314
QUY TRÌNH TIÊM GÂN TRÊN GAI DƢỚI HƢỚNG DẪN
CỦA SIÊU ÂM
I. ĐẠI CƢƠNG
Viêm quanh khớp vai là một bệnh thuộc nhóm bệnh lý phần mềm (bao gồm
dây chằng, gân cơ, bao thanh mạc..) rất thường gặp trong đó có viêm gân trên gai.
Điều trị viêm gân trên gai bao gồm: các thuốc chống viêm không sterioid, thuốc giảm
đau, thuốc giãn cơ và tiêm corticoid tại chỗ. Tiêm cortioid dưới hướng dẫn của siêu
âm trong điều trị viêm gân trên gai cho phép đưa thuốc chính xác vào bao gân, tránh
các tổn thương vào mạch máu do vậy đem lại hiệu quả điều trị cao hơn so với phương
pháp tiêm kinh điển trước đây.
II. CHỈ ĐỊNH
- Viêm gân trên gai vô khuẩn
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Nhiễm khuẩn ngoài da vùng tiêm khớp, nhiễm nấm
- Cơ địa suy giảm miễn dịch.
- Thận trọng với người bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường cần được kiểm soát
tốt trước và sau khi tiến hành thủ thuật
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện (chuyên khoa)
- 01 Bác sỹ đã được đào tạo và cấp chứng chỉ chuyên ngành cơ xương khớp và
chứng chỉ tiêm khớp; chứng chỉ siêu âm.
- 01 Điều dưỡng.
2. Phƣơng tiện
- 01 máy siêu âm có đầu dò Linear 5-9MHz
- Túi bọc đầu dò siêu âm
- Găng vô khuẩn
- Kim tiêm 25 Gauge (G), bơm tiêm 5 ml
- Bông, cồn Iod sát trùng, panh, băng dính
315
3. Chuẩn bị ngƣời bệnh
- Người bệnh được giải thích trước khi làm thủ thuật
- Có chỉ định của bác sỹ CK
4. Hồ sơ bệnh án, đơn thuốc
- Theo mẫu quy định
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
Thực hiện tại phòng thủ thuật xương khớp vô khuẩn theo quy định
- Kiểm tra hồ sơ bệnh án hoặc đơn về chỉ định, chống chỉ định
- Chuẩn bị BN: BN ở tư thế nằm nghiêng, lưng về phía bác sỹ, lòng bàn tay úp vào mông
- Chuẩn bị : hút 0,5ml methylprednisolon (Depomedrol) vào bơm tiêm.
- Kiểm tra máy siêu âm và đầu dò
- Kiểm tra vị trí tiêm: điểm cách ½ dưới của bờ dưới mỏm cùng vai
- Sát trùng tay, đi găng vô khuẩn
- Bọc đầu dò bằng găng vô khuẩn
- Sát khuẩn bằng cồn Iod tại vị trí tiêm.
- Siêu âm xác định vị trí cần tiêm: đặt đầu dò ở lát cắt dọc qua gân cơ trên gai
- Tiến hành chọc kim qua da tiến sát tới bao gân cơ trên gai, hướng kim đi song
song với đầu dò và vuông góc với chùm tia siêu âm và đồng thời với quan sát trên
màn hình, tới vị trí gân cơ trên gai thì tiến hành tiêm thuốc
- Sát khuẩn, băng tại chỗ
- Dặn dò người bệnh sau làm thủ thuật: BN giữ sạch và không để ướt vị trí tiêm
trong vòng 24h sau tiêm, sau 24h bỏ băng và rửa nước bình thường vào chỗ tiêm, tái
khám nếu chảy dịch hoặc viêm tấy tại vị trí tiêm, sốt.
VI. THEO DÕI
- Chỉ số theo dõi: mạch, HA, tình trạng chảy máu tại chỗ, tình trạng viêm trong 24h
- Theo dõi các tai biến và tác dụng phụ có thể xảy ra (bên dưới) sau 24 h
- Theo dõi hiệu quả điều trị
VII. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
316
- Đau tăng sau khi tiêm 12-24h: do phản ứng viêm màng hoạt dịch với thuốc
depo-medrol, thường khỏi sau một ngày, không phải can thiệp, có thể bổ sung giảm
đau paracetamol
- Nhiễm khuẩn khớp, phần mềm quanh khớp do thủ thuật tiêm (viêm mủ): biểu
hiện bằng sốt, sưng đau tại chỗ, tràn dịch => điều trị kháng sinh.
- Biến chứng hiếm gặp: tai biến do BN quá sợ hãi- biểu hiện kích thích hệ phó
giao cảm: BN choáng váng, vã mồ hôi, ho khan, có cảm giác tức ngực khó thở, rối
loạn cơ tròn... xử trí: đặt người bệnh nằm đầu thấp, giơ cao chân, theo dõi mạch,
huyết áp để có các biện pháp xử trí cấp cứu khi cần thiết.
Hình minh họa: Tiêm gân trên gai dưới hướng dẫn của siêu âm. Nguồn:
internet.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Y tế (2001), “Hƣớng dẫn Quy trình kỹ thuật bệnh viện, tập II”, Nhà xuất
bản Y học.
2. NguyÔn ThÞ Ngäc Lan, TrÇn Ngäc ¢n (2004), “Tiªm néi khíp vµ c¹nh khíp”,
BÖnh häc néi khoa tËp 1, Nhµ xuÊt b¶n y häc, tr 501 - 505.
3. Cardinal E, Chem RK, Beauregard CG (1998), “Ultrasound-guided
interventional procedures in the musculoskeletalsystem”, RadiolClin North Am,
vol (36), no (3), p 597 - 604.
317
4. Jess D Salinas Jr, Jerrold N Rosenberg (2009), “Corticosteroid Injections of
Joints and Soft Tissues”, Emedicine Specialities-Physical Medicine and
Rehabilitation, Vol (10).
5. Mike Bradley, Paul D (2004), Atlas of musculoskeletal ultrasound anatomy,
Cambridge University Press, p 100 - 105.
6. P. Cheng, J. Modir, H. Kim, S. Narouze . Ultrasound-guided shoulder joint
injections, Techniques in Regional Anesthesia and Pain Management, Volume
13, Issue3, Pages184-190