Thiếu vi chất do uống thuốc chống
trầm cảm
Các loại thuốc chống trầm cảm
Trầm cảm là một bệnh tâm thần được đặc trưng bởi sự suy sụp về thể chất,
tâm trạng, mất hứng thú, niềm vui, thay vào đó là cảm giác tội lỗi và thiếu sự
tập trung. Nói về trầm cảm có lẽ chúng ta cảm thấy xa vời và xa lạ, nhưng
nếu nói rằng trầm cảm đang là nguyên nhân lớn nhất gây ra tự tử thì có lẽ sự
quan tâm sẽ được thay đổi.
Hiện nay, có 5 nhóm thuốc chống trầm cảm chính, đó là thuốc ức chế sự thu
hồi serotonin và hoặc norepinephrin, thuốc ức chế sự thu hồi serotonin có
chọn lọc, thuốc chống trầm cảm loại 3 vòng, thuốc ức chế sự phân hủy các
mono amin (ức chế MAO) và thuốc chống trầm cảm thế hệ mới.
Chính vì thuốc tác dụng lên các chất trung gian hóa học thần kinh nên tác
dụng của chúng là rất phức tạp. Một trong các tác dụng phụ đó là sự rối loạn
vitamin do thuốc gây ra.
Coi chừng thiếu vi chất
Vấn đề dinh dưỡng với người dùng thuốc chống trầm cảm là một vấn đề
đáng bàn. Bởi có hai lý do sau đây: thứ nhất, thuốc chống trầm cảm được
dùng để điều trị như một biện pháp chính thống thì phải dùng với một thời
gian rất dài, không thể tính bằng ngày. Thứ hai, thuốc thường có tương tác
mạnh với các receptor ở màng tế bào, nhất là với các bơm ion. Vì thế, việc
ảnh hưởng tới dinh dưỡng là điều khó tránh khỏi.
Về mặt tác động tới vi chất dinh dưỡng, chúng ta phải hết sức chú ý với
vitamin B2, cân bằng natri máu, canxi máu và hàm lượng coenzym Q10.
Bằng nghiên cứu thực nghiệm và theo dõi trên người, các nhà khoa học đã đi
đến nhận định, thuốc chống trầm cảm có thể làm thiếu hụt lượng vitamin B2
trong cơ thể, nhất là các thuốc chống trầm cảm loại 3 vòng.
Nguyên nhân đó là do thuốc chống trầm cảm làm tốc độ hấp thu của vitamin
B2 trong thực phẩm. Bên cạnh đó, dường như thuốc chống trầm cảm còn ức
chế sự chuyển hóa vitamin B2 từ dạng tiền chất sang dạng có thể sử dụng
được. Đơn giản là do thuốc chống trầm cảm loại 3 vòng có cấu trúc hóa học
gần giống với riboflavin nên có sự cạnh tranh trong hấp thu và thể hiện hoạt
tính. Hàm lượng vitamin B2 trong cơ thể người bệnh luôn thấp hơn so với
bình thường. Tác hại này xảy ra sau chừng 3-4 tuần dùng thuốc.
Chlorpromazin, imipramin và amitriptylin là các thuốc cảnh báo nhất làm hư
hỏng chuyển hóa và hấp thu vitamin B2.
Bên cạnh sự ảnh hưởng tới vitamin B2 đó là sự ảnh hưởng tới hàm lượng Na
máu. Na là một điện giải vô cùng quan trọng tạo nên sự cân bằng nội môi.
Đây là điện giải chính yếu nhất tạo nên áp suất thẩm thấu cho máu giúp máu
giữ nước lại cho cơ thể. Na cũng là điện giải chủ đạo nhất phối hợp cùng với
K tạo nên hiệu ứng điện thế trên màng tế bào. Hầu như mọi hoạt động sống
của tế bào đều dựa trên các kênh điện thế này.
Tuy nhiên, thuốc chống trầm cảm lại làm ảnh hưởng tới sự cân bằng bình
thường của Na trong cơ thể. Người ta luôn thấy trong cơ thể người bệnh,
hàm lượng Na thấp hơn bình thường. Lý giải điều này người ta cho rằng, có
lẽ thuốc chống trầm cảm làm tăng tiết hormon chống lợi niệu của tuyến yên.
Điều này dẫn tới hậu quả cơ thể giữ nước hơn bình thường và Na bị hòa
loãng quá mức.
Vi chất tiếp theo bị ảnh hưởng đó là canxi. Một cảnh báo đưa ra với người
dùng thuốc trầm cảm đó là nguy cơ giảm sự hấp thu canxi. Ảnh hưởng này
đã làm suy giảm nghiêm trọng tới sức khỏe hệ xương vì canxi vốn là rường
cột của xương giống như xương là rường cột của cơ thể vậy. Với người trên
50 tuổi, các nhà điều trị khuyến cáo nếu dùng thuốc chống trầm cảm kéo dài
mà không có sự điều chỉnh canxi thì họ sẽ phải đối mặt với nguy cơ gãy
xương cao gấp 2 lần so với bình thường. Tác hại này đặc biệt cần chú ý với
zoloft (thành phần là sertraline), prozac (thành phần fluoxetine).
Vi chất cuối cùng chúng tôi muốn lưu ý tới đó là coenzyme Q10. Sẽ là thiếu
sót nếu như nhắc tới các chất chống ôxy hóa có tác dụng bảo vệ tế bào mà
không nói tới coenzyme Q10 vì vi chất dinh dưỡng này có tác dụng chống
ôxy hóa đặc biệt mạnh. Tuy nhiên, dường như coenzyme Q10 đang bị suy
giảm bởi thuốc chống trầm cảm. Coenzyme Q10 bị giảm hấp thu do bị thuốc
chống trầm cảm đối kháng. Người ta luôn thấy hàm lượng vi chất dinh
dưỡng này thấp hơn bình thường. Điều này có nghĩa là người bệnh sẽ càng
dễ bị tổn thương tế bào hơn do sự giảm khả năng chống ôxy hóa tự nhiên
của cơ thể. Cần chú ý với amitriptylin và một số thuốc chống trầm cảm 3
vòng khác.
