Phòng tránh và sơ cứu tai nạn
bỏng ở trẻ
Mỗi năm, Viện bỏng quốc gia tiếp nhận trên 2.000 ca bỏng, một nửa trong số đó là trẻ
em. Tai nạn bỏng ở trẻ thường xảy ra do sự bất cẩn của người lớn khi để, đun nấu, sử
dụng điện hoặc các chất gây cháy gần nơi trẻ thường do tự chơi, nghịch và sự quan tâm,
để mắt của người lớn.
* Các loại hình bỏng
Bỏng là một trong những tai nạn rất nguy hiểm với trẻ em. Không những bỏng gây đau
đớn, việc chữa chạy phức tạp, lâu dài, tốn kém mà còn gây tử vong cho trẻ, để lại nhiều
di chứng nặng nề như sẹo, co kéo cơ hoặc da gây tàn phế suốt đời. Trẻ em, đặc biệt là trẻ
em từ 2-5 tuổi dễ bị bỏng vì bản tính hiếu động, tò mò, nghịch ngợm, chưa ý thức được
sự nguy hiểm xung quanh của trẻ em và nhiều khi do sự bất cẩn của người lớn.
Có nhiều loại hình bỏng, đó là bỏng nhiệt ướt, bỏng nhiệt khô, bỏng hoá chất, bỏng điện/
sét đánh... Bỏng nhiệt ướt là bỏng do nước sôi, nồi canh sôi, … Trẻ thường bị bỏng dạng
này. Tai nạn bỏng nhiệt ướt thường xảy ra với trẻ khi phích nước sôi, đồ ăn nóng để trong
tầm với hoặc lối đi của trẻ. Tai nạn còn xảy ra khi trẻ nấu ăn giúp bố mẹ. Bỏng nhiệt khô
là bỏng bàn là, ống bô xe máy, lửa, hơi nóng của lò nung…Trẻ bị bỏng dạng này thường
do người lớn bất cẩn không cất đồ vật nóng sau khi dùng xong hoặc do trẻ nghịch ngợm,
đốt lửa sưởi, đốt rơm rạ, đánh đổ dầu xăng gây bắt lửa… Bỏng hoá chất là bỏng do vôi
tôi, bỏng a xit, kiềm …Trường hợp này xảy ra do trẻ nô đùa cạnh hố vôi mới tôi sơ ý tụt
chân xuống, sử dụng nhầm a xít. Bỏng sét đánh/điện giậto trẻ nghịch điện hoặc do sét
đánh thường rất nặng gây chết người do cháy hoặc ngừng thở ngừng tim.
* Dạy trẻ cách xử lý và sơ cứu khi trẻ bị bỏng
Cần hướng dẫn trẻ xử lý những tình huống bỏng như: dừng lại, nằm xuống, hai tay che
mặt, và lăn tròn đến khi lửa tắt nếu quần áo bắt lửa; dừng mọi việc đang làm ngay và tìm
cách thoát ra khỏi đám cháy; gọi người lớn khi thấy có đám cháy; không nghịch diêm,
lửa; khi bị bỏng ngâm ngay chỗ bỏng vào nước mát, sạch....
Khi bị bỏng, trẻ cần được sơ cứu để giảm khuyết tật và những hậu quả xấu do vết thương
bỏng gây ra. Sơ cứu ngay khi trẻ bị bỏng như sau: loại bỏ tác nhân gây bỏng như cởi
quần áo cho trẻ, an ủi trẻ để trẻ bớt sợ hãi. Tiếp đó, ngâm chỗ bỏng vào nước mát, sạch
hoặc để chỗ bỏng dưới vòi nước đang chảy trong vòng 20 phút (không dùng nước đá).
Băng nhẹ vùng bị bỏng bằng băng sạch, tránh làm vỡ nốt phồng. Tuyệt đối không bôi bất
cứ thứ gì khác lên vết bỏng. Ủ đủ ấm cho trẻ, đưa trẻ đến trung tâm y tế gần nhất nếu trẻ
bị bỏng nặng, rộng hơn bàn tay của trẻ hoặc bị bỏng bộ phận sinh dục. Nếu trẻ bất tỉnh,
hô hấp nhân tạo trước khi sơ cứu.
* Cách phòng tránh tai nạn bỏng cho gia đình và cộng đồng
Cách phòng tránh tốt nhất tai nạn bỏng cho trẻ là sự cẩn trọng của người lớn. Đối với việc
bố trí bếp, cần bố trí bếp nấu ăn hợp lý, để bếp lò phẳng, cao ngoài tầm với hoặc có vách
ngăn không cho trẻ nhỏ tới gần. Khi nấu luôn đặt quay cán xoong, chảo vào phía trong.
Đối với việc trông trẻ, cần trông trẻ đúng cách, luôn để mắt đến trẻ. tuyệt đối không cho
trẻ chơi, nô đùa nơi đang nấu ăn. Quản lý chặt chẽ chai lọ đựng hoá chất như chất tẩy rửa,
acid. Không để đồ vật đựng nước nóng trong tầm với trẻ em như nồi canh, phích nước,
vòi nước nóng, bàn là đang nóng, ống bô xe máy ... Khi bê nước nóng, thức ăn mới nấu
cần chú ý tránh xa trẻ để lường trường hợp trẻ va đụng làm đổ vật nóng vào trẻ. Luôn
kiểm tra nhiệt độ của thức ăn, đồ uống trước khi cho trẻ ăn, uống, nhiệt độ nước tắm rửa.
Đặc biệt đối với trẻ nhỏ: không vừa bế trẻ vừa ăn, uống thức ăn nóng. Không để trẻ nhỏ
tiếp xúc với diêm, bật lửa, lửa, nước sôi, thức ăn nóng, bếp đang đun... Không để trẻ tự
tắm với vòi nước nóng lạnh.
Trẻ dưới 8 tuổi không nên cho trẻ dưới bố mẹ làm bếp. Đối với trẻ lớn đã giúp đỡ được
bố mẹ trong việc nấu ăn cần ạy trẻ các cách phòng tránh bỏng. Dạy cho trẻ có ý thức luôn
dùng lót tay khi bê các đồ nóng.
Hỏi - đáp phòng tránh tai nạn bỏng ở trẻ
Tai nạn bỏng ở trẻ em thường xảy ra do sự bất cẩn của người lớn khi đun nấu, sử dụng
điện hoặc các chất gây cháy ; trẻ bị bỏng cũng thường do tự chơi, nghịch thiếu sự quan
tâm, để mắt của người lớn."Sểnh một ly, đi một dặm", câu ngạn ngữ này rất đúng với
những trường hợp trẻ em bị tai nạn, thương tích do bỏng.
Câu hỏi 1: Tai nạn bỏng ở trẻ em thường xảy ra trong những trường hợp nào?
Trung bình mỗi năm, Viện bỏng quốc gia tiếp nhận trên 2000 trường hợp bỏng, trong đó
một nửa là trẻ em. Tháng 12/2003, tại khoa nhi, Viện bỏng đã tiếp nhận cháu Thanh
Uyên, 3 tuổi ở thị xã Phú Thọ bị bỏng do nước sôi, cháu bị bỏng ướt độ 3 và có chỗ độ 4
do bà hàng xóm, người trông cháu đã không quan sát bê nồi nước tằm vừa sôi từ bếp lên
khiến cháu cháu xô vào và bị bỏng nặng. Cháu Nguyễn Ngọc Lương ở Ba Vì , Hà Tây bị
bỏng do nồi canh xương đang đun sôi trong trên bếp bị lật vào từ mông xuống chân.
Cháu Nguyễn Văn Kiên 15 tuổi, ở Kim Bảng , huyện Hà Nam bị bỏng lửa do đi chơi ở
xưởng bện bông, khi bật điện bị chập, bông bén lửa và xảy ra tai nạn. Hầu hết các tai nạn
trên đều gặp ở những gia đình ở nông thôn, thu nhập thấp, các gia đình này chỉ lo kinh tế
không có thời gian quan tâm đền trẻ.
Câu hỏi 2: Như thế nào gọi là bỏng ?
Bỏng là tổn thương của cơ thể do tác dụng trực tiếp của sức nóng (Nhiệt độ cao), luồng
điện, hoá chất, bức xạ gây nên
Câu hỏi 3: Tai nạn do bỏng gây hậu quả gì cho trẻ và gia đình?
Bỏng là một trong những tai nạn rất nguy hiểm với trẻ em. Không những bỏng gây
đau đớn, việc chữa chạy phức tạp, lâu dài, tốn kém mà còn gây tử vong cho trẻ, để
lại nhiều di chứng nặng nề như sẹo, co kéo cơ hoặc da gây tàn phế suốt đời.
Trẻ em, đặc biệt là trẻ em từ 2-5 tuổi dễ bị bỏng vì bản tính trẻ em rất hiếu động,
tò mò, và nhiều khi do sự bất cẩn của người lớn.
Câu hỏi 4: Những loại hình bỏng nào thường gặp ở trẻ em?
Bỏng nhiệt ướt: bỏng do nước sôi, nồi canh hoặc nồi cám lợn sôi, …Đây là
nguyên nhân chủ yếu. Tai nạn thường xảy ra khi phích nước sôi, đồ ăn nóng để ở
trong tầm với hoặc lối đi của trẻ. Tai nạn còn xảy ra khi trẻ nấu ăn giúp bố mẹ.
Bỏng nhiệt khô: bàn là,ống bô xe máy, lửa, hơi nóng của lò nung…Thường do
người lớn không chú ý hoặc trẻ nghịch ngợm, đốt lửa sưởi, đốt rơm rạ, đánh đổ
dầu xăng gây bắt lửa…
Bỏng hoá chất : bỏng do vôi tôi, bỏng a xit, kiềm …Do trẻ nô đùa cạnh hố vôi mới
tôi sơ ý tụt chân xuống, sử dụng nhầm a xít
Bỏng sét đánh/điện giật: Do trẻ nghịch điện hoặc do sét đánh thường rất nặng gây
chết người do cháy hoặc ngừng thở ngừng tim.
Câu hỏi 5: Khi trẻ bị bỏng cần sơ cứu như thế nào để giảm khuyết tật và những hậu quả
xấu?
Loại bỏ tác nhân gây bỏng (chú ý đến vấn đề cởi quần áo cho trẻ, an ủi trẻ
Nếu trẻ bất tỉnh -› hô hấp nhân tạo, nếu trẻ tỉnh -› làm theo các bước dưới đây
Ngâm chỗ bỏng vào nước mát, sạch hoặc để chỗ bỏng dưới vòi nước đang chảy
trong vòng 20 phút (không dùng nước đá)
Băng nhẹ vùng bị bỏng bằng băng sạch, tránh làm vỡ nốt phồng
Ủ ấm cho trẻ, cho uống nước, cháo loãng, súp
Đưa trẻ đến trung tâm y tế
Tuyệt đối không bôi bất cứ thứ gì khác lên vết bỏng
Ngoài ra cần dạy trẻ nhũng cách xử trí đơn giản và có hiệu quả như sau:
Khi quần áo bị bén lửa: dừng lại, nằm xuống, hai tay che mặt, và lăn tròn đến khi
lửa tắt
Thoát ra khỏi đám cháy: Dừng mọi việc và ngay lập tức bò dưới làn khói để ra
ngoài.
Khi thấy đám cháy: gọi người lớn
Khi thấy diêm và bật lửa: để chúng lên cao và báo cho người lớn
Ngâm chỗ bỏng vào nước mát, sạch hoặc để chỗ bỏng dưới vòi nước đang chảy
trong vòng 20 phút (không dùng nước đá)
Báo ngay cho người lớn
Câu hỏi 6: Khi nào thì phải chuyển ngay trẻ bị bỏng đến cơ sở y tế?
Những dấu hiệu nguy hiểm xuất hiện sớm:
Bỏng nặng, rộng hơn một bàn tay nạn nhân
Bỏng ở mặt hoặc bộ phận sinh dục
Những dấu hiệu nguy hiểm xuất hiện muộn:
Khi trẻ có dấu hiệu của nhiễm trùng( Sốt,chỗ bỏng bắt đầu có mùi, bị chảy mủ..)
Nạn nhân lơ mơ, lẫn lộn, bất tỉnh.
Câu hỏi 7: Làm gì để phòng tránh tai nạn bỏng cho gia đình và cộng đồng?
Nên làm:
Bố trí bếp nấu ăn hợp lý. Để bếp lò phẳng, cao ngoài tầm với hoặc có vách ngăn
không cho trẻ nhỏ tới gần. Khi nấu luôn quay cán xoong, chảo vào phía trong
Không cho trẻ chơi, nô đùa nơi đang nấu ăn.
Không để đồ vật đựng nước nóng trong tầm với trẻ em (nồi canh, phích nước, vòi
nước nóng, bàn là đang nóng, ống bô xe máy ...).
Khi bê nước nóng, thức ăn mới nấu: tránh xa trẻ để không va đụng.
Luôn kiểm tra nhiệt độ của thức ăn, đồ uống trước khi cho trẻ ăn, uống; nhiệt độ
nước tắm rửa
Không để trẻ nhỏ tiếp xúc với diêm, bật lửa, lửa, nước sôi, thức ăn nóng, bếp đang
đun...
Không để trẻ tự tắm với vòi nước nóng lạnh
Luôn trông trẻ đúng cách, để mắt đến trẻ
Quản lý chặt chẽ chai lọ đựng hoá chất như chất tẩy rửa, acid
Đặc biệt đối với trẻ nhỏ: không vừa bế trẻ vừa ăn, uống thức ăn nóng
Đối với các trẻ lớn hơn phải giúp đỡ bố mẹ nấu ăn: Không nên cho trẻ dưới 8 tuổi
giúp đỗ bố mẹ làm bếp. Dạy trẻ các cách phòng tránh trên + luôn dùng lót tay khi
bê các đồ nóng
