159
PHẪU THUẬT LÀM LẠI TẦNG SINH MÔN
VÀ KHÂU CƠ VÕNG DO RÁCH PHỨC TẠP
I. ĐẠI CƢƠNG
Phẫu thuật làm lại tầng sinh môn và cơ vòng hậu môn là phương pháp khâu
phục hồi tầng sinh môn và cơ vòng hậu môn theo đúng giải phẫu đã bị rách trong
cuộc đẻ.
II. CHỈ ĐỊNH
Chấn thương tầng sinh môn phức tạp trong đó có rách cơ vòng hậu môn.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Không có chống chỉ định
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
Bác sĩ chuyên khoa phụ sản có kinh nghiệm
2. Phƣơng tiện
Bộ phẫu thuật phụ khoa, kim chỉ tốt
3. Ngƣời bệnh
Khám kỹ để phát hiện các tổn thương ở tầng sinh môn và cơ vòng hậu môn
4. Hồ sơ bệnh án
Bệnh án sản khoa theo quy định, có khám lâm sàng và xét nghiệm.
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
Thì 1: Rạch da
- Dùng dao rạch vòng cung phía trên đường ranh giới giữa hậu môn và âm đạo
khoảng 15-25 mm, từ hai mép bên rạch thẳng vào âm đạo tạo thành hình thang,
đỉnh tròn.
- Mép phải và trái đường rạch xuống gần mặt bên hậu môn để có thể tách vào
hố bên hậu môn tìm hai đầu cơ bị đứt cửa cơ vòng hậu môn.
Thì 2: Bóc tách mảnh niêm mạc âm đạo đến mặt trước cơ nâng hậu môn ở
phía trên và đầu đứt của vòng hậu môn phía dưới,
Thì 3: Khâu cơ vòng hậu môn bằng hai mũi chỉ catgut crôm hoặc chỉ vicryl
hình chữ U.
Thì 4: cắt mảnh niêm mạc âm đạo và khâu tầng sinh môn sau
- Khâu bờ trong và sâu của hai bó cơ nâng hậu môn bằng chỉ không tiêu
- Khâu niêm mạc âm đạo từ trên xuống bằng chỉ vicryl mũi rời.
- Khâu tổ chức dưới da và cân tầng sinh môn bằng chỉ vicryl số 2.0
- Mũi khâu tăng cường cuối cùng bằng chỉ vicryl xuyên từ da qua tổ chức dưới
da đến hai đầu cơ vòng bị đứt, sẽ làm tăng độ chắc của cơ vòng hậu môn.
160
VI. THEO DÕI
Giống như theo dõi các trường hợp mổ sản phụ khoa khác ở đáy chậu và
tầng sinh môn
VII. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
- Khối máu tụ và chảy máu khi bóc tách niêm mạc âm đạo: lấy hết khối máu
tụ và cầm máu kỹ.
- Nhiễm trùng vết mổ: Cho kháng sinh, sát trùng âm đạo hàng ngày.
161
PHẪU THUẬT BÓC KHỐI LẠC NỘI MẠC TỬ CUNG
Ở TẦNG SINH MÔN, THÀNH BỤNG
I. ĐẠI CƢƠNG
Lạc nội mạc tử cung(LNMTC) tại tầng sinh môn (TSM) hoặc thành bụng là
do những tế bào nội mạc tử cung dừng lại tại TSM khi đẻ có cắt TSM hoặc mổ lấy
thai mà dừng lại ở thành bụng, phát triển dần và to lên, gây các triệu chứng đau
theo chu kỳ kinh.
II. CHỈ ĐỊNH
Khi khối LNMTC gây đau, khó chịu ảnh hưởng đến sinh hoạt bình thường hay
tình dục
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Khi khối LNMTC còn quá nhỏ
- Khi đang mắc các bệnh nhiễm khuẩn hoặc các bệnh về máu
- Khi đang có thai
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
Phụ sản hoặc ngoại
2. Phƣơng tiện
Bộ tiểu hoặc trung phẫu (những khối LNMTC to và nằm sâu trong tổ chức)
3. Ngƣời bệnh
- Khám toàn thân và chuyên khoa để đánh giá tổng thể sức khỏe và phát hiện
những chóng chỉ đinh.
- Được tư vấn kỹ về bệnh và kỹ thuật cũng như những tai biến có thể xảy ra.
- Vệ sinh tại chỗ
- Nên mổ sau sạch kinh khoảng 1 tuần.
4. Hồ sơ bệnh án
Được chuẩn bị theo qui định
VIII. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Bóc LNMTC tại thành bụng
- Gây tê hoặc tiền mê
- Sát khuẩn vùng phẫu thuật.
- Trải khăn vô khuẩn
162
- Rạch da theo đường ngang để hạn chế sẹo xấu. Rạch chiều rộng vừa đủ để
bóc nang
- Dùng kéo phẫu thuật bóc tách vỏ nang xuống tận đáy (cố gắng không làm vỡ
nang)
- Dùng kìm chắc kẹp cuống nang ở phần đáy, tránh chảy máu
- Dùng chỉ Vicryl số 2 hoặc 3 khâu cầm máu kỹ cuống khối LNMTC và ở
thành của nang, sau đó khâu đáy và tổ chức dưới da một hoặc hai lớp tùy thuộc tổn
thương. Lấy hết đáy tránh máu đọng hoặc chảy máu dưới đáy vết mổ
- Đóng da bằng khâu da mũi liền hoặc khâu da mũi rời theo thông thường
bằng chỉ tự tiêu hoặc chỉ không tiêu
- Sát khuẩn lại vết mổ và bằng lại
- Thay băng và cắt chỉ (nếu khâu da bằng chỉ không tiêu) theo qui định thông
thường
2. Bóc LNMTC tại TSM
- Bóc sau sạch kinh 1 tuần để chức năng đông máu trở về bình thường và xa
kỳ kinh sau vì hành kinh dễ làm cho vết thương bị nhiễm khuẩn, khó liền
- Gây tê hoặc tiền mê. Tùy tổn thương mà có thể gây tê đám rối thần kinh thẹn
hoặc gây tê tủy sống
- Nếu LNMTC ở sâu trong lớp cơ mông hoặc vào đáy chậu hoặc trực tràng thì
phải thực hiện ở phòng mổ
- Sát khuẩn âm đạo và TSM.
- Trải khăn vô khuẩn
- Rạch da theo đường ngang hoặc dọc tùy theo vị trí của LNMTC để hạn chế
sẹo xấu. Rạch chiều rộng vừa đủ để bóc nang
- Dùng kéo phẫu thuật bóc tách vỏ nang xuống tận đáy (cố gắng không làm vỡ
nang)
- Dùng kìm chắc kẹp cuống nang ở phần đáy, tránh chảy máu
- Dùng chỉ Vicryl số 2 hoặc 3 khâu cầm máu kỹ cuống khối LNMTC và ở
thành của nang, sau đó khâu đáy và tổ chức dưới da một hoặc hai lớp tùy thuộc tổn
thương. Nhớ lấy hết đáy tránh máu đọng hoặc chảy máu dưới đáy vết mổ.
- Nếu tổn thương nằm sâu trong lớp cơ mông thì phải khâu nhiều lớp để tránh
hở đáy và gãy kim khi khâu
- Đóng da bằng khâu da mũi liền hoặc khâu da mũi rời theo thông thường
bằng chỉ tự tiêu hoặc chỉ không tiêu
163
- Sát khuẩn lại vết mổ và bằng lại
- Thay băng và cắt chỉ (nên khâu da bằng chỉ không tiêu) theo qui định thông
thường
IX. THEO DÕI
- Theo dõi xem băng có bị thấm máu không
- Vết mổ có bị bầm tím do máu
- Sưng đỏ do viêm nhiễm
- Dặn người bệnh vệ sinh TSM ngày 2 lần hoặc sau đại tiểu tiện, sau đó lau khô
V. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
- Nếu chảy máu vết mổ nhiều thì khâu tăng cường để cầm máu
- Nếu tụ máu thì để 3-4 ngày sau, cắt nới 1 mũi chỉ và nặn dịch máu ra rồi rửa
và thay băng bằng nước Oxy già
- Nếu nhiễm khuẩn vết mổ thì tăng liều thuốc kháng sinh
- Bóc LNMTC ở đáy chậu hoặc sát vùng hậu môn có thể làm tổn thương đến
trực tràng: thấy phân và niêm mạc đỏ. Xử trí là bóc tách thành trực tràng và thành
âm đạo. Khâu thành trực tràng mép lộn vào lòng trực tràng. Khâu thành âm đạo
mũi rời hoặc khâu vắt, mũi nằm trong âm đạo. Ăn nhẹ hoặc nhịn ăn tùy thuộc tổn
thương vào trực tràng nhiều hay ít.