BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG
VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUÂN SỰ
-------------------------
LÊ TH CM BÌNH
MT S PHƯƠNG PHÁP
PHÂN CM M THEO NHÓM CHO BÀI TOÁN
D LIU ĐA NGUỒN, NHIỀU ĐẶC TRƯNG
LUN ÁN TIẾN SĨ TOÁN HỌC
Nội 2023
BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG
VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUÂN SỰ
-------------------------
LÊ TH CM BÌNH
MT S PHƯƠNG PHÁP
PHÂN CM M THEO NHÓM CHO BÀI TOÁN
D LIU ĐA NGUỒN, NHIỀU ĐẶC TRƯNG
Ngành: Cơ sở toán hc cho tin hc
Mã s: 9 46 01 10
LUN ÁN TIẾN SĨ TOÁN HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS. NGÔ THÀNH LONG
2. TS. LÊ XUÂN ĐỨC
Hà Nội - 2023
i
LI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, các
kết quả trình bày trong luận án hoàn toàn trung thực và chưa từng được ai công
bố trong bất kỳ các công trình nào khác, các dữ liệu tham khảo được trích dẫn
đầy đủ.
Hà Nội, ngày 15 tháng 8 năm 2023
Nghiên cứu sinh
Lê Thị Cẩm Bình
ii
LI CẢM ƠN
Luận án này được thực hiện hoàn thành tại Viện Công nghệ thông tin,
Viện Khoa học và Công nghệ quân sự. Trước hết, nghiên cứu sinh xin bày tỏ
lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Ngô Thành Long và TS Lê Xuân Đức đã định
hướng, chỉ bảo và giúp đỡ trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án.
Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới lãnh đạo, tập thể cán bộ giảng viên
của Viện Khoa học Công nghệ quân sự, Phòng Đào tạo, Viện Công nghệ
thông tin đã tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ, chia sẻ giúp đỡ tôi trong thời
gian học tập và nghiên cứu tại Viện. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới các thành
viên nhóm nghiên cứu seminar phân cụm dữ liệu đã tạo ra môi trường trao đổi
học thuật thường xuyên chia sẻ các ý tưởng giá trị cho các nghiên cứu
của luận án.
Tôi xin phép được gửi lời cảm ơn chân thành tới lãnh đạo Trường Đại
học Văn hóa, các đồng nghiệp tại Khoa Khoa học bản, Khoa Thông tin, Thư
viện đã tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình nghiên cứu và làm việc tại
Trường.
Cuối cùng, xin cảm ơn tới gia đình đã hỗ trợ, động viên giúp đỡ tôi
rất nhiều về tinh thần, vật chất và thời gian để có thể hoàn thành luận án.
Nghiên cứu sinh
Lê Thị Cẩm Bình
iii
MC LC
Trang
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................. vi
DANH MC CÁC BNG............................................................................. xiii
DANH MC CÁC HÌNH V ........................................................................ xv
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
Chương 1 TỔNG QUAN VỀ PHÂN CỤM DỮ LIỆU .................................... 7
1.1. Gii thiu chung v pn cm d liu ....................................................................... 7
1.1.1. Định nghĩa ......................................................................................... 7
1.1.2. Phân cụm mờ ....................................................................................... 8
1.1.3. Phương pháp đánh giá trong phân cụm ............................................ 10
1.2. Cơ s toán hc của lun án ........................................................................................ 13
1.2.1. Thuật toán tối ưu bầy đàn ............................................................... 14
1.2.2. Thuật toán đồng phân cụm mờ ......................................................... 17
1.2.3. Mô hình phân cụm mờ theo nhóm .................................................... 19
1.2.4. Tri thức ẩn trong phân cụm dữ liệu ................................................... 23
1.2.5. Dữ liệu đa nguồn ............................................................................... 24
1.2.6. Dữ liệu nhiều đặc trưng ..................................................................... 28
1.3. Kết lun chương 1 ...................................................................................................... 29
Chương 2 MỘT SỐ CẢI TIẾN KỸ THUẬT PHÂN CỤM DỮ LIỆU ......... 30
2.1. Đ xut thut tn đng phân cm m s dng PSO ti ưu tâm cm vi lp bài
toán d liu nhiu đc trưng ............................................................................................. 30
2.1.1. Mô hình toán học tối ưu bầy đàn MPSO .......................................... 31