ƯỜ
Ạ Ọ ƯỢ
TR
Ộ C HÀ N I
ƯỢ Ự
Ộ
NG Đ I H C D B MÔN D
C L C
ƯỢ
SEMINAR D
C LÝ 2
CORTICOSTEROID Ca Sáng T7 P1K67
ĐẶT VẤN ĐỀ
Corticosteroid (corticoid) dùng để chỉ các hormone do tuyến vỏ thượng thận tiết ra, các dẫn xuất tổng hợp của các chất này.
ĐẶT VẤN ĐỀ
ĐẶT VẤN ĐỀ
Glucocorticoid
Lạm dụng
Chống viêm do mọi nguyên nhân
Chống dị ứng
Giảm Stress
Tai biến, tác dụng phụ trên lâm sàng
NỘI DUNG CHÍNH
I. Liên quan giữa dược động học với TDKMM của glucocorticoid.
1. Hấp thu
1. Hấp thu
Tai biến toàn thân
1. Hấp thu
Suy giảm miễn dịch
Tưa miệng (Bệnh nhiễm nấm Candida)
2. Phân bố
Corticoid qua được “hàng rào” nhau thai và qua được sữa mẹ
Giảm cân của trẻ sơ sinh
Thiếu oxy cho bào thai
Nguy cơ nhỏ về giảm sản thượng thận ở trẻ sơ sinh
ọ ậ ụ ữ
Th n tr ng khi dùng corticoid cho ph n có thai và cho con bú.
3. Chuyển hóa
Glucocorticoid
Tăng nồng độ thuốc trong huyết tương
Ketoconazol
cyt P450
Chuyển hóa
Tăng tác dụng không mong muốn của Glucocorticoid
4. Thải trừ
Chủ yếu qua thận
Thận trọng với các BN suy thận, có thể hiệu chỉnh liều cho hợp lý.
II. Liên quan giữa dược lực học với TDKMM của glucocorticoid.
1. Trên chuyển hóa
§ ↑ tạo glycogen ở gan § ↑ tạo glucose từ protid § ↓ sử dụng glucose ở
mô
Tăng glucose máu
Đái tháo đường
1. Trên chuyển hóa
§ Ức chế tổng hợp protein § ↑quá trình dị hóa protein
Dùng lâu ngày gây teo cơ xốp xương, tổ chức liên kết kém bền vững
1. Trên chuyển hóa
§ Thay đổi sự phân bố § ↑tổng hợp mỡ ở thân § ↓ tổng hợp mỡ ở chi § Kích thích dị hóa lipid § ↑ tác dụng của các chất tiêu
mỡ
1. Trên chuyển hóa
ố ướ
ể
Chuy n hóa mu i n
c
•
•
↑ th i kali qua ả ướ ể c ti u n ↑ tái h p thu ấ c ướ natri và n
↑ th i canxi ả qua th n ậ ↓ tái h p thu ấ ở ộ ru t canxi
ả Gi m kali máu
ươ
ớ
ư ố ươ X ng th a x p, ễ d gãy, còi ậ ng, ch m l n
x
Gây phù và tăng huy t ápế
2. Trên cơ quan và tuyến
Trên hệ thần kinh
Thèm ăn
Bứt rứt, bồn chồn, lo âu, khó ngủ
Tác dụng lên vùng dưới đồi
Rối loạn trao đổi natri, kali trong dịch não tủy
2. Trên cơ quan và tuyến
•
•
ế
ồ ng h ng ầ ↓s l ố ượ ng t bào lympho
Máu
↑ đông máu ↑ s l ố ượ ạ ầ c u, b ch c u, ể ầ ti u c u
2. Trên cơ quan và tuyến
Trên mô liên k tế
ậ Ch m li n s o ươ ế v t th ề ẹ ng
2. Trên cơ quan và tuyến
ợ ả
ổ Gi m t ng h p prostaglandin E1 và E2
t ế Tăng ti ị ị acid d ch v và pepsin
ả
ả ấ Gi m s n xu t muxin
2. Trên cơ quan và tuyến
Vùng dưới đồi
CRH
Tuyến yên
Glucocorticoid dài ngày, nồng độ > nồng độ sinh lý
ACTH
Suy thượng thận cấp khi ngừng thuốc đột ngột
Vỏ thượng thận
Teo vỏ thượng thận
Cortisol
3. Trên tác dụng chống viêm chống dị ứng và ức chế miễn dịch
Tăng nguy cơ nhiễm khuẩn
III. BIỆN PHÁP HẠN CHẾ TDKMM CỦA GLUCOCORTICOID
Dạng thuốc dùng tại chỗ: bôi da
Chọn chế phẩm: Ø Dựa vào độ mạnh yếu của chế phẩm Ø Loại rất mạnh: chỉ nên dùng trong thời gian ngắn và bôi ở diện hẹp với một số bệnh như sẹo lồi, vẩy nến, lupus.
Ø Loại trung bình, yếu: thích hợp cho trẻ em, cho các vùng da mặt hoặc với người lớn có tổn thương rộng.
Chống chỉ định trong trường hợp: Ø Viêm da do virus, nấm. Những trường hợp viêm da do vi khuẩn thì phải phối
hợp kháng sinh.
Ø Tổn thương có loét, chỗ trầy xước. Ø Không được dùng chữa mụn vì có thể gây những tác dụng phụ có hại. Ø Viêm da mặt có rối loạn vận mạch hoặc viêm nang lông (trứng cá). Ø Hạn chế bôi kéo dài, khám kỹ bệnh nhân trước khi kê đơn.
Dạng thuốc dùng tại chỗ: dạng xịt
Gây nhiễm nấm Candida ở miệng, họng ngứa họng, khó phát âm, khàn tiếng
Biện pháp: - Sd thiết bị phụ (Spacer) - Súc miệng sau khi dùng thuốc
Đối với phụ nữ có thai, cho con bú
Phụ nữ có thai: ưu tiên sử dụng Prednisone. Bởi vì, prednisone là tiền chất không hoạt động và phải thành prednisolon ở chuyển trong gan để có hoạt tính sinh học, mà thai nhi có hệ thống enzyme gan chưa hoàn chỉnh do đó prednisone không có độc tính với thai nhi.
Phụ nữ cho con bú: Cân nhắc “Lợi ích – Nguy cơ”.
TDKMM trên chuyển hoá
• Bổ sung Calci trong thgian dùng thuốc:
1000mg/ngày, vtm D 400 UI/ngày. • Điều trị thay thế Estrogen cho phụ nữ
sau mãn kinh nếu ko có CCĐ. • Trong trường hợp gãy xương:
Calcitonin & biphosphat
• Ngừng hoặc giảm thói quen hút thuốc,
uống rượu.
• Tích cực tập thể dục, thể thao. Tránh
•
khuân vác nặng. Theo dõi mật độ xương sau 6 tháng sử dụng thuốc.
Loãng xương
ể
TDKMM trên chuy n hoá
ề
ố ả o Gi m mu i o Kiêng hoàn toàn (li u cao,
phù, THA)
ổ
ế ộ
Gi Naữ
ạ ậ ố
o B sung K o Ch đ ăn giàu Kali: khoai lang, khoai tây, cà chua, c ủ ả ườ ng, các lo i đ u, c i đ ữ măng tây, s a, cá, chu i, cam,..
ườ
ế o H n ch ăn Glucid, đ
ng,
ạ lipid.
ế ộ
ạ
Glucose, Lipid, Protein
o Ch đ ăn giàu đ m.
Gi m ả K
ơ ế TDKMM trên c quan, tuy n
ằ ự
ặ
ố ố ứ ề Loét ạ d dàytá tràng
D phòng b ng các thu c kháng ế ơ Histamin ho c các thu c c ch b m proton sau khi dùng li u cao corticosteroid.
ổ ố Dùng thu c bu i sáng
Kích thích h ệ TKTW m t ấ ngủ
ậ ạ ế ổ B sung vitamin E Ch m tái t o t bào da
ượ
ậ
Suy th
ố ng th n do thu c, HC Cushing
• S d ng Corticosteroid trên li u sinh lý và th i gian
ử ụ ờ > 2 tu n ầ
ỏ ượ ề ậ nguy c suy v th ơ ng th n.
• Bi n pháp
ỏ ề
ỏ ượ
ễ
ề
ậ
ơ
o Chia nh li u d gây suy v th
ấ ng th n h n dùng li u duy nh t
ổ
ệ
ấ vào bu i sáng
ề o Dùng 1 li u duy nh t
lúc 89h.
ầ
ề ớ
ữ
ệ
ờ
o Khi c n dùng nh ng li u l n trong th i gian dài, áp d ng li u pháp ể
ượ
ế
ệ
ụ c ti n trình b nh.
dùng thu c ố cách ngày sau khi ki m soát đ
o
Ư
ố
ắ
u tiên các thu c có
t1/2 ng n và trung bình.
ả
ướ
ố
ừ c khi ng ng thu c.
o Gi m li u t
ề ừ ừ tr t
KẾT LUẬN
ị ụ
ế ể ề ề ở ử ụ ấ ố ớ
ọ ắ ề ậ ề ữ
• Thu c gây TDKMM trên chuy n hoá, trên nhi u h c quan,
ể
ượ ệ ạ ặ ệ ơ ề ử ậ ng th n khi s i ch và đ c bi t là gây suy th
• B nh nhân c n tuân th đúng theo CĐ đi u tr c a bác sĩ và
ề ầ ị ủ ề
ụ ự
• Vi c th c hi n các bi n pháp nh m h n ch TDKMM khi sd
• Corticosteroid có r t nhi u tác d ng đi u tr và tr thành CĐ ố ệ ko th thi u đ i v i nhi u b nh. Tuy v y, khi s d ng thu c ủ ậ nên luôn luôn cân nh c và th n tr ng v nh ng TDKMM c a thu c. ố ố ỗ TDKMM t ố ụ d ng thu c li u cao và kéo dài. ệ ko đ ệ ố
ượ ạ c l m d ng thu c hay t ự ủ ố ệ
ấ ầ ệ ệ ế ả ố ý dùng thu c. ế ạ ằ thu c là có hi u qu và r t c n thi t.
Cám ơn thầy cô đã chú ý lắng nghe!
Những người thực hiện Đào An Nguyễn Thị Phượng Nguyễn Hữu Bằng Lê Tuấn Anh Nguyễn Huy Diệu Đỗ Công Hoàng Sùng Bả Sai Nguyễn Thị Lan Anh
