, chúng sinh sôi nẩy nở một cách nhanh chóng trong các tế bào gan. -Từ đó chúng theo ống dẫn mật xuống đường ruột và theo phân đi ra ngoài. -Nhờ vào một lớp vỏ kiên cố, Virus có thể sống sót trong nhiều năm với nhiệt độ đông lạnh. -Hoặc khi bị phơi khô, Virus vẫn tiếp tục giữ trạng thái nguyên vẹn trong vòng nhiều tuần lễ.
+ Trong ao lầy các loại ốc sò có thể bị nhiễm trùng. Nếu không được nấu kỹ, chúng có thể gây ra bệnh viêm gan A. - Ngay cả tắm ao hoặc hồ bơi công cộng khi không đủ chất Chlorine cũng có thể là một trong những nguyên nhân bị lây bệnh viêm gan A. + Khi đun sôi thức ăn (hơn 85 độ C) trong vòng 1 phút, Virus viêm gan A sẽ bị tiêu hủy dễ dàng. III.Triệu chứng + HAV chỉ gây sưng gan cấp tính (acute inflammation) -Chứ không tạo nên những biến chứng lâu dài, như sơ gan (fibrosis), chai gan (cirrhosis), hoặc ung thư gan (cancer), như Virus viêm gan B, C, và D. + Triệu chứng có thể thay đổi tùy theo lứa tuổi của bệnh nhân khi bị lây bệnh. -Càng trẻ tuổi chừng nào, bệnh càng nhẹ chừng nấy. -Hơn 80% trẻ em dưới 2 tuổi, khi bị lây, thường không có bất cứ một triệu chứng nào. -Ngược lại hơn 80% bệnh nhân lớn hơn 6 tuổi sẽ bị bệnh viêm gan A "hành hạ" với những triệu chứng tiêu biểu từ rất nhẹ đến rất nặng. -Càng lớn tuổi chừng nào, các triệu chứng của bệnh viêm gan A càng nặng chừng nấy. + Có thể p.triển thành một trong 5 trường hợp sau đây
1) Viêm gan thầm lặng (asymptomatic) 2) Viêm gan tiêu biểu (classical hepatitis) 3) Viêm gan với vàng da kinh niên (cholestatic) 4) Viêm gan tái phát nhiều lần (relapsing) 5) Viêm gan ác tính (fulminant hepatitis) 1) Viêm gan thầm lặng (asymptomatic) Ðây là trường hợp của hầu hết các thiếu nhi khi bị lây bệnh viêm gan A. Tuy Virus sinh sôi nẩy nở nhanh chóng trong cơ thể, các bé này vẫn tiếp tục chơi đùa vui vẻ và vì thế, có thể lây bệnh của mình cho những người chung quanh một cách dễ dàng. Ðây cũng là lý do mà hầu hết tất cả chúng ta, nếu sinh trưởng tại quê nhà đã từng bị lây bệnh trong quá khứ mà không hề hay biết. Ðến khi đi thử máu định kỳ mới biết là mình đã có kháng thể chống lại Virus viêm gan A. 2) Viêm gan tiêu biểu (classical hepatitis) Thường từ 15 đến 50 ngày (trung bình khoảng 28 ngày) sau khi bị lây, bệnh nhân đang khỏe mạnh bỗng dưng cảm thấy khó chịu, nóng sốt một cách đột ngột. Bệnh phát triển nhanh chóng trong vòng 24 tiếng kèm theo những triệu chứng như buồn nôn khó chịu, đau bụng, biếng ăn, tiêu chảy, đau nhức khớp xương, xuống ký.
Một số bệnh nhân da và mắt trở nên vàng. Nước tiểu trở nên đậm mầu. Hơn 90% bệnh sẽ kéo dài từ một vài ngày đến một vài tuần lễ, rồi tự nhiên không cần thuốc men gì đặc biệt bệnh cũng từ từ giảm dần trong một vài tuần kế tiếp. Triệu chứng đôi khi rất nhẹ và mơ hồ nên có thể bị nhầm lẫn với những cơn cảm cúm sơ sài. Bệnh thường không hề gây trở ngại gì đáng kể trong công ăn, việc làm hàng ngày của người có bệnh. Khác với viêm gan B và C, bệnh viêm gan A không bao giờ đưa tới viêm gan mãn tính, và sẽ không bao giờ gây ra bệnh chai gan và ung thư gan. Nếu thử máu trong thời gian vàng da (jaundice), năng chất của gan như chất ALT sẽ tăng rất cao trong một thời gian ngắn 3) Viêm gan với vàng da kinh niên (cholestatic) Trong trường hợp này, bệnh nhân cũng bắt đầu bằng những triệu chứng tiêu biểu kể trên. Nhưng da và mắt của họ vẫn tiếp tục bị vàng, mặc dầu năng chất gan dần dần bình thường hóa trở lại. Sự vàng da kinh niên này có thể kéo dài từ một đến 3 tháng. Bệnh nhân thường "trong tươi, ngoài héo", ngược lại của "trong héo, ngoài tươi".
Tuy bề ngoài rất vàng vọt, họ có thể cảm thấy mỗi ngày một khỏe hơn. Tuy trông họ rất bệnh tật, Virus viêm gan A đã không còn tăng trưởng trong cơ thể của họ nữa. Vì thế họ không còn khả năng truyền bệnh cho người khác nữa. Kém may mắn thay, vì thiếu hiểu biết, những bệnh nhân này thường bị cô lập hóa và bị "nhốt" trong nhà, sống một cách biệt lập. 4) Viêm gan tái phát nhiều lần (relapsing) Khoảng 10% bệnh nhân viêm gan A sẽ bị tái phát nhiều lần (relapsing hepatitis). Sau khi tưởng bệnh đã lành, bệnh nhân bỗng dưng bị bệnh trở lại kèm theo những triệu chứng tiêu biểu kể trên kéo dài thêm một vài tuần lễ. Bệnh có thể tái phát một vài lần nữa trước khi hoàn toàn biến mất. Trong một số trường hợp bệnh nhân chỉ cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lực, chóng mệt, dễ kiệt sức, kém ăn, xuống ký trong vòng nhiều ngày tháng. Khi thử máu, chất ALT tăng lên rồi bình thường hóa trở lại theo từng chu kỳ một. Như những trường hợp kể trên, bệnh từ từ hoàn toàn biến mất và không để lại bất cứ một triệu chứng gì lâu dài. 5) Viêm gan ác tính (fulminant hepatitis) Khoảng 0.3% bệnh nhân sẽ rơi vào trạng thái này.
Tuy hiếm hoi, nhưng một khi xẩy ra bệnh nhân có thể thiệt mạng một cách nhanh chóng. Trường hợp này thường đến với bệnh nhân lớn tuổi mang sẵn trên người nhiều bệnh tật kinh niên khác. IV.Chẩn đoán Thử máu vẫn là phương pháp duy nhất để định bệnh viêm gan. Trong thời gian cấp tính, kháng thể HAV-IgM sẽ tăng cao. Nếu dưới kính hiển vi điện tử, người ta có thể nhận diện được hình thù của Virus viêm gan A trong máu và phân. Các Virus này chỉ trong một thời gian ngắn sẽ bị cơ thể tiêu diệt hoàn toàn, và bệnh nhân sẽ được miễn nhiễm suốt đời. Người được miễn nhiễm (immune) bệnh viêm gan A, sẽ có một số kháng thể (gọi là HAV-IgG) di chuyển khắp nơi trong cơ thể. Các kháng thể này sẽ là những "cảm tử quân" bảo vệ chúng ta trước sự xâm nhập của Virus viêm gan A. V.Điều trị-Điều dưỡng 1. Thuốc uống: Trong quá khứ nhiều loại thuốc như methionine, choline, chất cốt từ gan (liver extract), thuốc Cortisol, kích thích tố nữ Estrogen, Amatandine v.v. đã được thử nghiệm trong việc chữa trị bệnh viêm gan A cấp tính.
Gần đây nhất, một số thuốc mới với khả năng tàn phá các Virus loại DNA và RNA trên nhiều phương diện khác nhau cũng được thí nghiệm. Thí dụ điển hình như Ribavirin, Isoprinosine, Levamisole, v.v. Tiếc thay cho tới nay, vẫn chưa có một phương pháp cũng như thuốc men nào khả quan và hữu hiệu có thể rút ngắn thời gian lành bệnh, một khi Virus viêm gan A đã xâm nhập vào cơ thể người bệnh. 2. Gamma globulin Ðây là chất đề kháng lấy từ huyết tương của người khác để truyền thẳng vào máu bệnh nhân. Thuốc chỉ hiệu nghiệm nếu được truyền vào máu trước khi bệnh nhân tiếp xúc với Virus viêm gan A hoặc trong vòng 2 tuần lễ sau khi bị lây bệnh. Vì thế, thuốc này được dùng để ngừa bệnh hơn là chữa bệnh. Tuy nhiên chất đề kháng này tương đối mắc tiền và có thể mang lại nhiều phản ứng phụ trầm trọng. 3. Dược thảo Một số dược thảo được bầy bán trên thị trường với dụng ý chữa trị các bệnh viêm gan cấp tính và kinh niên. Nhưng đa số các thuốc này chưa được kiểm chứng. Hơn nữa, vì một số dược thảo có thể hại đến gan, nên cần thận trọng khi uống bất cứ một thứ thuốc gì trong thời gian viêm gan cấp tính này.
4. Điều dưỡng Một số người cho rằng nên nghỉ ngơi và không nên làm việc quá nặng nhọc. Nên tránh những thức ăn quá nhiều dầu mỡ. Nên tẩm bổ với những thức ăn và nước uống chứa nhiều chất đường (sugar) hoặc chất bột (starch). Nên ăn khoảng 3,000 đến 4,000 calories mỗi ngày, trong thời gian bị bệnh. (Trung bình 1.800 đến 2.200 calories mỗi ngày, tùy theo tuổi tác và nghề nghiệp cũng như phái giới.) Ngược lại, một số bác sĩ tin rằng, bệnh nhân viêm gan cấp tính không bắt buộc phải nằm nghỉ một chỗ. Họ có thể tiếp tục hoạt động như thường lệ. Nhưng tránh những công việc quá nặng nhọc, nhất là đối với bệnh nhân lớn tuổi hoặc kém cường tráng. Nếu không bị buồn nôn, họ có thể tiếp tục ăn uống b ình thường và không cần kiêng cữ thức ăn nhiều dầu mỡ. 5. Nhập viện: Nếu bệnh nhân bị đau bụng, buồn nôn, ói mửa liên tục và không ăn uống được; họ cần nhập viện để chữa trị.
Thuốc men và thức ăn sẽ được truyền qua đường nước biển, giúp cơ thể của họ chóng phục sức hơn. Nếu gan bị tàn phá một cách quá mãnh liệt như trong trường hợp viêm gan ác tính (fulminant hepatitis), bệnh nhân cần được chuyển về những trung tâm y khoa đại học để được ghép gan (liver transplant). Tóm lại, cách thức chữa bệnh viêm gan A cấp tính thay đổi theo từng trường hợp, tùy vào tình trạng sức khỏe của mỗi bệnh nhân và cũng như kinh nghiệm hành nghề của người y sĩ. Vì bệnh viêm gan A dễ lây nhất trong thời gian trước khi phát bệnh, nên bệnh có thể lây lan rất nhanh. Một khi bệnh nhân đã có những triệu chứng như vàng da, bệnh không còn lây nữa. Vì thế, họ không cần phải nằm riêng biệt trong những phòng đóng kín. Như viết ở trên, viêm gan A không gây ra bệnh viêm gan kinh niên và không đưa đến chai gan hoặc ung thư gan. VI.Phương pháp chích ngừa: Có hai phương thức chích ngừa: 1. Chích ngừa chủ động (active vaccination): chích thuốc để huấn luyện cơ thể chúng ta cách thức tự chế tạo ra kháng thể (Immune Globulin, viết tắc là IG). Hiện nay có 2 loại thuốc chích ngừa viêm gan A: thuốc HAVRIX của hãng SmithKline và VAQTA do hãng Merck bào chế.
Tuy cách thức chế tạo không hoàn toàn giống nhau, 2 loại thuốc này đều rất công hiệu. Thuốc được dùng cho bệnh nhân từ 2 tuổi trở lên. Thông thường chỉ cần chích 2 lần, mỗi lần cách nhau từ 6 đến 12 tháng. Khoảng 94% đến 100% bệnh nhân sẽ được miễn nhiễm một tháng sau mũi chích đầu tiên. Nếu được chích thêm mũi thứ 2, kết quả sẽ tốt đẹp hơn và sự miễn nhiễm sẽ kéo dài lâu hơn. Có lẽ ít nhất là 7 đến 8 năm trở lên, nếu không muốn nói là suốt đời. Sau khi được chích ngừa, bệnh nhân không cần phải thử máu để xem có kháng thể hay chưa. 2. Chích ngừa thụ động (passive vaccination): +Hóa giải Virus bằng kháng thể (IG) của người khác. Ðây là phương pháp chích ngừa tạm thời mà thôi. Ðây là cách thức chích ngừa cấp tốc, khi bệnh nhân cần được bảo vệ ngay lập tức hoặc cho trẻ em dưới 2 tuổi. Trong phương pháp này một ít chất đề kháng (Immune Globulin) sẽ đ ược chích thẳng vào mạch máu hoặc bắp thịt. Chất đề kháng được bào chế từ huyết tương (plasma) của nhiều người hiến máu khác nhau.
Nhưng nhờ vào kỹ thuật bào chế tối tân, thuốc trở nên rất tinh khiết và chưa hề lây bệnh truyền nhiễm cho bất cứ một ai. +Thuốc chích ngừa được xem là rất an toàn, nên ngay cả những người mẹ trong lúc thai ngén hoặc khi cho con bú vẫn có thể chích được. Chỉ trong một ít trường hợp kém may, một số bệnh nhân có thể bị một vài phản ứng phụ hoặc biến chứng như đau nhức, nổi ngứa, ngất xỉu, v.v. Ðiều này hiếm khi xẩy ra. +Phương pháp chích ngừa này được ứng dụng cho những trường hợp sau đây: a) Sau khi tiếp xúc với người có bệnh, như trong những trường hợp bệnh viêm gan A bộc phát tại các trường học hay vườn giữ trẻ (Kindergarden). b) Du lịch đến những nước dễ lây bệnh trong vòng một tháng. Cả 2 trường hợp kể trên, nếu bệnh nhân trên 2 tuổi nên chích thêm thuốc Havrix hoặc VAQTA. VII.Phòng ngừa + Nếu chưa được chích ngừa, hoặc nếu chưa có kháng thể chống Virus viêm gan A, nên để ý những điều sau đây: 1) Rửa tay bằng xà-bông trước và sau mỗi lần dùng nhà cầu hoặc thay tã cho con em. 2) Rửa tay cẩn thận trước khi và sau khi ăn cũng như làm bếp.
3) Các bát đĩa của bệnh nhân phải được rửa sạch sẽ. 4) Tránh quan hệ tình dục với người bệnh viêm gan A (trong thời gian ủ bệnh).