Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý nhà nước về hoạt động nhập khẩu trang thiết bị y tế tại Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

--------o0o---------

ĐÀO THU PHƢƠNG

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HOẠT ĐỘNG NHẬP KHẨU

THIẾT BỊ Y TẾ TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ

Hà Nội – 2017

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

--------o0o---------

TÁC GIẢ LUẬN VĂN: ĐÀO THU PHƢƠNG

ĐỀ TÀI: QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HOẠT ĐỘNG NHẬP KHẨU

THIẾT BỊ Y TẾ TẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60340410

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ

CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

XÁC NHẬN CỦA

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội – 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Các số

liệu, kết quả trong luận án là trung thực và chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ công

trình nào khác.

Tác giả

Đào Thu Phƣơng

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình nghiên cứu đề tài: “Quản lý nhà nước về hoạt động nhập

khẩu trang thiết bị y tế tại việt nam”, Tôi đã nhận đƣợc nhiều sự ủng hội, động

viên và giúp đỡ cũng nhƣ sự chỉ bảo tận tình chu đáo từ phía giáo viên hƣớng dẫn,

bạn bè và gia đình.

Tôi xin gửi lời biết ơn chân thành tới thầy giáo/ giảng viên hƣớng dẫn PGS.TS

Chu Đức Dũng – công tác tại Viện Kinh tế Chính trị Thế giới. Thầy đã trực tiếp

hƣớng dẫn, giúp đỡ và động viên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để ra đƣợc kết

quả là luận văn này.

ệm ngành Kinh tế chuyên nghành Tôi cũng xin chân thành cảm ơn ban chủ nhi

Quản lý kinh tế – Trƣờ ng Đa ̣i ho ̣c kinh t ế - Đại học Quốc Gia Hà Nội đã ta ̣o điều kiê ̣n thuâ ̣n lơ ̣i trang bi ̣ về kiến thƣ́ c và kĩ năng để tôi có thể hoàn thành lu ận văn củ a mình theo hƣớng chuyên nghiệp.

Đồng thời tôi xin cảm ơn tới các cán bộ ban ngành Y tế, cục thuế xuất nhập khẩu

và các anh chị tại tạp chí Thƣơng mại, tạp chí Lao động – xã hội và một số tạp chí

khác đã cung cấp những thông tin quan trọng hỗ trợ tôi hoàn thành luận văn này.

Cuối cùng Tôi xin gửi lời cám ơn tới gia đình, bạn bè, những ngƣời đã luôn ở

bên, khích lệ tôi có thể hoàn thành cuộc luận văn này.

Do hạn chế về mặt thời gian nên luận văn còn nhiều thiếu sót. Rất mong nhận

đƣợc sự đóng góp ý kiến của thầy cô và những ngƣời quan tâm tới luận văn này.

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... i

DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. ii

DANH MỤC HÌNH ................................................................................................. iii

MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cƣ́ u ................................................................. 2

2.1 Mục tiêu ............................................................................................................ 2

2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu....................................................................................... 2

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 2

3.1 Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 2

3.2 Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 2

4. Kết cấu luận văn .............................................................................................. 3

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ KHOA

HỌC VỀ QLNN VỀ NK THIẾT BỊ Y TẾ. ............................................................. 4

1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu ....................................................................... 4

1.2 QLNN về hoạt động NK thiết bị y tế. ............................................................ 8

1.2.1 Khái niệm công cụ ........................................................................................ 8

1.2.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến QLNN về hoạt động NK thiết bị y tế. ......... 10

1.2.3 QLNN về hoạt động NK thiết bị y tế. ......................................................... 14

Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHÊN CỨU. ........................... 23

2.1 Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................. 23

2.1.1 Nghiên cứu dựa trên tiếp cận hệ thống. .................................................. 23

2.1.2 Nghiên cứu dựa trên Quy luật cung – cầu – giá cả. ................................ 24

2.1.3 Phƣơng pháp nghiên cứu định tính ......................................................... 24

2.2 Thiết kế nghiên cứu....................................................................................... 25

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HOẠT ĐỘNG NHẬP

KHẨU THIẾT BỊ Y TẾ TẠI VIỆT NAM THỜI GIAN QUA. .......................... 27

3.1 Khái quát tình hình trang thiết bị y tế và nhập khẩu thiết bị y tế ở nƣớc

ta trong thời gian qua. ............................................................................................ 27

3.1.1 Tình hình thiết bị y tế tại Việt Nam thời gian qua. ................................... 27

3.1.2 Hoạt động nhập khẩu thiết bị y tế ở Việt Nam thời gian qua................... 29

3.2 Hiện trạng quản lý nhà nƣớc về hoạt động nhập khẩu thiết bị y tế thời

gian qua. ................................................................................................................... 35

3.2.1 Quá trình xây dựng và ban hành hệ thống luật pháp về hoạt động NK

thiết bị y tế. ................................................................................................................ 35

3.2.2 Thực trạng quản lý về các tiêu chí nhập khẩu TBYT. .............................. 37

3.2.3 Quản lý quá trình làm thủ tục nhập khẩu thiết bị y tế. ............................ 43

3.2.4 QLNN trong thanh tra, giám sát nhập khẩu thiết bị y tế. ........................ 45

3.3 Đánh giá chung thực trạng quản lý nhà nƣớc về hoạt động nhập khẩu

thiết bị y tế. ............................................................................................................... 49

3.3.1 Mặt đạt được trong QLNN về hoạt động NK thiết bị y tế. ........................ 49

3.3.2 Mặt hạn chế, bất cập trong quá trình quản lý. .......................................... 52

 Việc quản lý nhập khẩu trang thiết bị y tế thiếu chặt chẽ ........................... 52

3.4 Nguyên nhân của những hạn chế và yếu kém lĩnh vực này và vấn đề cần

giải quyết. ................................................................................................................. 55

3.4.1 Nguyên nhân chủ quan .............................................................................. 55

3.4.2 Nguyên nhân khách quan .......................................................................... 55

Chƣơng 4: PHƢƠNG HƢỚNG, GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ

NƢỚC VỀ HOẠT ĐỘNG NK TTYT Ở VIỆT NAM. ........................................ 56

4.1 Thách thức đặt ra cho quản lý nhà nƣớc về hoạt động nhập khẩu thiết bị

y tế tại việt Nam trong thời gian tới. ..................................................................... 56

4.1.1 Thách thức đối với ngành y tế nói chung .................................................. 56

4.1.2 Thách thức đối với sự phát triển hoạt động trao đổi thương mại của nước

ta với các nước trên thế giới. ................................................................................... 57

4.2 Quan điểm và phƣơng hƣớng phát triển ngành y tế ở Việt Nam trong

thời gian tới. ............................................................................................................. 58

4.2.1 Quan điểm của Đảng và nhà nước về phát triển nhập khẩu trang thiết bị

y tế. ..................................................................................................................... 58

4.2.2 Phương hướng phát triển trang thiết bị ngành y tế ở Việt Nam trong thời

gian tới. ..................................................................................................................... 59

4.3 Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về hoạt động nhập khẩu

thiết bị y tế ở Việt Nam. .......................................................................................... 62

4.3.1 Giải pháp trước mắt .................................................................................... 62

4.3.2 Giải pháp lâu dài. ....................................................................................... 65

KẾT LUẬN .............................................................................................................. 71

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 73

PHỤ LỤC: ................................................................................................................ 78

PHỤ LỤC 01:DANH MỤC TRANG THIẾT BỊ Y TẾ PHẢI CẤP GIẤY PHÉP

NHẬP KHẨU .......................................................................................................... 78

PHỤ LỤC 02: MẪU GIẤY PHÉP NHẬP KHẨU TRANG THIẾT BỊ Y TẾ82

PHỤ LỤC 03: Bảng kết quả thực hiện các chỉ số y tế của nƣớc ta qua các năm.

................................................................................................................................... 84

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Ký hiệu Nguyên nghĩa

1 QLNN Quản lý nhà nƣớc

2 XK Xuất khẩu

3 NK Nhập khẩu

4 NK TBYT Nhập khẩu thiết bị y tế

5 DN Doanh nghiệp

6 NSNN Ngân sách nhà nƣớc.

DANH MỤC BẢNG

Nội dung STT Bảng Trang

1 Kim ngạch, tốc độ tăng/giảm kim ngạch nhập

Bảng 3.1 khẩu của Việt Nam theo châu lục, thị 53

trƣờng/khối thị trƣờng năm 2015

2 Số lƣợng thị trƣờng theo mức kim ngạch Bảng 3.2 56 năm 2015

DANH MỤC HÌNH

STT Hình Nội dung Trang

1 Hình 1.1 Tỷ trọng NSNN cho Y tế từ 2002 – 2006 18

2 Hình 3.1 Diễn biến kim ngạch xuất khẩu, nhập khẩu hàng 31

hóavà cán cân thƣơng mại giai đoạn 2006-2015

3 Hình 3.2 Kim ngạch nhập khẩu 10 nhóm hàng lớn 32

nhất năm 2015 và so với năm 2014

4 Hình 3.3 Một số mặt hàng nhập khẩu hàng hoá của doanh 34

nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nƣớc

iii

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong sự nghiệp Công nghiệp hóa – hiện đại hóa của đất nƣớc, con ngƣời với

vai trò nhân tố trung tâm, cốt lõi của sự phát triển. Ngành Y tế là nền tảng đảm bảo sự

vững chắc trong quá trình xây dựng kinh tế - xã hội của nƣớc ta.Trong đó, để đáp ứng

đƣợc nhu cầu chăm sóc sức khỏe con ngƣời ngày càng tăng, ngoài việc xây dựng đầu

tƣ và mở rộng đội ngũ y bác sỹ có chuyên môn tay nghề cao. Đầu tƣ cơ sở hạ tầng

trang thiết bị y tế hiện tại hết sức cấp thiết và ngày càng quan trọng. Tuy nhiên điều

kiện trang thiết bị y tế trong nƣớc vẫn chƣa đáp ứng đƣợc hết nhu cầu chăm sóc sức

khỏe con ngƣời. Chính vì vậy nhà nƣớc đã triển khai và đẩy mạnh hoạt động trao đổi,

xuất nhập khẩu các trang thiết bị y tế hiện đại từ các nƣớc phát triển trên thế giới. Hoạt

động này đã giải quyết phần lớn vấn đề đang gặp phải trong ngành y tế. Không chỉ

tăng khả năng khám chữa bệnh, nâng cao sức khỏe con ngƣời, nó còn tạo động lực để

Việt Nam nâng cao chỉ số phát triển con ngƣời trong sự nghiệp xây dựng công nghiệp

hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Sự tham gia quản lý trên nhiều phƣơng diện của nhà nƣớc

giúp hoạt động nhập khẩu trang thiết bị y tế ngày càng phát triển và mở rộng. Tuy

nhiên mỗi cơ chế đều tồn tại hai mặt song song và bên cạnh những mặt đạt đƣợc, quản

lý nhà nƣớc về nhập khẩu thiết bị y tế còn gặp những vấn đề bất cập, vẫn chƣa triệt để

đƣợc tình trạng nhập lậu, hay nhập khẩu các trang thiết bị không rõ nguồn gốc cũng

nhƣ chƣa kiểm chứng đƣợc chất lƣợng, gây ảnh hƣởng lớn đến sự phát triển ngành y

tế. Vì vậy để phát triển hơn nữa hoạt động nhập khẩu thiết bị y tế cũng nhƣ sự phát

triển chung của ngành y tế, việc hoàn thiện và nâng cao vai trò quản lý nhà nƣớc về

hoạt động nhập khẩu rất cần thiết và cần đƣợc tập trung quan tâm hơn nữa.

Nhận thấy vai trò, tầm quan trọng cũng nhƣ tính cấp thiết của vấn đề tôi chọn thực

hiện đề tài “Quản lý nhà nước về hoạt động nhập khẩu trang thiết bị y tế tại việt

nam” với mong muốn đóng góp một phần công sức trong sự phát triển chung của đất

nƣớc trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cƣ́ u 2.1 Mục tiêu

Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về hoạt động nhập

khẩu thiết bị y tế tại Việt Nam từ năm 2002 đến nay, luận án đề xuất phƣơng hƣớng,

giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về hoạt động nhập khẩu thiết bị y tế trong giai

đoạn đến 2020

2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu và làm rõ vai trò, nội dung của quản lý nhà nƣớc về hoạt động nhập

khẩu thiết bị y tế tại Việt Nam.

- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến quản lý nhà nƣớc về

hoạt động nhập khẩu Thiết bị y tế tại Việt Nam.

- Phân tích, làm rõ thực trạng quản lý nhà nƣớc về hoạt động nhập khẩu thiết bị y tế

tại Việt Nam từ năm 2002 đến nay, đánh giá những thành công, hạn chế, chỉ ra nguyên

nhân.

- Đề xuất phƣơng hƣớng, giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về hoạt động

nhập khẩu thiết bị y tế trong giai đoạn đến 2020

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1 Đối tượng nghiên cứu

Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là quản lý nhà nƣớc về hoạt động nhập khẩu thiết

bị y tế.

3.2 Phạm vi nghiên cứu

*Phạm vi không gian:Nghiên cứu thực hiện trong phạm vi không gian tại Việt Nam

*Phạm vi thời gian: Nghiên cứu thực hiện trong phạm vi thời gian của hoạt động

nhập khẩu từ năm 2002 đến nay, phƣơng hƣớng cho giai đoạn đến 2020.

4. Kết cấu luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4

chƣơng:

Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở khoa học về QLNN về

NK thiết bị y tế.

Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu và thiết kế nghiên cứu

Chƣơng 3: Thực trạng QLNN về NK thiết bị y tế.

Chƣơng 4: Phƣơng hƣớng và giải pháp tăng cƣờng công tác quản lý nhà

nƣớc về NK TBYT.

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ KHOA

HỌC VỀ QLNN VỀ NK THIẾT BỊ Y TẾ.

1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu

1.1.1 Tổng quan đề tài nghiên cứu

1.1.1.1 Nghiên cứu trong nước

Thực hiện nghiên cứu về lĩnh vực y tế - một vấn đề liên quan trực tiếp đến cuộc

sống con ngƣời và đƣợc nhiều ngƣời quan tâm hiện nay. Với tầm quan trọng của mình,

Y tế trở thành chủ đề đƣợc nhiều quan tâm và tham gia nghiên cứu trong và ngoài

nƣớc. Thực hiện nghiên cứu này, luận văn tham khảo và thừa kế kết quả nghiên cứu

của một số nghiên cứu của các tác giả trong nƣớc và ngoài nƣớc. Cụ thể sau:

 Nghiên cứu ”Thực trạng và quy trình nhập khẩu thiết bị y tế tại công ty cổ phần

xuất nhập khẩu máy Hà Nội.” năm 2013 thuộc trƣờng Đại Học Kinh Tế Quốc Dân.

Trong nghiên cứu này, thông qua khảo sát tình trạng thực tế của công ty cổ phần

nhập khẩu máy Hà Nội, tác giả tiến hành tìm hiểu sâu về thực trạng và quy trình nhập

khẩu thiết bị y tế tại công ty cổ phần xuất nhập khẩu máy Hà Nội. Thông qua thực tiễn

cùng kết quả công ty đạt đƣợc trong hoạt động nhập khẩu, tác giả tiến hành đánh giá

thực trạng hoạt động nhập khẩy thiết bị y tế tại đây. Trên cơ sở tìm hiểu những bất

cập, nguyên nhân và để ra một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động nhập khẩu

TBYT của công ty cổ phần xuất nhập khẩu máy Hà Nội. Thực hiện nghiên cứu này,

tác giả thông qua những hoạt động của công ty trong quy trình nhập khẩu nhằm nêu

lên vai trò của các đơn vị doanh nghiệp trong hoạt động này. Tuy nhiên nghiên cứu

này còn mang tính thực hành, quy mô phạm vi nhỏ nên chƣa thể thể hiện những khía

cạnh trong hoạt động nhập khẩu thiết bị y tế tại nƣớc ta. Song quy nghiên cứu này giúp

cho luận văn thực hiện nắm rõ đƣợc những giai đoạn, lƣu ý của quá trình nhập khẩu

trang thiết bị y tế trong thực tiễn đồng thời cơ hội đển kiểm chứng quyền và nghĩa vụ

của đơn vị nhập khẩu đƣợc quy định trong các văn bản vào thực tiễn.

 Trong Báo cáo và Thống kê tài chính về Tình hình xuất nhập khẩu năm

2013 của Bộ Công Thƣơng đã mang lại cách nhìn tổng quát về quá trình phát triển của

hoạt động xuất nhập khẩu tại nƣớc ta. Cùng xu hƣớng chung đó, nhập khẩu thiết bị y

tế cũng có những biến động nhất định.

 Nghiên cứu ” Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả nhập khẩu thiết

bị y tế tại công ty TNHH Thiết bị Minh Tâm do Trần Mạnh Hùng thực hiện vào năm

2010 của Trường Đại học Kinh tế Thành Phố Hồ Chí Minh”

Thực hiện nghiên cứu này tác giả nhằm tìm hiểu về thực trạng nhập khẩu thiết bị y

tế tại Công ty TNHH Minh Tâm. Trên cơ sở làm rõ tổng quan, khái quát chung về đơn

vị doanh nghiệp, tác già đã chỉ ra những điều kiện quan trong trong quá trình nhập

khẩu và quyền, nghĩa vụ của các bên trong một quy trình nhập khẩu thiết bị y tế.

Trong quá trình nghiên cứu thực tiễn nhập khẩu tại đây, tác giả chỉ ra những thành tích

đạt đƣợc va bất cập trong quy trình nhập khẩu công ty mắc phải. Từ đó nghiên cứu đề

xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả nhập khẩu phục vụ cho nhu cầu y tế của con

ngƣời. Cũng tƣơng tự các nghiên cứu khác, nghiên cứu tại công ty Minh tâm vẫn còn

hạn chế nội dung ở một đơn vị doanh nghiệp, chƣa có sự so sánh quy trình nhập khẩu

giữa các đơn vị doanh nghiệp với nhau, chƣa làm rõ đƣợc vai trò của nhập khẩu thiết

bị y tế trong phạm vi lớn. Dù vậy nghiên cứu cũng có nhiều đóng góp trong phát triển

thực tiễn hoạt động nhập khẩu thiết bị y tế ở nƣớc ta và bổ sung thêm nguồn tài liệu

thực hành cho những đối tƣợng quan tâm đến lĩnh vực này.

 Ngoài ra, Trong Nghiên cứu ” Đổi mới quản lý thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu

của ngành Hải quan hiện nay” do Trần Thành Tô thực hiện vào năm 2012 tại Học

Viện Chính Trị Quốc Gia đã nêu lên vai trò của ngành Hải Quan đối với hiệu quả phát

triển xuất nhập khẩu của đất nƣớc nói chung và Thiết bị y tế nói riêng.

Trong nghiên cứu của mình, tác giả thông qua làm rõ, giải thích từ ngữ về lĩnh vực

này, trên cơ sở đó đi sâu tìm hiểu về thực trạng quản lý thuế xuất nhập khẩu của hải

quan, những nhân tố tác động. Căn cứ vào những văn bản lý luận, mục tiêu đề ra và

kết quả đạt đƣợc, nghiên cứu chỉ ra những bất cập và nguyên nhân trong quá trình thực

hiện. Từ nguyên nhân và những điều kiện thực tiễn, tác giả đề xuất những giải pháp

nhằm đổi mới cơ chế quản lý thuế xuất nhập khẩu tại hải quan nhằm nâng cao hiệu của

của ngành này trong quá trình phát triển kinh tế đất nƣớc.

 Nghiên cứu ” Báo cáo chung tổng quan ngành y tế vào năm 2008 (JAHR

2008) của Bộ Y Tế do Nguyễn Quốc Triệu chủ biên đã có nhiều đóng góp trong sự

phát triển hiện nay của ngành y tế và nâng cao vai trò quản lý nhà nƣớc trong lĩnh vực

này. Trong báo cáo, nhóm nghiên cứu đã chỉ ra cơ cấu phân bố tài chính của ngân sách

nhà nƣớc đối với ngành y tế, thông qua so sánh với thực trạng đầu tƣ cho y tế của nƣớc

ta và các nƣớc trên thế giới, nghiên cứu đã đề xuất ra những vấn đề cần ƣu tiên trong

lĩnh vực tài chính y tế tại Việt Nam. Nghiên cứu tiến hành trên phạm vi rộng, cơ sở lý

luận rõ ràng cung cấp một nguồn tài liệu tham khảo đáng tin cậy cho ngƣời học. Từ

báo cáo của nhóm nghiên cứu tạo tiền đề cho những cải cách, chỉnh sửa các văn bản

luật phù hợp hơn đối với phát triển lĩnh vực y tế của nƣớc ta.

1.1.1.2 Nghiên cứu ngoài nước

 Trong “Báo cáo Nghiên cứu tự do thương mại quốc tế ở Việt Nam được thực

hiện vào năm 2014 của Phòng Thương Mại và Công Nghiệp Việt Nam. Với nghiên

cứu này thông qua giải thích những khái niệm chuyên môn, nhóm nghiên cứu tiến

hành tìm hiểu quá trình gia nhập tổ chức WTO của Việt Nam và những cơ hội và

thách thức khi tham gia tổ chức này. Nghiên cứu còn tìm hiểu về mối quan hệ giữa

Việt nam trong giao lƣu, hợp tác kinh tế với các khu vực kinh tế khác. Các kim nghạch

xuất nhập khẩu và loại hình sản phẩm trao đổi giữa Việt Nam và các khu vực đƣợc

làm rõ, thông qua đó nêu lên những thị trƣờng thuận lợi và khó khăn của Việt nam

trong thời kỳ hội nhập. Trên cơ sở đó đƣa ra những đánh giá chung về quá trình tham

gia WTO của Việt Nam trong quá trình phát triển kinh tế, trao đổi hàng hóa. Từ

nghiên cứu đã cung cấp nhiều kiến thức tổng quát về WTO và hội nhập của Việt Nam

cho ngƣời học, cơ sở để Việt Nam có nhiều điều chỉnh trong chính sách, quy định phù

hợp hơn với thực tiễn trong thời kỳ toàn cầu hóa.

 Trong Nghiên cứu ” Import and market development for dental X – Ray

equipment in Viet Nam.” of Laghti university of applied sciences của Nguyễn Minh

Hạnh on 02/2010.

Trong nghiên cứu của mình tác giả đã nêu lên những vai trò quan trọng của thiết bị

tia X trong nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh cho con ngƣời. Đồng thời thực trạng

phát triển và sử dụng tia X trong khám chữa bệnh tại Việt Nam. Từ những bất cập về

sử dụng công cụ này trong khám chữa bệnh, nghiên cứu chỉ ra nhu cầu cần thiết phải

nhập khẩu thiết bị này về Việt Nam. Trong quá trình nghiên cứu về hoạt động này, tác

giả chỉ ra những thị trƣờng nhập khẩu tia X chủ yếu của Việt Nam cũng nhƣ nhƣng trở

ngại trong quá trình tiếp cận những thị trƣờng mới. Từ đó đề xuất những kiến nghị,

giải pháp mở rộng và nâng cao thị trƣờng nhập khẩu của Việt Nam trên lĩnh vực y tế.

Nghiên cứu đã có vai trò quan trọng trong tạo cơ sở nền tảng cho những nghiên cứu kế

tiếp trong phát triển thị trƣờng về y tế và đƣa ra những điều kiện quan trọng về xuất

nhập khẩu đối với Việt Nam trong thời kỳ toàn cầu hóa.

Ngoài ra, luận văn còn tham khảo và học hỏi, kế thừa từ một số nghiên cứu khác

nhƣ: Nghiên cứu ” Exploring medical representatives strategies to influence doctor’s

prescribing decisions in Viet Nam.” on 2012 of Department of public health and

clinical medicine epidemiology and global health umea university, Sweden; Nghiên

cứu ” Medical device laws and regulation in Viet Nam.” of Andaman medical on

07/2015.

Nhƣ vậy thông qua tham khảo các nghiên cứu trên đã giúp cho tôi có những cơ sở

nền tảng trong quá trình thực hiện nghiên cứu của bản thân. Với các nghiên cứu

chuyên sâu về y tế, TBYT tại các doanh nghiệp, đơn vị y tế giúp phần nào hiểu thêm

về những đặc trƣng cần lƣu ý của thiết bị y tế, đó cũng là lý do khiến cho TBYT đƣợc

quan tâm trong các khâu nhập khẩu nhƣ vậy. Ngoài ra, các nghiên cứu về ngoại

thƣơng, trao đổi xuất nhập khẩu mang lại cách nhìn khách quan và đƣa lại cách nhìn

nhận tổng quát hơn về hệ thống hành chính cũng nhƣ bối cảnh xuất nhập khẩu nƣớc ta.

Cùng nghiên cứu nƣớc ngoài nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của một số sản phẩm y

học tiên tiến trong phát minh của con ngƣời, thông qua phản chiếu với thực trạng thực

hành y học tại Việt nam cho thấy nhu cầu cấp thiết của nƣớc ta trong xây dựng và phát

triển y học hội nhập cùng thế giới. Nhƣ vậy thông qua tham khảo các nghiên cứu trên

bản thân tác giả đã nhìn nhận đƣợc tầm quan trọng của thiết bị y tế, nhu cầu bức thiết

cần nhập khẩu TBYT tại Việt Nam. Đồng thời cũng trong các nghiên cứu cũng nói

qua về quán lý nhà nƣớc trong các hoạt động khác, với nghiên cứu của mình tác giả

muốn làm rõ thực trạng quản lý nhà nƣớc về nhập khẩu TBYT và đề xuất các giải

pháp nhằm tăng cƣờng hiệu quả quản lý hơn nữa.

1.2 QLNN về hoạt động NK thiết bị y tế.

1.2.1 Khái niệm công cụ

1.2.1.1 Quản lý nhà nước về kinh tế

Quản lý Nhà nƣớc về kinh tế là một khoa học vì nó có đối tƣợng nghiên cứu

riêng và có nhiệm vụ phải thực hiện riêng. Đó là các quy luật và các vấn đề mang

tính quy luật của các mối quan hệ trực tiếp và gián tiếp giƣã các chủ thể tham gia

các hoạt động kinh tế của xã hội.

Trong quản lý nhà nƣớc về kinh tế, phƣơng pháp kinhh tế đƣợc xem là phƣơng

pháp tác động vào đối tƣợng quản lý thông qua các lợi ích kinh tế để cho đối tƣợng

bị quản lý lựa chọn phƣơng án hoạt động có hiệu quả nhất trong phạm vi hoạt động.

Các phƣơng pháp kinh tế chính là các phƣơng pháp tác động của nhà nƣớc thông

qua sự vận dụng các phạm trù kinh tế, các đòn bẩy kinh tế và các định mức kinh tế -

kỹ thuật. Đặc điểm của các phƣơng pháp kinh tế là nó tác động lên đối tƣợng quản

lý không bằng cƣỡng bức hà khắc chính mà bằng lợi ích, tức đề ra mục tiêu, nhiệm

vụ phải đạt, đƣa ra những điều kiện khuyến khích về kinh tế những phƣơng tiện vật

chất có thể sử dụng để họ tự tổ chức thực hiện nhiệm vụ.

1.2.1.2 Hoạt động nhập khẩu

Nhập khẩu của doanh nghiệp là hoạt động mua hàng hóa và dịch vụ từ nƣớc ngoàI

phục vụ cho nhu cầu trong nƣớc hoặc táI xuất nhằm phục vụ mục đích thu lợi nhuận.

Hay nhập khẩu là việc mua hàng hóa từ các tổ chức kinh tế, các công ty nƣớc ngoàI và

tiến hành tiêu thụ hàng hóa nhập khẩu tại thị trƣờng nội địa hoặc táI xuất khẩu với mục đích thu lợi nhuận và nối liền sản xuất với tiêu dùng1.

 Vai trò của hoạt động nhập khẩu trong sự phát triển kinh tế.

Trong nền kinh tế thị trƣờng ở nƣớc ta hiện nay, hoạt động nhập khẩu đang ngày

càng phát triển và thể hiện vai trò quan trọng đối với sự phát triển của kinh tế đất

 Nhập khẩu tạo điều kiện thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế

nƣớc. Thể hiện trên các khía cạnh sau :

 Bổ sung kịp thời những mặt mất cân đối của nền kinh tế, đảm bảo phát triển

theo hƣớng công nghiệp hóa đất nƣớc.

 Nhập khẩu góp phần cải thiện và nâng cao mức sống của nhân dân. Đối với

cân đối và ổn định.

ngƣời tiêu dùng, nhập khẩu mang lại cơ hội tiếp cận với hàng hóa đa dạng, hiện đại

và giá thành thấp hơn so với hàng sản xuất trong nƣớc. Đối với sản xuất, nhập khẩu

là nguồn đảm bảo đầu vào cho hoạt động sản xuất, đảm bảo về công nghệ thiết bị

 Nhập khẩu có vai trò tích cực đến thúc đẩy hoạt động xuất khẩu. Với những

cho quá trình hiện đại hóa sản xuất, tạo việc làm ổn định cho ngƣời lao động.

trang thiết bị sản xuất hiện đại, những tƣ liệu sản xuất mà nhập khẩu đem lại sẽ làm

tăng chất lƣợng của hàng hóa, làm cho hàng xuất khẩu của ta tiến gần hơn với nhu

cầu của thế giới, tạo điều kiện thuận lợi để hàng Việt Nam có thể xuất ra thị trƣờng

thế giới.

1.2.1.3 Trang thiết bị y tế

Theo điều 2 của thông tƣ 24/2011/TT – BYT của Bộ y tế về hƣớng dẫn nhập khẩu

1Giáo trình những lý luận cơ bản về nhập khẩu và hoạt động kinh doanh nhập khẩu – nxb đại học kinh tế quốc dân,2010.

trang thiết bị y tế.

Trang thiết bị y tế là các loại thiết bị, dụng cụ, vật tƣ, hoá chất, kể cả phần mềm

cần thiết, đƣợc sử dụng riêng lẻ hay phối hợp với nhau phục vụ cho con ngƣời nhằm

mục đích:

a) Ngăn ngừa, kiểm tra, chẩn đoán, điều trị, làm giảm nhẹ bệnh tật hoặc bù đắp

tổn thƣơng;

b) Kiểm tra, thay thế, sửa đổi, hỗ trợ phẫu thuật trong quá trình khám bệnh, chữa

bệnh;

c) Hỗ trợ hoặc duy trì sự sống;

d) Kiểm soát sự thụ thai;

đ) Khử trùng trong y tế (không bao gồm hoá chất, chế phẩm diệt côn trùng, diệt

khuẩn dùng trong gia dụng và y tế);

e) Vận chuyển chuyên dụng phục vụ cho hoạt động y tế;

1.2.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến QLNN về hoạt động NK thiết bị y tế.

Trong quá trình quản lý nhà nƣớc về hoạt động nhập khẩu thiết bị y tế bị tác động

bởi các nhân tố sau:

 Cơ chế quản lý và lãnh đạo

Nhà nƣớc dùng quyền lực của mình để thống nhất bàn hành luật pháp, thể chế, tạo

lập môi trƣờng thuận lợi và bình đẳng cho các chủ thể kinh tế - xã hội hoạt động, xây

dựng chiến lƣợc, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của đất nƣớc đúng với chủ trƣờng

đƣờng lối của Đản; tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đã

vạch ra và phải kiểm tra, tổng kết việc thực hiện kế hoạch, đảm bảo sự phát triển kinh tế xã hội cân đối và ổn định2. Trong hoạt động quản lý của mình, nhà nƣớc với cơ chế

lãnh đạo đảng cầm quyền sẽ đƣa ra những quyết định cụ thể đối với nhập khẩu TBYT

2 Bùi Đức Hữu, 2015, Khoa học Quản lý, Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam

nhằm đảm bảo sự ổn định của thị trƣờng xuất nhập khẩu trong nƣớc.

Trong phong cách lãnh đạo và quản lý tập trung thống nhất từ trung ƣơng đến địa

phƣơng tạo điều kiện thuận lợi cho công tác hoạch định, triển khai và hƣớng dẫn các

cấp thực hiện đúng các chỉ thị đƣợc ban ra. Trong hoạt động quản lý, nhà nƣớc không

ngừng đổi mới, thay đổi các phƣơng thức thực hiện trong công tác quản lý nhằm tăng

mức độ liên kết của các cơ quan ban ngành ngày càng chặt chẽ hơn, hiệu quả hơn

trong các hoạt động cần phối hợp thực hiện nhƣ nhập khẩu thiết bị,... Ngoài ra, xuất

phát từ đất nƣớc nông nghiệp và hòa mình vào nền kinh tế toàn cầu hiện nay đã đặt ra

yêu cầu ngày càng gay gắt đối với cơ quan lãnh đạo. Để đất nƣớc đảm bảo sự cân bằng

trong cán cân xuất và nhập ổn định thị trƣờng đòi hỏi cơ quan quản lý có những quyết

sách đúng đắn và phù hợp. Điều này có ảnh hƣởng lớn đến thị trƣờng nhập khẩu của

nƣớc ta, trong đó có nhập khẩu thiết bị y tế.

Bên cạnh đó, vai trò của cơ chế lãnh đạo của nhà nƣớc còn thể hiện trong phát triển

chính sách hóa bình, thân thiện, tạo mối quan hệ tốt với các nƣớc trên thế giới. Tạo

tiền đề thuận lợi nhằm thu hút đƣợc sự đầu tƣ và hỗ trợ của các nƣớc phát triển về cơ

sở vật chất. Các thể chế đƣợc hoàn thiện trên nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ các

văn bản pháp quy, phân cấp mạnh mẽ trong thực hiện, đồng thời tăng cƣờng trách

nhiệm, công khai minh bạch và hài hoà các quy trình, thủ tục. Các thủ tục hành chính

trong quản lý nhà nƣớc từ cấp giấy phép nhập khẩu đến kiểm tra, đƣa sản phẩm vào sử

dụng đã có nhiều chuyển biến tích cực, nhanh gọn hơn và hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó việc phân công trách nhiệm, vai trò của các cơ quan chức năng trong

công tác nhập khẩu thiết bị y tế ngày càng rõ ràng, tránh tình trạng trồng chéo trong

thực hiện công việc. Thông qua thực hiện mở rộng các lớp đào tạo, tập huấn, liên kết

đào tạo nhằm tạo điều kiện nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý. Đồng

thời với việc thực hiện nghiêm túc quá trình thanh tra, giám sát đảm bảo đƣợc chất

lƣợng của đội ngũ cán bộ qua từng thời gian công tác.

 Văn bản pháp luật.

Pháp luật đƣợc hiểu là hệ thống các quy tắc ứng xử có tính chất bắt buộc chung

(Quy phạm pháp luật) thể hiện ý chí của nhà nƣớc, do nhà nƣớc đặt ra, thực thi và bảo

vệ mục tiêu nhằm bảo toàn và phát triển xã hội theo các đặc trƣng đã định3. Thông qua

hệ thống văn bản pháp luật, nhà nƣớc xác định quyền và nghĩa vụ của tất cả các chủ

thể tham gia vào mối quan hệ kinh tế - xã hội cũng nhƣ việc đảm bảo thực hiện các

quyền và nghĩa vụ ấy để tác động, chi phối các hành vi của đối tƣợng cũng nhƣ chủ

thể quản lý. Trong đó, Văn bản pháp luật đƣợc xem là một công cụ quản lý vĩ mô có

vai trò đặc biệt quan trọng trong quản lý nhà nƣớc, nó xác lập trật tự kỷ cƣơng, đảm

bảo môi trƣờng kinh doanh lành mạnh, bình đẳng, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng

của các chủ thể tham gia hoạt động kinh tế trong cơ chế thị trƣờng. Nhà nƣớc quản lý

các hoạt động nhập khẩu thông qua các hƣớng dẫn, văn bản pháp luật. Dùng sức mạnh

quyền uy khách quan của nhà nƣớc tiến hành cƣỡng chế thực hiện pháp luật. Sự phổ

quát và công bằng của văn bản pháp luật là một công cụ hữu hiệu trong hoạt động

quản lý của nhà nƣớc đối với kinh tế - xã hội nói chung và nhập khẩu TBYT nói riêng.

Nhƣ vậy trong hoạt động quản lý của nhà nƣớc, văn bản pháp luật đã có những

đóng góp quan trọng trong duy trì, bình ổn thị trƣờng nhập khẩu TBYT tại nƣớc ta. Do

vậy để đảm bảo các văn bản pháp luật luôn phát huy đƣợc vai trò của mình trong cơ

chế thị trƣờng hiện nay, đòi hỏi các nhà lãnh đạo luôn có cách nhìn toàn diện, thƣờng

xuyên đối chiếu thực tiễn đảm bảo sự phù hợp giữa nội dung văn bản với thực tế kinh

tế.

 Thị trường nhập khẩu.

Trong tất cả các khâu quản lý nhà nƣớc với nhập khẩu TBYT, thị trƣờng luôn đƣợc

quan tâm hàng đầu. Với tình trạng cơ sở vật chất y tế của đất nƣớc còn lệ thuộc lớn thị

trƣờng bên ngoài, cùng nguồn ngân sách hạn chế, đòi hỏi cơ quan lãnh đạo cần nghiên

cứu kỹ càng trong lựa chọn thị trƣờng nhập khẩu. Bên cạnh đó, hiện nay với sự phát

triển của kinh tế toàn cầu hóa, môi trƣờng thị trƣờng ngày càng đa dạng và phong phú

về nhiều chủng loại cũng nhƣ giá cả. Do vậy để xác định đƣợc thị trƣờng nhập khẩu

đảm bảo cả về chất lƣợng, mẫu mã và giá cả đặt ra yêu cầu rất lớn cho các nhà quản

lý. Trong khâu hoạch định, tổ chức hay kiểm soát cần luôn thực hiện nghiêm túc, tìm

3 Bùi Đức Hữu, 2015, Khoa học Quản lý, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.

hiểu rõ ràng từng nguồn hàng, đặc biệt sản phẩm nhập là thiết bị y tế - mang đặc trƣng

riêng. Để xác định đƣợc thị trƣờng đảm bảo các yếu tố trên đòi hỏi cần có sự đồng bộ

trong công tác quản lý, giữa các ban ngành liên quan và sự công bằng, minh bạch

trong tất cả các khâu thực hiện.

 Nguồn vốn

Trong hoạt động nhập khẩu TBYT, nguồn vốn – ngân sách luôn vấn đề đƣợc quan

tâm hàng đầu trong quyết sách của nhà quản lý. Đây là một trong những cơ sở để xác

định thị trƣờng nhập khẩu và mức độ thiết bị. Nhƣ vậy trong hoạt động nhập khẩu

TBYT, ngân sách hầu nhƣ giữ vai trò tiên quyết trong quyết định nhập khẩu của các

nhà quản lý.

Xác định đƣợc vai trò và tầm quan trọng của vấn đề này, nhà nƣớc ta tiến hành triển

khai nhiều chính sách khuyến khích, thu hút nguồn đầu tƣ, hỗ trợ từ bên ngoài. Đồng

thời đẩy mạnh xây dựng môi trƣờng pháp lý trong nƣớc tăng cƣờng công tác thu hút

vốn và hỗ trợ kỹ thuật từ các nƣớc phát triển. Trong quá trình đó, nhà nƣớc ta đã đạt

nhiều thành tích đáng khích lệ và hỗ trợ đƣợc phần nào công tác xây dựng cơ sở vật

chất kỹ thuật tại các cơ sở y tế. Trong đó, với Tuyên bố Paris và Cam kết Hà Nội về

hiệu quả viện trợ Tuyên bố Paris ra đời với cam kết của hơn 100 nhà tài trợ và các

nƣớc tiếp nhận viện trợ thông qua tại Diễn đàn cấp cao về hiệu quả viện trợ tổ chức tại Paris vào tháng 3-20054 đã hỗ trợ nƣớc ta trong cải tiến TBYT tại các bệnh viện lớn

nhỏ trong cả nƣớc.

Trong những năm gần đây, nhà nƣớc đã tăng NSNN cho y tế thông qua việc dành

ngân sách cho CSSK ngƣời có công, ngƣời nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, nhân dân

ở vùng kinh tế – xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn. Trong đó, yếu tố trang thiết bị

cơ sở đƣợc đề cao và một trong những nhân tố quan trọng trong công cuộc phát triển y

tế, chăm sóc sức khỏe con ngƣời. Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 18/2008/NQ-

QH12, Nghị quyết đã chỉ rõ "Tăng tỷ lệ chi ngân sách hằng năm cho sự nghiệp y tế,

bảo đảm tốc độ tăng chi cho y tế cao hơn tốc độ tăng chi bình quân chung của NSNN.

4 Mục 7, Báo cáo chung tổng quan ngành y tế vào năm 2008 (JAHR 2008) của Bộ Y Tế.

Dành ít nhất 30% ngân sách y tế cho y tế dự phòng.” Cùng với việc đầu tƣ từ NSNN,

trong những năm gần đây, chủ trƣơng huy động các nguồn lực của nhân dân và các

thành phần kinh tế cho công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân theo phƣơng.

1.2.3 QLNN về hoạt động NK thiết bị y tế.

1.2.3.1 Quản lý về các tiêu chí nhập khẩu TBYT

 Chất lượng

Thiết bị y tế đƣợc xem loại sản phẩm có nhiều đặc điểm riêng biệt và chức năng đặc

trƣng, công cụ có ảnh hƣởng trực tiếp đến quá trình chữa bệnh cho con ngƣời. Do vậy

các sản phẩm y tế đƣợc nhập khẩu cần đảm bảo đầy đủ quy chuẩn về chất lƣợng.

Nhằm đảm bảo chất lƣợng sản phẩm nhập khẩu đạt yêu cầu, nhà nƣớc quản lý

thông qua khâu tìm hiểu, đánh giá thiết bị y tế trên các thị trƣờng khác nhau. Đồng

thời tiến hành đánh giá kiểm tra chất lƣợng sản phẩm trƣớc khi đồng ý nhập khẩu.

Ngoài ra để đảm bảo chất lƣợng TBYT nhà nƣớc tổ chức các cơ quan chức năng

cùng ban ngành liên quan vào kiểm tra đánh giá sản phẩm ngay sau khi nhập cảng và

đƣa vào sử dụng. Nhờ quá trình này đã phát hiện ra nhiều sản phẩm y tế nhập lậu và

không đảm bảo chất lƣợng. Giúp ngăn chặn hiện tƣợng nhập bừa bãi và gian lận trong

thiết bị y tế.

Đồng thời tổ chức các cơ quan chức năng tiến hành kiểm định và tạo mối liên hệ

chặt chẽ giữa các cơ sở y tế và thị trƣờng nhập khẩu nhằm đảm bảo số lƣợng sản phẩm

nhập khẩu phù hợp với nhu cầu sử dụng thực tiễn, tránh gây tình trạng lãng phí và

nhập khảu bừa bãi.

Để quản lý đƣợc chất lƣợng sản phẩm, nhà nƣớc đã đề ra các quy chuẩn cho sản

phẩm y tế nhƣ trong Thông tư 24 của BỘ Y TẾ đã ban hành danh sách các thiết bị y tế

đƣợc nhập theo chuẩn của bộ y tế. [phụ lục 1, 90].

Bên cạnh đó Bộ Y Tế cũng có đƣa ra các quyết định mới về cấp mới, gia hạn, điều

chỉnh, cấp lại và thu hồi Giấy phép nhập khẩu trang thiết bị. Cụ thể :

Ngày 12 tháng 10 năm 2015, Bộ Y tế đã ban hành Thông tƣ số 30/2015/TT-

BYT quy định về thẩm quyền, hồ sơ, thủ tục cấp giấy phép nhập khẩu 49 loại trang

thiết bị y tế mới 100% thuộc Danh mục ban hành kèm Thông tƣ.Về nguyên tắc, việc

cấp giấy phép nhập khẩu trang thiết bị y tế chỉ áp đụng dối với trang thiết bị y tế nhập

khẩu thuộc danh mục 49 loại trang thiết bị y tế nói trên. Các trang thiết bị y tế không

thuộc danh mục đó đƣợc nhập khẩu không cần giấy phép nhƣng vẫn phải bảo đảm hồ

sơ để truy xuất nguồn gốc, xuất xứ và quản lý chất lƣợng.Bộ trƣởng Bộ Y tế quyết

định việc cấp mới, gia hạn, điều chỉnh, cấp lại, thu hồi Giấy phép nhập khẩu trang thiết

bị y tế.

Nhà nƣớc thực hiện nghiên cứu chiến lƣợc ngoại thƣơng; ban hành hoặc trình

Hội đồng Bộ trƣởng ban hành các văn bản nhằm hoàn chỉnh hệ thống chính sách,

pháp luật ngoại thƣơng; cùng các Bộ, ngành hữu quan tạo môi trƣờng kinh doanh và

định hƣớng phát triển mặt hàng nhập khẩu. Bên cạnh đó kiểm tra việc chấp hành

luật pháp trong hoạt động nhập khẩu toàn quốc.

 Số lượng – loại hình sản phẩm.

Bên cạnh đảm bảo chất lƣợng, các sản phẩm y tế đƣợc nhập cần đảm bảo về loại

hình đa dạng và phù hợp với điều kiện hạ tầng tại các cơ sở y tế. Sản phẩm y tế đƣợc

xem là một trong những thiết bị máy móc do vậy sự linh hoạt, nhạy bén về mặt hình

thức và loại hình luôn đƣợc thay đổi. Tuy nhiên hiện nay tình trạng nhập lậu, gian lận

trong nhập khẩu, các gian thƣơng tổ chức nhập khẩu các sản phẩm đã qua sử dụng, để

tồn kho quá lâu khiến cho bề ngoài TBYT bị hoen gỉ, hƣ hỏng. Điều này ảnh hƣởng

đến chất lƣợng sản phẩm khi đƣa vào sử dụng. Do vậy quá trình quản lý cần thực hiện

chặt chẽ, minh bạch tránh tính trạng các tƣ nhân lợi dụng sơ hở của hệ thống luật pháp

nhằm chuộc lợi bằng việc nhập mua các sản phẩm kém chất lƣợng, ảnh hƣởng xấu đến

hiệu quả của ngành Y tế trong phát triển con ngƣời. Hơn nữa nếu tình trạng này xảy ra

thƣờng xuyên ảnh hƣởng xấu đến ngân quỹ của nhà nƣớc cho y tế.

 Giá cả.

Một trong những điều cần quản lý của nhà nƣớc đối với TBYT là về giá cả. TBYT

là sản phẩm đặc thù, với quá trình sản xuất đòi hỏi công nghệ cao và chính xác, do vậy

giá cả của các sản phẩm này thƣờng rất cao. Trong khi đó nƣớc ta với mức kinh tế

đang phát triển, cộng tình hình tự sản xuất trong nƣớc không có, dẫn đến việc phải

nhập khẩu đến 90% các sản phẩm y tế. Do vậy để đảm bảo đƣợc nguồn vốn cần quản

lý đến thông số giá cả chặt chẽ, tránh tình trạng lãng phí. Ngoài ra để đảm bảo đƣợc

nhập khẩu các sản phẩm với giá thành vừa phải vừa đủ chất lƣợng, nhà nƣớc tiến hành

khảo sát và liên kết cùng các tổ chức, thị trƣờng vừa phải nhƣ Nhật Bản, Trung quốc,

....

Theo số liệu tài khoản y tế quốc gia, trong giai đoạn 2002-2006, tỷ lệ chi NSNN

cho y tế trên tổng chi NSNN chƣa vƣợt qua ngƣỡng 5%. Theo ƣớc tính chƣa chính

thức của Bộ Tài chính, tỷ lệ này đã đƣợc cải thiện trong 2 năm gần đây, chiếm 7,1%

tổng chi nhà nƣớc trong năm 2007. Trong khi đó, theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế

giới năm 2005, để đảm bảo đƣợc các dịch vụ y tế thiết yếu cho ngƣời dân tại các nƣớc

đang phát triển, chi từ NSNN cho y tế phải đạt tỷ lệ ít nhất 10% tổng chi NSNN

(nguồn: W. So với tổng chi y tế toàn xã hội, NSNN cho y tế chỉ chiếm tỷ lệ 21,7%

(2006).

Trong suốt giai đoạn 5 năm 2002-2006, tỷ trọng NSNN cho y tế so với tổng chi y tế

chƣa khi nào đạt mức 25% .

Biểu đồ 1.1 Tỷ trọng NSNN cho Y tế từ 2002 – 2006.

Nguồn: Tài khoản y tế quốc gia, 2002 -2006.

Cơ cấu chi NSNN chƣa tập trung cao cho những lĩnh vực ƣu tiên Mặc dù đã đƣợc

quan tâm và tăng cƣờng đầu tƣ hơn, nhƣng NSNN cho y tế hiện nay tại Việt Nam vẫn

thấp so với mức bình quân chung của các nƣớc có cùng mức thu nhập, cũng nhƣ so

với nhu cầu về tài chính để thực hiện các chức năng cơ bản của y tế công cộng.

Ngoài ra tránh tình trạng lãng phí, mua không đáp ứng đúng nhu cầu, tổ chức các cơ

quan khảo sát, kiểm tra đánh giá các cơ sở y tế thƣờng xuyên để nắm đƣợc cơ sở hạ

tầng của từng đơn vị. Trong quá trình quản lý đó, nhà nƣớc thông qua ban hành nhiều

văn bản pháp luật nhƣ Thông tƣ 24, Nghị định về thủ tục mua,...

 Quá trình phân loại.

Đây là một công đoạn quan trọng đánh giá đƣợc hiệu quả sử nhập khẩu TBYT.

Thiết bị đƣợc nhập phân bố tới từng đơn vị y tế, đảm bảo quá trình khám chữa bệnh

đƣợc thực hiện liên tục và hiệu quả.

Để thực hiện đƣợc khâu này hiệu quả đòi hòi nhà nƣớc tổ chức giám sát, thống

nhất từ nhƣng bƣớc ban đầu, nhằm phân bố sản phẩm đúng đơn vị cần và thiếu,

tránh tính trạng thừa thiết bị, gây lãng phí.

Từ những bất cập trong thực tiễn, nhà nƣớc thông quan chỉ đạo cùng các ban

ngành, các cấp tiến hành điều chỉnh chính sách, biện pháp quản lý hoạt động xuất

nhập khẩu.

Nhƣ vậy trong nhập khẩu thiết bị y tế, nhà nƣớc thể hiện vai trò quản lý của mình

trong quá trình chỉ đạo hƣớng dẫn Bộ Y Tế ban hành danh sách những loại hình

thiết bị đúng đƣợc nhập khẩu. Trong quá trình nhập khẩu, nhà nƣớc luôn thực hiện

vai trò chỉ đạo, hƣớng dẫn, giám sát thực hiện.

1.2.3.2 Quản lý thủ tục nhập khẩu thiết bị y tế

Hệ thống hành chính còn nhiều rƣờm rà, phức tạp, thủ tục nhập khẩu cũng mang

nhiều mặt hạn chế. Do vậy nhà nƣớc cần có sự quản lý chặt chẽ hơn nữa tránh tình

trạng nhập lậu, nhập sản phẩm không rõ nguồn gốc, không có chứng nhận chất lƣợng.

Để ngăn chặn điều trên việc giám sát quá trình làm thủ tục nhập khẩu đƣợc đánh giá

rất quan trọng.

Với đặc thù riêng của sản phẩm, các đơn vị y tế đề xuất nhập khẩu thiết bị phải

chuẩn bị tƣơng đối cẩn thận.

Khi có hồ sơ nhập khẩu thiết bị y tế, Tổng cục Hải quan tiến hành liên hệ tới Vụ

Trang thiết bị và công trình y tế. Đơn vị nhập khẩu trang thiết bị y tế có trách nhiệm

nộp lệ phí cấp mới, gia hạn, điều chỉnh, cấp lại giấy phép nhập khẩu tại Bộ Y tế. Quá

trình xem xét thủ tục đƣợc tiến hành nghiêm túc và minh bạch. Đối với hoạt động nhập

khẩu thiết bị y tế, nhà nƣớc có vai trò quan lý quan trọng và ảnh hƣởng lớn.

Ngoài ra, nhà nƣớc tiến hành chỉ đạo và điều phối vai trò của Bộ Y Tế và Cục Hải

Quan đƣa ra các thủ tục, quy định cụ thể về nhập khẩu thiết bị y tế. Để đảm bảo quá

trình làm thủ tục nhập khẩu đƣợc nhanh gọn, tránh gây lãng phí cho các đơn vị, nhà

nƣớc đã ban hành Nghị định quy định những điều kiện đối với đơn vị nhập khẩu trang

thiết bị y tế nhƣ điều kiện pháp lý, điều kiện nhân sự,.. đƣợc viết rõ tại điều 3. Đồng

thời triển khai mạnh mẽ các trang công nghệ thông tin online, nhờ đó rút ngắn thời

gian làm thủ tục cho các đơn vị khi không phải đến tận các Cục hải quan xin giấy tờ.

Từ việc quản lý giúp cho hệ thống hải quan nhập khẩu hiệu quả hơn đồng thời giúp

quá trình kiểm tra, đánh giá đƣợc nhanh và rõ ràng.

Điều tiết là một trong những vai trò chủ yếu của nhà nƣớc trong nền kinh tế thị

trƣờng. Nhà nƣớc quản lý, điều tiết sự phù hợp giữa nhu cầu nhập khẩu thiết bị y tế

và thực tế tại các cơ sở y tế. Bên cạnh đó, thông qua chỉ đạo cho các cơ quan chức

trách, nhà nƣớc tham gia vào quá trình phân phối, hƣớng dẫn sử dụng các sản phẩm

thiết bị y tế vào quá trình khám chữa bệnh cho con ngƣời.

Trong lĩnh vực nhập khẩu trang thiết bị y tế, vào ngày 07/04/1992 tại Hà Nội,

Nghị định 114 – HĐBT về quản lý nhà nƣớc đối với xuất nhập khẩu thiết bị y tế đã

ban hành ra nhiều quy định cụ thể đối với các bên liên quan trong lĩnh vực này.

Ngoài ra, các nguyên tắc về xuất nhập khẩu trang thiết bị y tế đƣợc nêu rõ trong

điều 2 của nghị đinh. Nhằm tăng cƣờng vai trò quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động

xuất nhập khẩu trang thiết bị y tế, tại điều 3,4, Chƣơng II của nghị định đã đƣa ra

các chính sách cụ thể trong lĩnh vực này. Thông qua nghị định, nhà nƣớc đƣa ra

những điều kiện kinh doanh đối với đơn vị doanh nghiệp tham gia xuất nhập khẩu

thiết bị y tế, và có nhiều khuyến khích động viên thúc đẩy hoạt động này phát triển

tại chƣơng 4. Trong chƣơng 5 của nghị định, vai trò của Bộ thƣơng mại và du lịch

đƣợc làm rõ đối với hoạt động xuất nhập khẩu trang thiết bị y tế nƣớc ta.

Nhập khẩu trang thiết bị y tế là một trong những linh vực đƣợc quan tâm nhiều ở

nƣớc ta, ngoài những văn bản trên, quản lý nhà nƣớc về nhập khẩu y tế đƣợc thể

hiện qua một số văn bản khác nhƣ: Thông tƣ 15-BYT/TT của Bộ Y Tế về hƣớng

dẫn nhập khẩu thiết bị, dụng cụ y tế ban ngày 18/11/1992 tại Hà Nội; tại điều 2,

Nghị định số 188/2007/NĐ-CP ngày 27/12/2007 qui định chức năng, nhiệm vụ,

quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Y tế và vai trò quan trọng của bộ y tế trong xây

dựng và phát triển trang thiết bị y tế; Trong Quyết định 10/2010/QĐ-TTg ngày

10/02/2010 của Thủ tƣớng Chính phủ quy định Giấy chứng nhận lƣu hành tự do đối

với sản phẩm, hàng hoá xuất khẩu và nhập khẩu; Ngoài ra trong thông tƣ 30 của Bộ

Y tế về quy định nhập khẩu trang thiết bị y tế ban hành ngày 12 tháng 10 năm 2015

đã nêu ra và chỉ rõ những quy định, thủ tục cần đảm bảo trong quá trình nhập khẩu

trang thiết bị y tế.

Ngoài ra quyền và nghĩa vụ của ngƣời nhập khẩu đƣợc quy định rõ tại điêu 11 và

điều 12 của Luật số 05 ban hành ngày 21 tháng 11 năm 2007 của Quốc Hội về chất

lƣợng hàng hóa, sản phẩm.

1.2.3.3 Quản lý công tác thanh tra, giám sát nhập khẩu.

Pháp lệnh số 20/2004/PL-UBTVQH11 ngày 29/04/2004 về việc chống bán phá giá

đối với hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam và các văn bản liên quan - Pháp lệnh số

22/2004/PL-UBTVQH11 ngày 20/08/2004 về Chống trợ cấp đối với hàng hóa nhập

khẩu vào Việt Nam vầ các văn bản liên quan - Pháp lệnh số 42/2002/PL-UBTVQH10

ngày 25/05/2002 về Tự vệ trong nhập khẩu hàng hóa nƣớc ngoài vào Việt Nam và các

văn bản liên quan. Ngoài ra, nhà nƣớc còn có nhiều chính sách nằm động viên khuyến

khích hoạt động xuất nhập khẩu.

Hoạt động nhập khẩu, trao đổi thƣơng mại giữa nƣớc ta với các nƣớc trên thế

giới trong xu thế toàn cấu hóa, việc phát sinh tranh chấp, vi phạm vì lợi nhuận là

điều không thể tránh khỏi. Do vậy trong quá trình xây dựng các văn bản pháp luật

về nhập khẩu trang thiết bị y tế, Các cơ quan ban ngành dƣới sự hƣớng dẫn của nhà

nƣớc luôn có những hƣớng dẫn cụ thể về xử lý vi phạm trong lĩnh vực này. Bộ Y tế

(Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế) sẽ công khai nội dung vi phạm của đơn vị

nhập khẩu trên cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế; thông báo tới cơ quan Thanh tra,

cơ quan Hải quan và các cơ quan chức năng có thẩm quyền để xem xét, xử lý theo

quy định của pháp luật. Cá nhân, tổ chức vi phạm tuỳ theo tính chất mức độ vi

phạm mà bị xử lý kỷ luật hành chính, xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu

trách nhiệm hình sự; trƣờng hợp gây thiệt hại thì phải bồi thƣờng theo quy định của

pháp luật.”

Ngoài ra, trong quá trình nhập khẩu, trao đổi thiết bị y tế, trƣờng hợp tranh chấp,

khiếu nại thƣờng xuyên xảy ra. Do vậy nhà nƣớc có nhiều biện pháp nâng cao khả

năng xử lý của các cơ quan chức trách chịu trách nhiệm giải quyết.

1.2.3.4 Quản lý thông qua điều chỉnh, ban hành hệ thống văn bản pháp luật.

Ngoài hƣớng dẫn các ban ngành trong tổ chức thực hiện quản lý nhập khẩu thiết bị

y tế, nhà nƣớc tham gia quản lý thông qua việc ban hành, điều chỉnh các hệ thống văn

bản pháp luật nằm nhập khẩu đƣợc sản phẩm tốt, phục vụ hiệu quả cho quá trình nhập

khẩu.

Nghị quyết Đại hội Đảng các khóa VII, VIII, IX và mới đây nhất là Nghị quyết Đại

hội X, 2006 đã chỉ rõ “Tăng đầu tƣ của Nhà nƣớc và tạo sự chuyển biến mạnh mẽ

trong việc nâng cấp mạng lƣới y tế cơ sở và hệ thống y tế, có chính sách trợ giúp các

đối tƣợng chính sách, ngƣời nghèo, ngƣời có thu nhập thấp đƣợc tiếp cận dịch vụ y tế;

phát triển hệ thống y tế dự phòng, trang bị kiến thức và kỹ năng để mỗi ngƣời dân có

khả năng chủ động phòng bệnh và rèn luyện sức khoẻ”. Nghị quyết số 46-NQ/TW,

ngày 23/2/2005, của Bộ Chính trị đã nêu rõ "Bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ

nhân dân là một trong những chính sách ƣu tiên hàng đầu của Đảng và Nhà nƣớc. Đầu

tƣ cho lĩnh vực này là đầu tƣ phát triển, thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ". Chiến

lƣợc chăm sóc và bảo vệ nhân dân giai đoạn 2001 - 2010 xác định: Đầu tƣ nhà nƣớc

cho y tế vẫn phải giữ vai trò chủ đạo trong các nguồn thu cho y tế. Phấn đấu tăng mức

chi thƣờng xuyên cho y tế trong tổng chi NSNN.

Trong Nghị định 59/2006/ND-CP ngày 12/06/2006 của Thủ Tƣớng Chính Phủ Quy

định chi tiết Luật Thƣơng Mại về hàng hóa, dịch vụ cấm đã chỉ rõ những loại hành hóa

bị cấm trao đổi ở nƣớc ta tại điều 5. Ngoài ra việc đƣa ra các điều kiện kinh doanh

hàng hóa, dịch vụ kinh doanh tại điều 7 của Nghị định này đã góp phần thắt chặt quy

định về trao đổi hàng hóa, giúp ổn định thị trƣờng và tăng vai trò quản lý của nhà nƣớc

trong điều tiết và lƣu thông trong lĩnh vực thƣơng mại. Vậy theo quy định của Nghị

định này những sản phẩm, hàng hóa thiết bị y tế không đủ chất lƣợng hoặc các yêu cầu

về pháp lý đều không đƣợc phép trao đổi, lƣu thông trên thị trƣờng. Đây cũng là căn

cứ pháp lý cho các cơ quan chức trách trong quá trình trao đổi, nhập khẩu hệ thống

trang thiết bị y tế nƣớc ta.

Bên cạnh đó, các nội dung cụ thể về hƣớng dẫn nhập khẩu trang thiết bị y tế cũng

đƣợc nêu rõ trong Thông tƣ 24/2011/TT – BYT của Bộ y tế. Trong thông tƣ này, khái

niệm thiết bị y tế đƣợc giải thích rõ ràng và đóng vai trò quan trọng đối với các đơn vị

hoạt động trong lĩnh vực nảy. Tại điều 3 của chƣơng II của thông tƣ đã nêu rõ những

điều kiện của đơn vị nhập khẩu trang thiết bị y tế .[phụ lục 4, 91]

Ngoài ra, Phạm vi cấp giấy phép nhập khẩu trang thiết bị y tế, Hồ sơ, thủ tục xin

cấp phép nhập khẩu trang thiết bị y tế đƣợc quy định cụ thể tại điều 5 của thông tƣ

về hồ sơ, thủ tục xin cấp phép nhập khẩu trang thiết bị y tế . [phụ lục 5,92]