liÖt hÇu häng, liÖt d©y thanh ©m 1 bªn hoÆc 2 bªn.
C¸c d©y thÇn kinh sä n·o kh¸c Ýt bÞ tæn thư¬ng h¬n.
b. Rèi lo¹n c¶m gi¸c
ư Rèi lo¹n c¶m gi¸c chñ quan: rÊt râ, bÖnh nh©n cã c¶m gi¸c bÞ tª,
cã c¶m
gi¸c như bÞ ch©m chÝch, kiÕn bß.
ư Rèi lo¹n c¶m gi¸c kh¸ch quan: thưêng ph¸t hiÖn gi¶m c¶m gi¸c
nhËn
biÕt tư thÕ va rung ©m thoa. Trong vai trưêng hîp dÉn ®Õn thÊt
®iÒu.
c. Rèi lo¹n thùc vËt
ư RÊt thưêng xuyªn, tõ nhÞp nhanh xoang ®Õn rèi lo¹n nhÞp tim va
huyÕt
¸p trÇm träng lam t¨ng nguy c¬ tö vong.
457
Copyright@Ministry Of Health
ư Rèi lo¹n c¬ trßn như bÝ tiÓu, gi¶m hoÆc mÊt c¶m gi¸c ®i tiÓu, t¸o
bãn
thưêng x¶y ra h¬n.
ư Rèi lo¹n vËn m¹ch va giao c¶m: ra nhiÒu må h«i, da t¸i, phï nÒ
chi bÞ
liÖt.
Trong mét vai trưêng hîp hiÕm, ngưêi ta ghi nhËn ®ưîc dÊu hiÖu
Babinski (+), phï gai thÞ va cã khi ló lÉn tinh thÇn.
ThÓ l©m sang hiÕm (thÓ Miller Fisher) ®ưîc b¸o c¸o n¨m 1956.
§©y la
thÓ l©m sang hiÕm gÆp (< 4%). BÖnh c¶nh gåm liÖt c¬ vËn nh·n,
thÊt ®iÒu va
mÊt ph¶n x¹ g©n c¬.
1.4. CËn l©m sang
ư DÞch n·o tñy: la xÐt nghiÖm quan träng. Rèi lo¹n cña xÐt nghiÖm
nay chØ
xuÊt hiÖn sau 1 tuÇn (®«i khi rÊt trÔ, kho¶ng tuÇn thø 4 - 6) va cã
thÓ ©m
tÝnh ë 10% c¸c trưêng hîp. KÕt qu¶ quan träng ®Ó chÈn ®o¸n la
ph©n ly
®¹m - tÕ bao, protein kho¶ng 50mg% hoÆc cao h¬n trong khi c¸c
thanh
phÇn kh¸c cña dÞch n·o tñy kh«ng thay ®æi.
ư §iÖn c¬: gióp x¸c ®Þnh bao myelin bÞ hư ho¹i khi cã dÊu bÊt
thưêng trong
dÉn truyÒn xung ®éng thÇn kinh như kÐo dai thêi gian tiÒm Èn,
gi¶m tèc
®é dÉn truyÒn…. Còng cã thÓ thÊy dÊu hiÖu cña tho¸i hãa sîi trôc
(thø
ph¸t sau tho¸i hãa myelin).
1.5. DiÔn tiÕn
Nhê vao nh÷ng tiÕn bé trong trÞ liÖu ma tû lÖ tö vong cña Guillain -
BarrÐ ®· gi¶m ®¸ng kÓ tõ 33% xuèng dưíi 5%. PhÇn lín c¸c bÖnh
nh©n ®·
phôc håi hoan toan va trë l¹i lam viÖc b×nh thưêng sau 3 - 6 th¸ng.
Cã 1/5
trưêng hîp cßn than phiÒn yÕu c¬ sau 1 n¨m. Cã thÓ nãi r»ng, sau
18 th¸ng
ma di chøng vÉn cßn th× rÊt Ýt cã hy väng håi phôc. Cã kho¶ng 15%
trưêng hîp
vÉn cßn di chøng va 5% la di chøng nÆng nÒ.
C¸c yÕu tè lam tiªn lưîng trë nªn xÊu:
ư BÖnh nh©n trªn 40 tuæi.
ư Thêi gian liÖt ph¸t triÓn: nhanh < 7 ngay.
ư BÖnh nh©n cÇn gióp thë.
ư Thêi gian liÖt ®øng yªn > 3 tuÇn.
ư Ph¶n øng c¬ víi kÝch thÝch ë ngän chi: yÕu (Mc Khann G.M. va
céng sù
1988).
T×nh tr¹ng t¸i ph¸t rÊt hiÕm (3%) va ®ßi hái ph¶i t×m cho ra nguyªn
nh©n.
1.6. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt
ư Viªm ®a rÔ d©y thÇn kinh do giang mai va bÖnh Lyme: chñ yÕu
dùa vao
tÝnh chÊt kh«ng ®èi xøng va cã ®au, trong dÞch n·o tñy cã t¨ng tÕ
bao.
458
Copyright@Ministry Of Health
CÇn lam xÐt nghiÖm chÈn ®o¸n giang mai (VDRL,…) hoÆc ph¶n
øng
huyÕt thanh x¸c ®Þnh cã Borrelia burgdorferi.
ư Viªm ®a rÔ d©y thÇn kinh nhiÔm xo¾n khuÈn Leptospira idero -
hemorragiae: dÊu viªm ®a rÔ d©y thÇn kinh cã thÓ xuÊt hiÖn sím
trong
thêi kú cÊp cña bÖnh nhưng còng cã khi xuÊt hiÖn trÔ trong thêi kú
håi
phôc cña bÖnh. DÊu l©m sang cã thÓ la tæn thư¬ng mét sîi thÇn
kinh
(thưêng la thÇn kinh sä n·o) rÔ thÇn kinh hoÆc ®¸m rèi thÇn kinh.
DÊu
hiÖu viªm ®a d©y thÇn kinh thưêng trÇm träng. ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh
b»ng
®iÖn c¬ (dÊu tæn thư¬ng sîi trôc) va sinh thiÕt (th©m nhiÔm c¸c
monocyt).
ư Viªm ®a rÔ d©y thÇn kinh do Brucella: thưêng xuÊt hiÖn trÔ h¬n
la sím.
BÖnh c¶nh cã thÓ la viªm ®a rÔ d©y thÇn kinh cã tÝnh chÊt kh«ng
®èi
xøng hoÆc tæn thư¬ng thÇn kinh sä n·o (VIII, VI, VII, XI) hoÆc tæn
thư¬ng mét sîi thÇn kinh. DÞch n·o tñy cã t¨ng ®¹m va tÕ bao (chñ
yÕu la
lympho bao). Ph¶n øng huyÕt thanh Wright (+)
ư Viªm ®a rÔ d©y thÇn kinh do b¹ch hÇu: thưêng th× bÖnh nay g©y
liÖt vßm
hÇu (nãi giäng mòi, sÆc thøc ¨n lªn mòi). CÇn chÈn ®o¸n ph©n biÖt
víi
bÖnh nay trong trưêng hîp cã biÕn chøng muén cña bÖnh nhi khi
2-3
th¸ng sau thÊy xuÊt hiÖn dÊu viªm ®a rÔ d©y thÇn kinh. BÖnh
thưêng
khëi ph¸t víi liÖt ®iÒu tiÕt cña m¾t (g©y khã kh¨n khi ®äc va khi
nh×n
gÇn). DÞch n·o tñy thÊy xuÊt hiÖn nhiÒu tÕ bao lympho.
1.7. §iÒu trÞ
ư Phßng ngõa c¸c biÕn chøng do n»m l©u: nhiÔm trïng h« hÊp, suy
h« hÊp
cÊp.
ư Thay huyÕt tư¬ng: nghiªn cøu hîp t¸c n¨m 1987 cña Ph¸p va
Mü ®·
chøng minh viÖc thay huyÕt thanh 4 lÇn ®· cho kÕt qu¶ ®¸ng tin cËy
(67% so víi 44% ë l« chøng). Nghiªn cøu nay còng khuyªn thay
huyÕt
tư¬ng nªn khëi ®Çu 15 ngay sau khi bÖnh khëi ph¸t.
ư Dïng liÒu cao immunoglobulin: ®ang nghiªn cøu.
2. VIªM §A RÔ D©Y THÇN KINH M¹N
Quan niÖm vÒ bÖnh lý nay bao gåm nh÷ng trưêng hîp viªm ®a rÔ
d©y
thÇn kinh hoÆc t¸i ph¸t, hoÆc kÐo dai hoÆc kh«ng ®¸p øng víi
corticoid. N¨m
1975 Dick P.J. va céng sù ®· ®Þnh nghÜa bÖnh va n¨m 1991 nh÷ng
tiªu chuÈn
chÈn ®o¸n ®· ®ưîc thiÕt lËp như sau (research criteria for
diagnosis of chronic
inflammatory demyelinating polyneuropathy).
ư Tiªu chuÈn l©m sang: cã 1/3 trưêng hîp cã bÖnh khëi ph¸t như
héi chøng
Guillain - BarrÐ (khëi ph¸t víi liÖt cã kÌm hoÆc kh«ng rèi lo¹n c¶m
gi¸c
tø chi, ®èi xøng).
LiÖt chñ yÕu ë c¸c tiÕt ®o¹n gèc chi va rèi lo¹n c¶m gi¸c chñ yÕu la
b¶n
thÓ (nhËn biÕt tư thÕ, c¶m gi¸c rung).
459
Copyright@Ministry Of Health
MÊt ph¶n x¹ g©n c¬ mét phÇn hay toan th©n.
Tæn thư¬ng d©y thÇn kinh sä n·o.
Suy h« hÊp cã thÓ cã nhưng Ýt h¬n thÓ cÊp.
Rèi lo¹n thùc vËt, teo c¬, ®au nhøc: Ýt gÆp h¬n.
ư Tiªu chuÈn diÔn tiÕn: tiÕn triÓn kÐo dai trªn 6 th¸ng víi nh÷ng
®ît t¸i
ph¸t, m¾c l¹i hoÆc kh«ng ®¸p øng víi trÞ liÖu steroid.
ư Tiªu chuÈn sinh hãa: 80% cã ph©n ly ®¹m tÕ bao.
ư Tiªu chuÈn ®iÖn c¬: tèc ®é dÉn truyÒn thÇn kinh gi¶m 70% víi
tæn
thư¬ng tho¸i hãa myelin. Nh÷ng dÊu chøng cña blèc dÉn truyÒn
thưêng
xuÊt hiÖn nhiÒu h¬n trong thÓ cÊp.
ư Tiªu chuÈn sinh thiÕt: tho¸i hãa myelin va tÈm nhuËn tÕ bao
viªm.
