Sự thật về gánh nặng của bệnh tiêu chảy
Tại Hội thảo khu vực Mê Kông về phòng chống tiêu chảy
do Tổ chức PATT tổ chức, nhiều kết quả nghiên cứu về
bệnh tiêu chảy khiến nhiều người không khỏi giật mình.
Tiêu chảy do tả và Rotavirus đang là những tác nhân hàng
đầu gây nên tiêu chảy ở các quốc gia khu vực này. Tại Việt
Nam, chỉ tính riêng với trẻ dưới 5 tuổi, mỗi năm chi phí
nhiều triệu USD để chăm sóc trẻ nhiễm Rotavirus. Mùa
đông xuân cũng là thời điểm Rotavirus dễ bùng phát và lây
lan nhiều nhất.
Tả và Rotavirus đang là những tác nhân hàng đầu gây
tiêu chảy
Hằng năm ở nước ta, điều
kiện vệ sinh môi trường và
nguồn nước không an toàn
là nguyên nhân dẫn đến:
- Trên 9.000 trường hợp tử
vong (do tiêu chảy).
- 7 triệu trường hợp tiêu
TS. Anthony Nelson, chuyên chảy.
gia nhi khoa của Trường Đại - 2,4 triệu trường hợp bị
học Hồng Kông - Trung Quốc ghẻ, nhiễm giun sán, viêm
cho biết, Rotavirus (RV) là gan A và mắt hột.
một nguyên nhân gây tiêu chảy - 0,9 triệu trường hợp bị
hàng đầu ở mọi quốc gia, kể cả suy dinh dưỡng.
nước phát triển và đang phát
- Thiệt hại về kinh tế do triển. Tuy nhiên, đi liền với
chi phí chăm sóc y tế lên điều kiện chăm sóc y tế còn
tới 262 triệu USD. nhiều hạn chế, tỷ lệ tử vong
chủ yếu lại chỉ ở những nước nghèo như khu vực Mê Kông.
Tại Việt Nam, trên 50% số bệnh nhân nhập viện liên quan
đến tiêu chảy. Đối tượng dễ bị nhiễm RV chủ yếu là trẻ em
dưới 5 tuổi, đặc biệt là từ 3 - 24 tháng.
Theo TS. Đặng Đức Anh - Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh
dịch tễ Trung ương, tử vong do RV là vấn đề cần lưu ý toàn
cầu, nhất là ở châu Phi và châu Á. Do đặc điểm khu dân cư
lớn, mật độ dân số dày đặc ở những nơi có nền kinh tế thấp,
châu Á là nơi xảy ra nhiều ca tử vong do RV nhất. Trong số
10 nước có tỷ lệ tử vong do RV cao nhất thì có tới 6 nước
thuộc châu Á và trên 55% trường hợp tử vong do RV xảy
ra ở đây.
Các chuyên gia cũng cho hay, nếu như Rotavirus có thể gặp
ở tất cả các quốc gia thì bệnh tả do vi khuẩn tả Vibrio
cholerae gây ra lại chỉ xảy ra ở những nơi có điều kiện đời
sống thấp, người dân ít được sử dụng nguồn nước sạch,
chất thải vệ sinh không được xử lý tốt. Mắc tiêu chảy và tả
ở trẻ em Việt Nam là vấn đề mang tính khẩn cấp.
TS. Yi Seng Doeurn - Văn phòng Kiểm soát các bệnh
truyền nhiễm (CDC) Campuchia cho biết, trong số 10 ca
nhiễm tả xác định tại An Giang, Việt Nam (đầu năm 2010)
thì có tới 8 trường hợp có nguồn gốc từ Campuchia (Takeo
và Kandal) và hai trường hợp sinh sống tại một xã biên giới
của Việt Nam nhưng hằng ngày qua biên giới để làm việc
tại Campuchia. TS. Yi Seng Doeurn cũng nhấn mạnh, bệnh
tả hiện vẫn là một trong những bệnh tiêu chảy có nguy cơ
thành dịch ở các nước khu vực Mê Kông.
Rotavirus là tác nhân hàng đầu gây tiêu
chảy ở trẻ em.
3 bài toán khó
Ông Thowai Sha Zai, Quản lý Chương trình Vì sự sống còn
và phát triển trẻ em - UNICEF Việt Nam khẳng định,
khoảng 1/10 gánh nặng bệnh tật trên thế giới có thể được
phòng ngừa bằng 3 cách cải thiện nguồn nước, vệ sinh môi
trường và vệ sinh cá nhân. Theo giám sát của UNICEF tại
Việt Nam, hiện 58% người dân thiếu tiếp cận nguồn nước
sạch, 40% người (> 17 triệu trẻ em) thiếu tiếp cận nhà vệ
sinh tiêu chuẩn, 88% không rửa tay với xà phòng trước khi
ăn và 84% không rửa tay sau khi đại tiện. Phân người
không được xử lý đúng cách góp phần làm ô nhiễm nguồn
nước, đất và môi trường.
Bệnh tiêu chảy liên quan đến sự sống còn của trẻ em, trẻ bị
nhiễm bệnh thường ở những nơi không có nguồn nước sạch
và tình trạng vệ sinh kém.
Theo các chuyên gia, tiêu chảy là loại bệnh phổ biến thứ 2
gây tử vong ở trẻ; là nguyên nhân gây tử vong 18% ở trẻ
dưới 5 tuổi. Tuy nhiên, một biện pháp phòng bệnh rất hữu
ích chính là rửa tay với xà phòng. Biện pháp được coi là
"vaccin tự thân" này có thể làm giảm 47% các bệnh liên
quan đến tiêu chảy và giảm 34% các bệnh nhiễm trùng hô
hấp cấp. PGS.TS. Nguyễn Huy Nga, Cục trưởng Cục Quản
lý môi trường - Bộ Y tế cho biết, cùng với những điều kiện
thuận lợi khác, Việt Nam sẽ tăng tỷ lệ rửa tay với xà phòng
lên 5% mỗi năm.
Hiệu quả miễn dịch của vaccin phòng Rotavirus là 85%
Năm 2009, Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra khuyến cáo toàn
cầu cần đưa việc uống vaccin RV cho trẻ nhỏ vào tất cả các
chương tình tiêm chủng của quốc gia. Việc giới thiệu
vaccin này đặc biệt được khuyến cáo tại các quốc gia có tỷ
lệ tử vong vì tiêu chảy ở trẻ em dưới 5 tuổi trên 10%. Theo
nghiên cứu tại Mỹ, hiệu quả miễn dịch của vaccin RV xấp
xỉ 85%.
Tại Việt Nam, RV lưu hành quanh năm, trẻ dưới 2 tuổi mắc
nhiều nhất. Tỷ lệ trẻ mắc tiêu chảy cấp phải nhập viện do
RV trung bình trên cả nước là 57,39%. Số trường hợp tử
vong ước tính 5.300 - 6.800 trẻ/năm. Nếu sử dụng vaccin
RV có thể làm giảm 1/3 số ca tiêu chảy phải nhập viện. BS.
Kohei Toda - chuyên gia TCMR của Tổ chức Y tế Thế giới
tại Việt Nam cho rằng đưa vaccin RV vào Chương trình
TCMR cho trẻ em Việt Nam là việc làm cần thiết.
Vaccin tả chỉ đáp ứng được trong thời gian ngắn
Theo BS. Kohei Toda, dịch tễ học bệnh tả đã có nhiều thay
đổi đáng kể trong thời gian gần đây, đó là dịch bùng phát
trên quy mô rộng hơn và xảy ra thường xuyên hơn; Các
chủng mới với độc tính cao hơn của V.cholerae O1 El Tor
đang thay thế El Tor gốc ở một số quốc gia châu Phi và
châu Á; Tình trạng khẩn cấp của các chủng V.cholerae
strains kháng thuốc gây ra mối lo ngại toàn cầu. Kiểm soát
bệnh tả phải là vấn đề ưu tiên trong các vùng có dịch.
Tuy nhiên, cần cân nhắc sử dụng vaccin tả dạng uống ở
những vùng có dịch và những vùng hoặc quần thể có nguy
cơ có dịch. Vaccin tả nên được dùng kết hợp với các can
thiệp khác. Vaccin chỉ mang lại đáp ứng trong thời gian
ngắn trong khi các can thiệp khác như cải thiện nguồn nước
sinh hoạt và vệ sinh có tác dụng lâu dài hơn. Nếu sử dụng
vaccin cho cả cộng đồng vùng có dịch cũng không thể đảm
bảo miễn dịch cho cả cộng đồng.
TS. Lê Thanh Hải - Phó
Giám đốc Bệnh viện Nhi
Trung ương: "Thời tiết
mùa đông xuân thuận lợi
cho Rotavirut gây tiêu chảy
phát triển".
Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, bệnh nhân
tiêu chảy chiếm 12% tổng số bệnh nhân
nhập viện. Mùa hè, vi khuẩn là nguyên
nhân chủ yếu gây tiêu chảy còn mùa đông
xuân Rotavirut lại là nguyên nhân chính.
Trẻ dưới 5 tuổi là đối tượng dễ mắc bệnh
nhất và trung bình các cháu trong độ tuổi
này mắc 2,2 lần tiêu chảy/năm. Ngoài ra
bệnh còn do các loại ký sinh trùng, các
nguyên nhân khác như dị ứng thức ăn, tự ý
sử dụng kháng sinh... Khi trẻ có dấu hiệu
tiêu chảy cần cho trẻ bú mẹ nhiều hơn,
uống oresol, ăn nhiều thực phẩm giàu dinh
dưỡng được nấu chín, nghiền nhỏ, đảm bảo
an toàn vệ sinh thực phẩm. Cần dùng thuốc
theo chỉ định của bác sĩ. Nếu trẻ có dấu
hiệu tiêu chảy vài lần trong vòng 1 hoặc 2
giờ, nôn nhiều lần, sốt cao, bỏ bú hoặc ăn
uống kém, rất khát... thì cần đưa ngay đến
cơ sở y tế. Sử dụng vaccin phòng tiêu chảy
do RV là một trong những biện pháp phòng
bệnh cho trẻ.
Lê Hảo - Mai Linh
