ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
NGUYỄN THỊ MINH TÂM
QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI
CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN ĐĂK HÀ, TỈNH KON TUM
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 8.34.04.10
Đà Nẵng - Năm 2020
Công trình được hoàn thành tại
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Lê Bảo
Phản biện 1: GS.TS. Trương Bá Thanh
Phản biện 2: PGS.TS. Lê Quốc Hội
Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt
nghiệp Thạc sĩ Quản lý kinh tế họp tại Trường Đại học Kinh tế, Đại
học Đà Nẵng vào ngày 17 tháng 10 năm 2020
Có thể tìm hiểu luận văn tại:
Trung tâm Thông tin-Học liệu, Đại học Đà Nẵng
Thư viện trường Đại học Kinh tế, ĐHĐN
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
“Trong những năm qua, BHXH huyện Đăk Hà đã có nhiều cố
gắng trong việc thực hiện BHXH cho lao động tại các doanh nghiệp
trên địa bàn. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện chính sách BHXH
nói chung và việc thực hiện công tác thu BHXH tại các doanh nghiệp
c ng bộc lộ những hạn chế, bất cập sau: đó là việc phát triển
đối tượng tham gia BHXH khu vực DN c n yếu, t lệ tham gia
BHXH c n quá thấp, chưa tương xứng với tiềm năng của huyện. Đặc
biệt là việc nắm bắt, quản lý đối tượng thuộc diện tham gia BHXH
chưa chặt chẽ, thiếu cơ chế phối hợp giữa cơ quan BHXH với các cơ
quan liên quan như Sở Kế hoạch - Đầu tư, Thuế, Lao động - Thương
binh và Xã hội. Bên cạnh đó là nhận thức của một số bộ phận chủ sử
dụng lao động, người lao động đối với trách nhiệm và quyền lợi về
BHXH; Công tác tuyên truyền, ph biến về chế độ, quyền lợi, trách
nhiệm của doanh nghiệp, người lao động tham gia bảo hiểm c n hạn
chế. Mặt khác, tình trạng nợ đọng, chậm đóng BHXH c n xảy ra khá
ph biến, đặc biệt ở các doanh nghiệp chiếm số nợ lớn, làm ảnh
hưởng đến nguồn thu quỹ BHXH và quyền lợi của người lao động.
Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng nợ đọng, chậm đóng BHXH là
việc chiếm dụng vốn của chủ sử dụng lao động. Hiện tại công tác
thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm Pháp luật BHXH đối với chủ DN
cố tình không đóng, đóng không đúng, đóng không kịp thời, không
đầy đủ BHXH cho người lao động c n nhiều hạn chế, chưa đủ sức
2
răn đe và đang là một vấn đề vô cùng bức xúc hiện nay. Là người
trực tiếp làm công tác thu BHXH ở địa phương, tôi chọn đề tài:
y Đăk H , ỉ K T ” làm đề tài cho luận văn của mình với
mục đích khắc phục những hạn chế trong công tác quản lý thu
BHXH đối với các doanh nghiệp từ đó đề xuất một số giải pháp
nhằm góp phần làm hạn chế những vấn đề c n tồn tại nêu trên.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng công tác quản lý thu BHXH
đối với các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đăk Hà để đề xuất
những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH các
DN địa bàn huyện Đăk Hà.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý thu BHXH.
- Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý thu BHXH
đối với các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đăk Hà, chỉ ra những
tồn tại, hạn chế và những nguyên nhân chủ yếu.
- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu
BHXH đối với các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đăk Hà trong
thời gian tới.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn
3
liên quan đến quản lý thu BHXH đối với các doanh nghiệp huyện
Đăk Hà, tỉnh Kon Tum.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Nội dung: Nghiên cứu các vấn đề liên quan đến công tác
quản lý thu BHXH của doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đăk Hà,
tỉnh Kon Tum. Trong đó, không bao gồm bảo hiểm xã hội tự nguyện
và bảo hiểm y tế.
- Về không gian: Các nội dung trên được nghiên cứu tại địa
bàn huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum.
- Về thời gian: Các số liệu nghiên cứu thứ cấp được thu thập
trong giao đoạn 2017 - 2019. Các số liệu sơ cấp là kết quả điều tra,
khảo sát một số DN trong năm 2020. Các giải pháp đề xuất có ý
nghĩa trong giai đoạn 2020 – 2025.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp thu thập thông tin
4.1.1 Thu thập thông tin thứ cấp: Số liệu về tình hình phát
triển kinh tế, xã hội của huyện Đăk Hà; Số liệu tại BHXH tỉnh Kon
Tum; BHXH huyện Đăk Hà; Chi Cục thống kê huyện Đăk Hà,
Phòng kinh tế huyện Đăk Hà, Chi cục Thuế huyện Đăk Hà
4.1.2 Thu thập thông tin sơ cấp
N ều tra kh o sát: Chọn một số loại hình DN khác nhau
trên địa bàn huyện Đăk Hà để tiến hành khảo sát lấy ý kiến đánh giá về
thực trạng công tác quản lý thu BHXH tại huyện Đăk Hà.
4
P ươ ọ ẫ : Để đạt được các mục tiêu nghiên cứu
đã đề ra tác giả đã tiến hành lựa chọn hình thức chọn mẫu ngẫu nhiên
thuận lợi để tiến hành nghiên cứu đề tài này.
Kí ư ẫ : Căn cứ danh sách đơn vị do Chi cục thuế huyện
Đăk Hà cung cấp, trên địa bàn huyện Đăk Hà tính đến hết năm 2019 có
253 doanh nghiệp đã đăng ký hoạt động với cơ quan Thuế. Tuy nhiên sau
khi rà soát, so sánh với dữ liệu đang quản lý tại BHXH huyện Đăk Hà
hiện có 175/253 doanh nghiệp tham gia BHXH cho người lao động chiếm
63,55% t ng số đơn vị đã đăng ký thuế, với số lao động tham gia BHXH
là 2625 người.
T ờ k s : Khảo sát được tiến hành trong thời gian
hơn 1 tháng từ ngày 1/4/2020 đến 15/5/2020,
4.2. Phương pháp phân tích
- P ươ k ô
- P ươ â í ổ ợ
- P ươ s s
5. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Phan Huy Đường (2015), G ì ư ề
k ế”, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội; Võ Thành Tâm (2005),
“G ì , Khoa kinh tế Trường Đại học Kinh tế
Huyện Hồ Chí Minh; Nguyễn Văn Định (2008), “Giáo trình An sinh
, Trường Đại học kinh tế quốc dân, Hà Nội; Phạm Thị Định
(2016), “G ì K ế , Nhà xuất bản Đại Học Kinh
Tế Quốc Dân; Đỗ Văn Sinh (2009), “Luận án tiến sĩ kinh tế với đề
5
tài H q q ỹ ở V N . Đại học kinh
tế quốc dân Hà Nội; Nguyễn Thành Trung (2015).v.v...
6. Bố cục luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung chính của luận văn gồm có 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý thu BHXH
- Chương 2: Thực trạng công tác quản lý thu BHXH đối với
các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đăk Hà
- Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH
đối với các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đăk Hà
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.1. KHÁI QUÁT VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.1.1. Một số khái niệm
* Khái ni m về B o hi m xã h i
* Khái ni m về qu n lý:
* Khái ni m về qu n lý thu BHXH: Quản lý thu BHXH là sự
tác động của Nhà nước thông qua các quy định mang tính pháp lý bắt
buộc các bên tham gia BHXH phải tuân thủ thực hiện; trong đó cơ
quan BHXH sử dụng các biện pháp nghiệp vụ và các phương pháp
đặc thù tác động trực tiếp vào đối tượng đóng BHXH để đạt mục tiêu
đề ra.
1.1.2. Phân biệt Bảo hiểm xã hội và Bảo hiểm thương mại
6
1.1.3. Mục tiêu của quản lý thu Bảo hiểm xã hội
1.1.4. Nguyên tắc quản lý thu Bảo hiểm xã hội
Thu đúng, đủ, kịp thời.
Tập trung, thống nhất, công bằng, công khai.
An toàn, hiệu quả.
1.1.5. Vai trò của quản lý thu Bảo hiểm xã hội
+ Đảm bảo chính sách BHXH được triển khai đúng đắn, nhất quán.
+ Đảm bảo quyền lợi chính đáng người tham gia BHXH.
+ Đảm bảo hệ thống BHXH hoạt động có kết quả và hiệu quả.
1.2. NỘI DUNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.2.1. Tuyên truyền, phổ biến các văn bản quy phạm pháp
luật về chế độ, chính sách pháp luật BHXH.
“Đây là hoạt động cho người lao động và nhân dân cả nước
hiểu rõ chính sách BHXH là một chính sách an sinh quan trọng, là
trụ cột chính của hệ thống ASXH, góp phần thực hiện tiến bộ và
công bằng xã hội, bảo đảm n định chính trị - xã hội và phát triển
kinh tế trong xã hội. Do vậy công tác tuyên truyền, ph biến các chế
độ,chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội có tầm quan trọng và
phải t chức định kỳ và thực hiện thường xuyên” [10].
Tiêu chí đánh giá: Lập kế hoạch và triển khai tuyên truyền
về chế độ, chính sách pháp luật; Số lượng bài báo, băng rôn, áp phích
tuyên truyền, đối thoại về BHXH; Tính đa dạng, phong phú, hấp dẫn
của nội dung, hình thức tuyên truyền về chế độ, chính sách pháp luật
BHXH; Tính thường xuyên của các bu i tuyên truyền; Tính kịp thời
7
của kế hoạch tuyên truyền về chế độ, chính sách pháp luật.
1.2.2. Lập dự toán thu BHXH đối với các doanh nghiệp
a. Lập kế hoạch theo cấp quản lý
Đ HXH y : Căn cứ tình hình thực hiện năm trước, 6
tháng đầu năm và khả năng mở rộng đối tượng tham gia BHXH trên
địa bàn, lập 02 bản Kế hoạch thu BHXH bắt buộc năm sau gửi 01
bản đến BHXH tỉnh để t ng hợp toàn tỉnh.
Tiêu chí đánh giá: Tính kịp thời của dự toán được lập; Tính
công khai của dự toán; số lượng văn bản hướng dẫn kèm theo dự
toán; Tính kịp thời trong điều chỉnh số đối tượng thu và số thu cho
phù hợp với thực tiễn
1.2.3. Tổ chức thu BHXH đối với các doanh nghiệp
Quản lý thu đối với BHXH bao gồm các nội dung: Quản lý đối
tượng thu; Quản lý mức đóng; Quản lý nợ, đôn đốc thu nợ BHXH,
BHYT; Tính lãi chậm đóng BHXH; Truy thu BHXH”[6]. Cụ thể
từng nội dung như sau:
a. Quản lý đối tượng thu
b. Quản lý mức đóng
c. Tiền lương tham gia bảo hiểm
d. Quản lý nợ và đôn đốc thu hồi nợ
e. Tính lãi đóng chậm
f. Truy thu Bảo hiểm xã hội
Tiêu chí đánh giá: Số lao động tham gia, số tiền thu BHXH
đúng và đủ; Thủ tục thu BHXH nhanh gọn, đơn giản; Công t chức
8
thu phù hợp với qui định.
1.2.4. Quyết toán thu BHXH đối với các doanh nghiệp
Để thẩm định số liệu thu bảo hiểm xã hội đối với bảo hiểm xã
hội cấp dưới theo định kỳ hàng quý, năm, khi quyết toán thu phải
đảm bảo nguyên tắc: Nguyên tắc đầy đủ; Nguyên tắc công khai minh
bạch; Nguyên tắc thống nhất; Nguyên tắc cân đối; Nguyên tắc rõ
ràng, trung thực và chính xác; Nguyên tắc thường niên
Tiêu chí đánh giá: Tính kịp thời của công tác quyết toán;
Tính phù hợp của số liệu quyết toán với số liệu dự toán; Tính công
khai và minh bạch của số liệu quyết toán.
1.2.5. Giám sát, thanh tra, kiểm tra và xử lý các vi phạm
trong thu bảo hiểm xã hội đối với các doanh nghiệp
Trong quá trình thanh tra kiểm tra của các cơ quan chức năng,
của cơ quan bảo hiểm khi phát hiện những sai phạm trong quá trình
đó BHYT, BHXH thì tùy thuộc vào mức độ sai phạm khác nhau mà
đưa ra các hình thức xử phạt khác nhau.
Tiêu chí đánh giá: Tính thường xuyên của việc giám sát,
thanh tra, kiểm tra công tác thu BHXH; Tính công khai, minh bạch
và bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật về các chế tài xử lý vi
phạm BHXH; Sự phối hợp của các ban ngành vào quá trình thanh
tra, kiểm tra; mức độ hợp lý của các hình thức xử lý vi phạm pháp
luật về BHXH.
1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUẢN LÝ THU BẢO
HIỂM XÃ HỘI
9
1.3.1. Chính sách tiền lƣơng
1.3.2. Nhận thức của ngƣời lao động về BHXH
1.3.3. Nhận thức của ngƣời sử dụng lao động về BHXH
1.3.4. Sự phối hợp giữa cơ quan BHXH với các cơ quan,
ban ngành, doanh nghiệp
1.3.5. Trình độ đội ngũ cán bộ quản lý và thực hiện thu
BHXH
1.4. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.4.1. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng
a. Kinh nghiệm của BHXH huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai.
b. Kinh nghiệm của BHXH huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai.
1.4.2. Một số bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Đăk
Hà
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI
CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐĂK HÀ
2.1. KHÁI QUÁT VỀ HUYỆN ĐĂK HÀ VÀ BHXH HUYỆN
ĐĂK HÀ
2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội huyện Đăk
Hà
a. Đặc điểm tự nhiên
b. Đặc điểm kinh tế
c. Đặc điểm xã hội
10
2.1.2. Khái quát về Bảo hiểm xã hội huyện Đăk Hà
a. Quá trình hình thành, phát triển của BHXH huyện Đăk Hà
b. Tình hình thu BHXH của huyện Đăk Hà
Tính đến 31/12/2019, BHXH huyện Đăk Hà được phân cấp
quản lý 246 đơn vị tham gia BHXH với 70.234 người, tăng 348
người so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, 4.488 người tham gia bảo
hiểm xã hội bắt buộc, giảm 102 người (2,22%) so với cùng kỳ năm
trước.; 475 người, tăng 337 người (244,2%) so với cùng kỳ năm
trước; 70.234 người tăng 348 người (100,5%) so với cùng kỳ năm
trước. T lệ bao phủ bảo hiểm y tế đạt 94,58% dân số. Hoàn thành
việc trả s BHXH cho NLĐ, đồng bộ mã thẻ bảo hiểm y tế
2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM
XÃ HỘI ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN ĐĂK HÀ TRONG THỜI GIAN QUA
2.2.1. Thực trạng công tác tuyên truyền phổ biến các văn
bản quy phạm pháp luật về chế độ, chính sách pháp luật BHXH
Kết quả khảo sát về công tác tuyên truyền ph biến các văn
bản quy phạm pháp luật về chế độ, chính sách pháp luật BHXH cho
thấy BHXH Huyện Đăk chưa thật sự chủ động và thực hiện tốt công
tác lập kế hoạch và triển khai tuyên truyền về chế độ, chính sách
pháp luật Hà, đặt biệt là ở các xã ở xa trung tâm Huyện Đăk Hà.
Công tác tuyên truyền chưa được tiến hành thường xuyên, kịp thời
và nội dung tuyên truyền ph biến các văn bản quy phạm pháp luật
về chế độ, chính sách pháp luật BHXH không phong phú và đa dạng.
11
2.2.2. Thực trạng lập dự toán thu BHXH đối với các doanh
nghiệp
BHXH huyện Ðãk Hà ðã thực hiện nghiêm ngặt quy trình thu,
nộp BHXH: BHXH huyện luôn t chức lập dự toán số đối tượng thu
và số thu theo đúng thời gian quy định. Cãn cứ vào danh sách lao
ðộng và t ng quỹ tiền lýõng của ðõn vị ðã ðýợc ðãng ký với cõ quan
BHXH, BHXH xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện. BHXH
huyện Ðãk Hà c ng thýờng xuyên phối hợp với các Ngân hàng và
Kho bạc ðể cập nhật số tiền thu nộp BHXH bắt buộc của các ðõn vị
SDLÐ. Tuy nhiên, theo kết quả khảo sát doanh nghiệp ngoài quốc
doanh của tác giả, hiện nay các doanh nghiệp có số lượng lao động
cao hơn số lao động do BHXH huyện quản lý. Chính sự chênh lệch
này dẫn đến việc thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH bắt buộc của các
doanh nghiệp ngoài quốc doanh hiện vẫn đang chưa được quản lý
chặt chẽ.
2.2.3. Thực trạng tổ chức thu BHXH đối với các doanh
nghiệp
a. Quản lý đối tượng thu
Năm 2017, số lượng lao động tham gia BHXH, BHYT tại các
DN chỉ bằng 77,68% số lao động thực tế tại doanh nghiệp, quỹ lương
sử dụng để tham gia bảo hiểm bắt buộc cho NLĐ chỉ chiếm 76,92%
quỹ lương thực tế phải chi trả cho NLĐ; Năm 2018, t lệ lao động
tham gia bảo hiểm chiếm 79,93%; Năm 2019 t lệ lao động tham gia
BHXH, BHYT bắt buộc đã tăng lên và đạt 81,84%trên t ng số lao
12
động tại các doanh nghiệp, quỹ lương tham gia bảo hiểm đạt 90,61%
t ng quỹ lương phải chi trả cho NLĐ.
b. Quản lý mức đóng, tiền lương tham gia bảo hiểm
Bảng 2.9. Quỹ lương BHXH theo loại hình DN giai đoạn 2017 - 2019 (Đơn vị: triệu đồng)
Loại hình DN
DNNN DN NQD Tổng cộng 2017 2.984 11.131 14.116 Năm 2018 90.953 12.163 103.12 2019 103.859 13.234 117.094 Nguồn: BHXH huy Đăk Hà
Quỹ tiền lýõng làm cãn cứ trích nộp BHXH tãng là do số ðõn
vị tham gia BHXH bắt buộc trên ðịa bàn huyện Ðãk Hà tãng nhanh.
Một nguyên nhân nữa là do mức tiền lýõng, tiền công của NLÐ ðýợc
ðiều chỉnh tãng qua các nãm làm cho quỹ lýõng thay ð i. Trong v ng
03 nãm 2017 - 2019, nhà nýớc ðã 3 lần thay ð i mức lýõng cõ sở từ
1.300.000 – 1.490.000 và lýõng tối thiểu vùng 3 từ 2.900.000 –
3.250.000 (huyện Ðãk Hà thuộc vùng 3).
Thực tế hiện nay, ngýời ðýợc hýởng chế ðộ không cảm thấy
ðýợc bảo vệ an toàn do mức hýởng của mọi chế ðộ ðều thấp so với
mức sống hiện tại nên NLÐ không mặn mà tham gia BHXH. Từ
những nguyên nhân trên, có thể thấy việc tuyên truyền, giải thích ý
nghĩa của việc tham gia BHXH của cõ quan BHXH là rất quan trọng.
c. Quản lý nợ và đôn đốc thu hồi nợ
Hiện nay, viê c thu hôÌi nõ cuÒa caìc doanh nghiê p râìt
13
khoì khãn cho nghaÌnh BHXH, caìc biêòn phaìp thu hôÌi ðýõòc qui
ði nh trong Luâ t lao ðô ng, Thông tý, Nghi ði nh… khoì ðêÒ aìp
duòng vaÌ thýòc hiêòn. ÐêÒ thýòc hiêòn xýÒ phaòt caìc ðõn viò vi
phaòm phaÒi thông qua ðoaÌn kiêÒm tra lên nghaÌnh nhýng cuÞng
râìt khoì khãn. Để giảm số nợ các doanh nghiệp ngoài quốc doanh
trên địa bàn huyện, cơ quan BHXH huyện Đăk Hà đã t chức phân
loại nợ một cách rõ ràng để có chiến lược thu hồi phù hợp.
Bảng 2.12. Số đơn vị và số tiền nợ BHXH giai đoạn 2017 - 2019 (Đơn vị: triệu đồng)
Chỉ tiêu
1.Tổng số DN nợ BHXH
DNNN DN NQD Năm 2018 12 2 10 2019 11 1 10 2017 5 1 4
2. Số tiền nợ ðọng BHXH ( ðồ ) 463 362 334
DNNN
DN NQD 6 457 5 356 7 327 (Nguồn: BHXH Huy Đăk H )
d. Tính lãi đóng chậm
Khi các doanh nghiệp nợ tiền BHXH, BHYT bắt buộc thì số
tiền này được cơ quan bảo hiểm tính lãi trền t ng số tiền nợ.
Trong những năm qua, tiền lãi đã tăng rất nhiều, đây là do một
số doanh nghiệp chây ì không chịu đóng BHXH, BHYT. C ng qua
bảng số liệu trên ta có thể thấy được rằng số tiền lãi các năm vẫn
tăng, nhưng không đáng kể trong khi số doanh nghiệp và lao động
14
tham gia BHXH tăng mạnh. Đây là do BHXH huyện đã thực hiện
nhiều biện pháp thúc nợ các năm trước, nhiều khoản nợ những năm
trước đã được thu hồi, các khoản nợ trong năm chủ yếu là các khoản
nợ mới phát sinh nên tuy số nợ lớn nhưng số tiền lãi lại ít.
e. Truy thu Bảo hiểm xã hội
Có nhiều trường hợp vi phạm các quy định về đóng BHXH
của các doanh nghiệp, sau khi tự khai báo hoặc bị các cơ quan phát
hiện yêu cầu truy thu các đối tượng này
Bảng 2.16. Truy thu BHXH giai đoạn 2017 - 2019 Đơ : ì ồng
Chỉ tiêu
Truy thu do chậm đóng 2017 121.727 Năm 2018 98.853 2019 105.374
Truy thu do trốn đóng 7.384 5.837 9.837
(Nguồ : HXH y Đăk H )
Kết quả khảo sát về công tác t chức thu BHXH cho thấy mặc
dầu công t chức thu phù hợp với qui ðịnh (65% ý kiến ðồng ý),
những rất nhiều ý kiến không ðồng ý (70%) với quan ðiểm cho rằng
thủ tục thu BHXH đơn giản, nhanh gọn, tạo thuận lợi cho đơn vị
tham gia.
2.2.4. Thực trạng quyết toán thu BHXH đối với các doanh
nghiệp
Định kỳ hàng quý, hàng năm BHXH tỉnh Kon Tum ra quyết
định kiểm tra, quyết toán với các huyện. Trên cơ sở số liệu BHXH
huyện báo cáo và thực hiện kiểm tra, quyết toán thu với bảo hiểm xã
15
hội huyện Đăk Hà về: Số đối tượng, số phải thu, số đã thu, số truy
thu, hoàn trả, kiểm tra việc thực hiện xử lý hồ sơ, s sách, chứng từ
thu BHXH phát sinh tại huyện.Số đơn vị, số đối tượng, t ng quỹ
lương, số phải thu, số đã thu, tỉ lệ nợ đọng đã được bảo hiểm xã hội
tỉnh quyết toán khớp đúng với số liệu của bảo hiểm xã hội huyện
Đăk Hà. Kết quả khảo sát về công tác quyết toán thu BHXH huyện
Đăk Hà cho thấy công tác quyết toán thu được thực hiện hàng quý,
hàng năm với đơn vị theo quy định (78% ý kiến đồng ý) và số liệu
quyết toán phù hợp với số liệu dự toán (80% ý kiến đồng ý)
2.2.5. Thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các
vi phạm trong thu BHXH đối với các doanh nghiệp
Bảng 2.20. Kết quả kiểm tra các doanh nghiệp
giai đoạn 2017 – 2019
Chỉ tiêu
2017 35 23 47 Năm 2018 50 70 85 2019 75 160 260 Số đơn vị kiểm tra (DN) Số LĐ chưa tham gia BHXH (Người) Số tiền truy thu (triệu đồng) (Nguồn: Báo cáo tổng kết BHXH huy Đăk H ừ ă 2017 - 2019)
BHXH huyện Đăk Hà phối hợp cùng các cơ quan liên quan
(Ph ng Lao động Thương binh và xã hội, Chi cục thuế huyện Đăk
Hà, Liên đoàn lao động huyện Đăk Hà..) kiểm tra và giải quyết các
chế độ cho người lao động (chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao
động,...) nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động khi tham gia
BHXH, BHYT một cách thuận lợi nhất.
Kết quả khảo sát về công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các vi
16
phạm trong thu BHXH đối với các doanh nghiệp cho thấy BHXH
Huyện Đăk Hà thường xuyên thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra
việc thực hiện thu BHXH của đơn vị, đảm bảo thu đúng, thu đủ,
công khai, minh bạch (76% ý kiến đồng ý), tuy nhiên có đến 77% ý
kiến không đồng ý với quan điểm cho rằng chế tài, hình thức xử lý vi
phạm pháp luật về BHXH được áp dụng công khai, minh bạch, phù
hợp theo tính chất và mức độ vi phạm.
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU
BHXH ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN ĐĂK HÀ
2.3.1. Kết quả đạt đƣợc
a. Công tác tuyên truyền phổ biến các văn bản quy phạm
pháp luật về chế độ, chính sách pháp luật BHXH
Cơ quan BHXH Huyện Đăk Hà đã t chức nhiều hội nghị tập
huấn tuyên truyền, lượt đăng tuyên truyền trên đài phát thanh địa
phương c ng như cơ quan BHXH Huyện Đăk Hà đã treo nhiều băng
ron, áp phích tuyên truyền trên địa bàn các xã nhằm nâng cao hiểu
biết của người dân đối với BHXH.
b. Công tác lập dự toán thu BHXH đối với các doanh nghiệp
Trong những nãm qua, BHXH huyện ðã t chức triển khai
việc lập kế hoạch quản lý thu BHXH bắt buộc theo thẩm quyền, ðảm
bảo thời gian và ðúng quy trình. Cãn cứ vào t ng số ðõn vị, số lao
ðộng và quỹ lýõng tham gia BHXH bắt buộc nãm trýớc, BHXH
huyện Ðãk Hà lập kế hoạch thu týõng ðối cụ thể theo qui ðịnh của
17
BHXH Việt Nam
c. Công tác tổ chức thu BHXH đối với các doanh nghiệp
Quy trình quản lý thu và kết quả thu BHXH bắt buộc đối với
các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đăk Hà đã ngày càng đạt kết
quả cao, quản lý thu BHXH c ng dần đi vào n định. Cán bộ chuyên
quản thu đã bám sát tình hình thực tế các doanh nghiệp, số lao động
biến động trong năm, nắm bắt kịp thời các văn bản chỉ của nghành,
các thông tư hướng dẫn về mức lương cơ sơ, lương tối thiểu vùng
hằng năm... trên cơ sở mức thu năm trước thực hiện công tác lập dự
toán sát với yêu cầu của BHXH tỉnh đề ra. Cùng sự nỗ lực cố gắng
của cán bộ nhân viên BHXH, dưới sự chỉ đạo sát sao của ban lãnh
đạo, BHXH huyện luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ thu được giao cho
thậm chí c n vượt chỉ tiêu.
d. Công tác quyết toán thu BHXH đối với các doanh nghiệp
Toàn ngành BHXH đẩy mạnh “ứng dụng công nghệ thông tin
vào công tác quản lý thu, nhờ đó đã giúp BHXH huyện thuận tiện
trong việc đối chiếu, quyết toán với các đơn vị tham gia BHXH.
Đồng thời xây dựng hệ thống cở sở dữ liệu tập trung và chia sẻ thông
tin cho các bộ phận chức năng có liên quan. Thường xuyên rà soát,
phân loại các đơn vị nợ, nợ đọng để đôn đốc, đồng thời, lãnh đạo
BHXH huyện có kê hoạch trực tiếp đến làm việc với các đơn vị, nhất
là những đơn vị có số nợ lớn thời gian nợ k o dài.
e. Công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các vi phạm trong
thu BHXH đối với các doanh nghiệp
18
BHXH huyện Đăk Hà phối hợp cùng các cơ quan liên quan
(Ph ng Lao động Thương binh và xã hội, Chi cục thuế huyện Đăk
Hà, Liên đoàn lao động huyện Đăk Hà..) kiểm tra và giải quyết các
chế độ cho người lao động (chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao
động,...) nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động khi tham gia
BHXH một cách thuận lợi nhất
2.3.2. Những tồn tại, hạn chế
a. Công tác tuyên truyền phổ biến các văn bản quy phạm
pháp luật về chế độ, chính sách pháp luật BHXH
Công tác thông tin tuyên truyền và ph biến chính sách c n
chưa sâu rộng, chưa được đầu tư chú ý, c n mang nặng tính hành
chính, hình thức, chưa sát cơ sở, sát NLĐ vì vậy c n nhiều hạn chế,
chưa tạo được động lực cần thiết thúc đẩy DN tham gia BHXH.
Thực trạng này ảnh hưởng rất lớn tới thực hiện chính sách BHXH
cho NLĐ và công tác quản lý nói chung.
b. Công tác lập dự toán thu BHXH đối với các doanh nghiệp
Việc thực hiện những quy định về BHXH hiện nay là công tác
quản lý chưa đồng bộ, cơ quan BHXH huyện Đăk Hà c ng như các
ph ng ban ngành chức năng chưa nắm bắt được hình hình thực tế của
các doanh nghiệp về tình hình sản xuất kinh doanh, số lao động trong
các đơn vị. Hiện nay các doanh nghiệp ngoài quốc doanh có số lượng
lao động cao hơn số lao động do BHXH huyện quản lý. Chính sự
chênh lệch này dẫn đến việc thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH bắt
buộc của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh hiện vẫn đang chưa
được quản lý chặt chẽ.
19
c. Công tác tổ chức thu BHXH đối với các doanh nghiệp
Tình trạng nợ đọng BHXH vẫn c n diễn ra khá ph biến và có
chiều hướng gia tăng qua các năm. Mặc dù BHXH huyện đã tích cực
triển khai, thực hiện nhiều biện pháp để tăng cường công tác thu,
giảm nợ đọng BHXH nhưng nhiều DN vẫn chậm nộp, trốn đóng
BHXH, đặc biệt các DNNQD vẫn diễn ra ph biến và có chiều
hướng gia tăng. Ngoài ra một mặt hạn chế nữa đó là thủ tục thu
BHXH chưa thật sự đơn giản, nhanh gọn và chưa tạo thuận lợi cho
đơn vị tham gia BHXH
d. Công tác quyết toán thu BHXH đối với các doanh nghiệp
Thiếu sự nhất quán về thông tin, số liệu về doanh nghiệp của
các cơ quan chức năng quản lý (Chi cục Thống kê, Sở Kế hoạch -
Đầu tư, Chi cục Thuế, ph ng Lao động - Thương binh Xã hội,
Liên đoàn lao động...). Công tác phối hợp giữa BHXH huyện Đăk
Hà và các ban nghành chưa chặt chẽ, đồng bộ, chưa tạo được động
lực để thúc đẩy DN tham gia BHXH cho người lao động đúng, đủ và
kịp thời.
e. Công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các vi phạm trong
thu BHXH đối với các doanh nghiệp
BHXH huyện chưa có chức năng thanh tra, kiểm tra, xử phạt
nếu đơn vị nợ thì chỉ có quyền tính lãi nên chưa có tính răn đe đối
với DN. Khó khăn lớn nhất là việc áp dụng các chế tài xử phạt đối
với các DN vi phạm Luật BHXH. Hiện nay các chế tài xử phạt c n
hạn chế dẫn đến chưa đủ sức răn đe đối với DN
20
2.3.3. Nguyên nhân
a. Nguyên nhân thuộc về doanh nghiệp
Lao động làm việc trong các DN phần lớn có trình độ văn hóa
thấp, sự hiểu biết của họ về quyền lợi của mình c n nhiều hạn chế.
Mặt khác thu nhập hàng tháng của người lao động làm việc trong các
DN c n thấp nên họ chỉ chú trọng vào tiền lương của mình hàng
tháng để đảm bảo thu nhập và cuộc sống hiện tại. Các DN hoạt động
trên địa bàn huyện Đăk Hà hầu như là các DN nhỏ, nên chỉ chú trọng
vào hoạt động sản xuất kinh doanh mà chưa chú trọng vào hoạt động
tham gia BHXH. Hầu hết các DN chỉ đóng BHXH cho người lao
động theo mức lương tối thiểu vùng, với một số chức danh quan
trọng trong DN thì mới được đóng ở mức cao hơn.
b. Nguyên nhân thuộc về cơ quan Bảo hiểm xã hội
BHXH huyện chưa có ph ng tuyên truyền, cán bộ làm công
tác tuyên truyền đa số là kiêm nhiệm. Mặt khác, kinh phí dành cho
thông tin, tuyên truyền c n quá hạn h p. Các văn bản về chế độ
BHXH quá nhiều, nhiều văn bản sửa đ i b sung, nội dung chồng
ch o. Đội ng cán bộ tuy đã được đào tạo nhưng vẫn chưa đáp ứng
đủ với điều kiện hiện nay. Cán bộ thu BHXH c n quá ít, không đủ
cán bộ để theo dõi, quản lý, đôn đốc, hướng dẫn thu BHXH đối với
các đơn vị lớn. Cơ chế xử lý vi phạm như hiện nay là không kịp thời,
c n quá nh nhàng chưa đủ tính răn đe.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2
21
CHƢƠNG 3
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO
HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA
BÀN HUYỆN ĐĂK HÀ
3.1. ĐỊNH HƢỚNG, MỤC TIÊU QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM
XÃ HỘI
3.1.1. Định hướng
3.1.2. Mục tiêu
a. Mục tiêu chung
b Mục tiêu cụ thể
+ 100% các lao động tại các đơn vị, doanh nghiệp, t chức trên địa
bàn huyện được tham gia BHXH.
+ 95% các doanh nghiệp tham gia đóng BHXH cho người lao
động
+ Không c n doanh nghiệp tồn đọng nợ BHXH
3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN
LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI CÁC DOANH
NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐĂK HÀ
3.2.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính
sách, Luật BHXH
BHXH huyện Đăk Hà cần xây dựng Kế hoạch tuyên truyền,
tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền, đa
dạng hóa các hình thức tuyên truyền, hoàn thành tốt kế hoạch hàng
năm đề ra. T chức các đợt tuyên truyền về chính sách BHXH theo
22
từng nhóm đối tượng nhằm phù hợp với nhu cầu thực tế và quy định
của pháp luật.
3.2.2. Hoàn thiện công tác lập dự toán thu BHXH đối với
doanh nghiệp
a. Xây dựng cơ sở đánh giá công tác lập dự toán thu
Trang bị kỹ năng, nâng cao nghiệp vụ cho cán bộ dự toán.
Thường xuyên đôn đốc, kiểm tra và chấn chỉnh nghiệp vụ và
kết quả thu của các cán bộ quản lý thu. Mở các lớp đào tạo nghiệp
vụ, tạo nền tảng kiến thức cho cán bộ thu, bám sát được các quy định
và tình hình thực tế tại địa phương, từ đó nâng cao năng lực của cán
bộ lập dự toán thu.
b. Nâng cao hiệu quả quy trình lập dự toán thu BHXH
Hàng năm đối chiếu số dự toán thu và số thu thực tế (đối
tượng tham gia, số tiền thu, số nợ đọng) nhằm đưa ra số liệu dự toán
đúng theo quy định và tình hình tại đơn vị. Hoàn thiện quy trình lập
dự toán thu BHXH nhằm tăng tính chính xác, tạo động lực nâng cao
chỉ tiêu thu BHXH
3.2.3. Hoàn thiện công tác tổ chức thu BHXH đối với các
doanh nghiệp
+ Hoàn thiện quy trình, Tiến hành cải cách thủ tục hành chính
trong quản lý thu BHXH; Rà soát quy trình thu trong đơn vị nhằm
phát hiện những quy định không hợp lý hoặc rườm rà; Tiến hành cải
cách thủ tục hành chính trong quản lý thu BHXH. Các cán bộ, viên
23
chức ngành BHXH cần nhanh chóng đ i mới phong cách phục vụ
theo chủ trương cải cách hành chính của ngành.
3.2.4. Tăng cường công tác quyết toán thu BHXH đối với
các doanh nghiệp
a. Tăng cường các biện pháp quản lý mức thu BHXH
Thực hiện đúng trình tự, thủ tục tham gia; Xác định mức
lương làm căn cứ thu BHXH của người lao động là mức tiền nhận
mà đơn vị trả cho người lao động. Đồng thời xây dựng cơ chế thu
BHXH dựa trên mức tiền lương thực nhận này; Cơ quan BHXH
huyện cần phối hợp với các ph ng: tài chính, Nội vụ, Lao động
thương binh và Xã hội, các sở quản lý chuyên ngành, chính quyền
địa phương để nắm chắc danh sách các đơn vị DN sản xuất có tính
chất thời vụ.
b. Khắc phục nợ đọng tiền đóng BHXH
Để hạn chế tình trạng nợ đọng BHXH, cần tập trung thực hiện
một số giải pháp cơ bản sau: Xử phạt nghiêm minh vi phạm về đóng
BHXH, quyết liệt khởi kiện các đơn vị nợ lớn, thời gian nợ k o dài
mà sau khi cơ quan BHXH đã thực hiện các biện pháp hành chính
nhưng không chuyển biến. Triển khai xây dựng văn bản liên tịch với
ngân hàng, kho bạc để thực hiện việc trích nộp BHXH và lãi của số
tiền nợ BHXH từ tài khoản của DN hoặc phong toả tài khoản đến khi
DN nộp đủ tiền nợ BHXH theo quy định của pháp luật. Gắn chặt chẽ
công tác thu nộp BHXH với việc cấp s BHXH, cấp thẻ BHYT và
thực hiện chế độ BHXH.
24
3.2.5. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các vi
phạm trong thu BHXH
Cần phải t chức thanh tra, kiểm tra việc thực hiện, một mặt
biểu dương người tốt, việc tốt, đồng thời phát hiện lệch lạc để có
biện pháp uốn nắn kịp thời và áp dụng những hình thức xử lý để răn
đe, giáo dục không tái phạm những lần sau.
+ Kiểm tra công tác triển khai chế độ BHXH cho NLĐ trong
các đơn vị, DN + Kiểm tra công tác triển khai BHXH đến mọi người
lao động
+ Kiểm tra tình hình ký hợp đồng với NLĐ trong các đơn vị,
doanh nghiệp,
+ Kiểm tra việc thực hiện đóng nộp BHXH.
3.2.6. Một số giải pháp khác
a. Giải pháp về tổ chức bộ máy
b. Ứng dụng công nghệ tin học vào công tác quản lý thu
BHXH
c. Tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng trên địa
bàn
3.3 MỘT SÔ KIẾN NGHỊ
3.3.1. Kiến nghị với Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ
3.3.2. Đối với BHXH Việt Nam
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3
KẾT LUẬN
