
203Tạp chí Y học dự phòng, Tập 32, số 8 Phụ bản - 2022
CHIỀU HƯỚNG NHIỄM HIV VÀ NHU CẦU CẢI THIỆN CHƯƠNG TRÌNH
CAN THIỆP DỰ PHÒNG TRÊN NHÓM NAM NGHIỆN CHÍCH MA TÚY
TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG, GIAI ĐOẠN 2017 - 2021
Bùi Ngọc Chương1, Lê Quang Minh1, Cao Mai Phương1, Khưu Văn Nghĩa2,
Bùi Hoàng Đức3, Trần Thanh Tùng3, Đặng Thị Lơ3*
1Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Đà Nẵng
2Viện Pasteur thành phố Hồ Chí Minh
3Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Bộ Y tế, Hà Nội
TÓM TẮT
Nghiên cứu nhằm xác định tỷ lệ nhiễm HIV và mô tả hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV và khả năng tiếp cận
với các chương trình dự phòng lây nhiễm HIV bằng bộ câu hỏi, lấy mẫu xét nghiệm HIV. Nghiên cứu cắt
ngang với 450 nam nghiện chích ma túy từ 16 tuổi đang sống tại Đà Nẵng năm 2017, 2019 và 2021. Tỷ
lệ nhiễm HIV là 2,7% (2017), 2,0% (2019) và 3,3% (2021) có sự tăng giảm giữa các năm nhưng không có
ý nghĩa thống kê (p-trend = 0,858 > 0,05). Hành vi nguy cơ: Số lần tiêm chích trung bình cao từ 1,5 - 2,5
lần/ngày; tỷ lệ dùng chung bơm kim tiêm (BKT) trong 1 tháng tăng từ 0,7% (2017) lên 5,3% (2021); luôn
sử dụng bao cao su (BCS) khi quan hệ tình dục với phụ nữ bán dâm thấp giảm từ 17,7% (2017), xuống
5,6% (2021). Trong 12 tháng qua, tỷ lệ được tiếp cận với các chương trình can thiệp giảm hại (nhận BKT
miễn phí, nhận BCS miễn phí, được tư vấn sử dụng BCS và tình dục an toàn) giảm rất mạnh do thành phố
tập trung chương trình can thiệp cho nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới. Mặc dù tỷ lệ nhiễm HIV thấp
nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây truyền HIV cao, tiếp cận dịch vụ thấp và giảm rõ rệt. Vì vậy, cần đẩy mạnh
các chương trình can thiệp giảm hại trong nhóm này.
Từ khóa: HIV; nam nghiện chích ma túy; hành vi nguy cơ; Đà Nẵng
Ngày nhận bài: 03/11/2022
Ngày phản biện: 17/11/2022
Ngày đăng bài: 08/12/2022
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Người tiêm chích ma túy (TCMT) có nhiều
nguy cơ bị nhiễm HIV, bệnh lao và viêm gan
siêu vi B và C. Trên toàn cầu có khoảng 11
triệu người TCMT và khoảng 1/8 trong số
đó nhiễm HIV [1]. Năm 2020, theo báo cáo
của UNAIDS, TCMT chiếm khoảng 10% số
ca nhiễm HIV mới trên toàn cầu và ước tính
khoảng 23 - 39% trường hợp nhiễm viên gan
C mới xảy ra ở những người TCMT [1]. CDC
Hoa Kỳ chỉ ra, tại một số khu vực của Hoa Kỳ
việc sử dụng ma túy qua đường tiêm chích đã
tạo ra những thách thức trong công tác phòng,
ngừa và đặt những quần thể mới vào nguy cơ
lây nhiễm HIV. Điều này nhấn mạnh sự cần
thiết phải tăng cường các nỗ lực phòng chống
HIV/AIDS đối với nhóm NCMT, như mở rộng
phạm vi bao phủ và hỗ trợ các chương trình
bơm kim tiêm [2].
Bộ Y tế Việt Nam và Tổ chức Y tế Thế
giới (WHO) ước tính Việt Nam có khoảng 1
triệu người nhiễm viêm gan C và có tỷ lệ đồng
nhiễm HIV và viêm gan C khá cao. Gần đây,
các nghiên cứu cũng chỉ ra, tỷ lệ nhiễm viêm
gan C ở người nhiễm HIV khoảng 34,4% (26
– 44%) [3]. Dùng chung bơm kim tiêm (BKT)
được xác định là yếu tố nguy cơ chính đối với
sự lây lan của HIV và viêm gan C trong nhóm
NCMT, vì vi rút có thể ở trong đồ dùng chung
[4]. Bên cạnh đó, việc xử lý hình sự người
*Tác giả: Đặng Thị Lơ
Địa chỉ: Cục Phòng, chống HIV/AIDS
Điện thoại: 0985 644 328
Email: danglo.ytcc@gmail.com
DOI: https://doi.org/10.51403/0868-2836/2022/901