i
MỤC LỤC
MỤC LỤC .................................................................................................................. i
DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ............................................................................... viii
DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................... ix
ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................ 1
CHƢƠNG 1.TỔNG QUAN ...................................................................................... 3
1.1. Cơ sở khoa học của môn học Thống kê y học ........................................... 3
1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của thống kê y học .......................... 3
1.1.2. Các khái niệm và kỹ thuật thống kê ứng dụng trong nghiên cứu y học
hiện nay ......................................................................................................... 5
1.2. Các sai sót thống kê thường gặp trong nghiên cứu y học ........................ 10
1.2.1. Các sai sót thường gặp trong giai đoạn thiết kế nghiên cứu ............ 11
1.2.2. Các sai sót thường gặp trong giai đoạn xử lý, phân tích số liệu ...... 17
1.2.3. Các sai sót thường gặp trong trình bày và phiên giải kết quả ......... 21
1.2.4. Các yếu tố liên quan đến các sai sót thường gặp trong các nghiên
cứu y học và các biện pháp khắc phục........................................................ 29
1.3. Đào tạo thống kê y học cho bác sỹ y khoa ............................................... 30
1.3.1. Nhu cầu được đào tạo về thống kê của bác sỹ .................................. 30
1.3.2. Giảng dạy thống kê y học cho sinh viên y khoa trên thế giới ........... 33
1.3.3. Giảng dạy thống kê cho sinh viên, học viên cao học, nội trú tại
trường Đại học Y Hà Nội ............................................................................ 36
1.4. Vấn đề đạo đức nghiên cứu đối với các nghiên cứu y sinh học đối tượng
nghiên cứu là con người .................................................................................. 38
1.4.1. Các nguyên tắc cơ bản của đạo đức nghiên cứu y sinh học ............. 38
1.4.2. Các quy định về đạo đức trong nghiên cứu y sinh học trên thế giới 39
ii
1.4.3. Các quy định về đạo đức trong nghiên cứu y sinh học tại Việt Nam 40
CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................... 43
2.1. Đối tượng và địa điểm nghiên cứu ........................................................... 43
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................... 43
2.2.2. Địa điểm nghiên cứu ......................................................................... 43
2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 43
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ........................................................................... 43
2.2.2. Cỡ mẫu và chọn mẫu ......................................................................... 43
2.2.3. Các biện pháp can thiệp .................................................................... 45
2.2.4. Các biến số nghiên cứu ..................................................................... 49
2.2.5. Công cụ và kỹ thuật thu thập thông tin ............................................. 57
2.2.6. Xử lý và phân tích số liệu .................................................................. 59
2.2.7. Hạn chế sai số ................................................................................... 60
2.2.8. Đạo đức nghiên cứu .......................................................................... 60
CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............................................................. 62
3.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu ............................................................... 62
3.2. Thực trạng ứng dụng thống kê của học viên cao học và bác sĩ nội trú
trước can thiệp ................................................................................................. 66
3.2.1. Thực trạng ứng dụng thống kê trong các luận văn cao học và bác sĩ
nội trú trước can thiệp ................................................................................ 66
3.2.2. Thực trạng kinh nghiệm và nhu cầu đào tạo về thống kê của các học
viên cao học và bác sĩ nội trú ..................................................................... 97
3.3. So sánh kết quả trước và sau can thiệp .................................................. 100
3.3.1. Thực trạng ứng dụng thống kê trong các luận văn cao học và bác sĩ
nội trú sau can thiệp .................................................................................. 100
3.3.2. Đánh giá của học viên sau khóa học Phương pháp nghiên cứu khoa
học và nhu cầu đào tạo của học viên ........................................................ 110
iii
CHƢƠNG 4. BÀN LUẬN ..................................................................................... 112
4.1. Thực trạng ứng dụng thống kê trong các luận văn cao học và bác sĩ nội
trú Trường Đại học Y Hà Nội ....................................................................... 112
4.1.1. Thực trạng trình bày các nội dung liên quan đến thống kê trong phần
phương pháp nghiên cứu........................................................................... 113
4.1.2. Thực trạng ứng dụng thống kê mô tả trong trình bày kết quả nghiên
cứu ............................................................................................................. 119
4.1.3. Thực trạng ứng dụng thống kê suy luận trong trình bày kết quả
nghiên cứu ................................................................................................. 125
4.2. Kết quả một số giải pháp can thiệp ........................................................ 130
4.3. Đề xuất mô hình ..................................................................................... 132
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 138
KHUYẾN NGHỊ .................................................................................................... 140
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
iv
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1.
Một số ký hiệu toán học và thống kê
6
Bảng 1.2.
Bảng lựa chọn test thống kê thường gặp
9
Bảng 1.3.
Các sai sót thường gặp trong giai đoạn thiết kế nghiên cứu
16
Bảng 1.4.
Một số sai sót thường gặp trong mô tả các phép thống kê
trong phần thiết kế nghiên cứu
17
Bảng 1.5.
Một số sai sót thống kê thường gặp trong phân tích xử lý
số liệu
21
Bảng 1.6.
Một số sai sót có thể gặp trong trình bày kết quả nghiên
cứu
25
Bảng 1.7.
Một số sai sót thường gặp trong quá trình phiên giải kết
quả nghiên cứu
29
Bảng 2.1.
Phân bổ cỡ mẫu luận văn cao học và nội trú cho nghiên
cứu theo đối tượng và theo tầng
44
Bảng 2.2.
Tỷ lệ đồng thuận của các chuyên gia trong đánh giá luận
văn
59
Bảng 3.1.
Phân bố luận văn theo đối tượng
62
Bảng 3.2.
Phân bố luận văn theo chuyên ngành
62
Bảng 3.3.
Phân bố luận văn theo năm tốt nghiệp
63
Bảng 3.4.
Đặc điểm các học viên cao học và bác sĩ nội trú tham gia
nghiên cứu
64
Bảng 3.5.
Nội dung về biến số trình bày trong phương pháp nghiên
cứu của luận văn
66
Bảng 3.6.
Nội dung về biến số trình bày trong phần phương pháp
nghiên cứu của các luận văn theo đối tượng
67
v
Bảng 3.7.
Nội dung về biến số trình bày trong phần phương pháp
nghiên cứu của các luận văn theo chuyên ngành
68
Bảng 3.8.
Nội dung xử lý phân tích số liệu được trình bày trong
chương Đối tượng và Phương pháp nghiên cứu của các
luận văn
69
Bảng 3.9.
Nội dung xử lý phân tích số liệu được trình bày trong
chương Đối tượng và Phương pháp nghiên cứu theo đối
tượng nghiên cứu
70
Bảng 3.10.
Nội dung xử lý phân tích số liệu được trình bày trong
chương Đối tượng và Phương pháp nghiên cứu theo
chuyên ngành
71
Bảng 3.11.
Nội dung liên quan đến các thuật toán thống kê được được
đề cập trong phương pháp nghiên cứu
73
Bảng 3.12.
Tỷ lệ một số sai sót khi trình bày về phương pháp xử lý,
phân tích số liệu trong luận văn
74
Bảng 3.13.
Tỷ lệ một số sai sót khi trình bày về phương pháp xử lý,
phân tích số liệu trong luận văn theo chuyên ngành
75
Bảng 3.14.
Các tham số thống kê mô tả được áp dụng trong các luận
văn
76
Bảng 3.15.
Các nội dung liên quan đến báo cáo giá trị trung bình
trong các luận văn có tính giá trị trung bình
77
Bảng 3.16.
Số chữ số thập phân sau dấu phẩy khi các tác giả trình bày
các tham số thống kê
78
Bảng 3.17.
Tỷ lệ biểu đồ trình bày chưa phù hợp trong các luận văn
cao học và bác sĩ nội trú
82
Bảng 3.18.
Tỷ lệ luận văn biểu diễn số liệu bằng biểu đồ chưa phù
hợp theo đối tượng
83