TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
311
PHÂN LOẠI U BIỂU MÔ LÀNH VÀ TỔN THƯƠNG TIỀN UNG
CỦA TÚI MẬT THEO TỔ CHỨC Y TẾ THẾ GIỚI 2019
Trương Hoàng Yến Vy1, Hoàng Thị Hoàng Uyên1, Nguyễn Vũ Thiện2
TÓM TẮT39
Đặt vấn đề: Tổn thương tn sinh ống nhú
trong túi mật chiếm 0,4% đến 1,5% các trường hợp
cắt túi mật. Phn loại u hệ tiêu ha của Tổ chc Y
tế Thế gii năm 2019 đ c thay đổi trong nhm u
biểu mô lành và tổn thương tiền ung thư của túi
mật, bao gồm: u tuyến môn v, tn sinh trong
biểu mô đường mật (BilIN) và tân sinh nhú trong
túi mật (ICPN) do khả năng tiến triển thành ung
thư khác nhau. Tổn thương loạn sản túi mật c
thể tiến triển thành UTTM và tăng nguy cơ phát
triển ung thư tại các phần khác của đường mật.
Hiện tại chưa c nhiều nghiên cu áp dụng bảng
phn loại Tổ chc Y tế Thế gii 2019 cho các tổn
thương trong nhm này của túi mật Việt Nam.
Mục tiêu: Khảo sát đc điểm mô bệnh học u
biểu mô lành và tổn thương tiền ung túi mật theo
Tổ chc Y tế Thế gii 2019. Đối tượng và
phương pháp nghiên cứu: Nghiên cu báo cáo
loạt ca bệnh trên 56 trường hợp u biểu mô lành
và tổn thương tiền ung của túi mật được chẩn
đoán tại bệnh viện Đại học Y Dược thành phố Hồ
Ch Minh từ tháng 01/2018 đến tháng 12/2022.
Kết quả: Trong 95 trường hợp trường hợp u biểu
1Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Nguyễn Trãi
TP. Hồ Chí Minh
2Bộ môn Mô Phôi – Giải phẫu bệnh, Trường Đại
học Y Dược TP. Hồ Chí Minh
Chu trách nhiệm chính: Trương Hoàng Yến Vy
ĐT: 0888543333
Email: truonghyvy@gmail.com
Ngày nhận bài: 28/09/2024
Ngày phản biện khoa học: 30/09 và 09/10/2024
Ngày duyệt bài: 15/10/2024
mô được chẩn đoán trên giải phẫu bệnh, chúng
tôi ghi nhận c 56 trường hợp (58,95%) được xếp
vào nhm u biểu mô lành và tổn thương tiển ung.
Tuổi trung bình: 49,63 ± 15,31 tuổi, ln nhất là
87 tuổi, nhỏ nhất là 20 tuổi. Tỷ lệ nữ/nam =
1,4/1. Trong 56 ca bệnh c 4 ca u tuyến môn v
(7,14%), 11 ca BilIN (19,64%) (vi 6 ca
(54,55%) đ thấp, 5 ca (45,45%) đ cao), và 41
ca ICPN (73,21%) (vi 32 ca (78,05%) đ thấp,
9 ca (21,95%) đ cao), cầu dạng gai hiện diện
11/56 trường hợp, 37,5% trường hợp ckèm viêm
túi mật mạn. Trên đại thể, tổn thương dạng polyp
chiếm 60,71%, thường gp đáy túi mật. Kết
luận: Nhm u biểu mô lành và tổn thương tiền ung
thư của túi mật là tổn thương t gp vi đc điểm
mô bệnh học đa dạng, dễ chồng lấp, cần sự kết hợp
cht chẽ của lm sàng, hình ảnh học trong xác đnh
đc tnh của tổn thương.
Từ khóa: u biểu mô lành, tổn thương tiền ung,
tn sinh trong biểu mô, túi mật
SUMMARY
CLASSIFICATION OF GALLBLADDER
BENIGN EPITHELIAL TUMOURS AND
PRECURSORS ACCORDING TO WORLD
HEALTH ORGANIZATION 2019
Background: Intracholecystic papillary
tubular neoplasm in the gallbladder accounts for
0.4% to 1.5% of cholecystectomy cases. The World
Health Organization's 2019 classification of
digestive system tumors has changed in the group
of benign epithelial tumors and precursors of the
gallbladder, including: pyloric adenoma, biliary
intraepithelial neoplasia. and intracholecystic
papillary neoplasm due to their different potential
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
312
for progression to cancer. Dysplastic lesions in the
gallbladder can progress to gallbladder cancer and
increase the risk of developing cancer in other parts
of the bile duct. At present, there are not many
studies applying this classification to gallbladder
lesions. Objectives: To evaluate pathological
features of the gallbladder benign epithelial tumors
and precursors according to the classification of the
World Health Organization in 2019. Methods: A
case series study based on 56 cases of gallbladder
benign epithelial tumors and precursors were
diagnosed at the University Medical Center of Ho
Chi Minh City from January 2018 to December
2022. Results: In 95 cases of epithelial tumors
diagnosed on pathology, we recorded 56 cases
(58.95%) classified as benign epithelial tumors and
precursors. Average age: 49.63 ± 15.31 y/o, the
oldest is 87 y/o, the youngest is 20 y/o.
Female/male ratio = 1.4/1. In our study, there were
4 cases of pyloric adenoma (7.14%), 11 cases of
BilIN (19.64%) (with 6 cases (54.55%) present
with low-grade neoplasia, 5 cases (45.45%) present
with high-grade neoplasia), and 41 cases of ICPN
(73.21%) (with 32 cases (78.05%) present with
low-grade neoplasia, 9 cases (21.95%) present with
high-grade neoplasia), squamoid morules are
present in 11/56 cases, 37.5% of cases
accompanied by chronic cholecystitis.
Macroscopically, polypoid lesions account for
60.71% and they are often found at the base of the
gallbladder. Conclusions: Benign epithelial tumors
and precursors of the gallbladder are rare lesions
with diverse and easily overlapping
histopathological characteristics, that require a
close combination of clinical and imaging features.
Keywords: gallbladder, benign epithelial
tumors, precursors, intraepithelial neoplasia
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Các bệnh lý của túi mật tương đối phổ
biến, ảnh hưng 10-15% dn số trưng thành,
đc biệt là sỏi đường mật. Tỷ lệ ung thư túi
mật trên toàn thế gii chỉ dưi 2/100.000 người
[2]. Tổn thương tn sinh ống nhú trong túi mật
chiếm 0,4% đến 1,5% các trường hợp cắt túi
mật và 6% carcinôm túi mật phát sinh từ tổn
thương này [6,8].
Phn loại các tổn thương túi mật còn chưa
thống nhất giữa các nghiên cu. Bảng phn
loại u hệ tiêu ha của Tổ chc Y tế Thế gii
(WHO) năm 2019 đ c thay đổi về đnh nghĩa
và phn đ mô học của các tổn thương tiền ung
thư của túi mật, bao gồm: u tuyến môn v
(PGA), tn sinh trong biểu mô đường mật
(BilIN) và tn sinh nhú trong túi mật (ICPN)
do khả năng tiến triển thành ung thư khác nhau
[5].
Hiện nay chưa c nhiều nghiên cu trong
nưc khảo sát về vấn đề này. Do đ chúng tôi
tiến hành nghiên cu này để áp dụng bảng
phn loại mi của WHO 2019 cho các tổn
thương u biểu mô lành và tổn thương tiền ung
của túi mật. Kết quả của nghiên cu này sẽ
giúp c hưng x lý và tiên lượng ph hợp.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cu báo cáo loạt ca trên 56 trường
hợp u biểu mô lành và tổn thương tiền ung
được chẩn đoán tại bệnh viện Đại học Y Dược
thành phố Hồ ChMinh từ tháng 01/2018 đến
tháng 12/2022.
Tiêu chuẩn lựa chọn
Mẫu bệnh phẩm phẫu thuật túi mật được
lấy từ bệnh nhn ≥ 18 tuổi, từ 01/2018 đến
12/2022.
C chẩn đoán xác đnh giải phẫu bệnh
thuc nhm u biểu mô túi mật.
Tiêu chuẩn loại trừ
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
313
Bệnh nhn đ được ha tr, xạ tr, hoc
điều trphẫu thuật liên quan túi mật trưc đy.
Các TH c tiêu bản HE không đạt yêu cầu
và khối vi sáp b thất lạc hoc mẫu mô còn lại
không đủ để thực hiện cắt mỏng thêm.
Các trường hợp u ác tnh  túi mật (nguyên
phát, th phát) và các trường hợp viêm đơn
thuần không kèm các tổn thương khác.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Quy trình nghiên cứu:
Lấy số liệu từ phần mềm lưu trữ kết quả
của khoa Giải phẫu bệnh từ tháng 01/2018 đến
tháng 12/2022. C 56 trường hợp đáp ng tiêu
chuẩn chọn vào và tiêu chuẩn loại trừ.
Thu thập thông tin bệnh nhn đủ tiêu
chuẩn. Thu thập số liệu gồm hành chnh, các
đc điểm giải phẫu bệnh. Ghi nhận đc điểm vi
thể bằng knh hiển vi quang học dưi sự hỗ trợ
của người hưng dẫn.
Phn loại u biểu mô túi mật theo 2 nhm
dựa theo tiêu chuẩn được công bố của WHO
2019: u biểu mô lành tnh và tổn thương tiền
ung, u biểu mô ác tnh.
Xử lý số liệu: Số liệu được nhập và lưu trữ
trong phần mềm Excel 2019, được x lý bằng
phần mềm thống kê Stata 17, được trình bày
dưi dạng bảng và biểu đồ.
Đạo đức nghiên cứu: Nghiên cu đ được
thông qua Hi đồng Đạo đc trong nghiên cu
Y sinh học Đại học Y Dược TP. Hồ Ch Minh,
số: 1130/HĐĐĐ-ĐHYD.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Theo phn loại của WHO 2019, u biểu mô
lành tnh và tổn thương tiền ung bao gồm u
tuyến môn v, tn sinh trong biểu mô đường
mật (BilIN) đ thấp (LG) và đcao (HG), tn
sinh nhú trong túi mật (ICPN) vi tn sinh
trong biểu mô đ thấp và đ cao [8].
Nghiên cu của chúng tôi thu thập 56
trường hợp gồm 33 nữ (58,93%) và 23 nam
(41,07%) u biểu mô lành và tổn thương tiền
ung trong 95 trường hợp u biểu mô được chẩn
đoán trên giải phẫu bệnh tại Bệnh viện Đại học
Y Dược TP. Hồ Ch Minh từ tháng 1/2018 đến
tháng 12/2022.
Tỷ lệ nữ/nam là 1,4/1, tuổi bệnh nhn c
dạng phn phối chuẩn (Kiểm đnh Shapiro-
Wilk) từ 20 đến 87 tuổi, tuổi trung bình là
49,63 ± 15,31 tuổi. Trường hợp ln tuổi nhất
(87 tuổi) mắc BilIN LG. Trường hợp nhỏ tuổi
nhất (20 tuổi) mắc ICPN LG.
Trong 56 trường hợp u lành và tổn thương
tiền ung được khảo sát, chúng tôi ghi nhận: 4
trường hợp (7,14%) u tuyến môn v, 11 trường
hợp (19,64%) BilIN gồm 6 trường hợp đ
thấp, 5 trường hợp đ cao và 41 trường hợp
(73,21%) ICPN gồm 32 trường hợp LG và 9
trường hợp HG.
ICPN LG thường gp nhất vi 32 trường
hợp (18 nữ và 14 nam), u tuyến môn v t gp
nhất (4 trường hợp gồm 3 nữ, 1 nam) (Biểu đồ
1).
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
314
Biểu đồ 1: Phân bố đặc điểm giới tính theo phân loại u biểu mô lành
và tổn thương tiền ung
PGA: u tuyến môn v; BilIN: tn sinh trong
biểu mô; ICPN: tn sinh nhú trong túi mật;
LG: đ thấp; HG: đ cao.
Dựa vào mc đ không điển hình của tế
bào và cấu trúc u, phn đ mô học gồm: đ
thấp đc trưng bi tế bào biểu mô không điển
hình nhẹ, nhn phn tầng, tỷ lệ nhn/bào tương
cao, tăng sắc, hạt nhn rõ; và đ cao biểu hiện
nhiều đc điểm phc tạp hơn như vi nhú hay
nhú cao, tế bào mất phn cực hoàn toàn, nhn
không điển hình rõ, nhiều phn bào. Trong 56
trường hợp, chúng tôi ghi nhận: 75% tn sinh
đ thấp và 25% tn sinh đ cao.
Về đại thể, chúng tôi ghi nhận 15 (26,79%)
trường hợp tổn thương không được mô tả hình
dạng hoc quá nhỏ - không thấy được trong
quá trình phẫu tch được xếp vào nhm không
xác đnh. Trong 41 trường hợp (73,21%) ghi
nhận được hình dạng tổn thương, dạng polyp
chiếm nhiều nhất vi 34 trường hợp, 5 trường
hợp c dạng u si và 2 trường hợp c tổn
thương đa dạng được xếp vào nhm dạng kết
hợp gồm: 1 trường hợp ICPN kèm tn sinh
trong biểu mô đ thấp c dạng polyp kèm u
si, 1 trường hợp ICPN kèm tn sinh trong
biểu mô đ cao c dạng u si kết hợp vi nốt
sượng.
48 trường hợp không xác đnh được v tr u
trên đại thể (85,71%), 8 trường hợp v tr u
được mô tả trong quá trình phẫu tch bao gồm:
2 trường hợp  cổ túi mật c1 tổn thương dạng
u si và 1 tổn thương không xác đnh dạng, 5
trường hợp đáy túi mật c dạng polyp, 1
trường hợp túi mật c2 polyp  đáy và thn.
Về vi thể, c 12 trường hợp (21,43%) hiện
diện bọt bào trong mô đệm của tổn thương tn
sinh gồm: 1 trường hợp u tuyến môn v, 8
trường hợp ICPN LG và 3 trường hợp c ICPN
HG.
Trong 56 trường hợp u biểu mô lành và tổn
thương tiền ung, cầu dạng gai được ghi nhận
trong 11 trường hợp gồm 3 trường hợp u tuyến
môn v, 7 trường hợp ICPN LG và 1 trường
hợp ICPN HG.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
315
Hình 1: U tuyến môn vị. Cầu dạng gai (mũi tên).
(Mô rã đông FS22-257, nhuộm HE, độ phóng đại 200x)
Tổn thương không u đi kèm gồm 21
trường hợp viêm túi mật mạn, 8 trường hợp
viêm túi mật cấp, 5 trường hợp c polyp
cholesterol, 18 ca c bệnh cơ tuyến chiếm
(32,14%) và 12 ca cchuyển sản rut. Không
ghi nhận được hiện diện sỏi túi mật trong mô tả
quá trình phẫu tch.
IV. BÀN LUẬN
Tiêu chuẩn trong bảng phn loại u túi mật
của WHO 2019 yêu cầu sự kết hợp cht chẽ
của đc điểm đại thể và vi thể để đưa ra chẩn
đoán phhợp, phn biệt các tổn thương phẳng
hoc tạo u thấy được trên đại thể, cũng như các
tổn thương chỉ được xác đnh trên vi thể [8].
Trong 95 ca u biểu mô túi mật, c 56
trường hợp (58,95%) thuc nhm u biểu mô
lành và tổn thương tiền ung được phn loại
theo bảng phn loại u hệ tiêu ha năm 2019
của WHO.
Đ tuổi trung bình của 56 ca u biểu mô
lành và tổn thương tiền ung là 49 tuổi, tỷ lệ
nữ/nam là 1,4/1.
Bảng 11: Đặc điểm tuổi, giới của nhóm u biểu mô lành và tổn thương tiền ung một số
nghiên cứu
Tác giả
Năm nghiên
cứu
Số trường
hợp
Tổn thương
Tuổi trung
bình
Tỷ lệ
nữ/nam
Chúng tôi
2023
56
U biểu mô lành và
tổn thương tiền ung
49,63 ± 15,31
1,4/1
Singh7 và cs
2022
22
Loạn sản đ thấp
42
2/1
Loạn sản đ cao
45
2/1
ICPN
41
0/1
Adsay2 và cs
2012
123
ICPN
(≥ 1 cm)
61
2,1/1
Tuyến NĐ1 và cs
2013
330
polyp
44,3 ± 11,6
Albores-Saavedra3 và
cs
2012
91
(201 polyp)
U tuyến
60
2,2/1
(nữ 69%)