BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI
Phạm Nữ Hạnh Vân
PHÂN TÍCH CHI PHÍ-HIỆU QUẢ
TRONG ĐIỀU TRỊ LOÃNG XƯƠNG
CỦA PHỤ NỮ Ở VIỆT NAM
Chuyên ngành : Tổ chức Quản lý dược
Mã số : 62720412
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SỸ DƯỢC HỌC
Hà Nội, năm 2019
Công trình được hoàn thành tại:
Trường Đại học Dược Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học:
GS. TS Nguyễn Văn Tuấn
GS. TS. Nguyễn Thanh Bình
Phản biện 1: ……………………………………………
Phản biện 2: ……………………………………………
Phản biện 3: ……………………………………………
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án
cấp trường họp tại …………………………………………….:
Vào hồi ………. giờ…….ngày……..tháng ……..năm
Có thể tìm hiểu luận án tại:
Thư viện Quốc gia Việt Nam
Thư viện Trường Đại học Dược Hà Nội
1
A. GIỚI THIỆU LUẬN ÁN
1. Bối cảnh
Tại Việt nam, tỷ lệ loãng xương ở phụ nữ độ tuổi mãn kinh là
30%, cao gấp từ 2 đến 3 lần tỷ lệ loãng xương ở nam giới[1]. Loãng
xương là một bệnh lý âm thầm, có thể không có các biểu hiện trên
lâm sàng nhưng lại gây ra hậu quả nặng nề do làm tăng các nguy cơ
gãy xương. Theo công bố của tổ chức loãng xương Quốc tế (IOF), số
năm sống điều chỉnh theo bệnh tật do các gãy xương liên quan đến
gãy xương chiếm tới 2.000.000 DALYs, chỉ đứng thứ hai về gánh
nặng bệnh tật sau các bệnh phổi, và cao hơn cả gánh nặng bệnh tật
do ung thư vú và ung thư tử cung, hai trong số những bệnh lý đáng lo
ngại nhất đối với phụ nữ. Hai loại gãy xương thường gặp và quan
trọng nhất đối với bệnh lý loãng xương là gãy xương đùi và gãy
xương cột sống [3]. Trong một nghiên cứu trên 7 quốc gia ASEAN,
người Việt Nam có tốc độ giảm mật độ xương nhanh nhất[2]. Loãng
xương làm tăng gánh nặng bệnh tật và gánh nặng kinh tế của xã hội.
Năm 2013, thuốc điều trị loãng xương nằm trong danh mục các
thuốc có mức chi tiêu tiền thuốc lớn nhất của Bảo hiểm Y tế Việt
Nam. Sau đó, Bộ Y tế đã có những thay đổi trong chính sách chi trả.
Bắt đầu từ TT40/2014/TT-BYT, các thuốc alendronate và zoledronic
acid chỉ được thanh toán tại các khoa cơ xương khớp bệnh viện hạng
1 và hạng đặc biệt. Chính sách này giúp giảm chi tiêu tiền thuốc của
quỹ BHYT nhưng lại dẫn đến việc hạn chế tiếp cận thuốc đối với
bệnh nhân loãng xương. Không được điều trị có thể dẫn tới tăng
nguy cơ gãy xương, và tăng các chi phí để điều trị gãy xương do
loãng xương. Vì vậy, việc phân tích tính chi phí-hiệu quả của các
thuốc điều trị loãng xương sẽ là những bằng chứng quan trọng giúp
cho việc quản lý và điều chỉnh chính sách chi trả BHYT cho các
thuốc trong tương lai.
Trong khi ở các quốc gia khác, việc ứng dụng các bằng
chứng đánh giá kinh tế dược được sử dụng rộng rãi trong ra các
2
quyết định quản lý thì ở Việt Nam số lượng những nghiên cứu này
còn rất khiêm tốn. Trong khoảng thời gian từ 2004-2014, chỉ có một
số rất ít các nghiên cứu kinh tế y tế được thực hiện tại Việt nam, tuy
nhiên số lượng và chất lượng đều còn hạn chế [2]. Cho đến thời điểm
hiện nay, chưa có bất cứ một nghiên cứu nào phân tích chi phí-hiệu
quả của các thuốc điều trị loãng xương.
2. Mục tiêu của luận án
Mục tiêu 1: Xác định các tham số đầu vào của mô hình phân tích chi
phí - hiệu quả điều trị loãng xương của phụ nữ từ 40 tuổi trở lên ở
Việt Nam.
Mục tiêu 2: Phân tích chi phí - hiệu quả điều trị loãng xương ở phụ
nữ từ 40 tuổi trở lên ở Việt Nam bằng alendronate, zoledronic acid
và không điều trị.
3. Ý nghĩa của luận án trong thời điểm hiện nay
Với yêu cầu cấp bách cần quản lý quỹ BHYT một cách hiệu quả,
ngày 22/06/2017, Bộ Y tế Việt Nam đã ban hành quyết định số
1629/QD-BYT về việc thành lập tiểu ban Kinh tế Dược với nhiệm vụ
tư vấn chuyên môn xây dựng thông tư ban hành danh mục và tỷ lệ,
điều kiện thanh toán đối với thuốc tân dược thuộc phạm vi được
hưởng của người tham gia BHYT. Sau đó, ngày 31/08/2018, Bộ y tế
ban hành quyết định 5315/GĐ-BYT yêu cầu các thuốc khi đăng ký
xét duyệt vào danh mục các thuốc được BHYT chi trả cần chuẩn bị
hồ sơ Kinh tế Dược. Điều này cho thấy Kinh tế dược, kinh tế y tế,
đánh giá công nghệ y tế được chính thức áp dụng tại Việt Nam và
ngày càng được nâng cao vai trò của mình, tuy nhiên, cũng đặt ra
thách thức cần phải có những bằng chứng khoa học được thực hiện
tại Việt Nam.
Thông tư 30/2018/TT-BYT thay thế cho TT40-TT-BYT tuy
đã mở rộng việc chi trả các thuốc điều trị loãng xương tại bệnh viện
3
lão khoa, tuy nhiên hiện vẫn chưa có nghiên cứu vào về chi phí-hiệu
quả của các thuốc điều trị loãng xương.
Kết quả của nghiên cứu này là một trong số rất ít những phân tích
áp dụng phân tích mô hình hoá vào trong đánh giá chi phí-hiệu quả
của thuốc ở Việt nam, và là nghiên cứu đầu tiên đánh giá chi phí-
hiệu quả cuả thuốc điều trị loãng xương, hướng tới việc cung cấp các
bằng chứng khoa học trong lựa chọn và chi trả thuốc bởi cơ quan
BHYT.
4. Những đóng góp mới của luận án
Đây là nghiên cứu đầu tiên đóng góp những bằng chứng mới:
Thứ nhất, chi phí điều trị các gãy xương do loãng xương là một
gánh nặng lớn cho xã hội, với chi phí điều trị một ca gãy xương đùi
và gãy xương cột sống chiếm tương ứng gần 100% và 63 % GDP
bình quân đầu người ở nước ta. Loãng xương là một gánh nặng lớn
cho xã hội và điều trị loãng xương là một vấn đề sức khoẻ cần được
đặc biệt quan tâm.
Thứ 2, việc điều trị loãng xương bằng các thuốc alendronate
hoặc zoledronic acid cho bệnh nhân trong hầu hết các trường hợp là
đạt chi phí-hiệu quả. Đây là một kết quả quan trọng, là cơ sở bằng
chứng cho hoạch định và điều chỉnh chính sách chi trả cho thuốc
điều trị loãng xương. Chính sách hiện nay đang giới hạn chỉ chi trả ở
bệnh viện hạng 1 và hạng đặc biệt. Với kết quả này, có thể là cơ sở
để cân nhắc một chính sách mở rộng tuyến chi trả. Tuy nhiên, cần
căn cứ vào đánh giá tác động ngân sách để đáp ứng tính khả thi của
quỹ. Bên cạnh đó, quản lý vấn đề chẩn đoán điều trị ở các tuyến để
việc điều trị là hiệu quả.
Ba là, luận án cũng chỉ ra những yếu tố ảnh hưởng đến chi phí-
hiệu quả của thuốc loãng xương bao gồm tỷ lệ tuân thủ điều trị (tuân
trị) và giá thuốc. Kết quả này cũng gợi ý các biện pháp nâng cao tình