HỘI NGHỊ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG QUỐC TẾ LẦN THỨ IV - BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN
98
THỰC TRẠNG TUÂN THỦ VÀ HIỆU QUẢ ÁP DỤNG GÓI DỰ PHÒNG
VIÊM PHỔI LIÊN QUAN THỞ MÁY CHO BỆNH NHÂN
TẠI KHOA HỒI SỨC TÍCH CỰC - CHỐNG ĐỘC,
BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN NĂM 2023
Nguyễn Văn Giang1, La Văn Luân1, Đoàn Thị Huệ1,
Đào Tiến Thịnh1, Hoàng Trung Lâm2, Phan Thị Loan2
TM TẮT12
Đặt vấn đề: Viêm phổi liên quan đến máy
thở là một trong những bệnh nhiễm trùng phổ
biến nhất phát triển ở các đơn vị chăm sóc đặc
biệt và do đó góp phần làm tăng tỷ lệ tử vong.
Gói dự phng viêm phổi thở máy là biện pháp
hiệu quả để giảm tỷ lệ này nhưng việc đánh giá
tuân thủ cn chưa cao.
Mục tiêu: Đánh giá thực trạng tuân thủ và
hiệu quả áp dụng của gói dự phng viêm phổi
liên quan thở máy tại Bệnh viện trung ương Thái
Nguyên.
Phương pháp và đối tượng nghiên cứu:
Nghiên cứu 1 nhóm can thiệp trước-sau được
thực hiện ở 39 điều dưỡng và quan sát 250 lần
việc điều dưỡng thực hiện gói dự phng liên
quan thở máy từ tháng 6/2023 đến 3/2024.
Kết quả: Tổng số có 39 điều dưỡng với độ
tuổi trung bình là 32,1 tuổi. Chủ yếu là nữ chiếm
85%. Đa số có trình độ Cao đẳng trở lên chiếm
88,7%. Chỉ 41% biết về gói dự phng viêm phổi.
Tỷ lệ tuân thủ đúng và đầy đủ gói dự phng viêm
phổi đạt trên 70% khi thực hiện các kỹ thuật Vệ
1Trưng Đi Hc Y Dược Thi Nguyên
2Bệnh viện Trung Ương Thi Nguyên
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Văn Giang
SĐT: 0982682875
Email: vangiangddls@gmail.com
Ngày nhận bài: 18/6/2024
Ngày phản biện khoa học: 28/6/2024
Ngày duyệt bài: 27/7/2024
sinh răng miệng, thay đổi tư thế và hút đờm dãi.
Tỷ lệ viêm phổi và số ca viêm phổi mới giảm so
với trước can thiệp.
Kết luận và khuyến nghị: Tỷ lệ tuân thủ
thực hành gói dự phng viêm phổi liên quan đến
thở máy trong nghiên cứu này đạt yêu cầu. Số ca
viêm phổi và tỷ lệ viêm phổi mới giảm so với
trước can thiệp gói dự phng viêm phổi. Tuy
nhiên, tỷ lệ điều dưỡng biết về gói dự phng
viêm phổi chuẩn cn hạn chế. Công tác đào tạo
cho điều dưỡng viên về kiến thức, thực hành các
biện pháp dự phòng VPTM là cần thiết và cần
được thực hiện thường xuyên, liên tục, có kiểm
tra và giám sát chặt chẽ hơn.
Từ kha: Viêm phổi liên quan thở máy, gói
dự phng viêm phổi, tỷ lệ viêm phổi, điều dưỡng,
tuân thủ thực hành
SUMMARY
STATUS OF COMPLIANCE AND
EFFECTIVENESS OF
IMPLEMENTING THE VENTILATOR-
ASSOCIATED PNEUMONIA BUNDLE
CARE AT INTENSIVE CARE UNIT,
THAI NGUYEN NATIONAL HOSPITAL
IN 2023
Background: Ventilator - associated
pneumonia (VAP) is one of the most common
infections developing at intensive care units and
contributes to increased mortality rate. The
ventilator pneumonia prevention bundle is an
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
99
effective method to reduce this rate, but
compliance to this bundle is not high.
Objective: To evaluate the compliance status
and effectiveness of the VAP prevention bundle
at Thai Nguyen National Hospital.
Methods: One group before-and-after
intervention study was conducted on 39 nurses
and observed 250 nurses implementing VAP
bundle from June 2023 to March 2024.
Results: A total of 39 nurses were included,
with an average age of 32,1 years old and
females is account for 85%. The majority have
college degrees or higher, accounting for 88,7%.
Only 41% know about VAP bundle. The rate of
correct and complete compliance with the VAP
bundle reached over 70% when implemened oral
hygiene, changing positions, and suctioning
techniques. The rate of pneumonia and the
number of new pneumonia cases decreased
compared to before the VAP bundle intervention.
Conclusions and recommendations: The
rate of compliance with the ventilator-associated
pneumonia prevention package in this study was
satisfactory. The number of pneumonia cases and
new pneumonia cases decreased after
implementing VAP bundle. However, the
proportion of nurses who know about the
standard VAP bundle is still limited. Training for
nurses on the knowledge and practice of VAP
prevention is necessary and should be carried out
regularly and continuously, with closer
inspection and supervision.
Keywords: ventilator-associated pneumonia,
VAP bundle, pneumonia rate, nurses, practice
compliance
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Thở máy là một trong những kỹ thuật
quan trọng không thể thiếu trong hồi sức cấp
cứu [1]. Thở máy cũng là một trong những lý
do phổ biến nhất khiến bệnh nhân phải nhập
viện chăm sóc tích cực, nhưng việc điều trị
vẫn đi km với các biến chứng. Viêm phổi
liên quan đến máy thở là một trong những
bệnh nhiễm trùng phổ biến nhất phát triển ở
các đơn vị chăm sóc đặc biệt và do đó góp
phần làm tăng tỷ lệ tử vong [2]. Viêm phổi
liên quan đến máy thở (VAP), được định
nghĩa là bệnh viêm phổi bệnh viện phát triển
sau 48 giờ bắt đầu thở máy [3,4]. Nó có thể
được đặc trưng là có sự phát triển mới hoặc
tiến triển ở thâm nhiễm phổi, tiết mủ, tăng
bạch cầu hoặc sốt [5]. Do gánh nặng mà
VAP đặt lên kết quả của bệnh nhân và khối
lượng công việc của điều dưỡng tăng lên,
một số biện pháp phòng ngừa đã được thiết
lập để chống lại tỷ lệ lây nhiễm ngày càng
tăng này [4,6]. Việc giáo dục điều dưỡng là
cần thiết để thực hiện các phương pháp
phòng ngừa và bao gồm nâng đầu giường,
thực hiện chăm sóc răng miệng định kỳ và
hút đờm dãi thường xuyên, kiểm tra áp lực
bóng chn khí quản, hay được gọi là gói dự
phng viêm phổi thở máy. Năng lực lâm
sàng là một trong những yêu cầu quan trọng
nhất của nghề điều dưỡng và nếu không có
kỹ năng tốt nhất thì việc chăm sóc và an toàn
cho bệnh nhân cuối cùng sẽ gặp nguy hiểm
[8].
Tại khoa Hồi sức tích cực - chống độc
(HSTC-CĐ), Bệnh viện Trung Ương Thái
Nguyên đã áp dụng các chỉ số được khuyến
cáo phòng viêm phổi thở máy vào trong
chăm sóc người bệnh thở máy mong muốn
giảm tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện và tỷ lệ
viêm phổi liên quan đến thở máy
(VPLQTM). Tuy nhiên, việc đánh giá hiệu
quả gói dự phng VPLQTM trên người bệnh
thở máy tại khoa HSTC-CĐ, Bệnh viện
Trung ương Thái Nguyên vẫn chưa được
thực hiện đầy đủ và chặt chẽ. Do đó nhóm
nghiên cứu đã thực hiện đề tài với mục tiêu:
HỘI NGHỊ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG QUỐC TẾ LẦN THỨ IV - BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN
100
1. Đnh gi sự tuân thủ gói dự phòng
viêm phổi liên quan thở máy ti khoa HSTC-
CĐ, bệnh viện trung ương Thi Nguyên.
2. Đnh gi hiệu quả áp dụng gói dự
phòng viêm phổi liên quan thở máy ti khoa
HSTC-CĐ, bệnh viện trung ương Thi
Nguyên.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: là toàn bộ
Điều dưỡng và người bệnh tại khoa HSTC-
CĐ, bệnh viện Trung Ương Thái Nguyên
thỏa mãn tiêu chí sau:
- Tiêu chuẩn lựa chọn Điều dưỡng:
Toàn bộ điều dưỡng tham gia trực tiếp chăm
sóc người bệnh tại khoa HSTC-CĐ. Tiêu
chuẩn loại trừ: Điều dưỡng hợp đồng hoặc
làm việc ít hơn 03 tháng, trợ lý Điều dưỡng.
- Tiêu chuẩn chọn người bệnh: Tất cả
người bệnh từ 18 tuổi trở lên có thở máy qua
mở khí quản hoặc nội khí quản tại khoa
HSTC-CĐ trong thời điểm nghiên cứu. Tiêu
chuẩn loại trừ: Người bệnh thở máy không
xâm nhập.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Phương php nghiên cứu: Nghiên cứu
can thiệp 01 nhóm, trước - sau, không đối
chứng.
Cỡ mẫu: Toàn bộ trong thời gian từ
06/2023 đến 03/2024.
Phương php chọn mẫu: Thuận tiện có
chủ đích
2.3. Gói dự phng viêm phổi và thực
hiện can thiệp
Gói dự phng viêm phổi cho ngưởi bệnh
thở máy được xây dựng dựa trên hướng dẫn
của Bộ Y tế và các nghiên cứu liên quan
[2],[7,8]. Nội dung gói dự phng viêm phổi
gồm thực hiện đúng và đầy đủ các bước của
quy trình Kỹ thuật chăm sóc răng miệng,
Thay đổi tư thế và Hút đờm dãi cho người
bệnh thở máy. Gói dự phng viêm phổi được
hướng dẫn, đào tạo và cập nhật cho Điều
dưỡng tại khoa vào các buổi giao ban hàng
ngày (30 phút) và được giám sát khi Điều
dưỡng thực hiện chăm sóc trực tiếp bệnh
nhân.
2.4. Bộ công cụ và chỉ tiêu nghiên cứu
* Bộ công cụ số liệu được xây dựng dựa
trên bảng kiểm sẵn có của Bộ Y tế, bảng
kiểm của Bệnh viện Trung Ương Thái
Nguyên gồm: (1) Đặc điểm nhân khẩu học
của Điều dưỡng, (2) Bảng kiểm quy trình
Chăm sóc răng miệng (8 bước), Thay đổi tư
thế (4 bước) và Hút đờm dãi (14 bước); các
bảng kiểm này được đánh giá theo 3 mức độ
từ 0 đến 2 gồm: 2= Đúng và thực hiện đầy
đủ, 1 = Đúng và thực hiện chưa đầy đủ, 0 =
Không thực hiện. Tỷ lệ % được tính để đánh
giá mức độ thực hiện Đúng và đầy đủ các
bước của mỗi kỹ thuật.
* Chỉ tiêu nghiên cứu gồm: (1) Đặc điểm
của Điều dưỡng như: Tuổi, giới, trình độ học
vấn, hôn nhân, kinh nghiệm làm việc, biết về
gói dự phng viêm phổi, (2) Tỷ lệ (%) thực
hiện Đúng và đầy đủ các bước của kỹ thuật
Vệ sinh răng miệng, Thay đổi tư thế, Hút
đờm dãi, (3) Kết quả bệnh nhân về số ngày
thở máy (ngày), số ca viêm phổi (ca) và tỷ lệ
viêm phổi mới (%).
2.5. Thu thập số liệu
Sau khi Điều dưỡng được đào tạo và
hướng dẫn về tuân thủ gói dự phng viêm
phổi. Nhóm nghiên cứu sẽ quan sát sự tuân
thủ về quy trình kỹ thuật trong gói dự phng
viêm phổi và đánh giá theo 3 mức độ: 2=
Đúng và thực hiện đầy đủ, 1 = Đúng và thực
hiện chưa đầy đủ, 0 = không thực hiện. Hiệu
quả trên bệnh nhân được thực hiện hồi cứu
số liệu về số ngày thở máy, số ca viêm phổi
và tỷ lệ mắc mới trước can thiệp (tháng
06/2023 - 12/2023) và sau can thiệp (01/2024
đến 03/2024).
2.6. Phân tích số liệu: Số liệu được phân
tích bằng phần mềm SPSS 25.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
101
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 1. Đặc điểm nhân khẩu học của Điều dưỡng
Đặc điểm
N
%
Tuổi (Trung bình ± SD; Min - Max)
32,1 ± 6,59; 24 - 51
Giới tính
Nam
6
15,4
Nữ
33
84,6
Trình độ học vấn
Trung cấp
4
10,3
Cao đẳng
25
64,1
Đại học
10
25,6
Hôn nhân
Đã kết hôn
33
84,6
Chưa kết hôn
6
15,4
Kinh nghiệm làm việc
<5 năm
7
17,9
≥ 5 - 10 năm
14
35,9
≥ 10 năm
18
46,2
Được đào tạo về chuyên ngành
Không
17
43,6
Có
22
56,4
Biết về gói dự phng viêm phổi
Không
23
59,0
Có
16
41,0
Nhn xt: Tổng số có N = 39 điều dưỡng tại khoa HSTC-CĐ, độ tuổi trung bình là 32,1
tuổi. Chủ yếu là nữ chiếm 85%. Đa số có trình độ Cao đẳng trở lên chiếm 88,7%. Rất ít Điều
dưỡng có kinh nghiệm dưới 5 năm (17,9%). Chỉ 41% biết về gói dự phng viêm phổi liên
quan thở máy.
Bảng 2. Tỷ lệ Điều dưỡng được quan st khi thực hiện gi dự phng viêm phổi
Cơ hội quan sát/1 bệnh nhân (ngày)
Tổng số cơ hội quan sát (n=250)
%
> 3 lần
34,4
2 - 3 lần
54,0
≤ 1 lần
100
Nhn xt: Trong tổng số 250 lần quan sát thì 100% Điều dưỡng được quan sát 1 lần. Số
lần được quan sát trên 3 lần chiếm 34,4%.
Bảng 3. Tuân thủ quy trình vệ sinh răng miệng (n=250)
Các bưc
Đúng và đầy đủ n (%)
Tháng 1
Tháng 2
Tháng 3
Tổng
1. Vệ sinh tay
78 (97,5)
87 (96,7)
79 (98,8)
244 (97,6)
2. Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ
75 (93,8)
83 (92,2)
73 (91,3)
231 (92,4)
3. Chuẩn bị máy hút đầy đủ
72 (90,0)
79 (87,8)
73 (91,3)
224 (89,6)
4. Lấy kem đánh răng đảm bảo vô khuẩn
40 (50,0)
54 (60,0)
48 (60,0)
142 (56,8)
5. Vệ sinh răng, lưỡi và bên trong (ít nhất 2 phút)
77 (96,3)
86 (95,6)
76 (95,0)
239 (95,6)
6. Làm sạch toàn bộ khoang miệng
77 (96,3)
87 (96,7)
77 (96,3)
241 (96,4)
7. Làm ầm môi cho bệnh nhân
38 (47,5)
54 (60,0)
58 (72,5)
150 (60,0)
8. Tần xuất đánh răng 8 tiếng/lần
39 (48,8)
38 (42,2)
32 (40,0)
117 (46,8)
HỘI NGHỊ KHOA HỌC ĐIỀU DƯỠNG QUỐC TẾ LẦN THỨ IV - BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN
102
Nhn xt: Trong tổng số 250 quan sát Điều dưỡng thực hiện vệ sinh răng miệng cho
người bệnh cho thấy: Điều dưỡng tuân thủ đúng và đầy đủ quy trình và các bước của vệ sịnh
răng miệng đạt trên 90%. Lấy kem đánh răng đảm bảo vô khuẩn đạt gần 56,8%. Tần xuất
đánh răng đảm bảo 8 tiếng/lần là 46,8%, làm ẩm môi sau khi vệ sinh là 60%.
Bảng 4. Tuân thủ quy trình thay đổi tư thế (n=250)
Các bưc
Đúng và đầy đủ n (%)
Tháng 1
Tháng 2
Tháng 3
Tổng
1. Vệ sinh tay
75 (93,8)
82 (91,1)
77 (96,3)
231 (92,4)
2. Cho bệnh nhân nằm đầu cao 30-45 độ
63 (78,8)
80 (89,9)
73 (91,3)
216 (86,4)
3. Thay đổi tư thế với gối cứ 2 h/lần
44 (55,0)
74 (82,2)
70 (87,5)
188 (75,2)
4. Kê cao 2 chân người bệnh thường xuyên
66 (82,5)
82 (91,1)
76 (95,0)
224 (89,6)
Nhn xt: Trong tổng số 250 quan sát Điều dưỡng thực hiện thay đổi tư thế cho người
bệnh cho thấy: Đa số các bước đều đạt trên 86%. Trong đó nằm đầu cao đạt 86,4%. Tuy
nhiên tần xuất thay đổi tư thế 2h/lần đạt 75,2%.
Bảng 5. Tuân thủ quy trình ht đờm dãi (n=250)
Các bưc
Đúng và đầy đủ n (%)
Tháng 1
Tháng 2
Tháng 3
Tổng
1. Vệ sinh tay lần 1
75 (93,8)
84 (93,3)
78 (97,5)
237 (94,8)
2. Kiểm tra áp lực Cuff
45 (56,3)
61 (67,8)
72 (90,0)
176 (70,4)
3. Làm ẩm các thiết bị đường thở
54 (67,5)
64 (71,1)
65 (81,3)
183 (73,2)
4. Làm sạch bẫy nước
60 (75,0)
69 (76,7)
67 (83,8)
196 (78,4)
5. Vỗ rung cho người bệnh
75 (93,8)
84 (93,3)
79 (98,8)
236 (94,4)
6. Kiểm tra hoạt động của máy
80 (100)
90 (100)
78 (97,5)
248 (99,2)
7. Điều chỉnh áp lực máy hút 120-180mmHg
58 (72,5)
74 (82,2)
75 (93,8)
207 (82,8)
8. Duy trì nồng độ Oxy (100% FiO2 cho 2 phút)
70 (87,5)
79 (87,7)
77 (96,3)
226 (90,4)
9. Vệ sinh tay lần 2 và mang găng vô khuẩn
59 (73,8)
70 (77,8)
70 (87,5)
197 (78,8)
10. Kết nối ống hút và test máy
80 (100)
87 (96,7)
79 (98,8)
246 (98,4)
11. Thực hiện hút hiệu quả
80 (100)
86 (95,6)
80 (100)
246 (98,4)
12. Theo dõi người bệnh
63 (78,8)
76 (84,4)
75 (93,8)
211 (84,4)
13. Đảm bảo 100% FiO2 sau hút
80 (100)
88 (97,8)
80 (100)
248 (99,2)
14. Nhận định dịch hút và ghi chp
52 (65,0)
66 (73,3)
72 (90,0)
188 (75,2)
Nhn xt: Trong tổng số 250 lần quan sát, thì tỷ lệ Điều dưỡng thực hiện đúng và đầy đủ
về gói dự phng liên quan thở máy là kiểm tra áp lực cuff đạt 70,4%, vỗ rung chiếm 94,4%,
làm ẩm thiết bị thở 73,2% vệ sinh tay đạt gần 95%. Thực hiện hiệu quả hút cho bệnh nhân đạt
98,4%.