HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT BỆNH VIỆN 241
PHẪU THUẬT NỘI SOI LẤY DỊ VẬT PHỔI - MÀNG PHỔI
ThS. Nguyễn Thanh Thái Nhân
I. ĐẠI CƢƠNG
Dị vật phổi màng phổi thường gặp sau chấn thương phức tạp lồng ngực, vết
thương ngực do hỏa khí và vật sắc dễ gãy. Người bệnh vào viện thường mất nhiều
máu, tràn khí hoặc vết thương ngực hở nên phải mở ngực cấp cứu cầm máu, cầm
khí kết hợp với lấy dị vật. Tuy nhiên những trường hợp đến cơ sở có huyết động
ổn định, vết thương thành ngực không phức tạp và có hình ảnh của dị vật phổi-
màng phổi, chúng ta có thể áp dụng phẫu thuật nội soi qua thành ngực kết hợp với
đường mổ nhỏ (VATS-Video-assisted thoracic surgery) để điều trị.
II. CHỈ ĐỊNH
- Dị vật phổi-màng phổi có huyết động của người bệnh ổn định.
- Chấn thương mới chưa gây dính nhiều giữa phổi và thành ngực và các
thành phần của trung thất.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Dị vật lớn ≥ 10mm.
- Dị vật ở vùng nguy hiểm
- Chấn thương và vết thương ngực đã lâu
- Nhiễm trùng và mủ trong khoang màng phổi và viêm tấy thành ngực
- Các chống chỉ định do cơ địa và bệnh lý phối hợp của người bệnh không
cho phép làm xẹp phổi một bên.
IV. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện quy trình kỹ thuật: bác sỹ phẫu thuật có khả năng phẫu thuật mở
và nội soi ngực. Bác sỹ gây mê có thể đặt nội khí quản hai nòng chọn lọc để làm
xẹp phổi chủ động bên phẫu thuật.
2. Phương tiện: bộ dụng cụ mở ngực, bộ dụng cụ mổ nội soi ngực có kèm video hỗ
trợ.
HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT BỆNH VIỆN 242
3. Người bệnh: Nằm nghiêng 300 hoặc nghiêng 900 bộc lộ toàn bộ thành ngực bên
phẫu thuật và cả xương ức.
4. Hồ sơ bệnh án: có đủ bằng chứng của dị vật phổi màng phổi. Nếu có tràn máu và
khí màng phổi và nghi ngờ có dị vật, nên kiểm tra X-quang hoặc chụp cắt lớp trước
mổ.
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Kiểm tra hồ sơ: có chẩn đoán xác định dị vật phổi và màng phổi.
2. Kiểm tra người bệnh: đánh dấu vị trí của dị vật trên thành ngực và vẽ đường mổ
dự kiến ở khoang gian sườn gần nhất với vị trí của dị vật.
3. Thực hiện kỹ thuật:
- Tùy vị trí và kích thước của dị vật mà thực hiện đường mổ có kích thước
tương ứng.
- Gỡ dính và làm sạch vùng màng phổi bên dưới đường mổ khi vào khoang
màng phổi.
- Kết hợp với dụng cụ nội soi hỗ trợ để gỡ dính, cầm máu nhu mô phổi và
thành ngực cũng như hút rửa sạch khoang màng phổi.
- Xác định vị trí dị vật bằng nhìn trực tiếp qua vết mở da hoặc qua camera.
- Dùng kẹp nội soi hoặc kẹp của bộ mổ ngực để lấy dị vật ra khỏi nhu mô
phổi.
- Cầm máu và cầm khí vết thương nhu mô phổi nếu có bằng cách khâu thông
thường chỉ tiêu hoặc không tiêu, kẹp đinh nội soi hoặc cắt thùy phổi và phân thùy
phổi trong trường hợp có tổn thương nhu mô rộng gây thiếu máu và hỏng chức
năng một vùng phổi rộng.
- Đặt dẫn lưu khoang màng phổi và đóng ngực.
VI. THEO DÕI
- Dịch máu qua dẫn lưu hàng giờ trong 24 giờ đầu.
- Đánh giá Xquang phổi mỗi 24 giờ sau mổ.
HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT BỆNH VIỆN 243
- Rút dẫn lưu khi hết dò khí, dịch qua dẫn lưu là dịch tiết dưới 100 ml/24 giờ
và phổi nở sát thành ngực.
- Thực hiện giảm đau tốt, vật lý trị liệu hô hấp tránh xẹp phổi và viêm phổi
do hạn chế hô hấp.
VII. XỬ TRÍ TAI BIẾN
Thực hiện mở ngực rộng kinh điển ngay khi gặp khó khăn trong mổ VATS
lấy dị vật phổi màng phổi. Chủ động khi tiên lượng mất máu nhiều khi lấy bỏ dị vật
khỏi nhu mô phổi sát mạch máu lớn của phổi và trung thất.