Thấp tim ở trẻ nhỏ: Nguy hiểm nhưng
phòng ngừa được
Những dấu hiệu thấp tim
Bệnh khởi phát là viêm họng cấp tính do liên cầu bêta nhóm A với
các triệu chứng: niêm mạc thành sau họng và amidan sung huyết,
đỏ rực, có thể có những chấm mủ trắng; Toàn thân sốt cao, dao
động, da xanh, suy kiệt, nổi hạch góc hàm; Biểu hiện ở khớp: có
khoảng 80% số trẻ em mắc bệnh thấp có tổn thương ở khớp. Tổn
thương xuất hiện ở hầu hết các khớp, kể cả khớp háng.
Các biểu hiện thấp tim xuất hiện sau 2-4 tuần nhiễm liên cầu. Tổn
thương cơ tim và màng trong tim là chủ yếu. Viêm cơ tim thường
đồng thời với tổn thương màng trong tim và màng ngoài tim. Tổn
thương phổ biến nhất của viêm nội tâm mạc là hở và hẹp van hai
lá, hở van động mạch chủ. Bệnh cảnh nhiều khi rất nguy kịch: sốt
cao, xanh tái, khó thở, tim đập rất nhanh, loạn nhịp, nguy cơ tử
vong cao... Biểu hiện thần kinh là triệu chứng muộn của thấp tim,
xuất hiện nhiều tuần hoặc nhiều tháng sau nhiễm liên cầu; đó là
các vận động nhanh, không tự chủ, không định hướng, không mục
đích, tăng lên khi xúc động, mất đi khi ngủ.
Biểu hiện ở da hiếm gặp, có thể có các hạt Meynet là những hạt
cứng, đường kính từ 0,5-2cm dưới da, không dính vào da mà dính
vào nền xương, vị trí thường gặp ở đầu gối, ấn không đau; Hoặc có
các ban màu hồng hay vàng nhạt, đường kính 1-3cm, hình tròn, có
bờ viền cao hơn mặt da, vị trí thường ở thân mình, gốc chi, không
bao giờ ở mặt. Các hạt Meynet và ban vòng đỏ tồn tại một vài ngày
đến một vài tuần rồi biến mất.
Bệnh có thể gây suy tim, phù phổi trong giai đoạn cấp dẫn tới tử
vong. Những trường hợp nặng sẽ để lại biến chứng hẹp, hở van
tim.
Có thể phòng ngừa được không?
Trẻ viêm họng nên đi khám bác sĩ để được hướng dẫn dùng thuốc
thích hợp. Trường hợp viêm họng do liên cầu cần uống hoặc tiêm
kháng sinh loại benzathin penicillin hay erythromycin.
Dùng liệu pháp kháng sinh để dự phòng cho những bệnh nhân đã
từng bị mắc bệnh thấp khớp hay thấp tim. Thuốc có thể dùng là
penicillin. Cần phải uống thuốc để dự phòng liên tục trong suốt
thời kỳ thiếu niên. Những trẻ từng mắc bệnh thấp tim và có di
chứng hẹp hở van tim phải giữ vệ sinh răng miệng, đánh răng sau
mỗi bữa ăn để phòng ngừa nhiễm khuẩn răng có thể dẫn tới nhiễm
khuẩn máu và nội mạc tim. Khi nhổ răng hoặc phải làm thủ thuật
hay phẫu thuật, phải thông báo cho bác sĩ biết có bệnh tim để được
cho kháng sinh dự phòng trước. Cho đến nay, chưa có vắc-xin
chống liên cầu. Vì vậy, việc chẩn đoán và điều trị kịp thời các bệnh
nhiễm liên cầu khuẩn vẫn là phương pháp hữu hiệu nhất để phòng
tránh bệnh thấp tim. Gia đình phải cho trẻ tái khám định kỳ mỗi 4
tuần, 3 hoặc 6 tháng tùy theo hướng dẫn của bác sĩ. Không nên bỏ
tái khám vì bệnh sẽ tái phát và nặng lên nhiều
