PH N M ĐUẦ Ở Ầ
1. Tính c p thi t c a đ tài lu n ánấ ế ủ ề ậ
Đi v i các n c đang phát tri n n n kinh t th tr ng, h i nh pố ớ ướ ể ề ế ị ườ ộ ậ
kinh t qu c t , công nghi p hóa (CNH) h ng v xu t kh u là s l aế ố ế ệ ướ ề ấ ẩ ự ự
ch n chi n l c công nghi p đúng đn. Xu t kh uọ ế ượ ệ ắ ấ ẩ (XK) hàng hóa có vai
trò l n, đóng góp vào tăng tr ng và phát tri n kinh t qu c gia nói chung,ớ ưở ể ế ố
đa ph ng nói riêng, tăng v th trong khu v c và trên th gi i. Ngành côngị ươ ị ế ự ế ớ
nghi p s n xu t s n ph m đi n t h ng v xu t kh u (CNSXSPĐTệ ả ấ ả ẩ ệ ử ướ ề ấ ẩ
h ng vướ ề XK) là ngành t o ra s n ph m có công ngh cao, tiên ti n g nạ ả ẩ ệ ế ắ
li n v i cu c cách m ng 4.0 đáp ng yêu c u CNH h ng v XK. Th c têề ớ ộ ạ ứ ầ ướ ề ư
nhiêu năm qua, chính quy n thành ph Đà N ng (TPĐN) đã ề ố ẵ có m t sộ ố
chính sách, gi i pháp ảquan tâm đn ngành, nh ng hi n tr ng ngành phátế ư ệ ạ
tri n v i ể ớ v trí, ịquy mô và hi u qu kinh t ch a đáp ng m c tiêu đ ra.ệ ả ế ư ứ ụ ề
Th c tr ng ngành nàyự ạ c a TPĐN phát tri n ra sao, có đt đc m c tiêu làủ ể ạ ượ ụ
ngành công nghi p mũi nh n đã đ ra không, có gì b t c p, nguyên nhânệ ọ ề ấ ậ
hi n tr ng và các gi i pháp trong th i gian t i s nh th nào, đây là v nệ ạ ả ờ ớ ẽ ư ế ấ
đ c p thi t đt ra cho đ tài nghiên c u.ề ấ ế ặ ề ứ
2. T ng quan tình hình nghiên c u có liên quan đn đ tài lu n ánổ ứ ế ề ậ
Trong n c và ngoài n c có m t sướ ướ ộ ố công trinh nghiên c u ứvê công
nghi p đi n t (CNĐT)ệ ệ ử nói chung nh : chính sách CNH h ng v XK; m tư ướ ề ộ
s s n ph m đi n t (SPĐT), mô hinh SX,ố ả ẩ ệ ử công ngh , công nghi p h trệ ệ ỗ ợ
(CNHT), ngu n nhân l c; quy mô SX; năng l c c nh tranh, h ng v XKồ ự ự ạ ướ ề
SPĐT, đng th i ch ra kinh nghi m c a m t s qu c gia. Kho ng tr ngồ ờ ỉ ệ ủ ộ ố ố ả ố
c n ti p t c nghiên c u là: h th ng lý lu nầ ế ụ ứ ệ ố ậ , th c ti nự ễ v chính sách phátề
tri n ngành CNSXSPĐT ểh ng v ướ ề XK (giác đ phân ngành) t i m t thànhộ ạ ộ
ph c p t nh; v n đ ho ch đnh, xây d ng n i dung các chính sách, gi iố ấ ỉ ấ ề ạ ị ự ộ ả
pháp th c thiự; tiêu chí đánh giá m t cách đng b , chi ti t t ng ng v iộ ồ ộ ế ươ ứ ớ
đi u ki n hoàn c nh c a thành ph trên ph ng di nề ệ ả ủ ố ươ ệ ngành công nghi pệ
mũi nh n (tính phát tri n b n v ng và tính tiên phong); lý gi i: thành phọ ể ề ữ ả ố
c n l a ch n lo i SPĐT nào đ SX XK? nên đm nh n ầ ự ọ ạ ể ả ậ ví trí nào trong
chu i giá tr ngành? c n đu t quy mô SXỗ ị ầ ầ ư và công ngh ệ trình đ nào?ở ộ
gi i pháp đảyẩ m nh ạXK SPĐT?. Xu t phát t ấ ừ tính c p thi t và ấ ế k t quế ả
t ng quanổ, tôi ch n đ tài: ọ ề “Phát tri n ểngành công nghi p s n xu t s nệ ả ấ ả
ph m đi n t h ng v xu t kh u c a Thành ph Đà N ng”ẩ ệ ử ướ ề ấ ẩ ủ ố ẵ đ ti p t cể ế ụ
nghiên c u, gi i quy t các nhi m v đt ra.ứ ả ế ệ ụ ặ
3. M c đích và nhi m v nghiên c uụ ệ ụ ứ
M c đích nghiên cúuụ: xây d ng lu n c khoa h c (g m lý lu n, th cự ậ ứ ọ ồ ậ ự
ti n) và đ xu t các chính sáchễ ề ấ , gi i pháp ch y u v phát tri n ngànhả ủ ế ề ể
CNSXSPĐT h ng vướ ề XK c a TPĐN đn năm 2025 và các năm ti p theo.ủ ế ế
Nhi m v nghiên c u:ệ ụ ứ H th ng hóa và làm rõ m t s v n đ lý lu nệ ố ộ ố ấ ề ậ , kinh
nghi m v chính sách phát tri n ngành CNSXSPĐTệ ề ể h ng vướ ề XK c a m tủ ộ
thành ph c p t nh qu c gia. ố ấ ỉ ố Phân tích th c tr ng phát tri n ngànhự ạ ể
CNSXSPĐT h ng v ướ ề XK c a TPĐN giai đo n t 2013ủ ạ ừ - 2018. Đ xu tề ấ
m t s gi i phápộ ố ả phát tri n ngànhể này đn năm 2025 và các năm sau đó.ế
4. Đi t ng và ph m vi nghiên c u ố ượ ạ ứ
Đi t ng nghiên c uố ượ ứ : v n đ lý lu n và th c ti n v phát tri nấ ề ậ ự ễ ề ể
ngành CNSXSPĐT h ng vướ ề XK c a ủthành ph qu c giaố ố . Ph m vi nghiênạ
c u: ứV lĩnh v c, nghiên c u m t ph n c a ngành CNĐT, không đt v nề ự ứ ộ ầ ủ ặ ấ
đ nghiên c u góc đ kinh t phát tri n. V không gian: nghiên c uề ứ ở ộ ế ể ề ứ
ngành CNSXSPĐT h ng v XK ướ ề c a m t thành ph nói chung và c aủ ộ ố ủ
TPĐN nói riêng. V ph m vi: d li u thông tin th c t giai đo n 2013-2018,ề ạ ữ ệ ự ế ạ
các đ xu t gi i pháp giai đo n t nay đn năm 2025 và sau 2025. V n iề ấ ả ạ ừ ế ề ộ
dung: nghiên c u ứngành CNSXSPĐT h ng vướ ề XK là m t phân ngành c aộ ủ
ngành CNĐT, m t s phân khúc SPĐTộ ố SX và XK, không nghiên c u ph mứ ạ
vi th ng m i hay toàn b SPĐT.ươ ạ ộ Có đ c p v ho ch đnh, nh ng khôngề ậ ề ạ ị ư
nghiên c u toàn b chi n l c ứ ộ ế ượ ngành.V ch th nghiên c u: chính sáchề ủ ể ứ
c a chính quy n thành phủ ề ố c p t nhấ ỉ (ch th lãnh đoủ ể ạ , qu n lýả), tham gia
vào ngành vai trò quy t đnh ở ế ị là các doanh nghi pệ (DN) và s h tr c aự ỗ ợ ủ
các hi p h i. ệ ộ
5. Ph ng pháp nghiên c u ươ ứ
Ph ng pháp chung s d ng: ph ng pháp duy v t bi n ch ng, duyươ ử ụ ươ ậ ệ ứ
v t l ch s . Các ph ng pháp c th g m: ậ ị ử ươ ụ ể ồ 1> Ph ng pháp đnh tínhươ ị (t ngổ
quan tài li uệ, thu th p thông tin, l p phi u kh o sát, th ng kê b ng excelậ ậ ế ả ố ả );
2> Ph ng pháp ươ đnh l ngị ượ (l p phi u ậ ế đi u tra ềtheo các tiêu chu n côngẩ
ngh ngànhệ, tính toán công th c b ng ph n m mứ ằ ầ ề ).
6. Nh ng đóng góp m i c a lu n ánữ ớ ủ ậ
Th nh t, ứ ấ lu n án đã h th ng hóa và làm rõậ ệ ố lý lu n v phát tri nậ ề ể
ngành CNSXSPĐT h ng v ướ ề XK t i m t thành ph ; ạ ộ ố Th hai, ứxác đnhị
đc h th ng n i dung 03 nhóm chính sáchượ ệ ố ộ , gi i phápả c b n phát tri nơ ả ể
ngành (đnh l ng và đnh tính) và h th ng tiêu chí đánh giá (chi u r ng,ị ượ ị ệ ố ề ộ
chi u sâu) phát tri n ngành ề ể này c a thành ph theo 03 nhóm chính sách; chủ ố ỉ
ra các nhân t khách quan và ch quan nh h ng đn phát ngành; ố ủ ả ưở ế Th ba,ứ
trình bày kinh nghi m phát tri n ngành CNSXSPĐTệ ể h ng vướ ề XK c a m tủ ộ
số thành ph theo m t s n i dung và tiêu chí khác nhau, qua đó rút ra m tố ộ ố ộ ộ
s bài h c có th tham kh o và v n d ng cho TPĐN; ố ọ ể ả ậ ụ Th t ,ứ ư khái quát vai
trò, v trí, l i th so sánh và b t l i; phân tích, đánh giá k t qu th c tr ngị ợ ế ấ ợ ế ả ự ạ
v phát tri n ngành giai đo n 2013-2018. T đó rút ra đánh giá v m t đtề ể ạ ừ ề ặ ạ
đc, h n ch c b n và ch ra các nguyên nhân khách quan, ch quan;ượ ạ ế ơ ả ỉ ủ
Th năm, ứt ng h p tình hình và nhu c u tiêu th SPĐT c a m t s qu cổ ợ ầ ụ ủ ộ ố ố
gia, nh n đnh v nh ng ậ ị ề ữ xu h ng m i, ướ ớ thu n l i, c h i, khó khăn, tháchậ ợ ơ ộ
th c đi v i ngành ứ ố ớ này c a TPĐN đn 2025 và các năm ti p theo; ủ ế ế Th sáu,ứ
lu n án đã xác đnh quan đi m, m c tiêu phát tri n ngành; đ xu t m t sậ ị ể ụ ể ề ấ ộ ố
gi i pháp (03 nhóm gi i pháp chính)ả ả v các chính sách ềphát tri n ngànhể
CNSXSPĐT h ng v ướ ề XK c a TPĐN đn 2025 và nh ng năm ti p theo.ủ ế ữ ế
7. K t c u lu n ánế ấ ậ . Ngoài ph n m đu, lu n án đc chia thành 3ầ ở ầ ậ ượ
ch ng:ươ
Ch ng 1:ươ M t s v n đ lý lu n và kinh nghi m th c ti n v phátộ ố ấ ề ậ ệ ự ễ ề
tri n ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n t h ng v xu t kh uể ệ ả ấ ả ẩ ệ ử ướ ề ấ ẩ
c a m tủ ộ thành phố.
Ch ng 2:ươ Th c tr ng phát tri n ngành công nghi p s n xu t s nự ạ ể ệ ả ấ ả
ph m đi n t h ng v xu t kh u c a thành ph Đà N ng.ẩ ệ ử ướ ề ấ ẩ ủ ố ẵ
Ch ng 3:ươ Đ xu t m t s gi i pháp và ki n ngh phát tri n ngànhề ấ ộ ố ả ế ị ể
công nghi p s n xu t s n ph m đi n t h ng v ệ ả ấ ả ẩ ệ ử ướ ề xu t kh u c a thành phấ ẩ ủ ố
Đà N ng.ẵ
CH NG 1ƯƠ
M T S V N Đ LÝ LU N VÀ KINH NGHI M TH C TI N VỘ Ố Ấ Ề Ậ Ệ Ự Ễ Ề
PHÁT TRI N NGÀNH CÔNG NGHI P S N XU T S N PH M ĐI NỂ Ệ Ả Ấ Ả Ẩ Ệ
T H NG V XU T KH U C A M T THÀNH PHỬ ƯỚ Ề Ấ Ẩ Ủ Ộ Ố
1.1 M T S V N Đ LÝ LU N V NGÀNH CÔNG NGHI P S NỘ Ố Ấ Ề Ậ Ề Ệ Ả
XU T S N PH M ĐI N T H NG V XU T KH UẤ Ả Ẩ Ệ Ử ƯỚ Ề Ấ Ẩ
1.1.1 Khái ni m, đc đi m c a ngành công nghi p s n xu t s n ph mệ ặ ể ủ ệ ả ấ ả ẩ
đi n t h ng v xu t kh uệ ử ướ ề ấ ẩ
1.1.1.1 S n ph m đi n t ả ẩ ệ ử
a, Khái ni m. ệTheo UN Trade Statistics (Lall, 2000), SPĐT là các s nả
ph m có ch a thi t b đi n t x lý các d li u thông tin. G m: SPĐTẩ ứ ế ị ệ ử ử ữ ệ ồ
dùng cho ngành công nghi p; tiêu dùng; dùng cho nhi u ngành công nghi pệ ề ệ
khác.
b, Đc đi m c a s n ph m đi n tặ ể ủ ả ẩ ệ ử
S n ph m đi n t có c u t o ph c t p, tinh vi đc thi t k , ch t oả ẩ ệ ử ấ ạ ứ ạ ượ ế ế ế ạ
b i công ngh hi n đi, tiên ti n nh t; SPĐT s d ng khá ít nguyên v tở ệ ệ ạ ế ấ ử ụ ậ
li u, nh ng hàm l ng trí tu r t cao;ệ ư ượ ệ ấ là s n ph m cách m ng nh tả ẩ ạ ấ trong
cách m ng 4.0 ạnh ng l i có vòng đi khá ng n; SPĐT có m t trong h uư ạ ờ ắ ặ ầ
h t các s n ph m ph c v SX, nghiên c u và tiêu dùng. ế ả ẩ ụ ụ ứ
1.1.1.2 Ngành công nghi p đi n tệ ệ ử
a, Ngành công nghi pệ, theo Cambridge Dictionary (2019) là m t ngànhộ
kinh t g m nh ng ng i và ho t đng liên quan đn m t lo i hình SXế ồ ữ ườ ạ ộ ế ộ ạ
hàng hóa, d ch vị ụ theo m t quy mô nh t đnh.ộ ấ ị
b, Ngành công nghi p đi n t , ệ ệ ử là m t ngành kinh t , thu c phânộ ế ộ
ngành ch bi n, ch t o, các ho t đng c a nó có tính ch t t p trung caoế ế ế ạ ạ ộ ủ ấ ậ
v công ngh SX, nhân công, s n ph m, thi t k , ch t o, nghiên c u, phátề ệ ả ẩ ế ế ế ạ ứ
tri n, SX, kinh doanh ểSPĐT(Bách khoa toàn th c a Đi h c Columbia Hoaư ủ ạ ọ
K , 2010).ỳ
1.1.1.3 Ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n t h ng vệ ả ấ ả ẩ ệ ử ướ ề
xu t kh uấ ẩ
a, Ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n t , ệ ả ấ ả ẩ ệ ử là ngành công
nghi p SX ch bi n, là m t b ph n c a ngành CNĐT, chuyên SX cácệ ế ế ộ ộ ậ ủ
SPĐT cho các ngành công nghi p khác và SPĐT tiêu dùng. ệ
b, Ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n t h ng v xu tệ ả ấ ả ẩ ệ ử ướ ề ấ
kh uẩ là m tộ phân ngành c aủ ngành CNĐT, t p trung vào SX, ch bi n cácậ ế ế
SPĐT ph c v tiêu dùng và các ngành công nghi p khác (thu c nhóm C -ụ ụ ệ ộ
C26); SPĐT đc SX ra ch y u XK ra n c ngoài.ượ ủ ế ướ
1.1.1.4 Đc đi m c a ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi nặ ể ủ ệ ả ấ ả ẩ ệ
t h ng v xu t kh uử ướ ề ấ ẩ
a, Ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n t là m t lĩnh v cệ ả ấ ả ẩ ệ ử ộ ự
công nghi p tr ng tâm c a cách m ng công nghi p l n th 4. ệ ọ ủ ạ ệ ầ ứ Là ngành SX
các s n ph m ph n c ng cho thi t b đi n t . ả ẩ ầ ứ ế ị ệ ử Các đa ph ng có đi uị ươ ề
ki nệ, c h i c n có chi n l cơ ộ ầ ế ượ , chính sách u tiên đ có đc n n côngư ể ượ ề
nghi p tiên ti n này.ệ ế
b, Ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n t là ngành côngệ ả ấ ả ẩ ệ ử
nghi p có trình đ phát tri n r t nhanh thúc đy các ngành công nghi pệ ộ ể ấ ẩ ệ
khác phát tri n, ểdo khoa h c, công ngh (KHCN) c a ngành có t c đ phátọ ệ ủ ố ộ
tri n nhanhể.
c, Ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n t xu t kh u là ngànhệ ả ấ ả ẩ ệ ử ấ ẩ
công nghi p s n xu t t p trung trong m i quan h m t thi t v i các ngànhệ ả ấ ậ ố ệ ậ ế ớ
công nghi p h tr (CNHT). ệ ỗ ợ M t SPĐT có k t c u r t ph c t p đòi h iộ ế ấ ấ ứ ạ ỏ
ph i có s liên k t c a nhi u công đo n SX vả ự ế ủ ề ạ iớ s h tr c a ự ỗ ợ ủ CNHT.
d, Ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n t xu t kh u là ngànhệ ả ấ ả ẩ ệ ử ấ ẩ
s d ng v n l n đ đu t cho các giai đo n nghiên c u, thi t k , ngử ụ ố ớ ể ầ ư ạ ứ ế ế ứ
d ng, s n xu t, chuy n giao, phát tri n th tr ng.ụ ả ấ ể ể ị ườ Do đc thù c a côngặ ủ
ngh và ngành, ệcác đa ph ng mu n phát tri n ngành ph i u tiên đu tị ươ ố ể ả ư ầ ư
ngu n v n l n.ồ ố ớ
e, Ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n t xu t kh u là ngànhệ ả ấ ả ẩ ệ ử ấ ẩ
công nghi p s d ng ngu n nhân l c có ch t l ng cao (NNLCLC). ệ ử ụ ồ ự ấ ượ Do
đc thù c a ngành v công ngh tiên ti n và v n hành SXKD, đòi h i NNLặ ủ ề ệ ế ậ ỏ
trong ngành có c c u phân t ng ph c t p và ch t l ng NNL t ng ng. ơ ấ ầ ứ ạ ấ ượ ươ ứ
g, Lao đng trong ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n tộ ệ ả ấ ả ẩ ệ ử
xu t kh u có thu nh p cao. ấ ẩ ậ Ti n l ng trong ngành t l thu n v i ch tề ươ ỷ ệ ậ ớ ấ
l ng NNL, năng su t lao đng, ph n nh m c đ phát tri n c a ngànhượ ấ ộ ả ả ứ ộ ể ủ
này.
h, Ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n t là ngành có kimệ ả ấ ả ẩ ệ ử
ng ch xu t nh p kh u cao. ạ ấ ậ ẩ nhi u n c Ở ề ướ trên th gi i ế ớ và VN hi n nay,ệ
kim ng ch XK các SPĐT luôn đng v trí ạ ứ ở ị nhóm đu b ng t năm 2000-ầ ả ừ
2018.
i, Ngành công nghi p s n xu t s n ph m đi n t xu t kh u là ngànhệ ả ấ ả ẩ ệ ử ấ ẩ
công nghi p có tính c nh tranh cao.ệ ạ Do vòng đi SPĐT ng n, v trí vài tròờ ắ ị
mũi nh n c a ngành. ọ ủ Các đa ph ng có l i th so sánh, l i th v m t sị ươ ợ ế ợ ế ề ộ ố
ngu n l c s giúp giá thành SPĐT c nh tranh đc trên th tr ng th gi i.ồ ự ẽ ạ ượ ị ườ ế ớ
1.1.2 M t s lý thuy t liên quan đn phát tri n ngành công nghi pộ ố ế ế ể ệ
s n xu t s n ph m đi n t h ng v xu t kh uả ấ ả ẩ ệ ử ướ ề ấ ẩ
1.1.2.1 Lý thuy t liên quan đn phát tri n ngành công nghi p:ế ế ể ệ Lý
thuy t v n n kinh t h n h p c a Paul Samuelson(2007);ế ề ề ế ỗ ợ ủ Tăng tr ngưở
truy n th ng, ngo i sinh c a Solow (1956);ề ố ạ ủ n i sinh c a Romer (1955) &ộ ủ
Lucas (1937); Phát tri n kinh t d a vào CNH.ể ế ự M t s lý thuy t phát tri nộ ố ế ể
kinh t công nghi p hi n đi khác: Thuy t ế ệ ệ ạ ế các giai đo n tăng tr ng c aạ ưở ủ
Rostow (1960); Bàn v các chi n l c phát tri n kinh t c a Griffinề ế ượ ể ế ủ
(1989)... K t lu n rút ra: phát tri n kinh t ph i d a vào phát tri n ngànhế ậ ể ế ả ự ể
công nghi p, đt trong m i quan h bi n ch ng, xem xét đn các y u tệ ặ ố ệ ệ ứ ế ế ố
ngo i sinh, n i sinh; có n i dung ch n l c t các n i dung phát tri n kinhạ ộ ộ ọ ọ ừ ộ ể
t ; tùy thu c vào s gi i h n SX và đi u ki n hoàn c nh kinh t , xã h i,ế ộ ự ớ ạ ề ệ ả ế ộ
đa lý c a t ng ị ủ ừ thành phố.