TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
63
PHẪU THUẬT CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG CỔ THẤP
KẾT HỢP LỐI TRƯỚC VÀ LỐI SAU: BÁO CÁO CA BỆNH
Nguyễn Văn Sơn1, Hà Xuân Tài1, Đặng Văn Quang1
TÓM TẮT
Chúng tôi báo hai ca bệnh chấn thương cột
sống cổ thấp được phẫu thuật kết hợp lối trước và
lối sau. Ca bệnh thứ nhất được chẩn đoán thoát vị
đĩa đệm C34 kèm theo đụng dập tủy cổ và hẹp
ống sống cổ ngang mức C34. Ca bệnh thứ hai
được chẩn đoán: thoát vị đĩa đệm C67, kèm theo
trượt đốt sống cổ C67.
Từ khóa: Chấn thương cột sống cổ thấp,
trượt đốt sống cổ, thoát vị đĩa đệm.
SUMMARY
LOW CERVICAL SPINE INJURIES
TREATED WITH COMBINED
ANTERIOR AND POSTERIOR
SURGERY
We report two cases of low cervical spine
injuries treated with combined anterior and
posterior surgery. The first case was diagnosed
with C34 disc herniation with cervical cord
contusion and cervical spinal stenosis at the C34
level. The second case was diagnosed with C67
disc herniation, with C67 cervical spondylosis.
Keywords: Low cervical spine injuries,
cervical vertebrae slippage, disc herniation.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Cột sống cổ thấp bao gồm các đốt sống
cổ từ C3 đến C7 và hệ thống dây chằng đĩa
đệm kèm theo. Chấn thương cột sống cổ thấp
là tổn thương về xương hoặc dây chằng đĩa
đệm hoặc cả hai thành phần này. Đây là tổn
thương thường gặp nhất của chấn thương cột
sống cổ. Có hơn 50% chấn thương cột sống
nằm ở đoạn C5-C7. [7]
Chấn thương cột sống cổ thấp còn dễ bị
bỏ sót trên lâm sàng, chấn thương cột sống
cổ thấp gây ra các tổn thương nặng nề cho
bệnh nhân như: tử vong, liệt tứ chi, rối loạn
chức năng hô hấp, tàn tật vĩnh viễn…
Điều trị chấn thương cổ thấp đã có nhiều
tiến bộ mang lại những kết quả tích cực.
Chỉ định phẫu thuật theo thang điểm
SLIC [8].
Bảng 1: Phân loại SLIC10
Characteristics
Poits
Injury morphology
No abnormality
Compression
Burst
Distraction
0
1
2
3
1Khoa Ngoại Thần Kinh - Bệnh viện Đa Khoa Tỉnh Phú Thọ
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Văn Sơn
ĐT: 0983632555
Email: nguyensonbs@gmail.com
Ngày nhận bài: 12.9.2024
Ngày phản biện khoa học: 29.10.2024
Ngày duyệt bài: 2.1.2024
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI PHẪU THUẬT THẦN KINH VIỆT NAM
64
Translation
Integrity of the disco-ligamentous complex
Intact
Indeterminate
Disrupted
Neurological status
Intact
Nerve root injury
Complete
Incomplete
Persistent cord compression
4
0
1
2
0
1
2
3
+1
SLIC: Subaxial Injury Classification
Trong đó: Điểm < 4: không mổ, Điểm =
4: có thể mổ hoặc không, Điểm > 4 chỉ định
mổ.
Có hai đường mổ chính trong chấn
thương cột sống cổ: cổ trước và cổ sau. Việc
lựa chọn đường mổ dựa vào một số yếu tố:
kinh nghiệm phẫu thuật viên, loại tổn
thương, mức độ tổn thương, tình trạng thần
kinh.
Chúng tôi trình bày hai trường hợp chấn
thương cột sống cổ được chỉ định phẫu thuật
kết hợp cả hai đường mổ và thảo luận về lợi
ích và mặt hạn chế.
II. MÔ TẢ CA LÂM SÀNG
Ca lâm sàng thứ nhất
Bệnh nhân nữ 19 tuổi đi xe máy tự ngã.
Bệnh nhân trước tai nạn tự đi lại vận động và
sinh hoạt bình thường. Lúc vào: tỉnh, huyết
động ổn, liệt vận động tứ chi, còn cảm giác,
được phân loại tổn thương thần kinh B theo
thang điểm phân độ của Hiệp hội chấn
thương cột sống Hoa Kỳ ASIA. Chụp MRI
cổ: thoát vị đĩa đệm C34 kèm theo đụng dập
tủy cổ và hẹp ống sống cổ ngang mức C34.
Hình 1: Hình ảnh cận lâm sàng ca bệnh thứ nhất
Bệnh nhân được phẫu thuật theo hai lối
(SLIC = 7 điểm): lấy đĩa đệm thoát vị C34
lối trước và cố định giải phóng chèn ép lối
sau.
Sau mổ ổn định bệnh nhân được tiếp tục
chuyển chuyên khoa phục hồi chức năng
điều trị tiếp.
Hiện tại sau khám lại 1 năm bệnh nhân
có thể tự đi lại và sinh hoạt.
Ca lâm sàng thứ 2
Bệnh nhân nam 57 tuổi tai nạn ngã cao.
Bệnh nhân trước tai nạn tự đi lại vận động và
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
65
sinh hoạt bình thường. Lúc vào: tỉnh,huyết
động, liệt vận động tứ chi, còn cảm giác,
được phân loại tổn thương thần kinh B theo
thang điểm phân độ của Hiệp hội chấn
thương cột sống Hoa Kỳ ASIA. Chụp MRI
cổ: thoát vị đĩa đệm cột sống C67 chèn ép
tủy ngang mức C67. CLVT cổ: trượt đốt
sống C67, vỡ cài diện khớp hai bên.
Hình 2: Hình ảnh cận lâm sàng ca bệnh thứ 2
Bệnh nhân được phẫu thuật theo hai lối
(SLIC = 10): lấy đĩa đệm thoát vị C67 giải
phóng chèn ép lối trước và nắn trượt, giải
phóng chèn ép lối sau.
Sau mổ ổn định bệnh nhân được tiếp tục
chuyển chuyên khoa phục hồi chức năng
điều trị tiếp.
Hiện tại sau khám lại 1 năm bệnh nhân
có thể tự đi lại và sinh hoạt.
III. BÀN LUẬN
Chấn thương cột sống phối hợp giữa
thoát vị đĩa đệm cột sống cổ ở phía trước
kèm theo đụng dập tủy, hẹp ống sống cột
sống cổ phía sau. Phương pháp tiếp cận đòi
hỏi phải giải phóng chèn ép tối đa.
Trượt đốt sống kèm theo tổn thương diện
khớp hai bên đây là tổn thương mất vững cột
sống thường có chấn thương tủy sống và rễ
thần kinh cùng tồn tại [5]. Tỷ lệ thoát vị đĩa
đệm trong chấn thương này có thể dao động
từ 27% đến 56% [3] [9]. Những chấn
thương này đòi hỏi phải cố định trong phẫu
thuật nhưng chưa có sự đồng thuận về
phương pháp mổ [4].
Các tùy chọn phẫu thuật có thể là sử
dụng lối trước, lối sau hoặc phối hợp cả hai
phương pháp. Mỗi phương pháp có những ưu
nhược điểm khác nhau và ứng dụng của
chúng khác nhau tùy thuộc vào tổn thương
cột sống cổ. Phương pháp tiếp cận trước
thường được áp dụng cho thoát vị đĩa đệm
trước hoặc mảnh xương mảnh thoát vị xâm
nhập vào tủy sống [1] [6]. Ưu điểm của
phương pháp phẫu thuật trước bao gồm
đường mổ nhỏ, ít mất máu, giải quyết được
thoát vị đĩa đệm tuy nhiên nhược điểm là tổn
thương các mạch máu lớn vùng cổ, tổn
thương thực quản, di chứng khó nuốt.
Phương pháp tiếp cận sau giúp giải phóng
chèn ép tối đa, làm giảm trượt đốt sống, cố
định cột sống vững chắc [2]. Ưu điểm của
phương pháp tiếp cận sau bao gồm tăng độ
ổn định với cấu trúc mạnh hơn, hình dung tốt
hơn về tổn thương diện khớp, giải phóng
chèn ép tuỷ phía sau , tránh tổn thương thực
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI PHẪU THUẬT THẦN KINH VIỆT NAM
66
quản . Những nhược điểm của phương pháp
sau bao gồm thời gian phẫu thuật dài hơn,
thời gian nằm viện lâu hơn, tăng mất máu,
tăng tỷ lệ nhiễm trùng và không hiệu quả
trong việc giải quyết chèn ép trước do thoát
vị đĩa đệm . Giải pháp thay thế khác bao gồm
cách tiếp cận kết hợp sử dụng hai phương
pháp. Điều này cung cấp sự cố định mạnh
nhất, giải phóng chèn ép được tốt nhất tăng
cơ hội phục hồi thần kinh. Trong trường hợp
của chúng tôi, chúng tôi đã sử dụng phương
pháp kết hợp trước - sau để đạt được giải nén
từ thoát vị đĩa đệm trước và cũng để đạt được
giải phóng chèn ép kèm theo sự cố định tốt
nhất theo lối sau.
Một hạn chế trong báo cáo trường hợp
của chúng tôi là liên quan đến việc theo dõi
bệnh nhân ngắn hạn 1 năm. Theo dõi lâu dài
hơn sẽ cho phép chúng tôi đánh giá chính
xác kết quả của can thiệp phẫu thuật.
IV. KẾT LUẬN
Mặc dù có nhiều kỹ thuật khác nhau để
điều trị các chấn thương cột sống cổ thấp
này, chúng tôi nhấn mạnh tiện ích của
phương pháp mổ lối trước trong việc cho
phép bác sĩ lâm sàng giải quyết thoát vị đĩa
đệm phía trước, phương pháp mổ lối sau
giúp cung cấp cố định mạnh nhất, nắn chỉnh
trượt và giải phóng chèn ép tuỷ tối đa. Ngoài
ra, cách tiếp cận kết hợp lối trước và lối sau
cũng đang trở thành một kỹ thuật ngày càng
được chấp nhận cho phẫu thuật chấn thương
cột sống cổ thấp và lý do cho điều này được
thảo luận.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Brodke DS, Anderson PA, Newell DW, et
al. “Comparison of anterior and posterior
approaches in cervical spinal cord injuries”. J
Spinal Disord Tech 2003;16:229-35.
[Crossref] [PubMed].
2. Duggal N, Chamberlain RH, Park SC, et
al. “Unilateral cervical facet dislocation:
biomechanics of fixation”. Spine (Phila Pa
1976) 2005;30:E164-8. [Crossref] [PubMed].
3. Grant GA, Mirza SK, Chapman JR, et al.
“Risk of early closed reduction in cervical
spine subluxation injuries”. J Neurosurg
1999;90:13-8. [PubMed].
4. Kwon BK, Fisher CG, Boyd MC, et al. “A
prospective randomized controlled trial of
anterior compared with posterior stabilization
for unilateral facet injuries of the cervical
spine”. J Neurosurg Spine 2007;7:1-12.
[Crossref] [PubMed].
5. Lifeso RM, Colucci MA. “Anterior fusion
for rotationally unstable cervical spine
fractures”. Spine (Phila Pa 1976)
2000;25:2028-34. [Crossref] [PubMed].
6. Ren C, Qin R, Li Y, et al. “Anterior
reduction and fusion for acute unilateral
cervical facet dislocation without severe
spinal cord injuries”. J Clin Neurosci
2020;78:102-7. [Crossref] [PubMed].
7. Stauffer ES. “Subaxial injuries”. Clin
Orthop Relat Res. 1989 Feb;(239):30-9
(PubMed).
8. Vaccaro AR, Hulbert RJ, Patel AA, Fisher
C, Dvorak M, Lehman RA, Jr, et al. “The
subaxial cervical spine injury classification
system: A novel approach to recognize the
importance of morphology, neurology, and
integrity of the disco-ligamentous
complex”. Spine (Phila Pa 1976) 2007;
32:2365–74. [PubMed] [Google Scholar].
9. Vaccaro AR, Falatyn SP, Flanders AE, et
al. “Magnetic resonance evaluation of the
intervertebral disc, spinal ligaments, and
spinal cord before and after closed traction
reduction of cervical spine dislocations”.
Spine (Phila Pa 1976) 1999;24:1210-7.
[Crossref] [PubMed].