TP CH Y HC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
79
5. The global, regional, and national burden
of gastro-oesophageal reflux disease in 195
countries and territories, 1990-2017: a
systematic analysis for the Global Burden of
Disease Study 2017. Lancet Gastroenterol
Hepatol. 2020;5(6):561-81.
6. El-Serag HB, Sweet S, Winchester CC,
Dent J. Update on the epidemiology of
gastro-oesophageal reflux disease: a
systematic review. Gut. 2014;63(6):871-80.
7. Bordbar G, Bolandnazar NS.
Gastroesophageal reflux disease (GERD):
Prevalence and association with
psychological disorders among medical
sciences students. 2015;8:120-30.
8. Baklola M, Terra M, Badr A, Fahmy FM,
Elshabrawy E, Hawas Y, et al. Prevalence
of gastro-oesophageal reflux disease, and its
associated risk factors among medical
students: a nation-based cross-sectional
study. BMC Gastroenterol. 2023;23(1):269.
SO SÁNH HIỆU QUẢ CỦA PALONOSETRON VỚI DEXAMETHASON
TRONG ĐIỀU TRỊ DỰ PHÒNG NÔN VÀ BUỒN NÔN
SAU GÂY TÊ TỦY SỐNG MỔ LẤY THAI
Hoàng Thị Hồng Xuyến1, Nguyễn Hoàng Hiệp1, Vũ Huy Chiến1
TÓM TẮT13
Mục tiêu: So sánh hiệu quả của palonosetron
với dexamethason trong điều trị dự phòng nôn và
buồn nôn sau gây tê tủy sống mổ lấy thai. Đối
tượng và phương pháp: sử dụng thiết kế nghiên
cứu can nghiệm lâm sàng có đối chứng, sản phụ
> 18 tuổi có chỉ định gây tê tủy sống để mổ lấy
thai chủ động tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.
Nhóm P: 35 BN sử dụng 0,075mg Palonosetron
tiêm tĩnh mạch trước khi GTTS 5 – 10 phút.
Nhóm D: 35 BN sử dụng 8mg Dexamethason
tiêm tĩnh mạch trước khi GTTS 5 – 10 phút. Kết
quả: Mức độ nôn - buồn nôn trong và sau mổ
1Trường Đại học Y Hà Nội
Chịu trách nhiệm: Hoàng Thị Hồng Xuyến
SĐT: 0349701288
Email: hongxuyen@hmu.edu.vn
Ngày nhận bài: 01/7/2024
Ngày phản biện khoa học: 20/9/2024
Ngày duyệt bài: 02/10/2024
nhóm D nặng hơn nhóm P. Trong mổ nhóm P có
8,6% BN NBN độ 1, và 5,7% BN NBN độ 2,
Nhóm D có 8,6% BN NBN độ 1 và 14,3% BN
nôn - buồn nôn độ 2. Sau mổ nhóm P có 8,6%
BN NBN độ 1, 5,7% BN NBN độ 2, 2,9% BN
NBN độ 3, nhóm D có 17,1% BN nôn, buồn nôn
độ 1 và 5,7% BN NBN độ 2, 5,7% BN NBN độ 3
và 2,9% BN NBN độ 4. Các tác dụng không
mong muốn ở nhóm D cao hơn nhóm P như run
(20% ở nhóm D và 14,3% ở nhóm P), đau đầu, dị
ứng (5,7% ở nhóm D và 2,9% ở nhóm P). Kết
luận: Để đạt hiệu quả cao trong dự phòng nôn -
buồn nôn trong và sau mổ lấy thai cần dự phòng
bằng palonosetron nhằm cải thiện chất lượng
chăm sóc y tế và rút ngắn thời gian hồi phục.
Từ khóa: nôn, buồn nôn, palonosetron,
dexamethason.
SUMMARY
COMPARING THE EFFECTIVENESS OF
PALONOSETRON WITH
HI NGH KHOA HC CÔNG NGH M RNG NĂM 2024 - TRƯNG ĐẠI HC Y KHOA VINH
80
DEXAMETHASON IN PREVENTING
NAUSEA AND VOMITING UNDER SPINAL
ANESTHESIA FOR CESAREAN SECTION
Objective: To compare the effectiveness of
palonosetron with dexamethason in preventing
nausea and vomiting under spinal anesthesia for
cesarean section. Subjects and methods: Using a
controlled clinical trial design, pregnant women >
18 years old were prescribed spinal anesthesia for
elective cesarean section at Hanoi Medical
University Hospital. Group P: 35 patients used
0.075 mg Palonosetron injected intravenously 5 -
10 minutes before spinal anesthesia. Group D: 35
patients used 8 mg of Dexamethasone injected
intravenously 5 - 10 minutes before spinal
anesthesia. Results: The level of nausea and
vomiting during and after surgery in group D was
more severe than in group P. During surgery,
group P had 8.6% of patients with level 1 of
nausea and vomiting, and 5.7% of patients with
level 2 of nausea and vomiting, Group D showed
8.6% % of patients with level 1 nausea and
vomiting, and 14.3% of patients with level 2
nausea and vomiting. After surgery, group P
indicated 8.6% of patients with level 1 nausea and
vomiting, 5.7% of patients with level 2 nausea and
vomiting, 2.9% of patients with level 3, Group D
presented 17.1% of patients with level 1 nausea
and vomiting, 5.7% of patients with level 2 nausea
and vomiting, 5.7% of patients with level 3 nausea
and vomiting, and 2.9% of patients with level 4
nausea and vomiting. Unwanted effects in group
D were found higher than in group P such as
tremor (20% in group D and 14.3% in group P),
headache, allergies (5.7% in group D and 2.9% in
group P). Conclusion: To achieve high
effectiveness in nausea and vomiting prevention
during and after cesarean section, prophylaxis
with palonosetron is needed to improve the quality
of medical care and shorten recovery time.
Keywords: nausea, vomiting, palonosetron,
dexamethasone.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Tỷ lệ nôn - buồn nôn sau mổ (NBNSM)
theo Hội Gây mê hồi sức Hoa Kỳ khoảng 20 -
30% và lên đến 70 - 80% ở những BN có
nguy cơ rất cao về buồn nôn và nôn sau mổ.
Buồn nôn và nôn sau GTTS để mổ lấy thai
chiếm tỷ lệ cao khoảng 56% - 66% sau mổ
[1]. Rất nhiều các yếu tố khác nhau có thể
dẫn đến nôn, buồn nôn ở giai đoạn trong mổ
lấy thai dưới GTTS như: Yếu tố tâm sinh lý,
yếu tố phẫu thuật, lực co kéo phúc mạc nội
tạng, hạ huyết áp nghiêm trọng không được
điều trị, mất máu trong thời gian ngắn, sử
dụng các thuốc opioid và các thuốc co hồi tử
cung (oxytocin) [2].
Palonosetron là một chất đối kháng với
thụ thể 5-HT3 mới nhất có ái lực gắn kết với
thụ thể cao hơn và thời gian bán hủy trong
huyết tương dài hơn so với chất đối kháng thụ
thể 5-HT3 cũ như ondasetron, granisetron,
dolasetron và ramosetron và rất hiệu quả trong
việc ngăn ngừa và điều trị buồn nôn và nôn do
hóa trị liệu, trong và sau mổ. Do có thời gian
bán thải dài khoảng 30 giờ và có tính chọn lọc
cao với thụ thể 5-HT3. Dexamethason là một
glucocorticoit mạnh với thời gian bán hủy
sinh học là 36 -72 giờ và đây thuốc dự phòng
nôn sau mổ hiệu quả đã được nghiên cứu và
sử dụng từ lâu với chi phí thấp, ít tác dụng
phụ khi dùng một liều đây cũng là thuốc
khuyên dùng cho những BN có nguy cơ
NBNSM ở múc trung bình hoặc cao [2, 3].
Ở Việt Nam, chưa có nghiên cứu nào về
dự phòng nôn, buồn nôn trong và sau mổ của
Palonosetron và dexamethason sau GTTS để
mổ lấy thai. Vì vậy, chúng tôi tiến hành thực
hiện nghiên cứu với mục tiêu: So sánh hiệu
quả của palonosetron với dexamethason
TP CH Y HC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
81
trong điều trị dự phòng nôn và buồn nôn
sau gây tê tủy sống mổ lấy thai.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn BN
- Sản phụ có tinh thần tỉnh táo
- Tình trạng sức khỏe ASA I, II.
- BN có chỉ định gây tê tủy sống để mổ
lấy thai chủ động.
- BN không sử dụng thuốc chống nôn,
buồn nôn trước mổ.
- Đồng ý tham gia nghiên cứu.
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ
- Có chống chỉ định gây tê tủy sống hoặc
không thực hiện được kỹ thuật gây tê
- Sản phụ có khó khăn trong giao tiếp,
mắc bệnh thần kinh hoặc tâm thần, tiền sử
hay hiện tại nghiện ma túy.
- Có triệu chứng nôn - buồn nôn trước mổ.
- Có bệnh đái tháo đường thai kỳ không
ổn định kèm theo, rối loạn dung nạp glucose
- Các bệnh lý nội khoa, tăng ure máu.
- Đang điều trị ung thư bằng hóa chất.
- Sản phụ dị ứng với các thành phần của
thuốc gây tê, palonosetron và
dexamethasone.
2.2. Địa điểm, thời gian nghiên cứu:
Khoa Gây mê hồi sức chống đau, Bệnh viện
Đại học Y Hà Nội từ tháng 12/2023 đến
tháng 4/2024.
2.3. Phương pháp nghiên cứu
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu: Thử nghiệm
lâm sàng tiến cứu có so sánh.
2.3.2. Cỡ mẫu và chọn mẫu
Chọn mẫu thuận tiện 70 BN phù hợp tiêu
chuẩn đưa vào nghiên cứu
Chọn ngẫu nhiên theo phương pháp bốc
thăm, chia hai nhóm bằng nhau. Mỗi BN sẽ
tương ứng với một lần bắt thăm, bắt được
thăm nhóm nào thì xếp vào nhóm đó và thực
hiện đúng theo phương pháp đó. Mỗi nhóm
được thực hiện các bước tiến hành thu thập
số liệu là như nhau.
Nhóm 1: Ký hiệu là nhóm P được tiêm
tĩnh mạch Palonosetron.
Nhóm 2: Ký hiệu là nhóm D được tiêm
tĩnh mạch Dexamethason.
2.4. Phương pháp tiến hành
2.4.1. Thuốc dự phòng nôn và buồn nôn
Dexamethason ống 4mg của Công ty CP
dược phẩm Vĩnh Phúc.
Palonosetron ống 0,25mg/5ml của Công
ty cổ phần dược phẩm trung ương CPC1
sản xuất.
2.4.2. Thuốc và phương tiện cho GTTS
Thuốc GTTS: Bupivacain 0,5% tỉ trọng
cao 20mg/4ml của hãng Laboratoire
Aguettant – Pháp.
Fentanyl 100µg/2ml của hãng
Rotexmedical.
Dụng cụ: Kim gây tê tủy sống 27G của
hãng B. Braun:
Các dụng cụ vô khuẩn gồm có khay vô
khuẩn, găng, gạc, pince, betadin 10%, cồn
700, toan có lỗ, bát nhỏ, áo mổ và bơm kim
tiêm các loại.
2.4.3. Phương tiện theo dõi
Máy theo dõi Life Scope của hãng Nihon
Kohden Nhật Bản: Đo HAĐM không xâm lấn,
đo nhịp tim, ECG, SpO2, nhịp thở, nhiệt độ
Kim 20G đầu tù để thử cảm giác đau theo
phương pháp Pin - Prick
Thước đo chiều cao và cân nặng.
2.5. Xử lý số liệu: Số liệu thu thập được
xử lý trên phần mềm SPSS 20.0
2.6. Đạo đức trong nghiên cứu
Tất cả các BN nhân đều được giải thích
rõ về mục đích nghiên cứu, những lợi ích và
nguy cơ, BN hoàn toàn tự nguyện tham gia
nghiên cứu. Tất cả thông tin của người bệnh
hoàn toàn được giữ bí mật và chỉ phục vụ
cho mục đích nghiên cứu.
HI NGH KHOA HC CÔNG NGH M RNG NĂM 2024 - TRƯNG ĐẠI HC Y KHOA VINH
82
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 3.1. Tỷ lệ nôn và buồn nôn tại các thời điểm trong mổ
Nôn và buồn nôn
Thời điểm
Nhóm P(n=35)
Nhóm D(n=35)
p
n
%
n
%
H1
0
0,0
1
2,9
0,5
H3
0
0,0
1
2,9
0,5
H5
3
8,6
2
5,7
0,5
H10
1
2,9
1
2,9
0,754
H15
1
2,9
1
2,9
0,754
H30
2
5,7
2
5,7
0,693
H-KT
1
2,9
2
5,7
0,5
Nhận xét: Tỷ lệ BN nôn-buồn nôn tại các thời điểm trong mổ H1 - H-KT của 2 nhóm
nghiên cứu là tương đương nhau, sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê với p > 0,05.
Biểu đồ 3.1. Phân bố mức độ nôn buồn nôn trong mổ
Trong số 14,3% BN nhóm P nôn, buồn nôn trong mổ có 8,6% BN nôn buồn nôn độ 1, và
5,7% BN nôn, buồn nôn độ 2.
Trong số 22,9% BN nhóm D nôn, buồn nôn trong mổ có 8,6% BN nôn, buồn nôn độ 1 và
14,3% BN nôn, buồn nôn độ 2.
Không có BN nào nôn, buồn nôn độ 3,4 ở cả 2 nhóm.
Bảng 3.2. Đánh giá tỷ lệ nôn và buồn nôn tại các thời điểm sau mổ
Nôn và buồn nôn
Thời điểm
Nhóm D (n=35)
p
n
Tỷ lệ %
n
Tỷ lệ %
Hs2
5
14,3
8
22,9
0,27
Hs6
3
8,6
6
17,1
0,24
Hs14
2
5,7
4
11,4
0,34
Hs24
0
0,0
2
5,7
0,25
Tỷ lệ BN nôn-buồn nôn tại các thời điểm Hs2 - Hs24 sau mổ của 2 nhóm nghiên cứu là
tương đương nhau, sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê với p > 0,05.
TP CH Y HC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
83
Biểu đồ 3.2. Phân bố mức độ nôn buồn nôn ở các nhóm sau mổ
Trong số BN nhóm P nôn, buồn nôn sau mổ có 8,6% BN NBN độ 1, 5,7% BN NBN độ 2,
2,9% BN NBN độ 3.
Trong số BN nhóm D nôn, buồn nôn sau mổ có 17,1% BN nôn, buồn nôn độ 1 và 5,7%
BN nôn, buồn nôn độ 2, 5,7% BN nôn, buồn nôn độ 3 và 2,9% BN nôn, buồn nôn độ 4.
Bảng 3.3. Tỷ lệ sản phụ có yếu tố nguy cơ đến nôn, buồn nôn
Nhóm
YTNC
Nhóm P (n=35)
Nhóm D (n=35)
p
n
%
n
%
Nữ giới
35
100
35
100
>0,05
Say tàu xe, NBN sau mổ
23
65,7
26
74,3
Hút thuốc
0
0
0
0
Dùng Morphin sau mổ
0
0
0
0
Nhận xét: Sản phụ có tiền sử say tàu xe nhóm P chiếm 65,7%, nhóm D chiếm 74,3%. Sự
khác biệt không có ý nghĩa thống kê với p > 0,05.
Bảng 3.4. Một số tác dụng không mong muốn
Nhóm
TDKMM
p
n
%
n
%
Run
5
14,3
7
20,0
0,35
Đau đầu
1
2,9
2
5,7
0,27
Dị ứng
1
2,9
2
5,7
0,5
Nhịp tim chậm
2
5.7
3
8.6
0.5
Nhịp tim nhanh
26
74.3
27
77.1
0.05
Tỷ lệ BN gặp các tác dụng không mong
muốn ở nhóm D (77.1% nhịp nhanh, 8,6%
nhịp chậm, 20% run, 5,7% đau đầu, 5,7% dị
ứng) cao hơn so với nhóm P (74,3% nhịp
nhanh, 5,7% nhịp chậm, 14,3% run, 2,9%
đau đầu, 2,9% dị ứng).
BN nhóm D nhịp tim nhanh cao hơn
đáng kể so với nhóm P, sự khác biệt có ý
nghĩa thống kê với p< 0,05.
IV. BÀN LUẬN
4.1. Đánh giá tỷ lệ nôn và buồn nôn tại
các thời điểm trong mổ
Nghiên cứu này đã dự phòng nôn - buồn
nôn bằng dexamethasone hay palonosetron
nên tỷ lệ các sản phụ không nôn - buồn nôn
(mức độ 0) chiếm tỷ lệ cao. Tại một số thời
điểm cụ thể trong phẫu thuật và quá trình hồi