1
ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
-----KHOA ĐÔNG PHƯƠNG HỌC-----
Niên luận
CHIA CẮT ẤN ĐỘ - PAKISTAN 1947
Họ tên sinh viên: Trần Hoàng Loan
Lớp: Ấn Độ K50
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Quốc Anh
2
I. Dẫn nhập:
Cùng nằm trên tiểu lục địa Nam Á, gối đầu lên dãy núi Himalaya và
cùng có sông Ấn chảy qua, hai nước Pakistan và Ấn Độ những năm gần đây
đang nổi lên là hai quốc gia đáng lưu tâm tại Châu Á. Ấn Độ là một trong hai
cường quốc của Châu Á, còn đặc biệt với Pakistan là một quốc gia mới hình
thành được 60 năm nhưng dân số đông thứ 6 thế giới1 và là một trong chín
nước sở hữu vũ khí hạt nhân và bom nguyên tử… Vậy mà hai nước láng giềng
này hàng năm vẫn có sự tranh chấp đất đai tại đường biên giới và các khu tự
trị, xung đột sắc tộc và tôn giáo diễn ra gay gắt, chạy đua vũ trang liên tục…
khiến nhiều người phải thắc mắc: Tại sao và từ bao giờ mối quan hệ giữa hai
nước lại mâu thuẫn như vậy? Trả lời cho câu hỏi này chính là đi tìm ngọn
nguồn dẫn đến sự chia cắt Ấn Độ thành hai quốc gia Ấn Độ và Pakistan vào
giao thời ngày 14 và 15 tháng 8 năm 1947.
Nguyên nhân của sự chia cắt bi thảm này hiện vẫn đang gây tranh cãi
lớn trong lĩnh vực nghiên cứu lịch sử trên thế giới, với các tên tuổi lớn như
David Gilmartin, Mushirul Hasan, R.J.Moore, Ayesha Jalal, Anita Inder
Singh, Paul Brass... Trong đó có hai trường phái nghiên cứu chính. Thứ nhất
là theo lịch sử chính thức của đất nước Pakistan, họ tán thành nguyên nhân về
lý thuyết “hai quốc gia”2, người Hồi giáo tại Ấn Độ luôn là một cộng đồng
khác biệt và tách rời, chống lại sự đồng hóa trong môi trường Ấn Độ. Thứ hai
là quan niệm của những nhà sử học theo khuynh hướng chủ nghĩa dân tộc Ấn
Độ, đây cũng là lý thuyết cổ điển. Họ đổ lỗi cho chủ nghĩa đế quốc đã xé rời
hai cộng đồng có chung một lịch sử và truyền thống với chính sách “chia và
trị” của thực dân Anh. Vậy Ấn Độ bị chia cắt như thế nào vẫn thực sự là một
vấn đề gây tranh cãi đáng lưu tâm.
1 Atlat địa lý thế giới (NXB GD-ĐT, 2003).
2 Nguyên nghĩa tiếng anh là: The “two nation” theory.
Sugata Bose and Ayesha Jalal, Chapter 16: The partition of India and the creation of Pakistan. Modern South
Asia (Oxford, 2001), p167.
3
Gần đây, nhiều tranh luận và bằng chứng lịch sử cho rằng những người
đạo Hồi tại Ấn Độ trên thực tế là sản phẩm trong chính sách chia để trị của
thực dân Anh3. Kết hợp với bối cảnh chính trị xã hội rối ren trong thập niên
trước khi Ấn Độ thuộc địa bị chia cắt, nên họ dễ bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi lý
thuyết hai quốc gia của Mohammad Ali Jinnah, lãnh đạo của Liên đoàn Hồi
giáo toàn Ấn Độ, tạo nên phong trào Pakistan4 và hình thành nhà nước.
Hiện nay, lịch sử bị chính trị hóa cao nên việc nghiên cứu lịch sử cần
nhất là yếu tố khách quan5. Mà xét cho cùng thì nghiên cứu lịch sử lại là để
phục vụ cho những mục đích trong thực tại và tương lai. Mặt khác, trong thời
đại toàn cầu hóa, các học giả còn đưa ra quan điểm về việc phân chia các quốc
gia trong tương lai sẽ dựa theo phương diện tôn giáo, khác với thời cổ đại là
dựa trên tiêu chí huyết thống, và hiện nay là tiêu chí lãnh thổ. Nên mâu thuẫn
về tôn giáo hiện đang là vấn đề cấp bách nhất cần xoa dịu. Vì thế mà việc lý
giải nguyên nhân dẫn đến chia cắt chính là đi giải đáp để tìm cách giải quyết
cho xung đột giữa hai tôn giáo lớn là Hindu giáo và Hồi giáo; cũng như những
tranh chấp tại các khu tự trị, đường biên giới tại Ấn Độ và Pakistan. Câu trả
lời cuối cùng là không hề có mâu thuẫn thù hằn về bản chất của hai tôn giáo
này, nhưng do kết hợp với bối cảnh xã hội Ấn Độ đầu thế kỷ 20 và tính chính
trị hóa cao các sự kiện đã gây những xung đột dai dẳng cho đến bây giờ. Hoặc
sẽ có một cách lý giải khác khi ta tiếp cận vấn đề dưới một quan điểm và góc
độ hoàn toàn khác.
II. Khái quát chung:
Có thể nói rằng Ấn Độ là một trong những chiếc nôi lâu đời của nền
văn minh nhân loại với nền văn minh đô thị đầu tiên cách đây hơn 4500 năm
3 Sugata Bose and Ayesha Jalal, Chapter 16: The partition of India and the creation of Pakistan. Modern
South Asia (Oxford, 2001)
4 Sugata Bose and Ayesha Jalal, Modern South Asia (Oxford, 2001), p105.
5 Alun Munslow, Objectivity and the writing of history, History of European Ideas 28 (2002) 43-50
4
trên lưu vực sông Ấn, Hằng. Trải qua nhiều giai đoạn phát triển rực rỡ, Ấn Độ
đã khẳng định vị trí của mình. Đặc biệt dưới triều đại Mughal (1550-1750),
Ấn Độ được đánh giá là một trong những đế chế hùng mạnh nhất thế giới.
Vào năm 1611, một nhóm thương gia trẻ người Anh đến Ấn Độ để
buôn bán. Dần dà, họ thành lập Công Ty Đông Ấn Anh, cùng thời kỳ phát
triển với công ty Đông Ấn Pháp, Hà Lan… Nhưng do thắng thế trong quá
trình cạnh tranh, Công ty Đông Ấn Anh đã chiếm lĩnh được thị trường buôn
bán, thương nghiệp tại một số bang và tiểu quốc.6 Công ty Đông Ấn Anh càng
phát triển mạnh lên thì càng gây nên nhiều mâu thuẫn với người dân bản địa,
do đó đã dẫn đến cuộc nổi dậy năm 1857 của nông dân, binh lính, chủ đất và
các thành phần khác ở Ấn Độ. Vì thế mà ngay sau đấy, Hoàng gia Anh đã gạt
Công ty Đông Ấn Anh sang một bên để tiến hành việc bóc lột Ấn Độ như một
thuộc địa nghiễm nhiên của mình, đánh dấu cho sự cai trị chính thức của Thực
dân Anh trên đất Ấn Độ.
Trong những năm sau đó, Anh bành trướng phạm vi cai trị của mình để
biến hầu hết tiểu lục địa trở thành Nhà nước thuộc địa Ấn Độ. Nhưng sự chia
cắt Ấn Độ không phải là ý niệm hình thành từ lúc đó, mà chỉ nhen nhóm trong
khoảng bốn thập niên trước khi nó diễn ra, mà cao điểm là thập niên cuối
cùng. Việc chia cắt thực sự là một tấn bi kịch của cả Ấn Độ. Kết cục của nó
ảnh hưởng sâu sắc đến tận bây giờ. Chính sự kiện chia cắt quốc gia này đã đặt
nền móng cho những hằn thù, xung đột hiện nay giữa hai quốc gia Ấn Độ và
Pakistan, giữa người theo Hindu giáo và người Hồi giáo… Khi mà vết sẹo về
hình ảnh của hàng triệu người phải di cư sang một đất nước mới trong một
tương lai mù mịt cùng với những chết chóc, cưỡng đoạt và thương tổn không
bao giờ lành lại được. Như Saadat Hasan Manto, một nhà văn thời đó đã thể
6 Lúc bấy giờ có gần 600 tiểu quốc trên lục địa Nam Á. Vì cái chết của Vua Aurangzeb năm 1707 được xem
như là kỷ nguyên chia cắt Đại Mughal thành các Mughal nhỏ hơn. Nguyên văn tiếng Anh là: “The death of
Aurangzeb in 1707 is generally seen to separate the era of the great Mughals form that of the lesser
Mughals.”_Sugata Bose and Ayesha Jalal, Modern South Asia (Oxford, 2001), p48.
5
hiện trong tác phẩm của ông: Bạo loạn đi kèm với chia cắt như một tập hợp
điên rồ.7
Quá trình dẫn đến chia cắt là hàng loạt những sự kiện mang tính chính
trị cao. Vấn đề chia cắt quốc gia không đơn giản là sự mâu thuẫn của hai tôn
giáo, Hindu giáo và Hồi giáo, do những khác biệt nên không thể chung sống,
vì hai cộng đồng người này vẫn chung sống hoà bình trong một giai đoạn lịch
sử dài. Hay không hoàn toàn do một phía Thực dân Anh thực hiện mưu đồ
chia rẽ. Vì vào cuối những năm 30 trở đi, sự tác động và ảnh hưởng của Anh
tại Ấn Độ đã không còn mạnh mẽ. Mà việc chia cắt còn diễn ra dưới tác động
của các nhân vật, sự kiện lịch sử và các hội nghị, các cuộc đàm phán, thương
lượng giữa ba bên: Thực dân Anh, Đảng Quốc Đại Ấn Độ và Liên đoàn Hồi
giáo, với các nhân vật mang tầm ảnh hưởng như M.Gandhi, J.Nehru,
M.A.Jinnah v.v… đặc biệt trong thập niên cuối trước khi chia cắt (1937-
1947).
Trong giai đoạn này, hiềm khích do Liên Đoàn Hồi Giáo với Đảng
Quốc Đại bắt đầu hình thành vì thất bại tại chính quyền trung ương Ấn Độ sau
cuộc bầu cử năm 1937. Viện cớ Đảng Quốc Đại không tham khảo ý kiến của
mình trong việc chấp nhận cho Thực dân Anh đưa quân lính Ấn Độ đến chiến
đấu tại Đức năm 1939, Liên Đoàn Hồi Giáo đã tuyên bố tách ra khỏi Ấn Độ
thuộc Anh. Thông qua bản nghị định Lahore tháng 3 năm 1940 và những
tuyên ngôn sau đó, M.A.Jinnah, chủ tịch Liên Đoàn Hồi giáo, đã chính thức
lên tiếng đòi quyền lợi cho người Hồi giáo tại Ấn Độ, đưa ra lý thuyết hai
quốc gia, muốn chia tách đất nước ra thành hai quốc gia trong một liên bang,
trên cơ sở cộng đồng tôn giáo dù chưa nhắc đến Pakistan và lãnh thổ riêng.
Bằng một loạt chiêu bài chính trị của mình, Jinnah đã lợi dụng các mâu thuẫn
địa phương và đẩy xung đột tôn giáo lên cao trào, phát động phong trào
7 Stephen Alter, Madnessand Partition: The short stories of Saadat Hasan Manto, Alif: Journal of
Comparative Poetics, No. 14, Madness and Civilization/al-Junun waal-Hadarah (1994), 91-100.
