B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O H C VI N CHÍNH TR QU C GIA
H CHÍ MINH
H C VI N BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUY N
NGUY N TH TH NG HUY N ƯƠ
QUY TRÌNH S N XU T S N PH M BÁO CHÍ
ĐI NGO I VI T NAM HI N NAY
TÓM T T LU N ÁN TI N SĨ BÁO CHÍ H C
Hà N i – 2018
1
Công trình đc hoàn thành t iượ
H C VI N BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUY N
Ng i h ng d n khoa h c:ườ ướ
1. PGS,TS. Nguy n Ng c Oanh
2. PGS,TS. Ph m Văn Linh
PH N BI N 1:
PH N BI N 2:
PH N BI N 3:
LU N ÁN ĐC B O V TR C H I ĐNG CH M LU N ÁN TI N ƯỢ ƯỚ
SĨ
C P H C VI N T I H C VI N BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUY N
2
M ĐU
1. Lý do ch n đ tài
Cùng v i xu th h i nh p qu c t ngày càng đc m r ng trong t t c ế ế ượ
các lĩnh v c c a đi s ng xã h i, nhu c u cung c p thông tin t Vi t Nam ra th ế
gi i và đa thông tin trên th gi i đn v i Vi t Nam ngày càng tr nên c p thi t. ư ế ế ế
TTĐN là ho t đng thông tin h ng vào nhi u đi t ng n c ngoài cũng nh ướ ượ ướ ư
trong n c nh m t o s hi u bi t v Vi t Nam, xây d ng và qu ng bá hình nhướ ế
đt n c, tranh th s ng h c a d lu n, đc bi t là công chúng n c ngoài ướ ư ướ
đi v i s nghi p đy m nh CNH, HĐH, h i nh p qu c t , xây d ng và b o v ế
T qu c Vi t Nam XHCN, đng th i xây d ng góc nhìn c a d lu n trong n c ư ướ
v tình hình th gi i. ế
Trong th c ti n lãnh đo s nghi p cách m ng c a đt n c, Đng và Nhà ướ
n c luôn coi tr ng công tác thông tin đi ngo i. Ngày 2/8/2017, Ban Tuyên giáoướ
Trung ng đã ban hành báo cáo s k t 5 năm th c hi n K t lu n s 16 c a Bươ ơ ế ế
Chính tr (Khóa XI) v “Chi n l c phát tri n thông tin đi ngo i giai đo n 2011- ế ượ
2020” và Ch th 26-CT/TW c a Ban Bí th (khóa X) v công tác thông tin đi ư
ngo i. Báo cáo nh n m nh c n ti p t c đi m i, nâng cao hi u qu công tác thông ế
tin đi ngo i:
Có k ho ch s d ng hi u qu các ch ng trình, s n ph m thôngế ươ
tin đi ngo i có ch t l ng t t thông qua vi c ph i h p, trao đi gi a các ư
c quan, đn v , nh t là c a các c quan báo chí đi ngo i ch l c v iơ ơ ơ
các báo, đài đa ph ng nh m ti t ki m chi phí s n xu t, đng th i b o ươ ế
đm tính th ng nh t trong công tác tuyên truy n đi ngo i. T n d ng h n ơ
n a vai trò c a báo chí n c ngoài, chuyên gia, h c gi , cá nhân có uy tín ướ
qu c t trong thông tin đi ngo i. ế [4, 19]
Các c quan truy n thông đi chúng đã tích c c thông tin v các ho t đngơ
ngo i giao c a Đng và Nhà n c, v qu ng bá hình nh Vi t Nam, v công tác ướ
đi v i ng i Vi t Nam n c ngoài. Đc bi t ho t đng c a các c quan báo ườ ướ ơ
chí đi ngo i đc đánh giá là đã ch đng và đi m i h n thông qua các hình ượ ơ
th c nh m các c quan đi di n báo chí, các c quan th ng trú, các phân xã t i ư ơ ơ ườ
n c ngoài, c các phóng viên t i hi n tr ng s vi c nh m đa đn công chúngướ ườ ư ế
nh ng thông tin c p nh t, chính xác và thi t th c. ế
Tuy nhiên, so v i yêu c u th c ti n ngày càng sôi đng, phong phú, ph c
t p và nhu c u ti p nh n thông tin c a công chúng, đc bi t là nhóm công chúng ế
m c tiêu c a thông tin đi ngo i (nhân dân, chính ph các qu c gia trên th gi i, ế
ng i Vi t Nam n c ngoài, ng i n c ngoài Vi t Nam), là nh ng ng i cóườ ướ ườ ướ ườ
nh ng đc đi m khác bi t nh đa bàn sinh s ng , trình đ h c v n cao, s l a ư
ch n các kênh thông tin đa d ng, phong phú thì ch t l ng s n ph m báo chí đi ượ
ngo i còn có nh ng h n ch v c v n i dung và hình th c... ế Th c t cho th y, ế
đ có đc m t s n ph m báo chí nói chung và s n ph m báo chí đi ngo i nói ượ
riêng có ch t l ng t t, đáp ng đc đy đ nhu c u đi v i công chúng thì ượ ượ
3
quy trình s n xu t s n ph m gi vai trò r t quan tr ng. Trong quy trình s n xu t
s n ph m báo chí đi ngo i hi n nay, ngoài nh ng u đi m đã có đc thì v n ư ượ
còn có nhi u nh ng h n ch , b t c p nh h ng đn ch t l ng c a s n ph m ế ưở ế ượ
cũng nh hi u qu ti p nh n thông tin c a công chúng. Chính vì v y, các s nư ế
ph m báo chí đi ngo i Vi t Nam hi n nay mu n thu hút đc đông đo công ượ
chúng thì c n có s đi m i m nh m ngay t quy trình s n xu t s n ph m,
nh m phát huy nh ng th m nh, đng th i kh c ph c nh ng khâu h n ch , b t ế ế
c p đ có đc s n ph m báo chí đi ngo i ch t l ng h n, ngày càng ti p c n ượ ượ ơ ế
g n và r ng h n v i công chúng c a mình. ơ
T nh ng v n đ trên, t hai bình di n lý lu n và th c ti n, vi c nghiên
c u v quy trình s n xu t s n ph m báo chí đi ngo i Vi t Nam hi n nay đu
đt ra nh ng yêu c u c n ph i đc nghiên c u, gi i quy t, ch ra c s , n i ượ ế ơ
dung, l i đi và c ch v n hành, m đng gi i quy t v n đ c p thi t này. M t ơ ế ườ ế ế
khác, gi i quy t đc v n đ s đi m i và nâng cao ch t l ng s n ph m báo ế ượ ượ
chí đi ngo i. T nh ng lý do trên, chúng tôi đã ch n nghiên c u đ tài “Quy
trình s n xu t s n ph m báo chí đi ngo i Vi t Nam hi n nay” làm lu n án
Ti n sĩ ngành Báo chí h c.ế
2. M c đích nghiên c u
H th ng hóa và làm rõ nh ng v n đ lý lu n chung v quy trình s n xu t
s n ph m báo chí đi ngo i, mô t v th c tr ng quy trình s n xu t s n ph m
báo chí đi ngo i Vi t Nam hi n nay . T đó đ xu t quan đi m, ph ng ươ
h ng và gi i pháp nh m hoàn thi n quy trình s n xu t s n ph m báo chí điướ
ngo i Vi t Nam trong th i gian t i.
3. Nhi m v nghiên c u
Đ đt đc nh ng m c đích nghiên c u nêu trên, lu n án c n t p trung ượ
gi i quy t m t s nhi m v nghiên c u sau: ế
Th nh t, h th ng hóa, phân tích và làm rõ thêm nh ng v n đ lý lu n v
báo chí đi ngo i và quy trình s n xu t s n ph m báo chí đi ngo i.
Th hai, đánh giá th c tr ng v quy trình s n xu t các s n ph m báo chí đi
ngo i Vi t Nam thông qua k t qu kh o sát m t s tòa so n báo chí đi ngo i; ế
nêu rõ nguyên nhân c a th c tr ng và nh ng v n đ đt ra đi v i quy trình s n
xu t các s n ph m báo chí đi ngo i Vi t Nam hi n nay.
Th ba, đ xu t quan đi m, ph ng h ng và nh ng gi i pháp ch y u ươ ướ ế
nh m hoàn thi n quy trình s n xu t s n ph m báo chí đi ngo i Vi t Nam
hi n nay và th i gian t i.
4. Đi t ng và ph m vi nghiên c u ượ
- Đi t ng nghiên c u: ượ
Lu n án nghiên c u v quy trình s n xu t s n ph m báo chí đi ngo i
Vi t Nam hi n nay.
- Ph m vi nghiên c u:
Nghiên c u các b c trong quy trình s n xu t s n ph m và các y u t tác ướ ế
đng t i quy trình s n xu t s n ph m báo chí đi ngo i 4 kênh báo chí đi
4
ngo i ch l c c a Vi t Nam hi n nay, g m: báo Vietnam News, kênh phát thanh
đi ngo i qu c gia VOV5, kênh truy n hình đi ngo i VTV4 và báo đi n t
VietnamPlus. Ngoài ra tác gi cũng kh o sát quy trình s n xu t các s n ph m báo
chí đi ngo i thu c Đài PTTH Qu ng Ninh nh m so sánh, tìm ra s khác bi t v
quy trình s n xu t s n ph m báo chí đi ngo i c a trung ng v i s n ph m báo ươ
chí đi ngo i c a đa ph ng. ươ
5. Gi thuy t nghiên c u c a lu n án ế
Khi ti n hành nghiên c u chúng tôi đt ra các gi thuy t sau:ế ế
- B ng quan sát và nghiên c u, phân tích tài li u, chúng tôi cho r ng báo
chí đi ngo i có vai trò quan tr ng trong công tác TTĐN Vi t Nam hi n nay.
Báo chí nói chung là l c l ng nòng c t, gánh vác trách nhi m to l n nh t trong ượ
ho t đng thông tin đi ngo i c a n c nhà. Bên c nh đó, ướ m t s c quan báo ơ
chí đi ngo i đc l a ch n là c quan báo chí ch l c trong công tác TTĐN nh ượ ơ ư
Thông t n xã Vi t Nam, Đài truy n hình Vi t Nam, Đài ti ng nói Vi t Nam… ế
ch l c trong báo chí đây đc hi u không ch ph m vi, đi t ng thông tin ượ ượ
r ng c trong và ngoài n c mà còn bao hàm c khía c nh tr c ti p là c quan báo ướ ế ơ
chí có ch c năng tham gia ch đo, đnh h ng và chi ph i thông tin, là các kênh ướ
thông tin chính th ng, ch y u trên các lo i hình báo chí, th hi n quan đi m, ế
ti ng nói ch đo c a Đng, Nhà n c đi v i các lĩnh v c c a đi s ng xã h i.ế ướ
- Quy trình s n xu t s n ph m báo chí đi ngo i Vi t Nam có nh ng
đc tr ng riêng và có nh h ng r t l n đn ch t l ng, hi u qu c a s n ư ưở ế ượ
ph m báo chí đi ngo i. Nh ng đc tr ng này xu t phát t yêu c u c a báo chí ư
đi ngo i, đc đi m c a công chúng m c tiêu nh ngôn ng , đa bàn, trình đ, ư
thái đ chính tr
- Quy trình s n xu t s n ph m báo chí đi ngo i Vi t Nam hi n nay
v n còn t n t i nh ng h n ch khi n vi c ti p c n đi t ng công chúng m c ế ế ế ượ
tiêu v n còn nh ng khó khăn. Quy trình này c n có nh ng thay đi phù h p. Các
ngu n cung c p thông tin cho các c quan báo chí đi ngo i ngày càng nhi u và ơ
nhanh chóng h n nh h th ng phân xã, c quan th ng trú, đi ngũ công tácơ ư ơ ườ
viên n c ngoài. Ngoài ra, vi c s n xu t s n ph m tr c ti p b ng ti ng n c ướ ế ế ướ
ngoài, chú tr ng thay đi các khâu biên phiên d ch mang l i hi u qu cao cho s n
ph m, khi n cho công chúng m c tiêu c a các c quan báo chí đi ngo i d dàng ế ơ
ti p nh n s n ph m h n.ế ơ
6. C s lý lu n, th c ti n và ph ng pháp nghiên c u c a đ tàiơ ươ
6.1 C s lý thuy tơ ế
Lu n án ti p c n m c tiêu và các n i dung nghiên c u d a trên nh ng lý ế
thuy t chính sau đây:ế
- Lý thuy t truy n thông và truy n thông đi chúngế
Nh ng khái ni m, lý thuy t, ế mô hình, th c hành căn b n v truy n thông đc ượ
phân tích và gi i thi u trong công trình nghiên c u Truy n thông Lý thuy t và k năng ế
c b nơ c a PGS,TS. Nguy n Văn D ng (ch biên) và ThS. Đ Th Thu H ng xu t b n
năm 2006 [21]. C th nh sau: ư
5