ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƢỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ --------------***--------------
VĂN THỊ HỒNG
PHÁT HUY GIÁ TRỊ TRUYỀN THỐNG
CỦA GIA ĐÌNH NGHỆ AN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC
Chuyên ngành: Chủ nghĩa xã hội khoa học
Mã số: 60 22 85
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS. TS. DƢƠNG XUÂN NGỌC
HÀ NỘI - 2008
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƢỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ --------------***--------------
VĂN THỊ HỒNG
PHÁT HUY GIÁ TRỊ TRUYỀN THỐNG CỦA GIA ĐÌNH NGHỆ AN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC
HÀ NỘI - 2008
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của GS, TS. Dương Xuân Ngọc.
Các số liệu, tài liệu tham khảo trong luận văn đều
trung thực và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
Hà Nội, ngày tháng năm 2008.
Tác giả luận văn
Văn Thị Hồng
MỤC LỤC
Mở đầu ................................................................................................................... 1
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận của việc phát huy giá trị truyền thống gia đình ....... 9
1.1. Gia đình, gia đình truyền thống .................................................................. 9
1.1.1. Gia đình ............................................................................................ 9
1.1.2. Truyền thống của gia đình .............................................................. 16
1.2. Giá trị và giá trị truyền thống của gia đình ............................................... 24
1.2.1. Giá trị .............................................................................................. 24
1.2.2. Giá trị truyền thống của gia đình ................................................... 25
1.3. Yêu cầu khách quan của việc phát huy những giá trị truyền thống của
gia đình ..................................................................................................... 31
1.3.1. Tính tất yếu của việc phát huy truyền thống gia đình .................... 31
1.3.2. Vai trò của việc phát huy truyền thống gia đình ............................ 35
Chƣơng 2. Thực trạng việc phát huy giá trị truyền thống của gia đình Nghệ An hiện nay ................................................................................................ 38
2.1. Khái quát tình hình kinh tế, văn hoá xã hội và giá trị truyền thống của
gia đình Nghệ An ..................................................................................... 38
2.1.1. Đặc điểm về kinh tế, văn hoá - xã hội Nghệ An ............................ 38
2.1.2. Đặc điểm truyền thống gia đình Nghệ An ..................................... 45
2.2. Thực trạng và những vấn đề đặt ra trong việc phát huy giá trị truyền
thống của gia đình Nghệ An ..................................................................... 65
2.2.1. Thực trạng việc phát huy giá trị truyền thống của gia đình Nghệ An hiện nay .............................................................................................. 67
2.2.2. Những tồn tại trong quá trình lưu giữ, bảo tồn và phát triển các giá trị truyền thống gia đình ở Nghệ An hiện nay.................................... 76
Chƣơng 3. Phƣơng hƣớng và giải pháp tiếp tục phát huy giá trị truyền thống gia đình Nghệ an hiện nay ....................................................................... 80
3.1. Phương hướng ........................................................................................... 80
3.1.1. Thứ nhất, bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống gia đình là một quá trình tích cực chủ động, tự giác và là nghĩa vụ của các cá nhân, thành viên trong gia đình ................................................................ 80
3.1.2. Thứ hai, phát huy những giá trị truyền thống của gia đình phải là một trong những nhiệm vụ của quá trình xây dựng nên văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc ...................................................................... 84
3.1.3. Thứ ba, giáo dục gia đình là yếu tố cơ bản của quá trình lưu giữ và phát triển các giá trị truyền thống của gia đình ................................... 88
3.2. Giải pháp ................................................................................................... 92
3.1.1. Tạo môi trường xã hội lành mạnh cho việc phát huy những giá trị truyền thống của gia đình .................................................................... 92
3.2.2. Cùng với quá trình phát triển của kinh tế địa phương, đẩy mạnh công tác bảo tồn, kế thừa phát huy các giá trị tốt đẹp của truyền thống văn hoá dân tộc, địa phương .................................................................... 96
3.2.3. Nâng cao trình độ học vấn và năng lực giáo dục cho các bậc cha mẹ, đặc biệt là người phụ nữ trong gia đình .................................... 100
3.2.4. Tăng cường tuyền truyền giáo dục các giá trị truyền thống gia đình cho thanh niên, sinh viên ................................................................ 105
3.3.4 Đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học về gia đình và truyền thống của gia đình .................................................................................. 107
Kết luận .............................................................................................................. 109
Danh mục tài liệu tham khảo ........................................................................... 112
MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Tại đại hội toàn quốc lần thứ X của Đảng cộng sản Việt Nam, trong báo
cáo chính trị của Ban chấp hành trung ương Đảng khoá IX, phần VI, Thực hiện
tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước, từng chính sách phát triển,
định hướng về việc phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt
Nam truyền thống trong xây dựng gia đình Việt Nam hiện đại đã được Đảng ta
xác định: “Phát huy những giá trị truyền thống gia đình Việt Nam, thích ứng với
điều kiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Xây dựng gia đình Việt Nam
ấm no, bình đẳng tiến bộ hạnh phúc, thực sự là tổ ấm của mỗi người, là tế bào
lành mạnh của xã hội là môi trường quan trọng để nuôi dưỡng và giáo dục nhân
cách con người, bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp, tạo nguồn nhân
lực để phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [10, tr.103 -104].
Gia đình là tế bào của xã hội, là cái nôi thân yêu để nuôi dưỡng, giáo dục
nhân cách con người … Từ xưa đến nay, gia đình luôn được các cá nhân, các
giai cấp, các chế độ xã hội quan tâm. Trong quá trình phát triển của lịch sử, gia
đình có sự vận động hay đổi nhất định cùng với quá trình đó là quá trình phát
triển tất yếu của mối quan hệ biện chứng của gia đình và xã hội. Trong sự phát
triển của gia đình các chức năng cơ bản và các giá trị của gia đình ngày càng
được khẳng định và phát huy.
Sự chuyển hướng cơ chế quản lý nền kinh tế nước ta từ cơ chế tập trung
bao cấp sang cơ chế thị trường đã và đang mang đến những thay đổi tích cực cho
sự phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của đất nước và cho cả từng gia đình, từng
con người. Nhưng cùng đồng hành với quá trình đó, là những tiêu cực, những tệ
nạn xã hội, đặc biệt là sự xuống cấp về đạo đức lối sống, xem nhẹ những giá trị
truyền thống… Gia đình, một trong những nơi lưu truyền cơ bản các giá trị
truyền thống của dân tộc, nhưng hiện nay những tiêu cực, những tệ nạn của xã
hội, sự xuống cấp về đạo đức của một bộ phận người đã len lỏi vào, trong mỗi
gia đình làm cho giá trị truyền thống của một bộ phận gia đình bị biến dạng suy
thoái.
Nghệ An, một tỉnh có diện tích rộng nhất nước, tài nguyên phong phú, đa
dạng và là miền khí hậu khắc nghiệt nhất trong cả nước. Con người nơi đây giàu
truyền thống, hiếu học, cần cù, chịu khó. Trong công cuộc đổi mới, Tỉnh Uỷ, Uỷ
Ban nhân dân tỉnh Nghệ An lãnh đạo nhân dân khắc phục những khó khăn từng
bước xây dựng phát triển kinh tế - xã hội. Đời sống các gia đình ở Nghệ An ngày
càng được nâng cao về chất lượng. Nhưng trong sự phát triển chung của Nghệ
An, ngay từ trong mỗi gia đình xứ Nghệ cũng đã xuất hiện những biểu hiện của
sự suy thoái, mai một các chuẩn giá trị truyền thống đang cản trở quá trình xây
dựng gia đình văn hóa và trong phát triển kinh tế - xã hội.
Xuất phát từ lý luận khoa học và thực tiễn về vấn đề gia đình ở Việt Nam
nói chung, gia đình Nghệ An nói riêng , tác giả đã đi đến lựa chọn và thực hiện
đề tài: “Phát huy giá trị truyền thống của gia đình Nghệ An trong giai đoạn
hiện nay” làm luận văn thạc sỹ chuyên ngành Chủ nghĩa xã hội khoa học.
2. Tình hình nghiên cứu
Đề tài về gia đình nói chung, về truyền thống gia đình, về gia đình Nghệ
An nói riêng đang là đề tài được các nhà khoa học nghiên cứu, phân tích ở nhiều
góc độ khác nhau và các hoạt động thực tiễn nhằm bảo vệ, phát triển gia đình
được Đảng, Nhà nước và các tổ chức xã hội hết sức quan tâm đầu tư hộ trở bằng
nhiều chính sách khác nhau. Tác giả luận văn xin nêu ra một số công trình, bài
viết mà mình được tiếp cận tham khảo trong thời gian qua. Cụ thể:
Nghiên cứu chung về gia đình đã có các công trình, bài viết của các tác
giả: Giáo Sư Lê Thi có công trình nghiên cứu “Gia đình Việt Nam trong bối
cảnh đất nước đổi mới”, Nxb Khoa học xã hội, năm 2002 phản ánh về thực trạng
tình hình gia đình Việt Nam trong giai đoạn đổi mới và giai đoạn đầu của thế kỷ
XXI. Công trình đã đề ra một số biện pháp xây dựng văn hoá gia đình và gia
đình văn hoá trong giai đoạn mới. Giáo sư Vũ Ngọc Khánh có tác phẩm “Văn
hoá gia đình việt Nam”, Nxb Thanh niên, năm 2007 giới thiệu về lịch sử văn hoá
gia đình Việt Nam, phong tục, truyền thống gia đình ở một số vùng miền trên đất
nước. và những câu chuyện về phong tục, tập quán, cách giáo dục của các gia
đình một số nước trên thế giới. Qua hệ thống những kiến thức đó tác giả gửi đến
các gia đình hiện đại Việt Nam những kinh nghiệm, những cách nhìn đúng đắn
trong nuôi dạy con cái. Hai tác giả Vũ Hiếu Dân và Ngân Hà biên soạn cuốn
“Văn hoá tâm lý gia đình”, Nxb Văn hoá Thông Tin, Hà Nội, năm 2001. Đưa ra
hệ thống những lời khuyên, phương pháp ứng xử của các thành viên trong gia
đình để xây dựng một gia đình hạnh phúc.Tác phẩm: “Gia đình trên hết” của tiến
sỹ Phil Mc Graw, do Đỗ Thu Hà dịch, Nxb Văn hoá thông tin, Hà Nội, năm
2005 tác giả đã nhấn mạnh vị trí của gia đình đối với mỗi người trên trái đất. Tác
giả đã dùng những câu chuyện thực về cuộc đời mình đưa đến cho các bậc cha
mẹ những thông điệp về vai trò trách nhiệm của mình trong tương lai của con
cái, đồng thời tác giả còn gửi đến những kinh nghiệm, phương pháp nuôi dạy
con cho các bậc phụ huynh. Bên cạnh những công trình có rất nhiều bài viết trên
các tạp chí khoa học, ngành khác nhau như: Ngô Ngọc Anh – Hoàng Thị Tây
Ninh với bài viết: “Giáo dục gia đình đối với việc phong ngừa hành vi sai lệch ở
trẻ vị thành niên”, Tạp chí gia đình và trẻ em số 4/2005; Lê thi Quý có bài: “gia
đình Việt Nam – nghiên cứu và đề xuất”, Tạp chí gia đình và trẻ em số 6/2005;
Lương thị Cảnh trong tạp chí gia đình và trẻ em có bài: “Văn hoá truyền thống
gia đình trước thách thức toàn cầu hoá” Tạp chí gia đình và trẻ em, số 8/05.
Đặng Cảnh Khang với bài: “Gia đình là một giá trị”, Tạp chí gia đình và trẻ em
số 9/2005; Phạm Tất Dong với bài: “Gia đình và việc học tập của con cái”, Tạp
chí gia đình và trẻ em số 9/2005…Các bài viết trên nghiên cứu và đề cập đến các
khía cạch khác nhau của gia đình; cho thấy vị trí, vai trò, chức năng của gia đình
đối với cá nhân và xã hội.
Bên cạnh những công trình khoa học những bài viết, về gia đình thì có rất
nhiều những Luân văn, luận án tiến sỹ nghiên cứu về gia đình như: Luận văn
thạc sỹ chuyên ngành CNXH của Trần Đình Tài về: “một số vấn đề về thực hiện
các chức năng gia đình hiện nay”, năm 1995; Luận văn thạc sỹ chuyên ngành
triết học của Hoàng Thị Linh về: “Vấn đề phụ nữ trong gia đình hiện nay, thực
trạng và giải pháp”, năm 1996; Luận văn thạc sỹ chuyên ngành CNDVBC và
CNDVLS của Lê Thanh Hà về: “Kế thừa phát huy những giá trị đạo đức của gia
đình truyền thống trong việc xây dựng gia đình văn hoá nước ta hiện nay”,
năm1999; Luận án tiến sỹ chuyên ngành CNXH khoa học của Nghiêm sỹ Luân:
“Vai trò của gia đình trong việc giáo dục thế hệ trẻ nước ta hiện nay”, năm 2001.
Các Luận văn, luận án đã phân tích chi tiết sâu sắc các mặt của gia đình, những
chuyển biến của gia đình Việt Nam từ truyền thống sang hiện đại và đi đến đề ra
những phương hướng xây dựng và phát triển gia đình theo các góc độ được
nghiên cứu.
Những đề tài về giá trị truyền thống gia đình và giá trị truyền thống gia
đình ở Nghệ An. Đề tài này cũng đã có nhiều tác giả và các công trình được
nghiên cứu và công bố như: giáo sư Trần Văn Giàu với cuốn “Giá trị tinh thần
truyền thống của dân tộc Việt Nam”, Nxb Hà Nội Năm 1980, giáo sư đã cho
phân tích quá trình hun đúc, hình thành những giá trị truyền thống của dân tộc
Việt Nam, những giá trị ấy là những bản sắc độc đáo của dân tộc Việt Nam trong
mọi thời đại, đó là thành quả của các gia đình, của các thế hệ người Việt chắt lọc
bảo vệ phát triển lên. Nguyễn Trọng Chuẩn có bài: “Vấn đề khai thác giá trị
truyền thống vì mục tiêu phát triển”, triết học số 2/1998; Lê thị Tuyết Ba có bài:
“Bảo vệ các giá trị đạo đức truyền thống trong nền kinh tế thị trường ở Việt
Nam”, Tạp chí Triết học số 02/1999; Lương thị Cảnh có bài: “Văn hoá truyền
thống gia đình trước thách thức toàn cầu”, Tạp chí gia đình và trẻ em, số 6/2005;
Luận văn thạc sỹ chuyên ngành triết học của Nguyễn thị Minh Hạnh về: “Giá trị
đạo đức truyền thống với sự hình thành nhân cách con người Việt Nam ”, năm
2003.
Nghệ An có các công trình nghiên cứu có: Hội thảo về “Văn hoá các dòng
họ ở Nghệ An” do Hội văn nghệ dân gian Nghệ An, sở Khoa học công nghệ và
môi trường Nghệ An, Uỷ ban dân số và kế hoạch hoá gia đình Nghệ an, Viện
nghiên cứu văn hoá dân gian tổ chức, năm 1997. Hội thảo đã thu hút được đông
đảo các nhà khoa học, những người có tâm huyết với văn hoá gia đình dòng họ
tham gia viết bài. Các bài viết đã nghiên cứu giới thiệu các dòng họ nổi tiếng ở
Nghệ An với các truyền thống đạo đức tốt đẹp, đồng thời phân tích khẳng định
vai trò của văn hoá dòng họ trong chiến lược xây dựng phát triển con người thế
kỷ XXI. Cuốn: “Hương ước Nghệ An” do phó giáo sư Ninh Viết Giao chủ biên,
Nxb CTQG, năm 1998 giới thiệu về các “lệ làng, phép nước” thời phong kiến
của Nghệ An, những phép vua, lệ làng được nhân dân ửng hộ và chấp hành
nghiên túc, chính cũng là cơ sở để các gia đình vượt qua những khó khăn về điều
kiện hoàn cảnh lúc bấy giờ để xây dựng cuộc sống gia đình, bảo vệ quê hương.
Cuốn “Khoa bảng Nghệ An” của Đào Tỉnh Tam Nxb Nghệ An, năm 2000 giới
thiệu cụ thể về các gia đình, dòng họ hiếu học Xứ Nghệ - một truyền thống tiêu
biểu của con người Nghệ An. Và Hội thảo với chủ đề về: “Gia phong xứ nghệ
trong bối cảnh đất nước đổi mới”, do UỶ ban dân số gia đình và trẻ em, Sở văn
hóa thông tin, Hội văn nghệ dân gian tỉnh Nghệ An tố chức, năm 2004, các bài
viết tham gia hội thảo đã phản ánh nhiều góc cạnh khác nhau về vấn đề gia
phong gia đình Nghệ An trước và nay. Trước xu hướng biến thái của hiện tượng
đạo đức xã hội và gia đình hội thảo đã có ý nghĩa lớn đối với việc nhìn lại truyền
thống gia đình xứ nghệ đã và đang được kế thừa phát triển như thế nào trong các
gia đình hiện nay...
Các công trình, bài viết về gia đình ở nhiều góc cạnh khác nhau, đến nay
thực sự rất đa dạng, phong phú. Nhưng cũng qua nghiên cứu tham khảo tác giả
thấy chưa có công trình nào cụ thể đi sâu vào nghiên cứu về truyền thống gia
đình ở Nghệ An. Vì vậy tác giả chọn vấn đề “Phát huy giá trị truyền thống của
gia đình Nghệ An trong giai đoạn hiện nay” làm đề tài nghiên cứu. Những công
trình bài viết trên là những tài liệu tham khảo cho luân văn của mình.
3. Mục đích nghiên cứu của luận văn
3.1 Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở làm rõ về lý luận và thực tiễn giá trị truyền thống của gia đình
và thực trạng việc phát huy giá trị truyền thống của gia đình Nghệ An, luận văn
đề xuất một số phương hướng và giải pháp nhằm tiếp tục phát huy giá trị truyền
thống của gia đình ở Nghệ An nói riêng, gia đình Việt Nam nói chung trong thời
kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Ngô Ngọc Anh (2005), “Ảnh hưởng của nho giáo đối với gia đình Việt
Nam”, Tạp chí gia đình và trẻ em, (6).
2 Nguyễn thị Tuyết Ba (1999), “Vấn đề bảo vệ các giá trị đạo đức truyền
thống trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam”, Tạp chí Triết học, (2).
3 Nguyễn Trọng Chuẩn (1998), “Vấn đề khai thác giá trị truyền thống vì
mục tiêu phát triển”, Tạp chí Triết học, (2).
4 Doãn thị Chín: Vấn đề giáo dục đạo đức tư tưởng cho sinh viên hiện nay,
Luận văn thạc sỹ chuyên ngành Triết học.
5 Lương Thị Cảnh (2005), “Văn hoá truyền thống gia đình trước thách thức
toàn cầu”, Tạp chí Gia đình và trẻ em, (6).
6 Chỉ thị của Ban Bí thư (số 49 - CT/TW).
7 Thân Trung Dũng (2005), “Mối quan hệ biện chứng giữa cá nhân, gia đình
và xã hội”, Tạp chí Gia đình và trẻ em, (6).
8 Phạm Tất Dong (2005), “Gia đình và việc học tập của con cái”, Tạp chí
Gia đình và trẻ em, (9).
9 Đảng cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện đại hội đảng lần thứ VIII, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội
10 Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
11 Đảng cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ X, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
12 Đỗ Thái Đồng (1991), Gia đình truyền thống và những biến thái ở Nam Bộ
Việt Nam - Những nghiên cứu xã hội học về gia đình, Nxb. Khoa học xã hội,
Hà Nội.
13 Mã Giang (2005), Gương hiếu thảo của người Việt, Nxb. Lao động, Hà Nội.
14 Trần Văn Giàu (1980), Giá trị tinh thần của dân tộc Việt Nam, Nxb. Hà
Nội.
15 Bảo Định Giang (1999), “Sống nhân nghĩa một truyền thống tốt đẹp cần
giữ gìn và phát huy”, Tạp chí Cộng sản, (4).
16 Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học (2000), Hội đồng lý luận Trung ương.
17 Gia phong xứ Nghệ (2004), Kỷ yếu hội thảo khoa học, Nxb. Nghệ An.
18 Ninh Viết Giao (2006), Từ điển dân gian xứ nghệ, Nxb. Tổng hợp Thành
phố Hồ Chí Minh.
19 Ninh Viết Giao (1999), Kho tàng về xứ nghệ, Nxb. Nghệ An.
20 Giáo trình kinh tế chính trị tỉnh Nghệ An (2006), Trường Chính trị tỉnh
Nghệ An, lưu hành nội bộ.
21 Nguyễn Thị Minh Hạnh (2003), Giá trị đạo đức truyền thống và sự hình
thành nhân cách con người Việt Nam trong thời kỳ đổi mới, Luận văn thạc
sỹ chuyên ngành Triết học.
22 Ngô Thu Hà (2002), Giá trị đạo đức truyền thống trong việc xây dựng đạo
đức mới cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay, Luân văn thạc sỹ chuyên ngành
Triết học.
23 Ngô Công Hoan (1991), Tâm lý học gia đình, Nxb. Đại học Sư phạm Hà
Nội 1.
24 Hương ước Nghệ An (1998), Viện nghiên cứu văn hoá dân gian, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà nội.
25 Phạm Minh Hạc (1996), Vấn đề con người trong sự nghiệp công nghiệp
hoá, hiện đại hoá, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
26 Khuất Thu Hồng (1996), Gia đình truyền thống, một số tư liệu nghiên cứu
xã hội học, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.
27 Đặng Cảnh Khang (2003), Gia đình, trẻ em và sự kế thừa các giá trị
truyền thống, Nxb Lao động xã hội Hà Nội.
28 Phạm Huy Lê - Vũ Minh Giang (1996), Các giá trị truyền thống của con
người Việt nam hiện nay, Tập1 Chương trình khoa học cấp nhà nước đề tài
KXC 07 - 02 -1996.
29 Nguyễn Thị Luận (2005), Xây dựng gia đình văn hoá ở làng nghề truyền
thống tỉnh Bắc Ninh hiện nay, Luận văn thạc sỹ chuyên ngành CNXH Khoa
học.
30 C. Mác và Ph. Ăng Ghen (1995), toàn tập, tập 3, Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
31 C. Mác và Ph. Ăng Ghen (1995), Toàn tập, tập 12, Nxb. Chính trị quốc
gia, Hà Nội.
32 Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, tập 9, Chính trị quốc gia, Hà Nội.
33 Hồ Chí Minh (1984), Toàn tập, tập 4. Nxb. Sự thật, Hà Nội.
34 Dr.Phil McGraw (2005), Gia đình trên hết, Nxb. Văn hoá Thông tin.
35 Bạch Đình Noi (1995), Một số suy nghĩ về mối quan hệ vợ chồng trong gia
đình ở nước ta hiện nay, Luận văn thạc sỹ chuyên ngành CNXH khoa học.
36 Lê Thi (1995), Gia đình Việt Nam - Các trách nhiệm, các nguồn lực trong
sự đổi mới của đất nước, Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội.
37 Lê Thi (2005), “Phát huy giá trị tích cực của Gia đạo, gia phong, gia lễ để
xây dựng gia đình Việt nam hiện đại”, Tạp chí Gia đình và trẻ em, (3).
38 Lê Thi (1997), Vai trò của gia đình trong việc xây dựng nhân cách của
con người Việt Nam, Nxb. Phụ nữ, Hà Nội.
39 Đào Tỉnh Tam (2000), Khoa bảng Nghệ An, Nxb. Nghệ An.
40 Nguyễn Quốc Tuấn (1995), Tìm hiểu các quy phạm pháp luật về hôn nhân
và gia đình, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh.
41 Song Tùng (1992), Truyền thống dòng họ Nguyễn Cảnh và kinh nghiệm
phát huy truyền thống.
42 “Thủ Tướng Chính Phủ về việc phê duyệt chiến lược xây dựng gia đình
Việt Nam năm 2005 đến 2010” (2005), Tạp chí Gia đình và trẻ em, (8).
43 Từ điển triết học (1987), Nxb. Tiến bộ, Matxcơva.
44 Huỳnh Thái Vinh (2001), Một số vấn đề đạo đức lối sống chuẩn giá trị xã
hội, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
45 Nguyễn Khắc Viện (1994), Tâm lý gia đình, Nxb. Thế giới.
46 Nguyễn Như Ý (Chủ biên, 1988), Đại từ điển tiếng Việt, Nxb. Văn hoá
Thông tin Hà Nội.
