ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
HOÀNG TRUNG THẮNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN
CHO SINH VIÊN DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TRƢỜNG
ĐẠI HỌC KHU VỰC MIỀN NÚI PHÍA BẮC
Ngành: Lý luận và lịch sử giáo dục
Mã số: 9140102
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Ngƣời hƣớng dẫn: PGS. TS NGUYỄN VĂN LÊ
THÁI NGUYÊN - 2022
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nghiên cứu của luận án là khách quan, trung thực và chƣa từng đƣợc ai
công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào khác.
Thái Nguyên, tháng 09 năm 2022
Tác giả luận án
Hoàng Trung Thắng
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i
MỤC LỤC............................................................................................................. ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................... vi
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ ...................................................................... vii
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................. 2
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 3
7. Phƣơng pháp tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu ........................................ 4
8. Luận điểm bảo vệ ............................................................................................ 6
9. Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................... 6
10. Đóng góp mới của luận án ............................................................................. 7
11. Cấu trúc của luận án ...................................................................................... 7
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP
GIÁO VIÊN CHO SINH VIÊN DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TRƢỜNG
ĐẠI HỌC ............................................................................................................. 8
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 8
1.1.1. Những nghiên cứu năng lực nghề nghiệp của ngƣời giáo viên ................. 8
1.1.2. Những nghiên cứu về phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên ........... 13
1.1.3. Những nghiên cứu về phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên cho
sinh viên dân tộc thiểu số ở các trƣờng đại học ...................................... 18
1.1.4. Đánh giá chung về tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................... 18
1.2. Các khái niệm công cụ ................................................................................ 19
1.2.1. Nghề nghiệp ............................................................................................. 19
iii
1.2.2. Năng lực, năng lực nghề nghiệp và năng lực nghề nghiệp giáo viên...... 20
1.2.3. Phát triển năng lực nghề nghiệp và phát triển năng lực nghề nghiệp
giáo viên cho sinh viên dân tộc thiểu số .................................................. 25
1.2.4. Sinh viên dân tộc thiểu số ........................................................................ 27
1.3. Năng lực nghề nghiệp giáo viên của sinh viên dân tộc thiểu số ở
trƣờng đại học .......................................................................................... 28
1.3.1. Một số đặc điểm của sinh viên dân tộc thiểu số ...................................... 28
1.3.2. Khung năng lực nghề nghiệp giáo viên của sinh viên dân tộc thiểu số
ở các trƣờng đại học ................................................................................ 29
1.4. Vấn đề phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên cho sinh viên dân tộc
thiểu số ở trƣờng đại học ......................................................................... 33
1.4.1. Ý nghĩa, tầm quan trọng của phát triển năng lực nghề nghiệp giáo
viên cho sinh viên dân tộc thiểu số.......................................................... 33
1.4.2. Mục tiêu, nguyên tắc, nội dung và các con đƣờng phát triển năng lực
nghề nghiệp giáo viên cho sinh viên dân tộc thiểu số ............................. 33
1.4.3. Những yếu tố ảnh hƣởng tới quá trình phát triển năng lực nghề
nghiệp giáo viên cho sinh viên dân tộc thiểu số ...................................... 44
Kết luận chƣơng 1 .............................................................................................. 50
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP
GIÁO VIÊN CHO SINH VIÊN DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TRƢỜNG
ĐẠI HỌC KHU VỰC MIỀN NÚI PHÍA BẮC .................................................. 51
2.1. Những vấn đề chung về khảo sát thực trạng ............................................ 51
2.1.1. Khái quát về các trƣờng đại học ở khu vực miền núi phía Bắc .............. 51
2.1.2. Tổ chức khảo sát thực trạng .................................................................... 53
2.2. Thực trạng năng lực nghề nghiệp giáo viên của sinh viên dân tộc thiểu
số ở các trƣờng đại học khu vực miền núi phía Bắc ............................... 55
2.2.1. Thực trạng năng lực dạy học của sinh viên dân tộc thiểu số................... 55
2.2.2. Thực trạng năng lực giáo dục của sinh viên dân tộc thiểu số ................. 57
iv
2.2.3. Thực trạng các năng lực nghiệp vụ sƣ phạm khác của sinh viên dân
tộc thiểu số ............................................................................................... 59
2.2.4. Đánh giá chung về năng lực nghề nghiệp giáo viên của sinh viên dân
tộc thiểu số ở các trƣờng đại học khu vực miền núi phía Bắc ................ 61
2.3. Thực trạng phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên cho sinh viên dân
tộc thiểu số ở các trƣờng đại học khu vực miền núi phía Bắc ................ 63
2.3.1. Thực trạng nhận thức của sinh viên, giảng viên và giáo viên phổ
thông về phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên cho sinh viên dân
tộc thiểu số ............................................................................................... 63
2.3.2. Thực trạng phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên cho sinh viên
dân tộc thiểu số ở các trƣờng đại học khu vực miền núi phía Bắc ......... 71
Kết luận chƣơng 2 .............................................................................................. 92
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP GIÁO
VIÊN CHO SINH VIÊN DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TRƢỜNG ĐẠI
HỌC KHU VỰC MIỀN NÚI PHÍA BẮC .......................................................... 94
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp phát triển năng lực nghề nghiệp giáo
viên cho sinh viên dân tộc thiểu số.......................................................... 94
3.1.1. Đảm bảo mục tiêu của giáo dục đại học .................................................. 94
3.1.2. Đảm bảo tính đối tƣợng ........................................................................... 94
3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................ 95
3.1.4. Đảm bảo tính hệ thống, kế thừa và phát triển ......................................... 95
3.1.5. Đảm bảo tính khả thi và tính hiệu quả ..................................................... 95
3.2. Biện pháp phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên cho sinh viên dân
tộc thiểu số ............................................................................................... 96
3.2.1. Biện pháp 1: Phát triển chƣơng trình dạy học dành cho sinh viên dân tộc
thiểu số theo hƣớng mở dựa trên chuẩn đầu ra của chƣơng trình ................ 96
3.2.2. Biện pháp 2: Biên soạn hệ thống học liệu, tài liệu phục vụ giảng dạy
các chuyên đề và học phần tự chọn dành cho sinh viên dân tộc thiểu
số theo định hƣớng phát triển năng lực nghề nghiệp ............................ 100