1
MỤC LỤC
MỤC LỤC ................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 5
2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 6
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................... 6
4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................ 6
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 6
6. Phương pháp tiếp cận và các phương pháp nghiên cứu ................................. 7
7. Luận điểm bảo vệ ................................................................................................ 8
8. Đóng góp mới của luận án .................................................................................. 8
9. Bố cục của luận án ............................................................................................... 9
CHƯƠNG 1 ............................................................................................................ 10
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TRUNG TÂM
HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG GÓP PHẦN XÂY DỰNG XÃ HỘI HỌC TẬP ..... 10
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu ....................................................................... 10
1.1.1. Về học tập suốt đời và xã hội học tập ...................................................... 10
1.1.2. Về trung tâm học tập cộng đồng và quản lý phát triển bền vững trung tâm
học tập cộng đồng ................................................................................................... 13
1.2. Một số khái niệm cơ bản ................................................................................ 18
1.2.1. Quản lý ...................................................................................................... 18
1.2.2. Quản lý giáo dục ...................................................................................... 18
1.2.3. Trung tâm học tập cộng đồng và phát triển TTHTCĐ ........................... 19
1.2.3.1. Trung tâm học tập cộng đồng ............................................................ 19
1.2.3.2. Phát triển trung tâm học tập cộng đồng ............................................ 20
1.2.3.3. Quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng ............................... 21
1.2.4. Phát triển bền vững và quản lý phát triển bền vững TTHTCĐ ............. 23
1.2.4.1. Phát triển bền vững ............................................................................ 23
1.2.4.2. Quản lý phát triển bền vững TTHTCĐ .............................................. 24
1.3. Trung tâm học tập cộng đồng trong việc xây dựng XHHT và phát triển
2
kinh tế- xã hội ........................................................................................................ 26
1.3.1. Xã hội học tập- đòi hỏi cấp thiết .............................................................. 26
1.3.2. Đặc trưng của XHHT .............................................................................. 27
1.3.3. Vai trò của trung tâm học tập cộng đồng góp phần xây dựng XHHT và
phát triển kinh tế- xã hội ........................................................................................ 28
1.3.3.1. Đặc trưng của TTHTCĐ ........................................................................ 28
1.3.3.2. Vai trò của TTHTCĐ trong việc xây dựng xã hội học tập ........................ 29
1.3.3.3. Vai của TTHTCĐ trong việc phát triển kinh tế- xã hội ............................ 32
1.4. Quản lý phát triển TTHTCĐ theo hướng phát triển bền vững ................. 36
1.4.1. Bối cảnh thời đại và xu thế phát triển của giáo dục suốt đời .................. 36
1.4.1.1. Mục đích học tập ................................................................................... 36
1.4.1.2. Đặc điểm học tập .................................................................................. 37
1.4.1.3. Về nội dung học tập............................................................................ 37
1.4.1.4. Về chương trình học tập ..................................................................... 43
1.4.1.5. Những cam kết hành động toàn cầu về giáo dục vì sự phát triển bền vững tại
các TTHTCĐ ............................................................................................................ 45
1.4.2. Mục tiêu, nguyên lý và tiến trình quản lý phát triển TTHTCĐ theo hướng
phát triển bền vững ................................................................................................ 48
1.4.3. Phương thức quản lý phát triển TTHTCĐ theo hướng phát triển bền
vững ......................................................................................................................... 49
1.4.4. Tính chất quản lý phát triển TTHTCĐ theo hướng phát triển bền vững
................................................................................................................................. 51
1.4.5. Nội dung quản lý phát triển TTHTCĐ theo hướng phát triển bền vững ...... 54
1.4.5.1. Quản lý các điều kiện đảm bảo chất lượng hoạt động của TTHTCĐ ....... 54
1.4.5.2. Quản lý các chương trình đáp ứng nhu cầu của người học tại TTHTCĐ . 57
1.4.5.3. Quản lý các mối liên kết, phối hợp của TTHTCĐ .................................... 58
1.5. Bộ tiêu chuẩn đánh giá quản lý phát triển TTHTCĐ theo hướng phát triển
bền vững ................................................................................................................. 60
1.6. Các yếu tố tác động đến quản lý phát triển TTHTCĐ theo hướng phát triển
3
bền vững ................................................................................................................. 61
Kết luận chương 1 ................................................................................................. 64
CHƯƠNG 2 ............................................................................................................ 66
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TRUNG TÂM HỌC
TẬP CỘNG ĐỒNG GÓP PHẦN XÂY DỰNG XÃ HỘI HỌC TẬP Ở ĐỒNG
BẰNG SÔNG CƯU LONG .................................................................................. 66
2.1. Khái quát về quản lý phát triển trung tâm học tập cộng đồng tại các nước
trên thế giới và Việt Nam. ..................................................................................... 66
2.1.1. Trên thế giới ............................................................................................. 66
2.1.2. Ở Việt Nam ............................................................................................... 74
2.2. Khái quát về địa lý tự nhiên, kinh tế- xã hội, giáo dục đào tạo, xây dựng và
phát triển TTHTCĐ ở Đồng bằng sông Cửu Long. ........................................... 80
2.2.1. Về địa lý tự nhiên ..................................................................................... 80
2.2.2. Về kinh tế- xã hội ..................................................................................... 81
2.2.3. Về giáo dục đào tạo .................................................................................. 84
2.2.4. Về xây dựng và phát triển TTHTCĐ ....................................................... 85
2.3. Thực trạng quản lý phát triển TTHTCĐ ở Đồng bằng sông Cửu Long ...... 88
2.3.1. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 88
2.3.2. Khảo sát thực trạng quản lý phát triển TTHTCĐ ở ĐBSCL ................. 89
2.3.2.1. Các điều kiện đảm bảo chất lượng hoạt động của TTHTCĐ .................. 90
2.3.2.2. Về xây dựng các chương trình (chủ đề học tập) và tổ chức các hoạt
động ở trung tâm. .................................................................................................. 102
2.3.2.3. Về các mối liên kết, phối hợp của TTHTCĐ .................................... 109
2.3.2.4. Về hỗ trợ công tác kiểm tra, đánh giá quản lý phát triển TTHTCĐ 110
2.4. Đánh giá chung thực trạng quản lý phát triển TTHTCĐ ở ĐBSCL. ..... 110
2.4.1. Thành tựu ............................................................................................... 110
2.4.2. Hạn chế ................................................................................................... 111
Kết luận chương 2 ............................................................................................... 113
CHƯƠNG 3 .......................................................................................................... 115
4
GIẢI PHÁP QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TRUNG TÂM HỌC TẬP
CỘNG ĐỒNG GÓP PHẦN XÂY DỰNG XÃ HỘI HỌC TẬP Ở ĐỒNG BẰNG
SÔNG CỬU LONG ............................................................................................. 115
3.1. Định hướng phát triển TTHTCĐ ở ĐBSCL .............................................. 115
3.2. Các giải pháp quản lý phát triển bền vững TTHTCĐ góp phần xây dựng
XHHT ở ĐBSCL .................................................................................................. 117
3.2.1. Những nguyên tắc đề xuất giải pháp .................................................... 117
3.2.2. Các giải pháp .......................................................................................... 119
Giải pháp 1: Quản lý các điều kiện đảm bảo chất lượng hoạt động của TTHTCĐ
............................................................................................................................... 119
Giải pháp 2: Quản lý các chương trình đáp ứng nhu cầu của người học tại các
TTHTCĐ ............................................................................................................... 132
Giải pháp 3: Quản lý các mối liên kết, phối hợp của TTHTCĐ .................... 136
Giải pháp 4. Bộ tiêu chuẩn đánh giá quản lý phát triển bền vững trung tâm
HTCĐ. ................................................................................................................... 138
3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các giải pháp ........................ 143
3.4. Thử nghiệm giải pháp đề xuất .................................................................... 147
Kết luận chương 3 ............................................................................................... 154
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 155
1. Kết luận ............................................................................................................ 155
2. Khuyến nghị ..................................................................................................... 156
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 158
PHỤ LỤC ............................................................................................................. 171
5
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trước những xu thế của thời đại cũng như thực tiễn của nước ta trong tiến trình
đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Đảng ta chủ trương và nhấn
mạnh việc đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế
để phát triển nhanh và bền vững. Nguồn lực con người hay nguồn nhân lực với ý
nghĩa như một yếu tố cơ bản của nội lực kinh tế - xã hội sẽ đóng vai trò quyết định
trong việc thực hiện mục tiêu phát triển. Nguồn nhân lực đó chỉ có thể phát triển đầy
đủ, có hệ thống và bền vững thông qua việc phát triển giáo dục và đào tạo. Trong
đó, việc quản lý phát triển TTHTCĐ là rất quan trọng.
Trong Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020 đã chỉ rõ: “Phát
triển giáo dục thường xuyên tạo cơ hội cho mọi người có thể học tập suốt đời, phù
hợp với hoàn cảnh và điều kiện của mình; bước đầu hình thành xã hội học tập. Chất
lượng giáo dục thường xuyên được nâng cao, giúp người học có kiến thức, kỹ năng
thiết thực để tự tạo việc làm hoặc chuyển đổi nghề nghiệp, nâng cao chất lượng cuộc
sống vật chất và tinh thần...”.
Trung tâm học tập cộng đồng, một trong những cơ sở của giáo dục thường
xuyên được hình thành nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người trong cộng đồng
tại các xã, phường, thị trấn được học tập, được trang bị kiến thức nhiều mặt góp phần
tăng năng suất lao động, giải quyết việc làm, làm lành mạnh các mối quan hệ xã hội
trong cộng đồng. Hiện nay cả nước đã có trên 11 ngàn TTHTCĐ đang hoạt động và
các trung tâm này đã thực sự trở thành trường học của nhân dân lao động, là công cụ
thiết yếu để xây dựng XHHT từ cơ sở. Điều đó cho thấy việc phát triển các TTHTCĐ
là cần thiết và đã trở thành xu thế tất yếu của xã hội.
Đồng bằng sông Cửu Long là vùng sông nước, trên 80% sản xuất nông nghiệp,
mặt bằng dân trí còn thấp so với cả nước, nên sự đóng góp của giáo dục đào tạo nói
chung và các TTHTCĐ nói riêng có ý nghĩa rất lớn. Nhìn lại quá trình xây dựng và
phát triển các TTHTCĐ của vùng từ năm 2002 đến nay cho thấy các TTHTCĐ đã
phát triển và có những đóng góp đáng kể vào thành tích chung của vùng. Tuy vậy,