Những thuốc không nên dùng cho
người cao tuổi
Khoảng trên 20 bệnh thường gặp nhất với người già đã được thống
kê, nhưng phải kể đến 5 bệnh lý đặc trưng nhất, đó là:- Giảm sút trí
tuệ, từ giảm trí nhớ, trầm cảm, lú lẫn, tai biến mạch máu não đến
bệnh Alzheimer...- Mất thăng bằng cơ thể bởi sự trục trặc của
nhiều bộ phận chức năng, giác quan kém, kể cả môi trường sống...-
Rối loạn cơ tròn đặc biệt tiểu tiện không tự chủ do mất sự điều hòa
của bàng quang, do trạng thái tâm thần, nhiễm khuẩn, hoạt động
của cơ bức niệu, do tắc, do stress...- Phản ứng của thuốc: gấp 2-3
lần người trẻ, do kém thanh thải, giảm men chuyển hóa, dùng
nhiều thuốc cùng lúc gây tương tác, do sự nhạy cảm thuốc, nhầm
lẫn thuốc...- Bất động gây rối loạn do sức già yếu về xương khớp,
cơ bắp, nghị lục, các bệnh khác như tim mạch, thần kinh, mất
thăng bằng lo sợ té ngã...Vì 5 bệnh lý trên, có một số thuốc dưới
đây cần chú ý khi sử dụng cho người già:Thuốc an thần kinh: các
phenothiazin, butyrophenon, benzamid, các benzodiazepin. Người
già thường hay mất ngủ và trầm cảm, nếu có dùng chỉ nên dùng
các loại thuốc tác dụng nhanh, chuyển hóa ít biến đổi. Thuốc ngủ:
các loại barbituric, dẫn chất benzodiazepin, các kháng histamin
H1... gây rối loạn chuyển hóa pozphyrin, suy hô hấp, suy gan, gây
thiếu máu, đau khớp, nhuyễn xương, rối loạn tâm thần, mất điều
hòa động tác, lú lẫn té ngã. Các kháng histamin H1 loại làm dịu,
gây ngủ, kháng tiết cholin gây bí đái, lú lẫn, táo bón, phì đại tuyến
tiền liệt...Thuốc kháng histamin H2: như cimetidin, ranitidin... gây
lú lẫn, té ngã gây thương tích, liệt dục khó hồi phục...Thuốc kháng
tiết cholin: các thuốc benzatropin, biperiden, procyclidin,
tropatepin... gây bí đái, táo bón, lú lẫn.Thuốc chống trầm cảm: các
loại imipramin, dẫn chất IMAO... gây chóng mặt, triệu chứng
ngoại tháp, hạ hoặc đang tăng huyết áp, suy nhược, nhức đầu, rất
dễ gây ngã. Bệnh ở tuyến tiền liệt gây bí đái, glôcôm, táo bón.Các
thuốc trị tăng huyết áp: Tất cả các loại thuốc trị tăng huyết áp đều
có nhiều tác dụng phụ như phù, ho, chóng mặt, nhức đầu, nôn
mửa, đau bụng, đau cơ khớp, dị cảm, rối loạn thị giác, bất lực,
bệnh thận, lú lẫn, choáng váng... Đa số người già thường bị tăng
huyết áp, cần chọn thuốc nào đáp ứng và phù hợp với từng cá thể ít
tác dụng phụ nhất.Các thuốc chống viêm, hạ sốt, giảm đau không
steroid (NSAID): kích ứng tiêu hóa có thể gây xuất huyết, ảnh
hưởng chức năng gan, thận, máu, dị ứng da có khi nghiêm trọng,
chóng mặt, choáng váng (dễ gây ngã), nhìn mờ, rối loạn thần kinh,
mất ngủ...Dùng thuốc cho người già phải hết sức chú ý và thận
trọng: chọn thuốc cho phù hợp.Ví dụ: dùng paracetamol thay cho
các NSAID; bảo đảm không để xảy ra các tác dụng phụ do thuốc,
chỉ dùng thuốc khi không dùng không được (không lạm dụng);
dùng thuốc với liều thấp và tăng dần tùy theo sự đáp ứng; thuốc
dùng giản đơn ít phối hợp. Nếu dùng nhiều thuốc một lúc cần có
hướng dẫn thật rõ ràng; khi uống thuốc cần có sự giúp đỡ của
người thân, không nên để tự lấy uống để tránh nhầm lẫn thuốc và
liều lượng, đặc biệt là không nên đưa lọ đầy thuốc cho người già
có biểu hiện lú lẫn/hoặc sống với trẻ nhỏ.Người già, lại càng đặc
biệt với người 80 tuổi trở lên, ngoài 20 bệnh thường gặp như ung
thư, huyết áp cao, loãng xương... với 5 bệnh lý đặc trưng mà giảm
sút trí tuệ, một bệnh đáng sợ nhất và là nỗi ám ảnh không những
với người già mà còn đối với cả người thân.Hơn hết, không nên
dùng các thuốc trên đây cho người già, nếu thật cần thiết, khi dùng
phải cẩn thận, tránh làm tăng tốc độ lão hóa, tăng mức nặng của
bệnh tật ở người già.
