Phiến Huyết Nhỏ Thấp
(Thrombocytopenia)
Bệnh nhân caucasian, đàn bà, 79 tuổi khoẻ mạnh trước đây, chỉ uống
thuốc giảm cholesterol. Bà ta là bnhân cuả bạn trong 6 năm qua. Chồng bà ta
nay đã 80 tuổi, cách đây 15 năm, tìm ra ung thư ruột già, surgeon gửi sang
sau khi cắt bỏ ung thư, bạn cho adjuvant chemotherapy 15 năm nay, không
thấy ung thư trở lại ... Cách đây 6 năm, Ông xin bạn nhận làm BS điều trị
cho vợ cuả ông ta, vì BS điều trị của bà ấy vừa mất. Nể là vợ của bnhân, cho
nên nhận làm y sĩ điều trị. Bà này không có ung thư hoặc bệnh máu, chỉ có
tăng áp mạch.
Cách đây hai tháng, một buổi chiều thứ sáu, bnhân đòi đến khẩn cấp,
nói :
- "tôi thấy bồn chồn - don't feel well - chẳng biết bệnh tật gì đây -
don't know what's wrong". - "Chờ thứ hai được không?" - "không, tôi muốn
đến bây giờ".
Ðành phải khám, không thấy gì lạ, cho chỉ thị đi đếm máu ... Lúc đó
là 3 giờ chiều thứ sáu. Khoảng 5 giờ chiều thứ sáu (cùng ngày), Emergency
gọi : Bnhân cuả ông vừa do ambulance đem đến: áp huyết đột nhiên xuống
thấp. Làm CAT scan bụng: thấy máu bắt đầu rỉ ra ở Abdominal Aortic
Aneurym. Hct bao nhiêu ? " 35%", Platelet bao nhiêu : 350 nghìn /mm3
(normal).
Giải phẫu khẩn cấp: bnhân vào ICU sau đó, nói chuyện, sống. Chuyển
sang Rehabilitation, và do BS ở Rehab theo dõi. Ở Rehab được 6 tuần. Ðột
nhiên BS nội thương ở Rehab gọi chiều qua: "tính cho bnhân về nhà
weekend này, nhưng thấy platelet tiếp tục giảm xuống còn có 40
nghìn/mm3; lại có nước trong màng phổi, bnhân khó thở, làm CTA (CT
angiogram rồi, không thấy pulmonary emboli, Hct còn có 28%; xin hỏi ý
kiến BS vì tôi không biết làm sao giải thích được các con số nói trên và bệnh
trạng".
Bạn đề nghị chuyển Bnhân sang nhà thương của bạn. Bnhân chuyển
sang chiều qua.
Bạn nghĩ đây là bệnh gì và chữa trị như thế nào ?
Note:
Chữa bệnh không khác gỡ cuộn chỉ rối ...Ði tìm cái mối của nó thì gỡ
sẽ ra ... Gỡ không khó, tìm ra mối mới khó. Xưa Ông Ford lập hãng ráp xe ở
Michigan; gọi ông thợ điện chính (master electrician) nhờ bắt điện cho toàn
xưởng. Ông thợ điện chỉ cho các thợ con đặt cái hộp điện chính ở đâu. Rồi
gửi hoá đơn đòi tiền ông Ford (tiền công). Hóa đơn đòi môt món tiền lớn...
Ford ngạc nhiên... "Tốn chỉ có 1 giờ dạo quanh xưởng mà ông đòi lắm thế..."
"Thưa ông Ford, bắt cái hộp điện thì dễ òm, BIẾT ĐẶT Ở ĐÂU mới khó" -
NTM
Dù rằng BS ở Rehabilitation cho rằng thrombocytopenia là do
medications. Nhưng có lẽ không phải đâu ...Có lẽ là myelodysplasiạ (lý do
thuờng thấy giảm platelet trong nhà thương: DIC : disseminated
intravascular coagulation; hoặc immune process, drug induced cũng thấy
đấy, hiếm hơn, trừ một truờng hợp: với heparin thì nên cẩn thận !!!)
Next step: tuần tới sẽ lấy tủy xương. Bây giờ cho truyền platelet cái đã
để đủ an toàn cho thoracic surgeon làm thoracenthesis. Pleural effusion có lẽ
là do congestive heart failure chứ không phải do malignancy. Pulmonary
emboli thì không thể nào pleural effusion nhiều như thế (trên phim có lẽ
phải đến 1000 ml). CT angiogram đã negative cách đây mấy tuần. Vả lại
platelet giảm thì xác suất tạo ra cục huyết khá thấp ...
Nhưng tại sao bnhân đi vào CHF (congestive heart failure)?
Bs Nguyễn Tài Mai
