TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
101
NỘI SOI HAI CỔNG SỬ DỤNG ỐNG SOI 30o HÀN XƯƠNG LIÊN THÂN ĐỐT
ĐIỀU TRỊ TRƯỢT ĐỐT SỐNG THẮT LƯNG:
KỸ THUẬT VÀ KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU
Trần Vũ Hoàng Dương1, Huỳnh Văn Vũ1, Lê Tấn Linh1,
Chu Văn Lâm1, Phạm Anh Tuấn2,4, Phan Quang Sơn3
TÓM TẮT17
Mục tiêu: Hàn xương liên thân đốt là kỹ
thuật được sử dụng phổ biến điều trị trượt đốt
sống thắt lưng. Ngày nay, bên cạnh mổ hở truyền
thống, các phương pháp xâm lấn tối thiểu cho
thấy nhiều ưu điểm, từng bước áp dụng rộng rãi.
Chúng tôi báo cáo kết quả nội soi 2 cổng hàn
xương liên thân đốt trong TĐS, phân tích ưu-
nhược điểm khi sử dụng ống soi 30o.
Phương pháp nghiên cứu: Mô tả loạt ca.
Kết quả: 62 bệnh nhân, tuổi: 58,4±11,8 tuổi.
Lâm sàng: VAS đau lưng từ 7,8±0,8 xuống 3,1±
1,2, VAS đau chân từ 8,1±0,8 xuống 2,1±0,9,
ODI từ 56,4±5,4 xuống 26,8±3,1. TĐS độ I: 54
BN (87,1%), độ II: 8 BN (12,9%). Tầng L4-L5:
34 BN (54,8%), L5-S1: 25 BN (40,4%) và L3-
L4: 3 BN (4,8%). Thời gian PT 210,8±36,4 phút,
mất máu 190,5±81,3ml. Tình trạng hàn xương 3
tháng sau mổ: độ I: 18 BN (29,1%), độ II: 44 BN
1Khoa Ngoại thần kinh (Sọ não-Cột sống 2),
Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á Tp. Hồ Chí Minh
2Khoa Ngoại thần kinh, Bệnh viện Nguyễn Tri
Phương
3Khoa Ngoại thần kinh, Bệnh viện Chợ Rẫy
4Bộ môn Ngoại thần kinh, Khoa Y, Đại học Y
Dược Tp. Hồ Chí Minh
Chịu trách nhiệm chính: Trần Vũ Hoàng Dương
ĐT: 0987232045
Email: tranvuhoangduong@gmail.com
Ngày nhận bài: 22.8.2024
Ngày phản biện khoa học: 28.9.2024
Ngày duyệt bài: 20.10.2024
(70.9%). Không ghi nhận biến chứng tổn thương
rễ thần kinh, di lệch vít hoặc nhiễm trùng. Có 2
trường hợp rách màng cứng (3,2%).
Kết luận: Nội soi 2 cổng hàn xương liên
thân đốt là phẫu thuật an toàn, hiệu quả điều trị
TĐS thắt lưng. Ống soi 30o giúp mở rộng quan
sát phẫu trường. Tuy nhiên đây là kỹ thuật khó,
đường cong học tập lâu dài. Cần thêm nghiên
cứu với cỡ mẫu lớn và so sánh với các phương
pháp khác.
Từ khóa: Nội soi 2 cổng hàn xương liên đốt
cột sống thắt lưng; vít chân cung qua da; trượt
đốt sống thắt lưng; phẫu thuật xâm lấn tối thiểu
SUMMARY
THE BIPORTAL ENDOSCOPIC
LUMBAR INTERBODY FUSION USING
A 30-DEGREE SCOPE FOR LUMBAR
SPONDYLOLISTHESIS: TECHNICAL
REPORT AND PRELIMINARY
RESULTS
Background: Lumbar interbody fusion is a
procedure widely used in the treatment of lumbar
spondylolisthesis. Nowadays, alongside
traditional open surgery, minimally invasive
surgeries offer many advantages and are
increasingly being applied. We report the
preliminary results of implementing biportal
endoscopic lumbar interbody fusion (BE-LIF);
present the benefits and drawbacks of using a 30-
degree scope to perform this procedure.
Methods: Case series.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI PHẪU THUẬT THẦN KINH VIỆT NAM
102
Results: 62 patients with an average age was
58.4±11.8 years old. At the final follow-up, the
clinical improvement through the mean VAS for
low back pain was improved from 7.8±0.8 to
3.1±1.2 and VAS for leg pain was improved
from 8.1±0.8 to 2.1±0.9. The mean ODI score
improved from 56.4±5.4 to 26.8±3.1. This study
was conducted on cases of low-grade LS: grade I
in 54 patients (87.1%) and grade II in 8 (12.9%),
affecting the following levels: L4-L5 in 34
patients (54.8%), L5-S1 in 25 (40.4%), and L3-
L4 in 3 (4.8%). The average operation time was
210.8±36.4 minutes, with a blood loss of
190.5±81.3 ml. At the 3-months post-op, the
fusion grade I in 18 patients (29.1%) and grade II
in 44 patients (70.9%). No serious complications,
including nerve root injury, screw problems, or
infection were observed. Two patients with
durotomies (3.2%).
Conclusions: BE-LIF is a safe and effective
surgery for treating lumbar spondylolisthesis.
Using a 30-degree scope enhances the view of
the operative-field. However, this is a complex
technique that requires steep learning curve.
Further studies with larger sample sizes and
compare it with other methods.
Keywords: Biportal Endoscopic Lumbar
Interbody Fusion (BE-LIF); Percutaneous
Pedicle Screw Fixation (PPSF); Lumbar
Spondylolisthesis (LS); Minimally Invasive
Spine Surgery (MIS)
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hàn xương liên thân đốt và cố định cột
sống bằng vít chân cung là một trong số
những kỹ thuật an toàn, hiệu quả, được thực
hiện phổ biến ở các đơn vị Ngoại thần kinh
để điều trị trượt đốt sống (TĐS) thắt
lưng[10]. Hiện nay, phẫu thuật (PT) xâm lấn
tối thiểu ngày càng phát triển rộng rãi, từng
bước mở rộng chỉ định với sự hỗ trợ của
trang thiết bị, máy móc[3, 9, 10]. Trong đó,
nội soi cột sống 2 cổng cho thấy nhiều ưu
điểm, dựa trên nguyên lý kênh dụng cụ tách
biệt hoàn toàn với kênh nhìn, giúp mang lại
phẫu trường với độ phóng đại lớn, linh hoạt
và không gian thao tác thuận lợi[3, 4, 7-9].
Một vài tác giả trong nước đã báo cáo kết
quả bước đầu khi áp dụng phương pháp này
để thực hiện hàn xương liên thân đốt điều trị
TĐS thắt lưng. Tuy nhiên, cỡ mẫu nhỏ và
chưa mô tả chi tiết những thuận lợi-khó khăn
về kỹ thuật mổ là hạn chế của các nghiên cứu
trước đó. Chúng tôi trình bày các bước PT;
phân tích ưu-nhược điểm, những lưu ý khi sử
dụng ống soi 30o thay cho ống soi 0o thường
quy khi thực hiện nội soi 2 cổng hàn xương
liên thân đốt; đồng thời tổng hợp kết quả về
lâm sàng và hình ảnh học sau thời gian 1
năm triển khai tại cơ sở.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Tiêu chuẩn chọn vào: BN được đưa vào
nghiên cứu khi thỏa các tiêu chí: (1) Chẩn
đoán TĐS thắt lưng độ I hoặc II, 1 tầng, dựa
trên kết quả cộng hưởng từ và Xquang quy
ước theo phân độ Meyerding; (2) Hàn xương
liên thân đốt bằng nội soi 2 cổng sử dụng
ống soi 30o, kèm vít chân cung qua da.
Tiêu chuẩn loại trừ: BN không được đưa
vào mẫu nghiên cứu khi kèm: (1) Bệnh lý cột
sống ảnh hưởng đến kết quả PT: nhiễm
trùng, u, lao, chấn thương, viêm cột sống
dính khớp; (2) Tiền sử PT cột sống thắt lưng.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu mô tả loạt ca. (1) Đặc điểm
chung: tuổi, giới tính, bệnh lý nền, loãng
xương; (2) Lâm sàng trước mổ: thời gian
khởi bệnh, triệu chứng, điểm đau lưng/chân
theo thang số VAS, điểm ODI; (3) Phẫu
thuật: vị trí, độ trượt, tổng thời gian PT, mất
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
103
máu; (4) Hiệu quả: thời gian nằm viện sau
mổ, điểm VAS, điểm ODI, biến chứng chu
phẫu, tình trạng hàn xương sau 3 tháng trên
Xquang theo tiêu chí Bridwell.
Xử lý thống kê
Sử dụng phần mềm SPSS 26.0 lưu trữ và
phân tích số liệu.
Kỹ thuật mổ
- BN được gây mê nội khí quản. Nằm sấp
trên bàn xuyên tia.
- Xác định vị trí rạch da cho kênh dụng
cụ và kênh nhìn dựa trên C-arm trước-sau.
Hình 1. Xác định vị trí rạch da cho kênh dụng cụ và kênh nhìn
(A, B): Bên phải; (C, D): Bên trái
Giải ép cùng bên, chuẩn bị diện ghép
và đặt cage:
- Cắt toàn bộ khối khớp xuống (IAP)
cùng bên.
- Mài phần đỉnh của khối khớp lên (SAP)
cho đến khi thấy được bờ trên chân cung, tạo
thuận lợi khi tiếp cận tam giác Kambin.
- Mở dây chằng vàng (DCV) vừa đủ tại
tam giác Kambin. Lấy nhân đệm và chuẩn bị
diện ghép. Dùng curette làm sạch end-plate,
không gây tổn thương phần xương của thân
đốt sống. DCV luôn được giữ lại như là một
thành phần bảo vệ các cấu trúc thần kinh,
hạn chế dùng vén rễ trong quá trình thao tác.
- Đặt vật liệu hàn xương, cage.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI PHẪU THUẬT THẦN KINH VIỆT NAM
104
Hình 2. Giải ép và cắt toàn bộ khối khớp cùng bên
(A, B): Điểm bắt đầu; (C, D): Dùng mài
cao tốc mở bản sống; (E, F): Sử dụng đục,
đốt RF để tách rời toàn bộ khối khớp; (G, H):
Lấy khối khớp để làm vật liệu hàn xương.
Giải ép đối bên:
- Sau khi đặt cage, tiếp tục giải ép và
kiểm tra các rễ thần kinh cùng bên.
- Dùng kỹ thuật “over-the-top” giải ép
đối bên.
- Trường hợp độ trượt nặng và khoảng
liên thân đốt hẹp, thực hiện mở toàn bộ bản
sống, cắt khối khớp đối bên, trước khi thực
hiện chuẩn bị diện ghép và đặt cage.
Hình 3. Chuẩn bị diện ghép và thực hiện đặt cage
(A): Tiếp cận tam giác Kambin; (B, C): Lấy nhân đệm và end-plate; (D, E): Đặt cage dưới
C-arm; (F): Vít qua da sau.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
105
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu ghi nhận số liệu 62 BN.
Bảng 1: Đặc điểm chung của dân số nghiên cứu
Đặc điểm
Giá trị
Tuổi (năm)
Trung bình ± SD
58,4 ± 11,8
Khoảng
45 – 78
Giới tính (n, %)
Nam
26 (41,9%)
Nữ
36 (58,1%)
Loãng xương (n, %)
38 (61,3%)
Bệnh nền* (n, %)
45 (72,6%)
Thời gian khởi bệnh (tháng)
Trung bình ± SD
21,5 ± 15,4
Khoảng
12 – 54
*Bệnh lý nền ảnh hưởng đến nguy cơ chu phẫu theo chỉ số mFI-5 (modified 5-item frailty
index): Đái tháo đường, Tăng huyết áp, Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính/Viêm phổi gần đây,
Suy tim, Tiền sử đột quỵ não.
Triệu chứng lâm sàng và hình ảnh học trước mổ
Bảng 2: Biểu hiện lâm sàng, phân bố vị trí tầng và mức độ TĐS
Đặc điểm
Giá trị (n, %)
Triệu chứng lâm sàng (%)
Đau lưng
62 (100%)
Đau cách hồi thần kinh
62 (100%)
Tê/đau theo rễ thần kinh
62 (100%)
Yếu chân
18 (29,0%)
Teo cơ
9 (14,5%)
Rối loạn cơ vòng
0
Phân bố vị trí tầng TĐS (n, %)
L3-L4
3 (4,8%)
L4-L5
34 (54,8%)
L5-S1
25 (40,4%)
Độ trượt (n, %)
Độ I
54 (87,1%)
Độ II
8 (12,9%)