Nước bọt và tác dụng trị liệu
Nước bọt (NB) còn có các tên khác như nước dãi, nước
miếng. Nó là sản phẩm bài tiết của các tuyến nước bọt,
ngoài chức năng khởi phát cho sự tiêu hóa, nó còn nhiều
chức năng quan trọng khác. Tuy nhiên không chỉ có thế,
NB còn có tác dụng trị liệu trong y học phương Đông. Và
ngày nay y học hiện đại cũng
nghiên cứu NB vào điều trị.
Một chất dịch đặc biệt
NB là dịch lỏng, trong suốt,
không màu, quánh, pH 6,5; có
nhiều chức năng quan trọng như:
tiêu hóa (có enzym thủy phân
tinh bột), bôi trơn (giúp cho các Lấy mẫu nước bọt để xét
hoạt động nhai, nuốt và nói), làm nghiệm.
sạch (loại bỏ những mảnh vụn
thức ăn ở miệng và răng), tái khoáng hóa (giúp lành sâu
răng ở giai đoạn sớm), bảo vệ (như một yếu tố kháng khuẩn
chống lại vi sinh vật và trung hòa acid do mảng bám vi
khuẩn sinh ra).
Khoa học hiện đại đã chứng minh trong NB có hơn chục
loại enzym, nhiều vitamin và các nguyên tố vi lượng, các
acid hữu cơ và hormon cần thiết cho cơ thể. Ví dụ, ngoài
men amylase tiêu hóa, còn có lysozyme kháng khuẩn,
immunoglobulin tăng cường miễn dịch, muccus protein bảo
vệ niêm mạc dạ dày...
Nước bọt với y học phương Đông
Các thầy thuốc đời xưa rất trọng nước bọt, coi nó như một
vị thuốc, có tác dụng cầm máu kỳ diệu, mau làm lành vết
thương. Trong các sách thuốc cổ, NB còn được gọi bằng
nhiều mỹ từ như: thần thủy, ngọc tuyền, quỳnh dịch, hay
kim tân ngọc dịch... Theo y học phương Đông, thì NB
thuộc loại tân dịch mà tân dịch có sự kết hợp tinh tuý nhất
giữa nước và ngũ cốc. Tân dịch là chất bổ dưỡng đối với cơ
thể, làm cho da mềm mại, tăng tính đàn hồi, bôi trơn các
khớp xương, bổ dưỡng não và tủy sống, thông khiếu, làm
cho sáng mắt...
Lý Thời Trân, danh y Trung Quốc thế kỷ 16, có ghi rõ
trong bộ sách Bản thảo cương mục như sau: "NB vị mặn,
tính bình, không độc. Dùng chữa mụn nhọt sưng đau, ghẻ
lở, phỏng da, còn có tác dụng làm sáng mắt, phá tan màng
mộng, giải độc, trừ tà độc và ngộ độc vì thủy ngân". Trong
sách còn ghi thêm: "Muốn có NB tốt thì sáng sớm thức dậy
chưa ăn uống gì, chưa nói gì, dùng NB mới tiết ra bôi ngay
lên mụn nhọt". Còn Trương Cảnh Nhạc (danh y đời nhà
Minh, Trung Quốc) thì viết: "Nuốt NB có thể sống lâu, trừ
được nhiều bệnh, bồi bổ ngũ tạng và làm khỏe cơ, đẹp da".
Và y học hiện đại
Nghiên cứu về NB, TS. Stanley Cohen (nhà khoa học Mỹ
đã từng được giải Nobel về y sinh lý) đã phát hiện trong
NB có chứa một yếu tố sinh trưởng biểu bì, có tác dụng tái
tạo và nhân lên số lượng tế bào da. Ngoài ra trong NB còn
có chứa một lượng nhỏ các chất có hoạt tính sinh học khác
như yếu tố sinh trưởng thần kinh, có tác dụng kích thích sự
phân hóa và tái tạo tế bào thần kinh cảm giác và thần kinh
giao cảm.
Một nghiên cứu khác cũng ở Mỹ, người ta quan sát thấy khi
bị thương các con vật thường hay liếm vết thương của
mình. Qua hiện tượng này, các nhà khoa học nghĩ rằng,
theo bản năng, động vật đã biết sử dụng NB để giúp mau
lành vết thương, đồng thời chống lại sự xâm nhập của vi
khuẩn. Để kiểm chứng, các nhà sinh học Mỹ đã nghiên cứu
xác định được trong NB có chứa một loại protein thiên
nhiên Secretory Leucocyte Protease Inhibitor tác động như
một chất chống viêm, đồng thời còn có tác dụng đối kháng
với sự thoái hóa biến chất của nhiều protein trong cơ thể,
đặc biệt ở giữa lớp biểu bì. Mặt khác, loại protein này còn
chống lại các tác nhân gây viêm nhiễm từ nhiều chủng loại
vi sinh vật kể cả nấm gây bệnh. Vấn đề này đang được tích
cực nghiên cứu trên chuột phòng thí nghiệm, và người ta
cho rằng nó sẽ là chìa khóa mở ra những viễn cảnh tốt đẹp
trong việc điều trị các bệnh ngoài da, cũng như trong phẫu
thuật.
Còn các nhà khoa học Pháp, thuộc Viện Pasteur lại nghiên
cứu phát hiện trong NB của người có một chất chống đau
tự nhiên. Khi thử trên súc vật, các nhà khoa học thấy chất
này có tác dụng giảm đau mạnh hơn nhiều lần morphin, và
họ đặt tên cho chất đó là opiorphin là dạng phân tử sinh ra
tự nhiên và có thể chuyển hóa nhanh chóng. Qua những thử
nghiệm trên chuột cho thấy: khi tiêm 1mg opiorphin trên
1kg trọng lượng chuột có công dụng giảm đau ngang với
tiêm từ 3-6mg morphin. Các nhà nghiên cứu vấn đề này
cho biết, họ đang liên hệ với một hãng dược phẩm và hy
vọng sẽ có sự hợp tác nghiên cứu sâu hơn để sớm có loại
thuốc giảm đau opiorphin trong thời gian tới.
