Víi triÖu chøng ®¸i khã, ®¸i d¾t va mãt ®¸i cïng víi ®au trªn
xư¬ng mu,
nưíc tiÓu ®ôc va mïi khai. 30% cã ®¸i m¸u, khi cã sèt > 3805 C
nªn nghÜ ®Õn
viªm ®ai bÓ thËn cÊp. ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh b»ng phư¬ng ph¸p cÊy,
ë phô n÷
thưêng sè lưîng khãm vi trïng chØ kho¶ng 102 - 104 /1ml va soi
kÝnh hiÓn vi
sau khi nhuém Gram thưêng ©m tÝnh.
Trong trưêng hîp nay nªn kh¸m niÖu ®¹o va ©m ®¹o va kh¶o s¸t
dÞch
tiÕt (chó ý ®Õn c¸c vi khuÈn hay g©y bÖnh ë hÖ sinh dôc).
3.1.2. Viªm ®ai bÓ thËn
Viªm ®ai bÓ thËn ph¸t triÓn nhanh tõ vai giê ®Õn vai ngay, sèt 390C
víi
rÐt run, n«n möa, tiªu ch¶y, ®au c¬, m¹ch nhanh, ®au gãc sưên
sèng, nưíc tiÓu
cã b¹ch cÇu hoÆc trô b¹ch cÇu.
230
Copyright@Ministry Of Health
ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh b»ng phư¬ng ph¸p cÊy hoÆc soi t×m vi trïng
b»ng
phư¬ng ph¸p nhuém Gram trªn mÉu nưíc tiÓu kh«ng ly t©m.
Ngoai ra cã thÓ
cã ®¸i m¸u, tuy nhiªn nÕu ®¸i m¸u kÐo dai ph¶i nghÜ ®Õn sái, bưíu
hoÆc lao hÖ
niÖu.
Ngo¹i trõ trưêng hîp cã ho¹i tö nhó thËn hoÆc t¾c nghÏn ®ưêng
niÖu, c¸c
triÖu chøng trªn sÏ ®¸p øng víi kh¸ng sinh sau 3 ngay, tuy nhiªn
triÖu chøng
®¸i ra b¹ch cÇu va vi trïng vÉn cßn dai d¼ng còng như trong viªm
®ai bÓ thËn
nÆng, sèt vÉn cßn kÐo dai dï ®· dïng kh¸ng sinh thÝch hîp.
HiÖn nay vÉn chưa cã phư¬ng ph¸p chÝnh x¸c nao ®Ó chÈn ®o¸n
ph©n
biÖt gi÷a nhiÔm trïng tiÕt niÖu trªn va dưíi (thËn va bang quang).
Phư¬ng ph¸p Fairley quÐt röa nưíc tiÓu riªng ë bang quang va 2
niÖu
qu¶n th× tèn kÐm va phøc t¹p.
Phư¬ng ph¸p t×m antibody coating bacteria trong nưíc tiÓu kh«ng
nhËy
c¶m va kh«ng chuyªn biÖt.
Sù gia t¨ng C. reactive protein gÆp trong giai ®o¹n cÊp cña viªm ®ai
bÓ
thËn nhưng còng cã thÓ gÆp trong bÖnh lý néi khoa kh¸c
3.1.3. Viªm niÖu ®¹o
Thưêng chØ gÆp ë phô n÷ víi 30% cã triÖu chøng ®¸i khã, mãt ®¸i
va ®¸i
mñ... cÊy nưíc tiÓu cã thÓ (+) hoÆc (-).
NÕu bÖnh nh©n cã mét bÖnh c¶nh l©m sang ©m Ø, kh«ng ®¸i m¸u,
kh«ng
®au trªn xư¬ng mu va kÐo dai 7 ngay th× nªn kh¸m t×m dÊu hiÖu
viªm cæ tö
cung va nªn nghÜ ®Õn C. trachomatis, lËu, Herpes simplex virus.
NÕu bÖnh nh©n cã triÖu chøng ®¸i m¸u, ®au trªn xư¬ng mu, bÖnh
diÔn
tiÕn cÊp tÝnh trong 3 ngay va tiÒn c¨n cã nhiÔm trïng tiÓu nhiÒu lÇn
trưíc ®©y
th× nghÜ ®Õn nhiÔm E. coli.
3.1.4. NhiÔm trïng tiÓu do ®Æt èng th«ng
Kho¶ng 10 - 15% do c¸c vi khuÈn Proteus, Pseudomonas,
Klebsiella
serratia va nguy c¬ nhiÔm sÏ t¨ng 3 - 5% mçi ngay. YÕu tè thuËn
lîi la n÷ giíi,
cã bÖnh ®i kÌm, thêi gian ®Æt th«ng tiÓu kÐo dai, c¸ch ®Æt liªn tôc
hay gi¸n
®o¹n, c¸ch ch¨m sãc khi th«ng tiÓu va kh¸ng sinh phßng ngõa
®óng hay sai.
Vi khuÈn ®i lªn bang quang theo ®ưêng ngoai èng va trong èng
th«ng
tiÓu, c¸c vi khuÈn ngoai èng thưêng la c¸c vi khuÈn céng sinh,
trong khi c¸c vi
khuÈn trong lßng èng thưêng la c¸c vi khuÈn g©y bÖnh, chóng sÏ
sèng bªn
dưíi líp biofilm trong lßng èng, t¹o ra c¸c protein va c¸c muèi ®Ó
chèng l¹i
kh¸ng sinh còng như sù thùc bao cña b¹ch cÇu.
DÊu hiÖu l©m sang rÊt kÝn ®¸o va rÊt Ýt, 1 - 2% trưêng hîp g©y
bacteriemia.
231
Copyright@Ministry Of Health
3.1.5. Viªm tuyÕn tiÒn liÖt
ë bÖnh nh©n trÎ, nguyªn nh©n thưêng la do m¾c ph¶i tõ céng ®ång
(community acquired) víi c¸c vi khuÈn như E. coli, Klebsiella;
trong khi ë
bÖnh nh©n ®ang ®Æt èng th«ng tiÓu, vi khuÈn g©y bÖnh thưêng la
trùc khuÈn
Gram (-) va Enterococcus. TriÖu chøng l©m sang la sèt, ín l¹nh,
®¸i khã, tiÒn
