Bài giảng bộ môn Siêu âm tim: Siêu âm doppler tim chẩn đoán khối u tim

Ố

SIÊU ÂM DOPPLER TIM CH N Ẩ ĐOÁN KH I U TIM

PGS.TS. Đinh Thu Hương

ờ

ộ Trư ng Đ i h c Y Hà N i ạ ọ

ố

ệ

ạ Vi n Tim m ch Qu c gia

Siêu âm doppler tim Ch n ẩ đoán u tim

 Đ i cạ ương

ỹ

 K thu t siêu âm ậ

 U nh yầ

ố

ồ

 Các kh i u khác trong bu ng tim

 U màng tim

 U ngoài tim

ế

ố

ồ

 Huy t kh i trong bu ng tim

đ i cạ ương

ặ

 U tim tiên phát hi m g p: 0,002 – 0,3 % ế

ế ầ ầ

U lành 75 80%: u nh y chi m g n 50%

ạ U tim tiên phát d ng sarcom chi m ế đa số

ề

ầ

 U tim th phát (do di c ứ

ấ ăn) nhi u g p 20 l n u

ể ở ả

tiên phát, có th

c màng ngoài tim, c

ơ tim, n i ộ

m c timạ

U tim lành tính

Ng ê i lín

U LµNH

TrÎ (cid:0) tuæ i

U nhÇy

X¬ c hun c ¬ nhó

U mì

U c ¬ v©n

U x¬

U qu¸i

U m¸u

U kh¸c

Braunwald’s HEART DISEASE, 7th

Nhãm (%) TrÎ > 2 tuæ i

U tim ác tính

U ¸c tÝnh

Nhãm (%)

Ng ê i lín

TrÎ > 2 tuæ i

TrÎ (cid:0)

2 tuæ i

S arc o m m¹c h m¸u

S arc o m c ¬ v©n

S arc o m x¬

U m« bµo s îi

S arc o m x¬ng

S arc o m c ¬ tr¬n

S arc o m c ¬ niªm

S arc o m kh¸c

S arc o m ko ph.lo ¹i

U lympho

Braunwald’s HEART DISEASE, 7th

ậ

ỹ

K THU T SIÊU ÂM

ố

ấ ả ừ ĐMC đ n ế

ỏ

ở ấ ả ố ả 1. Tìm kh i u trên c siêu âm TM và 2D: SA TM: tìm trên t t c các nhát quét t m m tim SA 2D: tìm kh i u ặ ắ t c các m t c t t

ề ể ầ ẫ đ tránh nh m l n:

(cid:0) (+) giả

ỉ 2. Đi u ch nh gain ề Nhi u gain quá ít gain quá (cid:0)

ố ớ ự ư c, s

ị ậ () giả ệ 3. Siêu âm 2D phát hi n kh i u, v trí, kích th ổ ứ ch c lân c n liên quan v i các t

ả ự siêu âm tim qua th c qu n, siêu âm

ớ 4. Khi nghi ng ờ (cid:0) tim c n âmả

ụ

M c tiêu

1. Kh ng ẳ

ị đ nh/lo i tr ch n

ạ ừ ẩ đoán u tim

ố

ị

ủ 2. V trí c a kh i u tim

ợ

ố

ớ

3. Kích thư c, s l

ố ư ng kh i u

ủ

ộ

4. Đ di ộ

đ ng c a u

ự

ớ

ổ ứ

ậ

5. S liên quan v i các t

ch c lân c n

ả

ố

ở

ớ

6. nh h

ủ ư ng c a kh i u t

i huy t

ế đ ngộ

Ch n ẩ đoán phân bi

tệ

nhÜ ph¶i

Van Thebesius Van Eustachi M¹ng Chiari Ph× ®¹i Crista terminalis

nhÜ tr¸i

HuyÕt khèi Tói ph×nh §MC chÌn Ðp vµo NT Tho¸t vÞ khe

V¸ch liªn nhÜ

Ph×nh v¸ch liªn nhÜ Ph× ®¹i d¹ng mì cña VLN

C¬ nhó

ThÊt tr¸i

D¶i ®iÒu hoµ

ThÊt ph¶i

Trong buång tim

HuyÕt khèi Sïi néi m¹c Sa van V«i ho¸ vßng van §¸m ®Ëm ©m cña chØ kh©u sau phÉu thuËt

C¬ tim

Ph× ®¹i v¸ch kh«ng ®ång t©m BCT ph× ®¹i

Mµng ngoµi tim/

Th©m nhiÔm mì mµng ngoµi tim Tho¸t vÞ khe NT bÞ chÌn Ðp bëi §MC U m¸u mµng

Ngoµi tim

ngoµi tim

U nh yầ

ỷ ệ ặ 1. T l g p:

4% trong TT 74% trong NT

4% trong TP 18% trong NP

ợ ờ ầ ớ 2. Ph n l n tr ố ư ng h p u có cu ng bám vào VLN ở ị v

trí l ỗ ầ ụ b u d c

ứ ể ộ ế 3. U có th gây bi n ch ng do tính di đ ng theo dòng

ứ ệ ả ố máu: tri u ch ng gi ng HHL (suy tim ph i, RTC…),

ạ ắ ấ ng t, thuyên t c m ch

ầ

U nh y nhĩ trái

1. SA 2D:

ậ đám đ m âm di

ạ

ụ ề Hình nh ả ề ộ đ ng m nh v phía VHL thì tâm trương, t t v phía NT thì

tâm thu

ị ị ố Xác đ nh cu ng, v trí bám

2. SA TM:

ớ ả EF gi m, lá tr ư c dày

ữ Thì tâm trương: gi a hai lá

ề ậ van có nhi u v t ệ đ m âm t ăng

d n.ầ

ầ

U nh y nhĩ trái 1

ế

ầ

U nh y nhĩ trái 1 (ti p)

ầ

U nh y nhĩ trái 2

ế

ầ

U nh y nhĩ trái 2 (ti p)

ế

ầ

U nh y nhĩ trái 2 (ti p)

ế

ầ

U nh y nhĩ trái 2 (ti p)

ế

ầ

U nh y nhĩ trái 2 (ti p)

ầ

ả U nh y nhĩ ph i

TM:

ễ

ầ

ộ

Có âm d i trong ph n ph u TP, phía trên van ĐMP

ạ

Khó quan sát đư c VLT do u t o ợ ố ộ thành m t vùng t i thì t.tr

2D:

ậ

ề

ấ đám đ m âm ộ đ ng v phía VBL thì

ặ ắ Trên m t c t 4B th y ắ g n vào VLN di t.tr

ể

ồ

Có th giãn bu ng NP

ộ

Doppler: đánh giá m c ứ đ HoBL

ầ

ả U nh y nhĩ ph i

VDMC

Ự

Ả

SIÊU ÂM QUA TH C QU N

Ố

A: KH I U CÓ CU NG BÁM VÀO THÀNH BÊN NP

Ầ

Ị

B: VÙNG D CH NH Y TRONG LÒNG KH I UỐ

Ố

Ụ

C: KH I U T T QUA VAN BA LÁ

U lành tính khác c a timủ

ế

 Các u tim lành tính khác: Khá hi m g p ặ

 Xơ chun cơ nhú:

ệ

ờ

Thư ng phát hi n tình c

ổ ờ ở ư i có tu i ờ

ể

ờ

ư ng bám trên lá van ĐMC, cũng có th là VHL nh

ưng

ố Kh i u th hi mế

ể

ồ

ộ

ỏ đ ng nh t, t

ấ ăng đ m ậ đ Echo, di

đ ng ộ

Đi n hình: hình tròn, nh , ộ theo di đ ng van.

 U cơ tim:

ặ ở ẻ

ị ệ

ờ

ứ

Thư ng g p

tr em b b nh x

ố ơ c ng có n t Bourneville

ể

ặ ớ ộ

ư c khác nhau, ỏ

ề ạ

ạ ờ ư ng

ố ớ ở VLT và vùng m m,

ậ đ m âm

Đi n hình: có 1 ho c nhi u u, d ng n t, kích th trong cơ th t dấ ư i n i m c, th Echo.

 U m , phì ỡ

ỡ ủ ạ ạ đ i d ng m c a VLT: th

ờ ư ng

ổ ở ư i có tu i ờ

ờ

ở ẻ

ị

ở

ấ

 U xơ: thư ng

tr em, v trí hay

VLT, VLN ho c c

ặ ơ th t trái

U lành tính khác c a timủ

Xơ chun cơ nhú

U cơ tim

Xơ chun cơ nhú

VDMC

Feigenbaum’s ECHOCARDIOGRAPHY

ạ ạ

ỡ Phì đ i d ng m vách liên nhĩ

Feigenbaum’s ECHOCARDIOGRAPHY

ố

ồ

Kh i u ác tính trong bu ng tim

 U tim tiên phát ác tính:

ế

ờ ớ

ặ

ấ

ờ ư ng

ở ư i l n, hay g p nh t là

ỉ Ch chi m 20 – 25 % u tim, th sarcom

ổ

ớ

ộ

Sarcom xâm l n cấ ơ tim r t nhanh, lan ra màng ngoài tim, ph i, ĐM l n. 80% ch n

ấ ẩ đoán mu n khi

đã có di căn

ặ ở

ệ

ấ

ả

ạ

ư ng g p

NP gây b nh c nh STP, khi xâm l n

ờ Sarcom m ch th ra MNT gây TDMNT

 U di căn tim, màng tim:

ắ

ổ

: K ph i, K vú, U h c

ạ

ậ

ạ

ứ ự Ung thư tiên phát hay di căn tim theo th t ụ ầ ố , U h ch, U b ch c u, K th n, sarcom s n t

ị

V trí di c

ăn:

ể

ặ

đư c u ợ

• Màng ngoài tim: hay g p nh t, gây TDMNT, có th q.sát ấ trong MNT

• Xâm l n cấ ơ tim

ấ

ặ

ấ

ồ

ị

• Xâm l n trong bu ng tim: ít g p nh t, chú ý v trí VBL, TMC

ớ

ổ

dư i, TM ph i

ấ

ờ

ả Sarcome đư ng ra th t ph i

Feigenbaum’s ECHOCARDIOGRAPHY

ạ

Sarcom m ch máu trong nhĩ trái

Feigenbaum’s ECHOCARDIOGRAPHY

ắ ố

U h c t

di c

ấ ăn th t trái

C n ả quang

Feigenbaum’s ECHOCARDIOGRAPHY

U màng ngoài tim

U nang màng tim

Ự

Ả

SIÊU ÂM QUA TH C QU N

A: U NANG MÀNG TIM TRONG NT

B: U CHÈN VÀO SÁT VHL

Ố

Ồ

Ả

Ế

C: U MÀNG TIM NGU N G C PH QU N CHÈN VÀO NT

Mesothelioma trong màng tim

Feigenbaum’s ECHOCARDIOGRAPHY

ế

ả

ị

Tràn d ch màng tim ác tính do U ph qu n di c

ăn

N T

Feigenbaum’s ECHOCARDIOGRAPHY

U ngoài tim khác

 Trên siêu âm tim xác đ nh

ị đư c: ợ

1. V trí u trong trung th t

ấ ị

ấ 2. Tính ch t kén ho c ặ đ cặ

 Trung th t trấ ư c: U tuy n giáp chìm, u tuy n c, U ế

ế ứ ớ

ạ h ch, U quái

ữ ấ ổ

 Trung th t gi a: Kén màng ph i, màng tim, Kén ph ế ổ qu n, U quái; K h ch, K ph qu n ho c h ch ph i

ặ ạ ế ạ ả ả

 Trung th t sau: K h ch, Hodgkin, Sarcom ạ

ấ

 M t s u: U lympho; U máu ít th y

ộ ố ấ ở ấ trung th t.

ạ

ố Nhưng khi các kh i u này l n gây chèn ép m ch máu ớ ấ ớ l n trong trung th t.

ổ ạ

ấ

U ph i c nh th t trái

ấ ạ U trung th t c nh ĐMP

ồ

ố

ế

Huy t kh i trong bu ng tim

 Ph n l n HK ầ ớ

ự ợ đư c ch n ả ẩ đoán trên siêu âm th c qu n

 HK thư ng có

ờ ộ đ m ậ đ ECHO đ ng ồ ề đ u, sáng h ơn t ổ

ch c cứ ơ tim xung quanh

 Đi n hình: HK là nh ng l p l ng ạ ớ ộ vào v i n i m c

ể ớ ắ ữ ọ đ ng song song xen

 Nhi u khi ch là v t ộ

ề ề ặ ộ ỉ

ệ ớ ạ ố m c m t cách kín ậ ệ đ m âm ghép vào b m t n i đáo (cid:0) khó phân bi t v i cu ng

ặ ự ố ủ ậ ơ tim c a kh i u ác

ế ọ ố kh i u lành, ho c s xâm nh p c tính (cid:0) bào h c t

ố

ể

ế

Huy t kh i nhĩ trái, ti u nhĩ trái

 Thư ng g p khi có rung nhĩ, giãn NT, HHL, van hai lá

ặ

ờ nhân t oạ

 SA qua thành ng c th y HK nhĩ trái 33 – 59% ( ấ ỉ ấ

ự đ ộ đ c ặ

 Trong NT có âm cu n ộ (cid:0)

ệ ể ưng ch th y HK ti u NT 3 – 19%. hi u 90%), nh

kh nả ăng có HK trong NT ho c ặ

 SA qua th c qu n giúp phát hi n t ả

TNT cao hơn

ể ệ ố ố ể ự ả (cid:0) ầ g n t/qu n có th quan sát t ể t HK ti u NT do NT t HK trong chóp ti u nhĩ

• N u th y chóp ti u nhĩ c t, tù trên m t c t tr c

ặ ắ ụ ụ ể

ế ng n ắ (cid:0) ấ ờ nghi ng có HK

• Trong ti u nhĩ

(cid:0) ể ộ ự ậ ặ đ m âm, ho c âm cu n t

ấ nhiên ệ

ị ặ đ t Doppler xung vào v trí này th y tín hi u ế ấ (cid:0) y u/m t HK

ế

ố Huy t kh i nhĩ trái

ế

ố Huy t kh i nhĩ trái

ố

ể

ế

Huy t kh i trong ti u nhĩ trái

Siêu âm qua thành ng cự

ự

ả Siêu âm qua th c qu n

ố

ế

ấ

Huy t kh i TRONG TH T TRáI

 Thư ng g p khi có r i lo n ch c n

ạ ố ờ ấ ứ ăng th t trái. HK

ớ ặ ặ ư c, ít

ấ th t trái g p trong 30 – 35 % bn NMCT thành tr ặ g p trong NMCT thành d ư iớ

ấ ợ ệ đư c HK th t trái 90 –

 SA qua thành ng c phát hi n ặ 95% (đ ộ đ c hi u 90%)

ự ệ

 SA qua th c qu n giúp phát hi n t ả ặ ở ỏ

ệ ố ỏ t nh trong TT, HK

 Trên bn NMCT:

•

ự thành bên TT ho c m m TT

•

ấ ở ỏ 80 – 95% th y HK m m

•

ở ấ 10% th y HK VLT

ở ự ấ 5% th y HK thành t do phía sau

ế

ấ

ố ỏ Huy t kh i m m th t trái

ố

ế

ả Huy t kh i TRONG Tim ph i

ờ ạ ố ứ ăng

 HK th t ph i th ả ấ ặ ư ng g p khi có r i lo n ch c n ả ặ ế ạ ấ th t ph i n ng (tâm ph m n, NMCT th t ph i ệ ộ r ng, b nh c

ả ấ

ơ tim TP)

 V trí th ị

ự ả SA qua th c qu n

ả (cid:0) ấ ư ng ở ỏ ờ m m th t ph i ơn ễ ệ giúp phát hi n d dàng h

 HK nhĩ ph i: hi m g p, th ả

ế ư ng sau ặ đ t máy t o

ờ ắ ạ ớ ư i, K

ặ ị nh p, catheter trung tâm, sau t c TM sâu chi d gan…

 Hình nh ả

ả đ c trặ ưng c a HK nhĩ ph i sau t c m ch:

ụ ậ ủ ằ đám đ m âm dài ngo n nghoèo liên t c di ắ ạ đ ng ộ

Bài giảng bộ môn Siêu âm tim: Siêu âm doppler tim chẩn đoán khối u tim

Ố

SIÊU ÂM DOPPLER TIM CH N Ẩ ĐOÁN KH I U TIM

ờ

ộ Trư ng Đ i h c Y Hà N i ạ ọ

ố

ệ

ạ Vi n Tim m ch Qu c gia

Siêu âm doppler tim Ch n ẩ đoán u tim

ỹ

ố

ồ

ế

ố

ồ

đ i cạ ương

ặ

­ U lành 75 ­ 80%: u nh y chi m g n 50%

ề

ầ

ấ ăn) nhi u g p 20 l n u

ể ở ả

tiên phát, có th

c màng ngoài tim, c

ơ tim, n i ộ

m c timạ

U tim lành tính

U tim ác tính

ậ

ỹ

K THU T SIÊU ÂM

ụ

M c tiêu

1. Kh ng ẳ

ị đ nh/lo i tr ch n

ạ ừ ẩ đoán u tim

ố

ị

ủ 2. V trí c a kh i u tim

ợ

ố

ớ

3. Kích thư c, s l

ố ư ng kh i u

ủ

ộ

4. Đ di ộ

đ ng c a u

ự

ớ

ổ ứ

ậ

5. S liên quan v i các t

ch c lân c n

ả

ố

ở

ớ

6.

nh h

ủ ư ng c a kh i u t

i huy t

ế đ ngộ

Ch n ẩ đoán phân bi

tệ

U nh yầ

ầ

U nh y nhĩ trái

ầ

U nh y nhĩ trái 1

ế

ầ

U nh y nhĩ trái 1 (ti p)

ầ

U nh y nhĩ trái 2

ế

ầ

U nh y nhĩ trái 2 (ti p)

ế

ầ

U lành 75 80%: u nh y chi m g n 50%