TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 479 - THÁNG 6 - SỐ 1 - 2019
143
thiệp cộng đồng tại một số xã, phường Tỉnh Thừa
Thiên Huế, Luận án Tiến sĩ y học, Trường đại học
Y- Dược Huế
2. Nguyễn Văn Hiến (2013), Giáo dục và nâng cao
sức khỏe-, Nhà xuất bản y học, 37-38
3. Nguyễn Thị Diễm Hương, Lê Thị Tài (2018),
Kiến thức, thực hành phòng lây truyền viêm gan B
từ mẹ sang con của phụ nữ xã Hương Sơn, huyện
Mỹ Đức, thành phố Hà Nội năm 2016-2017, Tạp
chí Y học Việt Nam, số 2, tháng 5/2018.
4. Ahmad A., Munn Sann L., and Abdul Rahman
H. (2016). Factors associated with knowledge,
attitude and practice related to hepatitis B and C
among international students of Universiti Putra
Malaysia. BMC Public Health, 16.
5. Vicky M Taylor, T. Gregory Hislop, Elizabeth
Acorda et al. (2011). Hepatitis B ESL education
for Asian Immigrants. J community Health, 36(1),
35–41.
6. WHO | Hepatitis B. WHO,
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs204/
en/ , accessed: 10/5/2018.
7. Văn phòng Khu vực Tây Thái Bình Dương |
Viêm gan B. WPRO, http:// www.wpro.who.int/
vietnam/topics/ hepatitis/factsheet/ vi/, accessed:
10/04/2018.
THỰC TRẠNG SỬ DỤNG KHÁNG SINH CỦA KHOA NGOẠI
TẠI BỆNH VIỆNĐA KHOA TỈNH TRÀ VINH NĂM 2017
Nguyễn Tuyết Xương*, Trần Kiến Vũ**
TÓM TẮT38
Qua nghiên cứu hồi cứu 385 hồ sơ bệnh án có sử
dụng kháng sinh của khoa ngoại Bệnh viên đa khoa
tỉnh Trà Vinh, kết quả như sau:
-
100% sử dụng KS trong phẫu thuật
-
Sử dụng KS trước phẫu thuật là 33,72% và sau
phẫu thuật là 66,28%
-
Sử dụng 1 KS chiềm Sử dụng 42,1%, Sử dụng 2
KS chiềm 39,5%
-
Sử dụng 3 KS chiềm 15,3%, Sử dụng 4 loại KS
hoặc nhiều hơn chỉ chiếm 3,1%
-
Đường sử dụng: Trung bình từ 4-5 ngày chiếm 49,1%
-
Kháng sinh chính được sử dụng nhiều nhất là
nhóm Cephalosporin thế hệ 2, cephalosporin thế hệ 3,
Penicilline + ức chế bê ta - lactamase và Aminoglycocosid
-
Các tỷ lệ kháng khuẩn của một số kháng sinh.
SUMMARY
THE CURRENT CONDITIONS OF ANTIBIOTIC
USING AT SURGERY DEPARTMENT AT TRA
VINH GENERAL HOSPITAL 2017
Through investigation research of 385 medical
records where antibiotics used at/by the
Surgery Department, the Tra Vinh Provincial General
Hospital have found the following results:
- 100% use of antibiotic in operation cases
- Use of antibiotic for pre-surgical stage is 33.72%
and postoperative is 66.28%
- Use of 01 antibiotic: 42.1%, use of 02
antibiotics: 39.5%
- Use of 03 antibiotics: 15.3%, use 04 types of
antibiotics or more: only 3.1%
- Line of use: from 4-5 days: 49.1% in avearge.
*Bệnh viện Nhi Trung Ương
**Bệnh viện đa khoa Trà Vinh
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Tuyết Xương
Email: nguyenxuongnhp@yahoo.com
Ngày nhận bài: 3.3.2019
Ngày phản biện khoa học: 17.5.2019
Ngày duyệt bài: 22.5.2019
- Antibiotic the most used belongs to the
cephalosporins Group of the 2nd generation, 3rd
generation cephalosporins, Penicilline + beta-
lactamase inhibitor and Aminoglycocosid
- The antibacterial rate of some antibiotics.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay, kháng thuốc đang là vấn đề toàn
cầu, đặc biệt nổi trội ở các nước đang phát triển
trong đó có Việt Nam. Thế giới mỗi năm có hàng
trăm ngàn người chết do kháng thuốc và phải chi
phí hàng trăm tỷ USD cho kháng thuốc. Đó là lý
do tại sao Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các
cơ quan quốc tế khác chỉ ra rằng kháng kháng
sinh là một mối đe dọa nghiêm trọng, thách thức
đối với điều trị trong tương lai
Theo một công bố mới nhất của Cục Quản lý
khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) tại Hội thảo về “Sử
dụng kháng sinh”, các loại thuốc kháng sinh bán
không theo đơn kê của bác sĩ chiếm tỷ lệ lên đến
88% tại các nhà thuốc thành thị và 91% tại các
nhà thuốc nông thôn. Đối với việc sử dụng
kháng sinh trong điều trị nội trú, Bộ Y tế yêu cầu
thành lập nhóm quản lý sử dụng kháng sinh và
xác định rõ vai trò, chức năng, nhiệm vụ của
từng thành viên trong nhóm, thành phần chính
là tiểu ban giám sát sử dụng kháng sinh và theo
dõi sự kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh
thường gặp của Hội đồng thuốc và điều trị bệnh
viện. Bên cạnh đó, nhóm quản lý sử dụng kháng
sinh còn có nhiệm vụ xây dựng kế hoạch định kỳ
hàng năm và triển khai thực hiện quản lý sử
dụng kháng sinh trong bệnh viện; kiểm tra, giám
sát và tiến hành các biện pháp can thiệp và đánh
giá, báo cáo kết quả sử dụng kháng sinh và mức
độ kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh tại đơn vị
theo mẫu quy định. Tình trạng lạm dụng thuốc
vietnam medical journal n01 - JUNE - 2019
144
KS ở Việt Nam, ngoài ra các nguyên nhân
thường gặp như ở các quốc gia khác, còn có quy
mô chỉ định KS thay đổi theo chính sách sử dụng
KS của từng bệnh viện, từng khoa; Điều trị KS
theo kinh nghiệm của Bác sĩ. Do vậy các bệnh
viện sẽ khác nhau sẽ mô hình chỉ định KS khác
nhau. Thạm chí trong cùng một khoa, mô hình
chỉ định KS cũng sẽ thay đổi theo thời gian.Chính
vì vậy, chúng tôi nghiên cứu đề tài” Thực trang
sử dụng kháng sinh của khoa ngoại tại Bệnh viện
đa khoa tỉnh Trà Vinh năm 2017” với mục tiêu
nghiên cứu:
Mô tả thực trạng sử dụng kháng
sinh tại Khoa Ngoại của Bệnh viện Đa khoa Trà
Vinh năm 2017.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: - Hồ sơ bệnh
án của khoa Ngoại có sử dụng kháng sinh trong
thời gian từ 01/06/2016 đến 01/06/2017.
- Bác sĩ tại Khoa Ngoại, Lãnh đạo bệnh viện,
Cán bộ Phòng quản lý chất lượng Điều dưỡng và
Dược sĩ tại Khoa Dược.
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu:
Thời gian: tháng 02/2017 – 08/2017.
Địa điểm: Bệnh viện Đa khoa Trà Vinh, Thành
phố Trà Vinh, Tỉnh Trà Vinh.
2.3. Thiết kế nghiên cứu: Áp dụng thiết kế
nghiên cứu sử dụng số liệu hồi cứu với phương
pháp nghiên cứu định lượng và định tính.
2.4. Cỡ mẫu: Cỡ mẫu của nghiên cứu được
tính theo công thức
Trong đó:
n: Số bệnh án điều tra. p: Tỷ lệ
bệnh án có sử dụng KS an toàn(chọn p = 0,5)
2
2/1
2)1.(.
d
ppZ
n−
=−
- Cỡ mẫu nghiên cứu tối thiểu n = 385.
2.5. Công cụ thu thập số liệu: Xử lý số
liệu: sử dụng phần mềm SPSS 18.0
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
3.1. Đặc điểm bệnh nhân
Bảng 1: Đặc điểm tuổi và giới
Đặc điểm
Số BN
(n= 385)
Tỷ lệ
(%)
Tuổi
< 18 tuổi
76
19,7
18 – 59 tuổi
244
63,4
≥ 60 tuổi
65
16,9
Giới
Nam
231
60,0
Nữ
154
40,0
Nhận xét:
Nhóm dưới 18 tuổi chiếm 19,7 %,
nhóm người trong độ tuổi lao động chiếm cao
nhất chiếm 63,4%. Nhóm người cao tuổi thấp
nhất là 16,9%. Về giới tính trong đó nam chiếm
nhiều hơn nữ, nam chiếm 60% và nữ là 40%.
Bảng 2: Một số đặc điểm của đợt điều trị
Đặc điểm
Số BN
(n= 385)
BHYT
Có
327
Không
58
Thời gian
nằm viện
≤ 2 ngày
131
3 – 7 ngày
216
8–14 ngày
26
≥ 15 ngày
12
Thời gian nằm
viện của nhóm
bệnh nhân có
phẫu thuật
≤ 2 ngày
11
3 – 7 ngày
126
8–14 ngày
23
≥ 15 ngày
12
Nhận xét:
Nhóm bệnh nhân sử dụng BHYT
chiếm khá cao 84,9%, bệnh nhân không sử dụng
BHYT chiếm 15,1%. Thời gian nằm viện trung
bình nhiều nhất ở nhóm từ 3 – 7 ngày chiếm
56,1%, thấp nhất là nhóm điều trị lâu ngày ≥ 15
ngày chỉ chiếm 3,1%. Thời gian nằm viện của
nhóm bệnh nhân có phẫu thuật chiếm cao nhất
cũng là nhóm từ 3 – 7 ngày được xuất viện
chiếm 73,3%. Thấp nhất là nhóm ≥ 15 ngày chỉ
chiếm 7,0%. Ở nhóm có phẫu thuật có thời gian
nằm viện trung bình cao hơn nhóm bình thường.
Bảng 3: Tình trạng bệnh và phương
pháp điều trị bệnh nhân
Đặc điểm
Số BN
(n=385)
Tỷ lệ
(%)
Nhận định
ban đầu về
tình trạng
nhiễm khuẩn
của bác sỹ
Có
145
37,7
Không
240
62,3
Nguy cơ
nhiễm khuẩn
theo chuẩn
đoán
Thấp
136
35,4
Trung bình
122
31,7
Cao
89
23,2
Rất cao
38
9,7
Chỉ định
phẫu thuật
Có
172
44,7
Không
213
55,3
Loại phẫu
thuật
Sạch
52
30,2
Sạch –
nhiễm
20
11,6
Nhiễm
58
33,7
Bẩn
42
24,4
Nhiễm khuẩn
bệnh viện đối
với bệnh
nhân có
phẫu thuật
Có
152
88,4
Không
20
11,6
Nhận xét:
Về tình trạng bệnh nhân và
phương pháp điều trị bệnh nhân, trong nghiên
cứu của chúng tôi ở 385 bệnh án trong có
37,7% nhận định ban đầu khi mới nhập viện là
có tình trạng nhiễm khuẩn. Trong nguy cơ Nguy
cơ nhiễm khuẩn theo chuẩn đoán có nhóm có
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 479 - THÁNG 6 - SỐ 1 - 2019
145
nguy cơ thấp chiếm cao nhất 35,4%. Kế tiếp là
nhóm có nguy cơ trung bình chiếm 31,7%.
Nhóm nguy cơ cao chiếm 23,2% và nhóm có
nguy cơ rất cao chiếm 9,7%.
Trong nghiên cứu 385 bệnh án có 172 bệnh
nhân có chỉ định phẫu thuật, 213 không có chỉ
định phẫu thuật. Chia làm 4 nhóm có chỉ định
phẫu thuật chính phẩu thuật sạch chiếm 30,2%.
Phẫu thuật sạch nhiễm chiếm Sạch – nhiễm,
Phẫu thuật nhiễm chiếm 33,7%, Phẫu thuật bẩn
chiếm 24,4%. Có tình trạng nhiễm khuẩn đối với
bệnh nhân phẫu thuật là 88,4%.
3.2. Thực trạng sử dụng kháng sinh
3.2.1. Chỉ định kháng sinh trong điều trị
Bảng 4: chỉ định sử dụng kháng sinh
trong nhóm bệnh nhân phẫu thuật
Đặc điểm
BN có phẫu
thuật
n
%
Sử dụng
kháng sinh
điều trị
Có
172
100
Không
0
0
Thời điểm
sử dụng
kháng sinh
Trước phẫu
thuật
58
33,72
Trong phẫu
thuật
0
0
Sau phẫu thuật
114
66,28
Nhận xét:
Ở nhóm có phẫu thuật sử dụng
kháng sinh điều trị chiếm 100% trong 172 ca có
phẫu thuật. Thời điểm sử dụng kháng sinh là
trước phẫu thuật chiếm 33,72% và sau phẫu
thuật là 66,28%.
Bảng 5: Cách sử dụng và kết hợp kháng
sinh (N=385)
Đặc điểm
n
%
Số KS
được sử
dụng
1 loại
162
42,1
2 loại
152
39,5
3 loại
59
15,3
≥ 4 loại
12
3,1
Đường
dùng KS
Đường uống
123
32,0
Tiêm tĩnh mạch
35
9,1
Truyền tĩnh mạch
128
33,2
Đường tiêm bắp
99
25,7
Nhận xét:
Cách sử và kết hợp kháng sinh
theo khảo 385 bệnh án có 42,1% chỉ sử dụng 1
loại KS, 39,5% sử dụng 2 loại, 15,3% sử dụng 3
loại và việc sử dụng 4 loại KS hoặc nhiều hơn chỉ
chiếm 3,1%. Về đường dùng kháng sinh thì chia
làm 4 nhóm chính tại Bệnh viện hiện nay nhóm
phổ biến nhất là truyền tĩnh mạch chậm chiếm
33,2%, nhóm thứ là đường uống dưới dạng viên
chiếm 32,0%, thứ ba là tiêm bắp chiếm 25,7% và
cuối cùng lf tiêm tĩnh mạch thấp nhất chiếm 9,1%.
Bảng 6: Danh mục kháng sinh được sử
dụng cho bệnh nhân
Loại KS
Tên KS
Tần
số (n)
Tỷ lệ
(%)
Aminoglycosid
Amikacin
94
24,4
Tobramycin
6
1,56
Gentamycin
11
2,86
Penicilin + chất
ức chế beta-
lactamase
Amox +
clavuclanic
101
26,2
Klamentin
1
0,26
Penicilin phổ
kháng khuẩn
trung bình
Amoxcillin
1
0,26
Cephalosporin
thế hệ 2
Cefamandol
1
0,26
Cefuroxim
56
15,4
Cephalosporin
thế hệ 3
Cefixim
15
3,9
Cefotaxim
24
6,23
Ceftazidim
41
10,6
Ceftriaxon
84
21,8
ceftizoxim
2
0,52
Cephalosporin
thế hệ 4
Cefepim
2
0,52
Cephalosporin
thế hệ 3 + chất
ức chế beta –
lactamase
Cefoperazol
+Sulbactam
27
7,01
Quinolon thế
hệ 2 (loại 2)
Ciprofloxacin
4
1,04
ofloxacin
2
0,52
Carbapenem
Imipenem
5
1,3
Nhóm 5-nitro-
imidazol
Metronidazol
37
9,61
Quinolon thế
hệ 3
Moxifloxacin
1
0,26
Levofloxacin
1
0,26
Glycopeptid
vancomycin
1
0,26
Nhận xét:
trong danh mục sử dụng kháng
sinh của khoa ngoại thì những nhóm KS chính
được sử dụng nhiều nhất là nhóm cephalosporin
thế hệ 2, cephalosporin thế hệ 3, Penicilin + chất
ức chế beta – lactamase và Aminoglycosid.
Trong đó loại KS chiếm tỷ lệ sử dụng phổ biến
nhất Amox + Clavuclanic chiếm 26,2% trong
tổng số 385 bệnh án được nghiên cứu. Thứ hai
là Amikacin chiếm 24,4% và cefriaxone 21,8%.
Một số nhóm ít sử dụng như nhóm KS Quinolon,
Glycopeptid và carbapenem chỉ chiếm chưa đến 2%.
Bảng 7: Thời gian sử dụng kháng sinh
(N=385)
Số ngày sử dụng
n
%
≤ 3 ngày
97
25,2
4 – 5 ngày
189
49,1
6 – 7 ngày
50
13,0
≥ 8 ngày
49
12,7
Nhận xét:
Kết quả từ bảng 3.7 thời gian sử
dụng kháng sinh thời gian sử dụng kháng sinh
trung bình từ 4 – 5 ngày chiếm 49,1%, từ 3 ngày
trở xuống chiếm 25,2%, từ 6 – 7 ngày chiếm
vietnam medical journal n01 - JUNE - 2019
146
13,0% và thấp nhất là trên 8 ngày chiếm 12,7%.
3.2. 2 Thực trạng kháng kháng sinh của
bệnh viện
- Các chủng trực khuẩn:
• Các chủng trực khuẩn có mức độ kháng cao
đối với các kháng sinh: Ampicillin (97,97%); Amox-
Clavulanic (72,74%); Cephalotin (58,12%); Co-
trimoxazole (73,34%); Cefuroxime (67,95%);
Cefotaxime (58,25%); Cefriaxone (60,51%);
Ofloxacine (58,33%); Ciprofloxacine (55,45%);
Gentamycin (50,65%); Cloramphenicol (51,98%).
• Các loại kháng sinh có độ nhạy cao:
Amikacin (94,14%) Imipenem (80,78%);
Nalidixic acid (94,32%); Cefepime (59,17%);
Ceftazidime (54,62%).
-
Tụ cầu:
• Tụ cầu có mức kháng cao đối với: Oxacillin
(93,1%); Penicillin (89,69%); Erythromycin
(87,02%); Polymycin B (82,82%); Clindamycin
(69,96%); Gentamycin (57,63%); Co-trimoxazol
(54,4%); Ciprofloxacin (53,43%).
• Tụ cầu cos độ nhạy cao đối với: Amikacin
(81,37%); vancomycin (79,09%); Ripfapicin
(77,87%); Chloramphenicol (61,98%).
IV. KẾT LUẬN
-
100% sử dụng KS trong phẫu thuật
-
Sử dụng KS trước phẫu thuật là 33,72% và
sau phẫu thuật là 66,28%
-
Sử dụng 1 KS chiềm Sử dụng 42,1%, Sử
dụng 2 KS chiềm 39,5%
-
Sử dụng 3 KS chiềm 15,3%, Sử dụng 4 loại
KS hoặc nhiều hơn chỉ chiếm 3,1%
-
Đường sử dụng: Trung bình từ 4-5 ngày
chiếm 49,1%
-
Kháng sinh chính được sử dụng nhiều nhất
là nhóm Cephalosporin thế hệ 2, cephalosporin
thế hệ 3, Penicilline + ức chế bê ta- lactamase
và Aminoglycocosid
-
Kháng kháng sinh:
+ Các chủng trực khuẩn có mức độ kháng cao
đối với các kháng sinh: Ampicillin (97,97%); Amox-
Clavulanic (72,74%); Cephalotin (58,12%); Co-
trimoxazole (73,34%); Cefuroxime (67,95%);
Cefotaxime (58,25%); Cefriaxone (60,51%);
Ofloxacine (58,33%); Ciprofloxacine (55,45%);
Gentamycin (50,65%); Cloramphenicol (51,98%).
+ Tụ cầu có mức kháng cao đối với:
Oxacillin (93,1%); Penicillin (89,69%);
Erythromycin (87,02%); Polymycin B (82,82%);
Clindamycin (69,96%); Gentamycin (57,63%);
Co-trimoxazol (54,4%); Ciprofloxacin (53,43%).
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Y tế (2016), "Hướng dẫn thực hiện quản lý sử
dụng kháng sinh trong bệnh viện.", pp.
2. Nguyễn Thanh Hiền (2012), Đánh giá việc sử
dụng của kháng sinh nhóm carbapenem trên bệnh
nhân điều trị tại phòng hồi sức tích cực Bệnh viện
Việt Đức, Trường Đại học Dược Hà Nội.
3. Nguyễn Thị Lệ Minh (2013), Đánh giá tình hình
sử dụng kháng sinh nhóm carbapenem tại bệnh
viện Bạch Mai, Trường Đại học Dược Hà Nội.
4. Đinh Đức Thành (2013), Đánh giá tình hình sử
dụng kháng sinh Imipenem tại bệnh viện đa khoa
tỉnh Phú Thọ, Trường Đại học Dược Hà Nội.
5. Phạm Hùng Vân, Phạm Thái Bình (2013),
Kháng sinh - Đề kháng kháng sinh kỹ thuật kháng
sinh đồ Các vấn đề cơ bản thường gặp, Nhà xuất
bản y học, pp. 19-24.
6. MAI PHƯƠNG MAI, PGS.TS, BV Đại học Y Dược
TP Hồ Chí Minh. Kháng sinh dự phòng trong phẫu
thuật. www.bvdaihoc.com.vn.
NGHIÊN CỨU QUY TRÌNH SẢN XUẤT THỬ NGHIỆM MẪU HUYẾT
THANH ỨNG DỤNG TRONG NGOẠI KIỂM TEST NHANH HELICOBACTER
PYLORI DÙNG PHỔ BIẾN TẠI CÁC PHÒNG XÉT NGHIỆM
Vũ Quang Huy1,2, Nguyễn Thị Thanh Trúc3, Trần Thiện Trung1
TÓM TẮT39
Mục tiêu: Sản xuất thử nghiệm bộ mẫu huyết
thanh chứa kháng thể IgG kháng H. pylori bằng
1Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh
2Trung Tâm Kiểm chuẩn Chất lượng Xét Nghiệm Y học
– Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh
3Trường Cao Đẳng Y tế Đồng Tháp
Chịu trách nhiệm chính: Vũ Quang Huy
Email: drvuquanghuy@gmail.com
Ngày nhận bài: 27.3.2019
Ngày phản biện khoa học: 24.5.2019
Ngày duyệt bài: 30.5.2019
phương pháp đông khô đạt tính đồng nhất và độ ổn
định dùng trong ngoại kiểm test nhanh. Phương
pháp: Các mẫu huyết thanh thu thập được đưa vào
quy trình sản xuất thử nghiệm sau khi đã xác định đặc
tính. Sản xuất các bộ mẫu được xử lý bằng phương
pháp đông khô. Đánh giá tính đồng nhất bằng phép
phân tích phương sai một yếu tố và độ ổn định bằng
phép kiểm t – test trên các bộ mẫu. Kết quả: Các bộ
mẫu được sản xuất bằng phương pháp đông khô đều
đạt được tính đồng nhất (có ý nghĩa thống kê Fisher
với Fthực nghiệm < Flý thuyết) và đạt độ ổn định trong 4
tuần và 8 tuần ở cả 2 mức nhiệt độ -20°C và -80ºC
với p > 0,05. Mẫu huyết thanh ổn định ở nhiệt độ 2 –
8°C sau 3 ngày, 7 ngày với p > 0,05. Kết luận: