“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
TR ƯỜ NG Đ I H C NÔNG NGHI P HÀ N I Ộ Ạ Ọ Ệ
Khoa tài nguyên và môi tr ngườ
NG
BÀI TI U LU N TH NH Ậ
Ổ
Ể
ƯỠ
Đ Tài :”Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t” ọ ử ễ ề ệ ấ
Giáo viên h ng d n: PHAN QU C H NG ướ Ố Ư ẫ
Nhóm th c hi n : ự ệ
1. Đoàn Văn Hà -574436
2. Ph m Xuân Chung -574420 (NT) ạ
3. ng S Hùng - 574446 Ư ỹ
4. Ph m Quang Tr ng - 574508 ạ ườ
5. Ngô Th Lan - 573795 ị
6. Nguy n Ng c Anh - 562772 ọ ễ
7.Tr n Văn Lý - 574474 ầ
8.D ng Đ c Anh - 574408. ươ ứ
9. Nguyên Văn Long –574470 ̃
1
HÀ N I - 2013 Ộ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
M C L C Ụ Ụ
Trang
L i m đ u …………………………………………………………………………
…………………………..2
ờ ở ầ
N I DUNG
……………………………………………………………………………………………………..3
Ộ
1. Khái Quát Ô Nhi m Môi Tr
ng Đ t Và Bi n Pháp Sinh H c Trong S Lý Ô Nhi m Môi Tr
ễ
ườ
ử
ọ
ệ
ễ
ấ
ườ ng
Đ t……….……………………………………………………………………………………………………..
3
ấ
1.1 Khái ni m ô nhi m môi tr
ng đ t……………………………………………………………………….3
ệ
ễ
ườ
ấ
1.2 T ng quát v bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m môi tr
ng đ t…………………………………...3
ề ệ
ử
ổ
ọ
ễ
ườ
ấ
2. M t S Nguyên Nhân Ô Nhi m Đ t
ộ ố
ấ ………………………………………………………………………..5
ễ
2.1 Nguyên nhân ô nhi m d t do hóa ch t, tích lũy kim lo i n ng trong đ t
ạ ặ
ấ …………………………….….5
ễ
ấ
ấ
2.1.1 Ô nhi m đ t do phân bón và hoá ch t b o v th c v t………………………………………………….5
ấ ả ệ ự ậ
ễ
ấ
2.1.2 Ô nhi m do ch t đ c hoá h c trong chi n tranh đ l
i…………………………………………………
7
ấ ộ
ể ạ
ọ
ễ
ế
thành ph , khu công nghi p………………………………………….
8
2.1.3 Ô nhi m đ t do các ch t th i ấ
ấ ả ở
ễ
ố
ệ
2.2 Nguyên Nhân Gây Ô Nhi m Đ t Do D u M ……..…………………………………………………….10
ỏ
ễ
ấ
ầ
ng……………………………………………………….10
2.2.1. Do tàu chở d uầ bị tai n n,ạ đ mắ trên đ iạ d
ươ
2.2.2. Do sự cố trên giàn khoan d u…………………………………………………………………………..11
ầ
2.2.3. Ô nhi m d u do quá trình khai thác d u trong th m l c đ a………………………………………….12
ề ụ ị
ễ
ầ
ầ
2.2.4.
Ô nhi m d u do quá trình ch
các c
s
ễ
ầ
ế
bi n t ế
i ạ
ơ
ở
l c d u ven ầ
ọ
bi n………………………………… ..12
ể
2.2.5. Do rò r , tháo th i d u m trên đ t li n…………………………………………………………… …12
ấ ề
ả ầ
ỏ
ỉ
2.3.1 Ô Nhi m Đ t Do Ký Sinh Trùng……………………………………………………………………… 13
ễ
ấ
3. Các Ph
ng Pháp S Lý Ô Nhi m Đ t B ng Ph
ng Pháp Sinh H c…………………………………15
ươ
ấ ằ
ử
ễ
ươ
ọ
3.1 Bi n pháp s lý ô nhi m kim lo i n ng b ng th c v t………………………………………………..…15 ự ậ
ạ ặ
ử
ệ
ễ
ằ
3.1.1 Các loài th c v t có kh năng h p th kim lo i n ng……………………………………………… ..17 ạ ặ
ự ậ
ụ
ả
ấ
3.2 Bi n pháp sinh h c kh c ph c ô nhi m d u…………………………………………………………… 18
ụ
ọ
ệ
ễ
ắ
ầ
3.2.1 X lý b ng ph
ng pháp vi sinh……………………………………………………………………….18
ử
ằ
ươ
3.2.2 Kh c ph c d u b ng ph
ng pháp sinh h c:……………………………………………………… ..18
ụ ầ ằ
ắ
ươ
ọ
3.3. Ph
………………………………………………..20
ươ
ng pháp sinh h c x lý đ t ô nhi m ký sinh trùng ấ
ọ ử
ễ
K T LU N…………………………………………………………………………………………………...22
Ậ
Ế
Tài li u tham kh
o…………………………………………………………………………………………...24
ệ
ả
2
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
3
ử ọ ễ ệ ấ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
L I M Đ U Ờ Ở Ầ
Đ t là m t tài nguyên vô cùng quý giá mà t ấ ộ ự nhiên đã ban t ng cho con ng ặ ườ ấ i... Đ t
đóng vai trò quan tr ng: Là môi tr ng nuôi d ọ ườ ưỡ ậ ng các lo i cây, là n i đ sinh v t ơ ể ạ
sinh s ng, là không gian thích h p đ con ng và các công trình ể ố ợ ườ i xây d ng nhà ự ở
khác. Đ t cùng v i con ng i đ ng hành qua các th i kì công nghi p khác nhau t ấ ớ ườ ồ ệ ờ ừ
n n nông nghi p s khai đ n n n nông nghi p hi n đ i nh ngày nay. Tuy nhiên con ề ệ ơ ư ệ ệ ế ề ạ
ng i l ườ ạ i có nh ng tác đ ng x u đ n môi tr ộ ữ ế ấ ườ ọ ng nh s d ng phân bón hóa h c, ư ử ụ
thu c b o v th c v t quá nhi u không đúng quy đinh... Tuy nhiên trong phân bón và ệ ự ậ ố ả ề
thu c b o v th c v t (BVTV) th ệ ự ậ ố ả ườ ủ ng có s n kim lo i n ng và ch t khó phân h y, ạ ặ ẵ ấ
khi tích lũy đ n m t gi i h n nh t đ nh, chúng s thành ch t ô nhi m. ế ộ ớ ạ ấ ị ẽ ễ ấ
Các nhà khoa h c môi tr ng th gi ọ ườ ế ớ ồ i đã c nh báo r ng: Cùng v i ô nhi m ngu n ễ ả ằ ớ
c, ô nhi m n ướ ễ không khí thì ô nhi m môi tr ễ ườ ộ ng đ t cũng là v n đ đáng báo đ ng ề ấ ấ
ng x u t i s n xu t nông nghiêp và hi n nay. Ô nhi m đ t không nh ng nh h ấ ữ ệ ễ ả ưở ấ ớ ả ấ
ch t l ng nông s n, mà còn thông qua l ng th c, rau, qu … nh h ấ ượ ả ươ Ả ự ả ưở ế ng gián ti p
t ớ ứ i s c kh e con ng ỏ ườ i và đ ng v t. Ngày càng xu t hi n nhi u căn b nh ung th ấ ệ ề ệ ậ ộ ư
quái ác đã c p đi hàng ngàn sinh m ng m i năm. ướ c p đi ướ ạ ỗ
Tài nguyên đ t c a th gi i hi n đang b suy thoái nghiêm tr ng do xói mòn, r a trôi, ấ ủ ế ớ ử ệ ọ ị
b c m u, nhi m m n, nhi m phèn và ô nhi m đ t, bi n đ i khí h u. Hi n nay 10% ạ ễ ễ ệ ễ ế ấ ậ ầ ặ ổ
đ t có ti m năng nông nghi p b sa m c hoá. ấ ệ ề ạ ị ụ ồ Đ t là tài nguyên không th ph c h i, ể ấ
m c dù con ng ặ ườ ậ ể ả ạ . i có nhi u ti n b v khoa h c k thu t đ c i t o ế ộ ề ọ ỹ ề
Do đó v n đ đ t ra cho chúng ta là ph i xem xét l ề ặ ả ấ ạ i m i quan h c a mình v i môi ệ ủ ố ớ
tr ng đ t. C n đ ra nh ng bi n pháp đ c i t o và ph c h i nh ng vùng đ t b ô ườ ể ả ạ ụ ồ ấ ị ữ ữ ề ệ ầ ấ
nhi m, làm tăng h s s d ng đ t ph c. M i ng i chung s c cùng nhau b o v ệ ố ử ụ ụ ễ ấ ọ ườ ứ ả ệ
4
môi tr ườ ng đ t b o v môi tr ấ ả ệ ườ ng s ng c a chúng ta. ủ ố
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
N I DUNG Ộ
1. Khái Quát Ô Nhi m Môi Tr ễ ườ ử ng Đ t Và Bi n Pháp Sinh H c Trong S Lý ọ ệ ấ
Ô Nhi m Môi Tr ng Đ t. ễ ườ ấ
1.1Khái ni m ô nhi m môi tr ng đ t ệ ễ ườ ấ : Theo đ nh nghĩa c a T ch c Y t ổ ứ ủ ị ế ế ớ th gi i
(WHO) thì “Ô nhi m môi tr ng là s đ a vào môi tr ễ ườ ự ư ườ ạ ng các ch t th i nguy h i ấ ả
ho c năng l ng đ n m c nh h ng tiêu c c đ n đ i s ng sinh v t, s c kh e con ặ ượ ứ ả ế ưở ự ế ậ ứ ờ ố ỏ
ng i ho c làm suy thoái ch t l ng”. Đ t c xem là ô nhi m khi ườ ấ ượ môi tr ng ặ ườ ấ đ ượ ễ
n ng đ các ch t đ c tăng lên quá m c an toàn, v ồ ấ ộ ứ ộ ượ t lên kh năng t ả ự ủ làm s ch c a ạ
môi tr t c các hi n t ng làm nhi m b n môi tr ườ ng đ t.Hay t ấ ấ ả ệ ượ ễ ẩ ườ ng đ t b i các ấ ở
ch t gây ô nhi m. Ng i ta có th phân lo i đ t b ô nhi m theo ngu n g c phát ễ ấ ườ ạ ấ ị ể ễ ồ ố
sinh, ho c theo các tác nhân gây ô nhi m. ễ ặ
1.2 T ng quát v bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m môi tr ề ệ ử ổ ọ ễ ườ ng đ t: ấ
Hi n nay ngu n ô nhi m môi tr ồ ễ ệ ườ ấ ả ng đ t ch y u là vi c s d ng hóa ch t b o ệ ử ụ ủ ế ấ
v th c v t HCBVTV (hóa ch t b o v th c v t ) trong s n xu t và các ngu n gây ề ự ậ ề ự ậ ấ ả ả ấ ồ
ô nhi m khác, t ng d n đ n vi c tích lũy ngày càng càng tăng c a các ễ t c th ấ ả ườ ủ ế ệ ẫ
nguyên t ố có h i gây ô nhi m đ t. Có khá nhi u cách đ s lý ô nhi m đ t nh s ề ể ử ư ử ễ ễ ấ ấ ạ
i…làm d ng bi n pháp hóa h c, v t lý, sinh h c.Bi n pháp v t lý nh cày b a, ph i ọ ụ ơ ả ư ừ ệ ệ ậ ậ ọ
cho đ t thông thoáng, cách làm này t ng đ i r làm, nh ng mát nhi u th i gian, ấ ươ ố ễ ư ề ờ
ch a đ t hi u qu cao. Bi n pháp hóa h c nh : ư ạ ư Phân hu b ng tia c c tím (UV) làm ỷ ằ ự ệ ệ ả ọ
gãy m ch vòng ho c g y các m i liên k t gi a Clo và Cacbon ho c nguyên t khác ữ ế ặ ạ ặ ẫ ố ố
trong c u trúc phân t c a ch t h u c và sau đó thay th nhóm Cl b ng nhóm Phenyl ấ ử ủ ấ ữ ơ ế ằ
ho c nhóm Hydroxyl và gi m đ đ c c a ho t ch t, bi n pháp ozon hoá, bi n pháp ộ ộ ủ ệ ệ ạ ấ ặ ả
oxy hoá b ng không khí t, Ôxy hoá b ng nhi ằ ướ ằ ệ ộ t đ cao (thiêu đ t, nung ch y, lò ố ả
nung ch y)… các biên pháp nay th ả ườ ng t n nhi u th i gian, hi u qu t ờ ả ươ ề ệ ố ng đ i cao. ố
Bên c nh đó bi n pháp sinh h c cũng đ ệ ạ ọ ượ ậ c khá nhi u, dùng th c v t và vi sinh v t ự ậ ề
đ phân h y sinh h c các ch t đ c, bi n pháp này an toàn và đ t hi u qu cao. ệ ể ấ ộ ủ ể ạ ả ọ
S phân h y sinh h c đ t ô nhi m đ c chú tr ng vào vi c s d ng vi sinh v t đ ủ ự ễ ấ ọ ượ ệ ử ụ ậ ể ọ
chuy n hóa ch t các ch t ô nhi m thành các h p ch t không ô nhi m nh H ư 20 hay ể ễ ễ ấ ấ ấ ợ
CO2. H u h t s phân h y sinh h c t ế ự ọ ự ủ ầ nhiên các ch t ô nhi m x y ra trong môi ễ ấ ả
5
tr ườ ậ ng đ t, tuy nhiên các đi u ki n đ phân h y sinh h c nhìn chung là không thu n ủ ề ệ ể ấ ọ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
l i đ đ t đ ợ ể ạ ượ ả c hi u qu làm s ch. Công ngh c i t o sinh h c nh m m c đích c i ệ ả ạ ụ ệ ằ ả ạ ọ
c quan thi n các đi u ki n cho các vi sinh v t phân h y. Trong đó các đi u ki n đ ậ ủ ệ ề ệ ề ệ ượ
tâm là nhi ệ ộ ộ ẩ ạ t đ , đ m, PH, th ô xi hóa –kh , n ng đ ch t ô nhi m trong đ t, d ng ử ồ ộ ấ ế ễ ấ
c a các ch t nh n electron, s có m t c a các vi sinh v t mong mu n và kh năng d ủ ặ ủ ự ậ ả ấ ậ ố ễ
tiêu sinh h c c a các ch t ô nhi m đ i v i vi sinh v t. S phân h y sinh h c có th ọ ủ ố ớ ự ủ ễ ậ ấ ọ ể
đi u ki n hi u khí và k khí. Nhìn chung đi u ki n hi u khí th x y ra c ả ả ở ề ệ ế ề ệ ế ỵ ườ ng
đ ượ c áp d ng nhi u h n. Tuy nhiên các b ơ ụ ề ướ c x lý phân h y sinh h c các ủ ử ọ
hidrocacbon đã clo hóa l i c n có s k t h p c đi u ki n hi u khí và k khí.Ngoài ạ ấ ự ế ợ ả ề ệ ế ỵ
ng b phân h y sinh h c trong các đi u ki n k khí. ra m t s ch t b n th ộ ố ấ ề ườ ủ ề ệ ọ ỵ ị
Trong nh ng năm g n đây xu h ng s d ng vi sinh v t đ phân hu l ữ ầ ướ ậ ể ử ụ ỷ ượ ng t n d ồ ư
HCBVTV m t cách an toàn đ c chú tr ng nghiên c u. Phân hu sinh h c t n d ộ ượ ọ ồ ứ ọ ỷ ư
HCBVTV trong đ t, n ấ ướ c, rau qu là m t trong nh ng ph ộ ữ ả ươ ồ ng pháp lo i b ngu n ạ ỏ
.Bi n pháp phân gây ô nhi m môi tr ễ ườ ng, b o v s c kho c ng đ ng và n n kinh t ẻ ộ ệ ứ ề ả ồ ế ệ
hu HCBVTV b ng tác nhân sinh h c d a trên c s s d ng nhóm vi sinh v t có ự ơ ở ử ụ ậ ằ ọ ỷ
ng đ t, các sinh v t có kh năng phá hu s ph c t p trong c u trúc hoá s n môi tr ẵ ườ ỷ ự ứ ạ ả ấ ấ ậ
h c và ho t tính sinh h c c a HCBVTV. Nhi u nghiên c u cho th y r ng trong môi ọ ọ ủ ấ ằ ứ ề ạ
tr ng đ t qu n th vi sinh v t trong môi tr ng đ t luôn luôn có kh năng thích ườ ể ấ ầ ậ ườ ấ ả
nghi đ i v i s thay đ i đi u ki n s ng. trong đ t, HCBVTV b phân hu thành ố ớ ự ệ ố Ở ề ổ ấ ỷ ị
các h p ch t vô c nh các ph n ng ôxy hoá, thu phân, kh oxy x y ra ả ứ ử ả ấ ơ ờ ợ ỷ ở ọ ầ m i t ng
t ng đ t m t. T p đoàn vi sinh v t đ t r t phong đ t và tác đ ng quang hoá x y ra ấ ả ộ ở ầ ậ ấ ấ ấ ặ ậ
phú và ph c t p. Chúng có th phân hu HCBVTV và dùng thu c nh là ngu n cung ứ ạ ư ể ố ồ ỷ
và năng l ng đ chúng xây d ng c c p ch t dinh d ấ ấ ưỡ ng, cung c p cacbon, nit ấ ơ ượ ự ể ơ
th . Qúa trình phân hu c a vi sinh v t có th g m m t hay nhi u giai đo n, đ l ể ồ ỷ ủ ể ạ i ể ề ậ ạ ộ
các s n ph m trung gian và cu i cùng d n t ẫ ớ ự ẩ i s khoáng hóa hoàn toàn s n ph m ẩ ả ẩ ố
thành CO2, H2O và m t s ch t khác. M t s loài thu c th ộ ố ấ ộ ố ố ườ ng ch b m t s loài vi ị ộ ố ỉ
sinh v t phân hu . Nh ng có m t s loài vi sinh v t có th phân hu đ ộ ố ỷ ượ ư ể ậ ậ ỷ ề c nhi u
HCBVTV trong cùng m t nhóm ho c ặ ở ộ ứ các nhóm thu c khá xa nhau. Các nghiên c u ố
cho th y trong đ t t n t ấ ồ ạ ấ ợ i r t nhi u nhóm vi sinh v t có kh năng phân hu các h p ề ậ ả ấ ỷ
ch t phôt pho h u c , ví d nh nhóm Bacillus mycoides, B.subtilis, Proteus vulgaris, ụ ư ữ ơ ấ
…, đó là nh ng vi sinh v t thu c nhóm ho i sinh trong đ t. R t nhi u vi sinh v t có ạ ữ ề ấ ấ ậ ậ ộ
kh năng phân hu 2,4-D, trong đó có Achrombacter, Alcaligenes, Corynebacterrium, ả ỷ
6
Flavobaterium, Pseudomonas,… Yadav J. S và c ng s ộ ự ấ đã phát hi n n m ệ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
ấ ữ Phanerochaete Chrysosporium có kh năng phân hu 2,4- D và r t nhi u h p ch t h u ề ợ ấ ả ỷ
c quan tr ng có c u trúc khác nh Clorinated phenol, PCBs, Dioxin, Monoaromatic ơ ư ấ ọ
và Polyaromatic hydrocacbon, Nitromatic. Năm 1974, Type and Finn đã báo kh năng ả
thích nghi và s d ng thu c b o v th c v t nh ngu n dinh d ệ ự ậ ố ả ử ụ ư ồ ưỡ ộ ng cacbon c a m t ủ
ng có ch a 2,4 s ch ng Pseudomonas sp. khi chúng phát tri n trên môi tr ố ủ ể ườ ứ
-Dichlorophenoxy acetic axit và 2,4-dichphenol. Năm 1976, Franci và c ng s đã ự ộ
nghiên c u v kh năng chuy n hoá DDT Analogues c a ch ng Pseudomonas sp. ứ ủ ủ ề ể ả
ồ Năm1977, Doughton và Hsieh khi nghiên c u s phân hu parathion nh m t ngu n ứ ự ư ộ ỷ
dinh d ng thì quá trình phân hu di n ra nhanh h n. Vi t Nam, Nguy n Th Kim ưỡ ỷ ễ ơ Ở ệ ễ ị
Cúc và Ph m Vi ạ ệ ườ ộ t C ng đã ti n hành phân l p và tuy n ch n m t s ch ng thu c ộ ố ủ ế ể ậ ọ
chi Pseudomonas có kh năng phân hu đ c Metyl parathion và đ t đ ỷ ượ ả ạ ượ c k t qu ế ả
kh quan. ả
Qúa trình phân h y HCBVTV c a sinh v t đ t đã x y ra trong môi tr ậ ấ ủ ủ ẩ ườ ệ ng có hi u
ầ xu t chuy n hoá th p. Đ tăng t c đ phân hu HCBVTV và phù h p v i yêu c u ể ể ấ ấ ố ộ ợ ớ ỷ
i ta đã t x lý, ng ử ườ ố ư i u hoá các đi u ki n sinh tr ề ệ ưở ậ ng và phát tri n c a vi sinh v t ể ủ
nh : pH , môi tr t đ , dinh d ng, đ thoáng khí, b xung vào môi ư ườ ng, đ m, nhi ộ ẩ ệ ộ ưỡ ộ ổ
tr ng đ t ch ph m sinh v t có kh năng phân hu HCBVTV. ườ ế ẩ ả ấ ậ ỷ
ộ ố ở ạ : M t s tr ng i
ng t i n i c n x lý, Vi sinh v t trong x lý sinh h c là nh ng đi u ki n môi tr ọ ử ữ ề ệ ậ ườ ạ ơ ầ ử
nh s có m t c a các kim lo i n ng đ c, n ng đ các ch t ô nhi m h u c cao có ữ ơ ạ ặ ặ ủ ư ự ễ ấ ộ ồ ộ
th làm cho vi sinh v t t nhiên không phát tri n đ ậ ự ể ể ượ ậ ư c và làm ch t vi sinh v t đ a ế
vào, gi m đáng k ý nghĩa đáng ý nghĩa th c t c a x lý sinh h c. ự ế ủ ử ể ả ọ
Có nh ng phát minh m i m r ng kh s d ng vi sinh v t đ x lý ô nhi m môi ả ử ụ ậ ể ử ở ộ ữ ễ ớ
tr ng. M t ví d s d ng các ch ng vi sinh v t kháng các dung môi h u c ườ ụ ử ụ ữ ơ ở ồ n ng ủ ậ ộ
hi n đai có th t o ra đ r t cao. Ngoài ra, v i nh ng k thu t sinh h c phân t ữ ộ ấ ậ ớ ọ ỹ ử ệ ể ạ
nh ng ch ng vi khu n có kh năng phân hu đ ng th i nhi u hoá ch t đ c h i mà ấ ộ ỷ ồ ữ ủ ề ạ ẩ ả ờ
không yêu c u đi u ki n nuôi c y ph c t p và không gây h i cho đ ng th c v t cũng ự ậ ứ ạ ề ệ ấ ạ ầ ộ
nh con ng i. Ph ng pháp này s đ ng lai vì ý ư ườ ươ ẽ ượ ứ c ng d ng r ng rãi trong t ộ ụ ươ
nghĩa th c t ự ế ủ c a nó khi x lý các ch t th i đ c h i ngày càng đ ấ ả ộ ạ ử ượ c m i ng ọ ườ ấ i ch p
nh n.ậ
7
2.M t S Nguyên Nhân Ô Nhi m Đ t ấ ộ ố ễ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
2.1 Nguyên nhân ô nhi m d t do hóa ch t, tích lũy kim lo i n ng trong đ t. ạ ặ ễ ấ ấ ấ
2.1.1 Ô nhi m đ t do phân bón và hoá ch t b o v th c v t ấ ả ệ ự ậ ễ ấ
Thu c b o v th c v t là nh ng hóa ch t đ ậ ệ ự ấ ượ ạ c t o ra nh m b o v cây tr ng, ả ữ ệ ằ ả ố ồ
i ho c tiêu di ch ng l ố ạ ặ ệ ệ ự ậ t loài gây h i. C phân bón hóa h c và thu c b o v th c v t ố ả ạ ả ọ
ụ đã góp ph n quan tr ng vào tăng năng su t cây tr ng, nh ng do tình tr ng l m d ng ấ ư ạ ạ ầ ọ ồ
quá m c và kém hi u bi t c a ng i dân trong vi c s d ng phân bón hoá h c và ứ ể ế ủ ườ ệ ử ụ ọ
thu c b o v th c v t, nên đã d n đ n tình tr ng suy thoái đ t nông nghi p (do làm ệ ự ậ ố ả ế ệ ạ ấ ẫ
gi m tính ch t c lý c a đ t, tích lu nhi u kim lo i n ng trong đ t, làm tăng đ ạ ặ ấ ơ ủ ề ấ ả ấ ỹ ộ
chua c a đ t...) và t n d quá m c thu c b o v th c v t trong môi tr ệ ự ậ ồ ư ủ ấ ố ả ứ ườ ặ ng đ t, đ c ấ
bi t là các thu c b o v th c v t nhóm clo (DDT, 666, 2,4-D...), tác h i đ n h sinh ệ ệ ự ậ ố ả ạ ế ệ
thái nông nghi p.ệ
K t qu xác đ nh d l ng thu c b o v th c v t trong 551 m u rau hoa qu ư ượ ế ả ị ề ự ả ở ả ậ ẫ ố
thành ph HCM năm 1992-2002 s m u còn t n d l ố ấ ư ượ ố ồ ố ẫ ng chi m 37,9% s m u ế
ki m tra, s m u v ố ấ ể ượ ố t quá m c chi m 10,7%. Tình tr ng nông dân s d ng thu c ử ụ ứ ế ạ
ẫ b o v thu c b o v th c v t r t ph bi n.Các lo i thu c b c m s d ng v n ổ ế ả ệ ự ậ ấ ử ụ ị ấ ệ ạ ả ố ố
đ ượ ậ c tìm th y trong các lo i rau qu . Khi s d ng các hóa ch t b o v th c v t ệ ự ấ ả ử ụ ả ấ ạ
không đúng quy đ nh s làm m t cân b ng sinh thái, các hóa ch t cũng gây nh h ằ ẽ ấ ả ấ ị ưở ng
8
t. đ n các loài thiên đ ch làm chúng ch t ho c b tiêu di ế ặ ị ế ị ệ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
Hình 1.S d ng thu c b o v th c v t. ố ả ệ ự ậ ử ụ
Hình 2..S d ng thu c b o v th c v t. ố ả ệ ự ậ ử ụ
S d ng phân bón, nông d c không h p lý, các ch t d th a tích t ử ụ ượ ấ ư ừ ợ ụ ầ ấ d n trong đ t
ả nh các kim lo i n ng, clo h u c … d n đ n ô nhi m thoái hóa đ t. Trong s n ẫ ạ ặ ư ữ ế ễ ấ ơ
xu t phân hóa h c, do nguyên lieu không tinh khi i 1 s nguyên t có ấ ọ ế t có th đem l ể ạ ố ố
9
ng các ch t Cd, As tăng lên g y ô nhi m đ t. h i cho s n xu t nông nghi p. Hàm l ạ ệ ả ấ ượ ễ ấ ấ ấ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
2.1.2 Ô nhi m do ch t đ c hoá h c trong chi n tranh đ l ấ ộ i ể ạ ọ ế ễ
Ch t đ c da cam là h n h p t l 1 : 1 c a este n-butyl c a 2 thu c di t c 2,4-D và ấ ộ ợ ỷ ệ ỗ ủ ủ ố ệ ỏ
t c đó th ng đ c ch a trong các thùng dung tích 2,4,5-T. Do h n h p thu c di ỗ ợ ố ệ ỏ ườ ượ ứ
kho ng 200 lít, bên ngoài có s n các d i s c màu da cam, nên ng i ta th ả ọ ả ơ ườ ườ ọ ng g i
chung là ch t đ c da cam. M t khác, thu c di t c 2,4,5-T th ng ch a nhi u dioxin, ấ ộ ặ ố ệ ỏ ườ ứ ề
i ta th ng g i chung là ch t đ c da c 2 – 40 mg/kg(Paul L. Sutton, 2002), nên ng ỡ ườ ườ ấ ộ ọ
cam/dioxin. Dioxin là m t nhóm g m 75 ch t (hay 75 thành viên) và là m t trong ấ ộ ộ ồ
nh ng nhóm ch t đ c và nguy hi m nh t đ c bi t hi n nay trên th gi ấ ộ ấ ượ ữ ể ế ế ớ ệ ấ i. Các ch t
ề thu c nhóm Dioxin và nhi u thu c tr sâu clo h u c (đi n hình là nhóm DDT) đ u ữ ơ ừ ề ể ộ ố
thu c 12 ch t/nhóm ch t ô nhi m h u c t n l u (POPs – Persistant Organic ơ ồ ư ữ ễ ấ ấ ộ
Pollutants) b c m s n xu t và s d ng trên toàn th gi i (theo Công c Stôckhôm, ử ụ ế ớ ị ấ ấ ả ướ
mà Vi t Nam đã tham gia ký k t năm 2001 t ệ ế ạ ấ i Thu Đi n). Trong nhóm Dioxin, ch t ể ỵ
c g i là dioxin ch a 4 nguyên t clo trong phân t (tên hoá h c là đ c nh t cũng đ ấ ộ ượ ọ ứ ử ử ọ
2,3,7,8 - tetraclodibenzo para-dioxin, vi t t ế ắ ồ ư ấ t là TCDD). Các ch t dioxin t n l u r t ấ
lâu dài trong các thành ph n môi tr ng, tan t t trong mô m đ ng v t và do v y, có ầ ườ ố ỡ ộ ậ ậ
ả kh năng tích lu sinh h c và khuy ch đ i sinh h c trong chu i th c ăn, gây nh ạ ứ ế ả ọ ỗ ọ ỹ
ng nghiêm tr ng đ n s c kho ng i và đ ng v t. M t s lo i nông d h ưở ế ứ ẻ ọ ườ ộ ố ạ ậ ộ ượ ồ c t n
i khá lâu trong đ t nh h p ch t kim lo i n ng (Pb, As, Cu, Hg) có th i gian bán t ạ ạ ặ ư ợ ấ ấ ờ
h y là 10-30 năm, clo h u c (666, DDT), th i gian bán h y t ủ ủ ừ ư ơ ờ ạ 2-4 năm,các lo i
thu c tr sâu d ng lân h u c ,có g c amoni th i gian bán phân h y t 0,02-0,2 năm. ư ơ ủ ừ ừ ạ ố ờ ố
i Theo báo cáo c a Paul L. Sutton t ủ ạ H i th o khoa h c Vi ả ộ ọ ệ ộ t - M v các tác đ ng ỹ ề
ng và s c kho c a ch t đ c da cam/dioxin t ch c Vi t Nam vào đ n môi tr ế ườ ấ ộ ẻ ủ ứ ổ ứ ở ệ
1961 đ n 1971, kho ng 8 tri u galon tháng 3/2002, trong nh ng năm chi n tranh t ữ ế ừ ế ệ ả
(t ng đ ng kho ng 36 tri u lít) ch t đ c da cam đã đ c r i xu ng Vi t Nam. ươ ươ ấ ộ ệ ả ượ ả ố ệ
Trong s đó, kh i l ng r i trên đ a bàn t nh Qu ng Tr ( Cam L , Thành ph Đông ố ượ ố ị ở ả ả ố ộ ị ỉ
Hà, Th tr n Khe Sanh và th xã Qu ng Tr ) là 1.350.000 lít (chi m 3,75% c n ị ấ ả ướ c). ế ả ị ị
Huy n Cam L là m t trong nh ng vùng b r i nhi u nh t ị ả ấ ở ỉ ả t nh Qu ng Tr (kho ng ữ ệ ề ả ộ ộ ị
460.000 lít, chi m kho ng 34% toàn t nh). H u qu đ l ả ể ạ ế ậ ả ỉ i là đ t đai b ô nhi m do ị ễ ấ
dioxin t n l u lâu dài trong đ t, nhi u cánh r ng xanh t ồ ư ừ ề ấ t tr ố ướ c đây nay v n ch a th ẫ ư ể
ph c h i. c tính có kho ng 2,63 tri u ha đ t đai b nh h ụ ồ Ướ ị ả ệ ấ ả ưở ư ng. Đ n nay, tuy ch a ế
có nh ng đi u tra, đánh giá đ y v t n d c a ch t đ c da cam/dioxin, nh ng các tác ầ ề ồ ư ủ ấ ộ ữ ư ề
10
ng và s c kho con ng đ ng tiêu c c c a chúng đ n môi tr ộ ự ủ ế ườ ứ ẻ ườ ớ i là vô cùng l n,
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
chúng làm thay đ i h sinh thái, gây ô nhi m đ t, nh h ng tr c ti p đ n con ng ổ ệ ấ ả ễ ưở ự ế ế ườ i
trong 1 th i gian r t dài. ấ ờ
H
ình 3: Đ t b ô nhi m do ch t da cam không th s n xu t. ấ ấ ị ể ả ễ ấ
2.1.3 Ô nhi m đ t do các ch t th i ấ ấ ả ở ễ thành ph , khu công nghi p ệ ố
Quá trình phát tri n công nghi p và đô th cũng nh h ng đ n các tính ch t v t lý và ệ ể ả ị ưở ấ ậ ế
hoá h c c a đ t. Nh ng tác đ ng v v t lý nh xói mòn, nén ch t đ t và phá hu ọ ủ ặ ấ ề ậ ư ữ ấ ộ ỷ
ả ắ c u trúc đ t do các ho t đ ng xây d ng, s n xu t và khai thác m . Các ch t th i r n, ả ấ ạ ộ ự ấ ấ ấ ỏ
các khu công l ng và khí đ u có tác đ ng ch t th i đ n đ t. L ộ ỏ ả ế ề ấ ấ ượ ng ch t th i ấ ả ở
nghi p và thành ph là vô cùng l n, các ch t đ c h i, kim lo i n ng tích lũy ngày ấ ộ ạ ặ ệ ạ ố ớ
11
càng tăng và lâu dài d n đ n tình tr ng ô nhi m và thoái hoa đ t n ng n . ề ấ ặ ễ ế ạ ẫ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
các khu công nghi p. Hình 4: Đ t b ô nhi m ấ ị ễ ở ệ
Ng ườ ự i ta phân chia các ch t th i gây ô nhi m đ t làm 4 nhóm: Ch t th i xây d ng, ễ ấ ấ ả ấ ả
ch t th i kim lo i, ch t th i khí, ch t th i hoá h c và h u c . ữ ơ ả ấ ả ấ ấ ả ạ ọ
ư ạ ự ự ấ ả ố ỷ
- Ch t th i xây d ng nh g ch, ngói, thu tinh, ng nh a, dây cáp, bê
tông,..trong đ t r t khó b phân hu . ỷ ấ ấ ị
- Ch t th i kim lo i, đ c bi t là các kim lo i n ng nh Chì, K m, Đ ng, Ni ặ ả ấ ạ ệ ạ ặ ư ẽ ồ
ken, Cadimi... th ng có nhi u ườ ề ở ệ các khu khai thác m , các khu công nghi p. ỏ
Các kim lo i này tích lu trong đ t và thâm nh p vào c th theo chu i th c ăn ơ ể ứ ấ ậ ạ ỗ ỹ
và n c u ng, nh h ng nghiêm tr ng t ướ ố ả ưở ọ ớ ứ i s c kho . ẻ
- Các ch t th i khí và phóng x phát ra ch y u t các nhà máy nhi ủ ế ừ ạ ấ ả ệ t đi n, các ệ
khu v c khai thác than, các khu v c nhà máy đi n nguyên t , có kh năng tích ự ự ệ ử ả
lu cao trong các lo i đ t giàu khoáng sét và ch t mùn. ạ ấ ấ ỹ
- Các ch t th i gây ô nhi m đ t m c đ l n là các ch t t y r a, phân bón, ấ ở ứ ấ ẩ ử ộ ớ ễ ấ ả
thu c b o v th c v t, thu c nhu m, m u v , công nghi p s n xu t pin, ệ ự ẽ ệ ấ ầ ả ậ ả ố ố ộ
12
thu c da, công nghi p s n xu t hoá ch t. Nhi u lo i ch t h u c đ n t n ấ ữ ơ ế ừ ướ c ệ ả ề ạ ấ ấ ộ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
c th i công nghi p đ c s d ng làm ngu n n c ng, rãnh thành ph , n ố ố ướ ệ ả ượ ử ụ ồ ướ c
i trong s n xu t cũng là tác nhân gây ô nhi m đ t. t ướ ễ ấ ả ấ
Ngoài ra vi cệ khai thác khoáng s n nh khoáng ilmenit ch a titan làm phát sinh l ư ứ ả ượ ng
l n ch t th i r n (đ t, cát, s i) che ph nhi u vùng đ t ven b , đ ng th i làm tăng ớ ờ ồ ả ắ ủ ề ấ ấ ấ ỏ ờ
bi n vào các vùng khai thác làm nhi m m n đ t và n xâm nh p m n t ậ ặ ừ ể ễ ặ ấ ướ ầ c ng m.
Ho t đ ng nuôi tôm n /m n vùng ven b cũng gây ra s nhi m m n đ t canh c l ạ ộ ướ ợ ặ ự ễ ặ ấ ờ
ấ tác nông nghi p. S nhi m m n tăng lên cũng có th gây nhi m phèn làm chua đ t ự ệ ể ễ ễ ặ
(hay suy gi m ch t l ả ấ ượ ấ ng đ t).
2.2 Nguyên Nhân Gây Ô Nhi m Đ t Do D u M : ỏ ễ ấ ầ
2.2.1. Do tàu chở d uầ bị tai n n,ạ đ mắ trên đ iạ d ươ ng:
ng b i vì trên 60% Đây là nguyên nhân quan tr ngọ nh tấ gây ô nhi m bi n và đ i d ạ ươ ễ ể ở
c trên th gi i đã đ t ng s n l ổ ả ượ ng d u m khai thác đ ỏ ầ ượ ế ớ ượ ằ c v n chuy n b ng ể ậ
đ ng bi n. Theo tài li u c a Vi n ngu n l i th gi ườ ệ ủ ồ ợ ệ ể ế ớ ạ i (WRI,1987) trong giai đo n
1973- 1986 trên bi n đã x y ra 434 tai n n trong t ng s 53581 tàu ch d u làm tràn ở ầ ể ạ ả ổ ố
2,4 tri u t n d u. ệ ấ ầ
2 ngu n: Ô nhi m bi n t ễ ể ừ tàu có th gây ra t ể ừ ồ
các tai n n tàu : chi m 15%. - D u đ ra bi n t ổ ể ừ ầ ế ạ
13
- ho t đ ng c a tàu : chi m 85%. D u th i ra bi n t ả ể ừ ạ ộ ủ ế ầ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
Hình 5. Đ m t u ch d u trên bi n ể ở ầ ắ ầ
2.2.2. Do sự cố trên giàn khoan d uầ :
Trong các ho t đ ng d u khí ngoài kh i, các ch t th i có kh i luwongj đáng k ạ ộ ả ấ ầ ơ ớ ể
c v a, dung dihcj khoang (DDK), mùn khoang (MK), n nh t g m n ấ ồ ướ ỉ ướ c d n, n ằ ướ c
th ch . M t s ch t th i có kh i l ng nh h n là cát khai thác, n ộ ố ố ượ ế ấ ả ỗ ỏ ơ ướ ử ặ c r a m t
bong, dung d ch hoàn thi n và dung dich b o d ng gi ng, dung duchj ch ng phun ệ ả ị ưỡ ế ố
trào, n c làm mát, khí th i... Trong đó, DDK và MK đ ướ ả ượ ấ c xem là m t trong các ch t ộ
th i gây ô nhi m n ng n và đáng quan tâm nh t. Ngoài ra, n c khai thác ( n ễ ề ấ ả ặ ướ ướ c
c b m ép, các hóa ch t đ c tu n hoàn xu ng gi ng ho c them vào khi tách v a, n ỉ ướ ấ ượ ơ ế ặ ầ ố
c ). Có t l trong n d u và n ầ ướ ỉ ệ ướ ấ c đáng k . Th ng kê c a Parcom (1991) cho th y ủ ể ố
c khai thác. 20% d u th i ầ ả ở ể bi n B c là do n ắ ướ
Trong quá trình khai thác d u ngoài bi n kh i đôi khi x y ra s c d u phun lên ể ự ố ầ ầ ả ơ
cao t ừ các gi ng d u do các thi ầ ế ế ị ế t b van b o hiêm c a giàn khoan b h ng, d n đ n ị ỏ ủ ả ẫ
m t kh i l ố ượ ộ ễ ng l n d u tràn ra bi n làm cho m t vùng bi n rông l n b ô nhi m. ộ ể ể ầ ớ ớ ị
Ng i ta ườ ướ ể c tính hang năm có kho ng h n 1 tri u t n d u m tràn ra trên m t bi n ệ ấ ặ ầ ả ỏ ơ
14
do nh ng s c giàn khoan d u đó. ự ố ữ ầ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
Hình 6.Khai thác d u trên bi n. ể ầ
2.2.3. Ô nhi m d u do quá trình khai thác d u trong th m l c đ a: ề ụ ị ễ ầ ầ
Trong quá trình khai thác d u đã th i ra m t l ộ ượ ả ầ ng l n n ớ ướ c th i có d u. Ngoài ra ầ ả
còn ph i k đ n các s c gây tràn d u trên bi n trong quá trình khai thác d u ả ể ế ự ố ầ ở ể ầ
th m l c đ a nh các s c làm v ng d n d u, s c va ch m tàu ch d u vào các ẫ ụ ị ở ầ ự ố ự ố ỡ ố ư ề ầ ạ
giàn khoan trên bi n.ể
t Nam, s n l Vi Ở ệ ả ượ ng khai thác d u khí tăng hàng năm, c th : ụ ể ầ
- 1976 : 8,8 tri u t n d u ệ ấ ầ
- 1997 : 9.8 tri u t n d u. ệ ấ ầ
- 1998 : 12,5 tri u t n d u. ệ ấ ầ
- 1999 : 15,0 tri u t n d u. ệ ấ ầ
Các giàn khoan d u ch y u th m l c đ a Vi t Nam, m t s ít V nh B B ủ ế ở ề ụ ị ầ ệ ộ ố ở ị ắ ộ
và ngoài kh i Trung B . S phát tri n d u khí kèm theo 2 ngu n ô nhi m th ộ ự ể ễ ầ ơ ồ ườ ng
xuyên (do d u thoát, do th i n c có ch a d u) và s c tràn d u. ả ướ ầ ứ ầ ự ố ầ
2.2.4. Ô nhi m d u do quá trình ch bi n t i các c s l c d u ven bi n: ế ế ạ ễ ầ ơ ở ọ ầ ể
ầ D u nguyên khai không s d ng ngay mà ph i qua ch bi n, các nhà máy l c d u ế ế ử ụ ả ầ ọ
cũng là m t ngu n gây ô nhi m d u trong vùng bi n ven b . N c th i c a các nhà ờ ướ ả ủ ễ ể ầ ồ ộ
máy l c d u th ng ch a m t h n h p các ch t khác nhau nh : d u m nguyên ầ ọ ườ ộ ỗ ứ ư ầ ấ ở ợ
khai, các s n ph m d u m , các lo i nh a, asphalt và các h p ch t khác. ạ ự ấ ẩ ả ầ ở ợ
15
2.2.5. Do rò r , tháo th i d u m trên đ t li n: ả ầ ấ ề ỏ ỉ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
Trong quá trình d ch v , s n xu t công nghi p, kh i l ng d u m b tháo th i qua ụ ả ố ượ ệ ấ ị ỏ ị ả ầ
ho t đ ng công nghi p vào h th ng c ng thoát n ạ ộ ệ ố ệ ố ướ ủ c c a nhà máy đ ra sông r i ra ổ ồ
bi n. S l ố ượ ể ng d u m th m qua đ t và lan truy n ra bi n ấ ỏ ấ ể ướ ề ầ ệ ấ c tính trên 3 tri u t n
m i năm. ỗ
Hinh7. Dò d d u th i trên đ t li n. ấ ề ỉ ầ ả
2.3.1 Ô Nhi m Đ t Do Ký Sinh Trùng ấ ễ
Môi tr ng đ t là môi tr ng đa d ng sinh h c, v i nhi u loài sinh v t t n t i và ườ ấ ườ ậ ồ ạ ề ạ ớ ọ
phát tri n trong nó, bên c nh nh ng loài có ích cũng có nh ng loài có h i cho sinh ữ ữ ể ạ ạ
i. Ký sinh trùng là m t trong s chúng, chúng t n t v t và con ng ậ ườ ồ ạ ố ộ ấ i trong đ t
ng c a chúng v t quá gi cũng nh nh ng sinh v t khác nh ng n u s l ậ ế ố ượ ư ữ ư ủ ượ ớ ạ i h n
s làm m t đi s cân b ng trong đ t. T đó, nh h ẽ ừ ự ả ấ ằ ấ ưở ế ng x u m t cách tr c ti p ự ấ ộ
ho c gián ti p đ n con ng ế ế ặ ườ i và các sinh v t khác. Ta g i đó là s ô nhi m ký sinh ọ ự ễ ậ
trùng trong đ t.ấ
Do ph i, bùn ao ươ ng pháp đ b ch t th i m t v sinh, s d ng phân b c t ấ ệ ử ụ ổ ỏ ắ ươ ả ấ
i, bùn kênh d n ch t th i bón tr c ti p vào đ t. Hi n nay các vùng nông thôn t ươ ự ế ệ ấ ẫ ấ ả
mi n B c Vi t Nam t p quán s d ng phân b c và phân chu ng t i trong canh ề ắ ệ ủ ụ ắ ậ ồ ươ
tác v n còn ph bi n.Ch tính riêng trong n i thành Hà N i, hàng năm l ng phân ổ ế ẫ ộ ộ ỉ ượ
c x lý. b c th i ra kho ng 550 000 t n và ch kho ng 1/3 trong s đó đ ắ ả ả ả ấ ố ỉ ượ ử Ở các
16
vùng nông thôn phía Nam đ c bi t là vùng đ ng b ng sông C u Long, phân t ặ ệ ử ằ ồ ươ i
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
đ c coi là ngu n th c ăn cho cá. T p quán s d ng phân t i, n ượ ử ụ ứ ậ ồ ươ ướ c th i bón, ả
i tr c ti p cho đ t đã gây ô nhi m sinh h c nghiêm tr ng cho môi tr t ướ ự ế ễ ấ ọ ọ ườ ấ ng đ t,
không khí, n c, nh h ng đ n s c kh e con ng ướ ả ưở ế ứ ỏ ườ ễ i.Ngoài ra ngu n gây ô nhi m ồ
ch y u là ch t th i ch a qua x lý c a ng i và đ ng v t, n ủ ế ử ư ủ ấ ả ườ ậ ộ ướ ệ c th i b nh vi n, ả ệ
n ướ c th i sinh ho t…. trong đó nguy h i nh t là ch t th i ch a qua x lý kh ạ ư ử ả ấ ấ ả ạ ử
trùng c a b nh vi n truy n nhi m. R t nhi u vi khu n và ký sinh trùng sinh sôi ủ ệ ễ ề ệ ề ẩ ấ
n y n trong đ t, bám vào các cây tr ng nông nghi p và truy n vào c th ng ả ơ ể ề ệ ấ ở ồ ườ i
i d ng n c th i đ t i cho nông nghi p mà ch a qua x lý có đ ng v t. Vi c l ậ ộ ệ ợ ụ ướ ả ể ướ ư ử ệ
i trong n nguy c gây ô nhi m đ t, nhi u vi sinh v t t n t ấ ậ ồ ạ ề ễ ơ ướ ấ c th i th m vào đ t. ấ ả
M t khác, nhi u đ a ph ng, sau m a lũ, nhi u loài vi sinh v t, theo dòng lũ ặ ở ề ị ươ ư ề ậ
mang t khu v c này đ n khu v c khác, khi lũ rút, m m b nh t n t ừ ồ ạ ự ự ế ệ ầ ấ i trong đ t,
gây nhi u b nh nguy hi m cho đ ng v t và cho con ng i. ệ ề ể ậ ộ ườ
M t s hình th c gây ô nhi m làm tăng l ng kí sinh trùng trong đ t : ộ ố ứ ễ ượ ấ
Dùng n c th i t các kênh d n n cth i t ướ ả ừ ẫ ướ ả ướ ự ế i tr c ti p vào đ t ấ
Hìn
h 9.
17
S d ng n c th i, phân t i không qua x lý bón tr c ti p cho cây tr ng ử ụ ướ ả ươ ự ế ử ồ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
Hình 10
N c th i ch a qua kh trùng c a b nh vi n th i tr c ti p ra ngoài môi tr ng ả ự ế ủ ệ ướ ử ư ệ ả ườ
Hì
nh 11
3. Các Ph ng Pháp S Lý Ô Nhi m Đ t B ng Ph ươ ấ ằ ử ễ ươ ng Pháp Sinh H c ọ
18
3.1 Bi n pháp s lý ô nhi m kim lo i n ng b ng th c v t ự ậ ạ ặ ử ệ ễ ằ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
Th c v t có nhi u cách ph n ng khác nhau đ i v i s có m t c a các ion kim ố ớ ự ự ậ ặ ủ ả ứ ề
lo i trong môi tr ạ ườ ặ ủ ng. H u h t, các loài th c v t r t nh y c m v i s có m t c a ự ậ ấ ớ ự ế ạ ả ầ
các ion kim lo i, th m chí ậ ạ ở ồ ự n ng đ r t th p. Tuy nhiên, v n có m t s loài th c ộ ố ộ ấ ấ ẫ
c trong môi tr v t không ch có kh năng s ng đ ậ ả ố ỉ ượ ườ ạ ng b ô nhi m b i các kim lo i ở ễ ị
đ c h i mà còn có kh năng h p th và tích các kim lo i này trong các b ph n khác ộ ạ ụ ạ ậ ả ấ ộ
nhau c a chúng. ủ
Trong th c t , công ngh x lý ô nhi m b ng th c v t đòi h i ph i đáp ng m t s ự ế ự ậ ệ ử ộ ố ứ ễ ằ ả ỏ
đ t lên đi u ki n c b n nh d tr ng, có kh năng v n chuy n các ch t ô nhi m t ả ệ ơ ả ư ễ ồ ể ễ ề ấ ậ ừ ấ
thân nhanh, ch ng ch u đ ố ị ượ ố c v i n ng đ các ch t ô nhi m cao và cho sinh kh i ớ ồ ễ ấ ộ
ữ nhanh. Tuy nhiên, h u h t các loài th c v t có kh năng tích lu KLN cao là nh ng ự ậ ế ả ầ ỹ
loài phát tri n ch m và có sinh kh i th p, trong khi các th c v t cho sinh kh i nhanh ự ậ ể ấ ậ ố ố
th ng r t nh y c m v i môi tr ườ ạ ả ấ ớ ườ ng có n ng đ kim lo i cao. ộ ạ ồ
X lý KLN trong đ t b ng th c v t có th th c hi n b ng nhi u ph ng pháp khác ự ậ ể ự ấ ằ ử ề ệ ằ ươ
nhau ph thu c vào t ng c ch lo i b các KLN nh : ư ơ ế ạ ỏ ụ ừ ộ
- Ph ươ ng pháp làm gi m n ng đ kim lo i trong đ t b ng cách tr ng các loài ạ ấ ằ ả ộ ồ ồ
th c v t có kh năng tích lu kim lo i cao trong thân. Các loài th c v t này ạ ự ự ậ ả ậ ỹ
c 2 y u t k t h p đ ế ợ ượ ế ố ố là có th tích lu kim lo i trong thân và cho sinh kh i ể ạ ỹ
cao. Có r t nhi u loài đáp ng đ ề ứ ấ ượ ứ c đi u ki n th nh t, nh ng không đáp ng ứ ấ ư ề ệ
đ c đi u ki n th hai. Vì vây, các loài có kh năng tích lu th p nh ng cho ượ ỹ ấ ư ứ ề ệ ả
sinh kh i cao cũng r t c n thi t. Khi thu ho ch các loài th c v t này thì các ấ ầ ố ế ự ạ ậ
c lo i b ra kh i đ t và các kim lo i quý hi m nh Ni, ch t ô nhi m cũng đ ễ ấ ượ ỏ ấ ạ ỏ ư ế ạ
Tl, Au… có th đ c chi t tách ra kh i cây. ể ượ ế ỏ
- Ph ng pháp s d ng th c v t đ c đ nh kim lo i trong đ t ho c bùn b i s ươ ự ậ ể ố ị ử ụ ở ự ấ ạ ặ
h p th r ho c k t t a trong vùng r . Quá trình này làm gi m kh năng linh ể ấ ặ ế ủ ụ ễ ả ả
c ng m và làm gi m hàm l đ ng c a kim lo i, ngăn ch n ô nhi m n ộ ủ ễ ặ ạ ướ ầ ả ượ ng
kim lo i khu ch tán vào trong các chu i th c ăn. ứ ế ạ ỗ
Trong nh ng năm g n đây, ng ữ ầ ườ ệ ử ụ i ta quan tâm r t nhi u v công ngh s d ng ề ề ấ
th c v t đ x lý môi tr ng b i nhi u lý do: di n tích đ t b ô nhi m ngày càng ậ ể ử ự ườ ấ ị ề ệ ễ ở
tăng, các ki n th c khoa h c v c ch , ch c năng c a sinh v t và h sinh thái, áp ề ơ ủ ứ ứ ệ ế ế ậ ọ
và chính tr ,…. Năm 1998, C c môi l c c a c ng đ ng, s quan tâm v kinh t ự ự ủ ề ồ ộ ế ụ ị
19
tr ng châu Âu (EEA) đánh giá hi u qu kinh t c a các ph ườ ệ ả ế ủ ươ ố ng pháp truy n th ng ề
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
và ph ng pháp s d ng th c v t t Tây Âu, k t qu ươ ự ậ ạ ử ụ i 1.400.000 v trí b ô nhi m ị ễ ở ị ế ả
cho th y chi phí trung bình c a ph ng pháp truy n th ng trên 1 hecta đ t t 0,27 ủ ấ ươ ấ ừ ề ố
đ n 1,6 tri u USD, trong khi ph ế ệ ươ ế ng pháp s d ng th c v t chi phí th p h n 10 đ n ự ậ ử ụ ấ ơ
1000 l n.ầ
3.1.1 Các loài th c v t có kh năng h p th kim lo i ạ ự ậ ụ ả ấ
“Có ít nh 400 loài phân b trong 45 h th c v t đ c bi t là có kh năng h p th ọ ự ậ ượ ấ ố ế ả ấ ụ
kim lo i. Các loài này là các loài th c v t thân th o ho c thân g , có kh năng tích ự ậ ả ả ặ ạ ỗ
ơ lu và không có bi u hi n v m t hình thái khi n ng đ kim lo i trong thân cao h n ề ặ ể ệ ạ ồ ộ ỹ
hàng trăm l n so v i các loài bình th ớ ầ ườ ộ ng khác. Các loài th c v t này thích nghi m t ự ậ
cách đ c bi ng và kh năng tích lu hàm l ặ ệ ớ t v i các đi u ki n môi tr ề ệ ườ ả ỹ ượ ạ ng kim lo i
cao có th góp ph n ngăn c n các loài sâu b và s nhi m n m. ự ể ễ ấ ầ ả ọ
c đ a ra đ gi Có nhi u cách gi ề ả i quy t đã đ ế ượ ư ể ả ạ i thích c ch và tri n v ng c a lo i ơ ế ủ ể ọ
công ngh nàyệ
• Gi thuy t hình thành s ph c h p: ả ự ứ ợ ế
ộ C ch lo i b các kim lo i đ c c a các loài th c v t b ng cách hình thành m t ạ ộ ủ ế ạ ỏ ậ ằ ự ơ
ứ ợ ữ ph c h p. Ph c h p này có th là ch t hoà tan, ch t không đ c ho c là ph c h p h u ứ ợ ứ ợ ể ấ ấ ặ ộ
c chuy n đ n các b ph n c a t c – kim lo i đ ơ ạ ượ ậ ủ ế ể ế ộ ổ bào có các ho t đ ng trao đ i ạ ộ
bào, không bào), đây chúng đ c tích lu ch t th p (thành t ấ ấ ế ở ượ ỹ ở ạ ấ d ng các h p ch t ợ
h u c ho c vô c b n v ng. ữ ơ ặ ơ ề ữ
- Gi thuy t v s l ng đ ng: ả ế ề ự ắ ọ
Các loài th c v t tách kim lo i ra kh i đ t, tích lu trong các b ph n c a cây, sau đó ậ ủ ự ậ ỏ ấ ạ ộ ỹ
đ c lo i b qua lá khô, r a trôi qua bi u bì ho c b đ t cháy. ượ ặ ị ố ạ ỏ ử ể
- Gi thuy t h p th th đ ng: ả ụ ụ ộ ế ấ
ệ S tích lu kim lo i là m t s n ph m ph c a c ch thích nghi đ i v i đi u ki n ụ ủ ơ ố ớ ộ ả ự ế ề ẩ ạ ỹ
i c a đ t (ví d nh c ch h p th Ni trong lo i đ t serpentin) b t l ấ ợ ủ ấ ụ ư ơ ế ấ ạ ấ ụ
- S tích lu kim lo i là c ch ch ng l ạ ơ ế ố ự ỹ ạ ặ i các đi u ki n stress vô sinh ho c ề ệ
h u sinh: ữ
Hi u l c c a kim lo i ch ng l i các loài vi khu n, n m ki sinh và các loài sinh v t ăn ệ ự ủ ạ ố ạ ẩ ấ ậ
20
lá đã đ c nghiên c u. ượ ứ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
ạ ặ Ngày nay, s thích nghi c a các loài th c v t có kh năng h p th kim lo i n ng ự ủ ụ ự ậ ấ ả
ch a đ c làm sáng t b i có r t nhi u y u t ph c h p tác đ ng l n nhau. Tích lu ư ượ ỏ ở ế ố ứ ợ ề ấ ẫ ộ ỹ
kim lo i là m t mô hình c th c a s h p th dinh d ng khoáng th c v t. Có 17 ụ ể ủ ự ấ ụ ạ ộ ưỡ ở ự ậ
nguyên t c bi t cho t t c các loài th c v t b c cao(C, H, O, N, S, P, đ ố ượ ế t là c n thi ầ ế ấ ả ự ậ ậ
K, Ca, Mg, Fe, Mn, Cu, Zn, B, Mo, Cl và Ni. Các nguyên t đa l t cho các ố ượ ng c n thi ầ ế
loài th c v t n ng đ cao, trong khi các nguyên t vi l ng ch c n đòi h i ự ậ ở ồ ộ ố ượ ỉ ầ ỏ ở ồ n ng
c s d ng đ x lý môi tr đ r t th p. Các loài th c v t đ ộ ấ ự ậ ượ ử ụ ể ử ấ ườ ng bao g m các loài ồ
có kh năng h p th đ t nh Cu, Mn, Zn và Ni ụ ượ ả ấ c các kim lo i d ng v t c n thi ạ ạ ế ầ ế ư
ho c không c n thi t nh Cd, Pb, Hg, Se, Al, As v i hàm l ặ ầ ế ư ớ ượ ố ớ ng l n, trong khi đ i v i ớ
các loài th c v t khác các n ng đ này là c c kỳ đ c h i”. ự ậ ở ộ ạ ự ồ ộ
Bi n pháp x lý ô nhi m môi tr ử ễ ệ ườ ấ ng đ t b ng th c v t là m t công ngh m i và h p ộ ự ậ ấ ằ ệ ớ
c đ c p trong nh ng năm g n đây. K thu t này đ c cho bi d n đ ẫ ượ ề ậ ữ ầ ậ ỹ ượ ế ộ t là có m t
tri n v ng đ c bi t trong vi c làm s ch kim lo i trong đ t, ít nh t là d ể ặ ọ ệ ệ ạ ấ ạ ấ ướ ệ i đi u ki n ề
c th nào đó và đ ụ ể ượ ử ụ ể ủ c s d ng trong h th ng qu n lý thích h p. S phát tri n c a ệ ố ự ả ợ
t cho lo i công ngh này. k thu t di truy n và sinh h c phân t ỹ ề ậ ọ ử là r t c n thi ấ ầ ế ệ ạ
3.2 Bi n pháp sinh h c kh c ph c ô nhi m d u: ụ ọ ễ ệ ầ ắ
- Cày x i lên và x lý t ng đ t ô nhi m làm cho d u bay h i hay vi sinh v t phân h y ủ ử ễ ầ ậ ầ ấ ớ ơ
- X lý đ t b ng hóa ch t ấ ấ ằ ử
- Tr ng cây a d u, có kh năng ch u đ ư ầ ị ượ ồ c n ng đ d u ộ ầ ả ồ
- T o cho đ tkh năng t ấ ạ ả ự ậ làm s ch,ho c ti p xúc v i không khí ho c vi sinhv t ớ ế ạ ặ ặ
nhiên. r atrôi chuy n hóa t ử ể ự
3.2.1 X lý b ng ph ng pháp vi sinh: ử ằ ươ
G m 3 lo i s n ph m đ phân h y d u thô b ng vi sinh v t: LOT (x lý d u thô ạ ả ử ủ ể ầ ậ ằ ầ ẩ ồ
tràn trên đ t):SOT (x lý d u d ng r n), LOT (x lý d u d ng l ng). ử ử ạ ạ ầ ắ ầ ấ ỏ
3.2.2Kh c ph c d u b ng ph ng pháp sinh h c: ụ ầ ằ ắ ươ ọ
21
- Phân h y sinh h c: ủ ọ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
D u m là lo i g m nhi u thành ph n hóa h c: Hydratcacbon m ch th ng(30- ạ ồ ề ạ ẳ ầ ầ ỏ ọ
ấ 35%),Hydratcacbon m ch vòng(25-75%),Hydratcacbon th m(10-20%) và các h p ch t ạ ợ ơ
u… có ch a nh oxy nh : axit,ceton,các lo i r ư ạ ượ ư ứ
ng r t khó phân h y.Do đó ng i ta Các thành ph n hóa h c có trong d u m th ọ ỏ ườ ầ ầ ủ ấ ườ
ủ ph i s d ng các vi sinh v t (n m hay vi khu n) đ thúc đ y s suy thoái c a ả ử ụ ự ể ẩ ấ ẩ ậ
Hydrocacbon d u m . ỏ ầ
Đ kích thích quá trình phân h y c a vi sinh v t ng i ta th ng b xung vào môi ủ ủ ể ậ ườ ườ ổ
tr ng m t s lo i VSV phù h p ho c cung c p dinh d ng(nito,photpho…) cho ườ ộ ố ạ ấ ặ ợ ưỡ
VSV phát tri n.Vi khu n là nhóm vi sinh v t chính tham gia phân h y d u m . Vi ủ ể ậ ầ ẩ ỏ
khu n tham gia phân h y d u m theo nh ng con đ ng khác nhau. Ng i ta phân ủ ữ ẩ ầ ỏ ườ ườ
chúng vào 3 nhóm d a trên c ch chuy n hóa d u c a chúng nh sau: ầ ủ ơ ế ự ư ể
-Nhóm 1: Bao g m nh ng VSV các ch t m ch h nh r u, m ch th ng, nh ư ượ ữ ấ ạ ồ ở ẳ ạ ư
aldehyt ceton, axit h u c . ữ ơ
-Nhóm 2: Bao g m nh ng VSV phân h y các ch t h u c có vòng th m nh ấ ữ ữ ủ ồ ơ ơ ư
benzen,phenol,toluen,xilen.
-Nhóm 3: Bao g m nh ng VSV phân h y hydratcacbon dãy polimetil,hydratcacbon no. ủ ữ ồ
M t sooscacs vikhu n s n xu t ra các lo i enzyme có th phân h y các phân t ủ ể ấ ạ ẩ ả ộ ử
hydrocacbon.
Trên toàn th gi i có trên 70 chi vi khu n đ c bi t là làm suy thoái hydrocacbon. ế ớ ẩ ượ ế
Nh ng vi khu n th ng chi m ít h n 1% c a qu n th t ữ ẩ ườ ể ự ủ ế ầ ơ ư nhiên c a vi khu n, nh ng ủ ẩ
có th chi m h n 10% t ng s dân trong h sinh thái d u. ố ể ệ ế ầ ơ ổ
Nhìn chung các g c no có t phân gi ố l ỷ ệ ả ơ i sinh h c cao nh t theo sau là các g c th m ấ ọ ố
i có t phân gi nh , th m, g c th m phân t ố ẹ ơ ơ ử ; trong khi các h p ch t phân c c l ợ ự ạ ấ l ỷ ệ ả i
th p.ấ
Các lo i alkan ( lo i hydrocacbon m ch th ng ) th ẳ ạ ạ ạ ườ ng b phân h y b t đ u t ủ ắ ầ ừ ị
cacbon đ u. Quá trình oxy hóa này b t đ u b ng vi c s d ng oxy phân t t o ra ở ầ ệ ử ụ ắ ầ ằ ử ạ
u b c 1. K ti p là s t o ra aldehit và axit cacboxilic có s cacbon gi ng nh r ượ ế ế ự ạ ậ ố ố ư
22
chu i cacbon ban đ u. S phân gi i s ti p t c, t axit cacboxilic t o thành ự ầ ỗ ả ẽ ế ụ ừ ạ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
monocacboxilic axit có s cacbon ít h n s cacbon ban đ u là 2C và m t phân t ầ ố ố ơ ộ ử
CH3-ScoA, sau đó chuy n thành CO2.Các h p ch t phân nhánh s b oxy hóa thành ẽ ị ể ấ ợ
u b c 2. r ượ ậ
Quy trình oxy hóa c a n-ankan: α- và -hydroxylation đ ủ ѡ ựơ c xúc tác b i cùng n t b ở ộ ộ
các enzym.
3.3. Ph ươ ng pháp sinh h c x lý đ t ô nhi m ký sinh trùng ấ ọ ử ễ
Kí sinh trùng đ ượ ờ c truy n vào đ t qua tr ng giun sán, u trùng c a chúng,sau th i ủ ứ ề ấ ấ
gian bênh t ng đ i s tr thành tác nhân gây bênh cho con ng ủ ươ ố ẽ ở ườ ấ i. Nhìn chung, đ t
ch là môi tr ng trung gian đ ký sinh trùng có th hoàn t ỉ ườ ể ế ấ t chu kỳ c a mình và ủ
i. Đa s u trùng không th t n t i quá lâu trong môi tr truy n b nh sang ng ệ ề ườ ể ồ ạ ố ấ ườ ng
đ t mà không có v t ch cho nên biên pháp x lý đ t khi b ô nhi m u trùng c a ký ấ ễ ấ ủ ử ủ ấ ậ ị
sinh trùng t ng t ươ ự ệ nh x lý đ t ô nhi m do vi sinh v t. Ta có th áp d ng bi n ư ử ụ ể ễ ấ ậ
pháp kh trùng đ t b ng ph ng pháp sinh h c. ấ ằ ử ươ ọ
Kh trùng sinh h c d a trên vi c đ a ch t h u c vào đ t.Trong đi u ki n k khí ấ ữ ơ ọ ự ử ư ệ ề ệ ấ ỵ
các ch t h u c này s đ c lên men t o ra các ch t khí tiêu di t ký sinh trùng gây ấ ữ ơ ẽ ượ ạ ấ ệ
b nh.ệ
Nhi u trang tr i rau ch tr ng m t s lo i rau nh t đ nh nên v n đ luân canh là ộ ố ạ ấ ị ỉ ồ ề ề ấ ạ
không th .Các lo i rau này r t d b b nh truy n qua đ t nh tuy n tùng, n m ký ấ ễ ị ệ ư ề ể ế ấ ấ ạ
i pháp cho sinh và côn trùng làm gi m đáng k năng su t cây tr ng. Có m t s gi ể ộ ố ả ấ ả ồ
v n đ này nh dùng hóa ch t hay kh trùng h i n ấ ơ ướ ư ử ề ấ ệ ố c và phát tri n h th ng ể
Hydroponics. Kh trùng đ t b ng ph ấ ằ ử ươ ố ớ ng pháp sinh h c thì r t h u ích đ i v i ấ ữ ọ
nh ng trang tr i tr ng rau, ch c n đ t đ m đ th c hi n quá trình lên men.Nhi ấ ủ ấ ạ ồ ể ự ỉ ầ ữ ệ ệ t
t v i ph ng pháp này vì th nó đ c th c hi n ch y u vào mùa đ cao r t c n thi ộ ấ ầ ế ớ ươ ế ượ ủ ế ự ệ
hè.Kh trùng đ t b ng ph ng pháp sinh h c s tr ng đ c 40 t n/ha đ i v i c ấ ằ ử ươ ọ ẽ ồ ượ ố ớ ỏ ấ
ryegrass Ý ho c áp d ng cho m t s cây tr ng nh ng n i khác.Ngoài ra, có th ở ộ ố ụ ặ ồ ở ữ ơ ể
thay th c ryegrass b ng cúc v n th nh là m t tác nhân sinh h c ch ng l ọ ế ỏ ư ạ ằ ộ ọ ố ạ ệ i b nh
23
giun tròn.
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
Hình 12 : Hình nh v giun tròn ả ề
Hình 13: M t s lo i b nh do giun tròn gây ra ộ ố ạ ệ
C t c và x i đ t ớ ấ ở ộ ắ ỏ đ sâu 30 – 40 cm. N u s n xu t nhi u h n thì x i sâu h n.Sau ấ ế ả ề ơ ơ ớ
đó nén đ t l i và ph lên m t t m b t đ t o môi tr ng k khí.Sáu tu n sau, quá ấ ạ ạ ể ạ ộ ấ ủ ượ ầ ỵ
trình lên men đã hoàn thành. Qúa trình này s gi ẽ ế ệ t ch t n m và vi sinh v t gây b nh ế ấ ậ
trong đ t m c dù quá trình này còn l thu c vào b nh có m t trong đ t. ặ ấ ệ ệ ấ ặ ộ
Sau quá trình kh trùng này ng i ta s tr ng m t s lo i cây nh c i b p, c i bong ử ườ ộ ố ạ ư ả ắ ẽ ồ ả
ạ xanh, cây mù t c ho c Rhaphanus sativus.Nh ng cây tr ng s phóng thích ra m t lo i ữ ẽ ạ ặ ồ ộ
ế ch t đ c g i là “isothiocyanate” khi chúng ch t đi.Hóa ch t này có liên quan đ n ấ ộ ế ấ ọ
methansodium và gi t ch t m t s m m b nh trong đ t.M t cây tr ng khác cũng ế ộ ố ầ ế ệ ấ ồ ộ
thích h p đó là Sorghum (cây lúa miên).Lo i cây này s phóng thích cyanides.Các ẽ ạ ợ
24
nghiên c u đã ch ra r ng ph ng pháp kh trùng này s ngăn ch n đ ứ ằ ỉ ươ ặ ượ ự ễ c s ô nhi m ử ẽ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
c ki m soát: Vertillum b gi c a m t s tuy n trùng. Ngoài ra, n m còn đ ủ ộ ố ế ấ ượ ị ế ể ả t kho ng
90% so v i ph ng pháp kh trùng đ t b ng hóa ch t. ớ ươ ấ ằ ử ấ
a, Cây Mù T c b, Cây Rhaphanus sativus ạ
c, Cây Lúa Miên
25
Hình 14: a,b,c
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
K T LU N Ậ Ế
Ô nhi m đ t hi n nay là m t v n đ đang c n đ ộ ấ ễ ệ ề ầ ấ ượ ở c quan tâm sâu s c b i ắ
i và nh ng sinh v t khác. Ô nhi m đ t cùng nh ng tác h i to l n gây ra cho con ng ớ ữ ạ ườ ữ ễ ấ ậ
c ô nhi m n v i nh ng ô nhi m khác nh ô nhi m không khí, n ớ ữ ư ễ ễ ướ ễ ướ ầ c… Đang d n
ng s ng c a chúng ta.Các lo i ô nhi m này có quan h m t thi h y ho i môi tr ạ ủ ườ ệ ậ ủ ễ ạ ố ế t
v i nhau ô nhi m không khí t o m a axit. L ơ ư ễ ạ ượ ấ ng m a ch a axit này r i vào trong đ t ứ ư ơ
ng đ t, t ng t c th i khi xâm nh p vào đ t gây làm ô nhi m môi tr ễ ườ ấ ươ ự ô nhi m n ễ ướ ả ậ ấ
ô nhi m đ t và ng i ô nhi m đ t làm cho ô nhi m m ch n ễ ấ c l ượ ạ ễ ễ ạ ấ ướ ả c ng m và nh ầ
ng đ n môi tr ng xung quanh chúng… h ưở ế ườ
nông d c (thu c b o v Nguyên nhân ch y u đ u tiên c a ô nhi m đ t đ n t ầ ấ ế ừ ủ ế ủ ễ ượ ố ả ề
th c v t) và phân bón hóa h c, chúng tích lũy d n các ch t đ c h i (ch y u là các ự ậ ấ ộ ủ ế ầ ạ ọ
kim lo i n ng) vào trong đ t qua các mùa v . Th hai là các lo i ch t th i trong sinh ạ ặ ứ ụ ạ ấ ả ấ
ho t trong ho t đ ng s n xu t c a con ng i nh rác th i y t , ch t th i c a các ạ ộ ấ ủ ạ ả ườ ư ả ế ả ủ ấ
khu công nghi p…ch a qua s lý. Th ba, đ t cũng là m t y u t c a môi tr ộ ế ố ủ ử ư ứ ệ ấ ườ ng
cùng v i n c không khí, n ớ ướ ướ ữ c và vành đai sinh v t, nên nó cũng ti p nh n nh ng ế ậ ậ
m i lúc m i n i. Ngoài ra còn có m t s nguyên nhân nh do ch t ô nhi m khác t ễ ấ ừ ọ ọ ơ ộ ố ư
h u qu chi n tranh cũng làm m t ph n đ t b ô nhi m n ng n , vi c khai thác tài ậ ấ ị ế ệ ễ ề ầ ặ ả ộ
nguyên thiên cũng nh h ng không nh t i ô nhi m đ t, các vùng khai thác khoáng ả ưở ỏ ớ ễ ấ
ng t o thành m t khu v c khu ch tán, khi n cho hàm l ng nguyên t có s n th ả ườ ự ế ế ạ ộ ượ ố
h i trong đ t cao h n nh ng vùng xung quanh… ữ ạ ấ ơ
Các bi n pháp s lý ô nhi m đ t hi n nay còn nhi u h n ch do công ngh còn ử ề ệ ế ệ ễ ệ ạ ấ
ấ l c hâu, kinh phí h n ch . Vi c s d ng bi n pháp sinh h c vào s lý ô nhi m đ t ạ ệ ử ụ ử ế ễ ệ ạ ọ
c n s lý qua các bi n pháp s lý hóa h c và v t lý thì m i đ t hi u qu cao nh t.S ầ ử ớ ạ ấ ử ử ệ ệ ậ ả ọ
d ng bi n pháp v t lý và hóa h c th ậ ụ ệ ọ ườ ụ ng m t nhi u th i gian và ti n c a.Áp d ng ề ủ ề ấ ờ
bi n pháp sinh h c vào s lý ô nhi m đ t là h u hi u nh t khi đ t b ô nhi m. Ta ấ ấ ị ử ữ ễ ệ ễ ệ ấ ọ
ề th y r ng m t khi đ t b ô nhi m thì vi c s lý là vô cùng khó khăn và m t nhi u ệ ử ấ ằ ấ ị ễ ấ ộ
ấ th i gian, công s c, ti n c a. Do đó c n ph i có bi n pháp ngăn ch n ô nhi m đ t ề ủ ứ ễ ệ ặ ả ầ ờ
ngay t ban đ u, trong đó gi i pháp quan tr ng nh t là nâng cao ý th c c a con ng ừ ầ ả ứ ủ ấ ọ ườ i
ệ trong vi c th i các ch t đ c h i vào trong đ t, có các bi n pháp ch tài trong vi c ấ ộ ệ ế ệ ạ ấ ả
26
ng. b o v môi tr ả ệ ườ
“Bi n pháp sinh h c trong s lý ô nhi m đ t”
ử ọ ễ ệ ấ
Tài li u tham kh o ả : ệ
Giáo trình th nh ng h c (Tr n Văn Chính, Tr ng Đ i H c Nông Nghi p) ổ ưỡ ầ ọ ườ ạ ọ ệ
http://moitruong.quangtri.gov.vn/index.php?language=vi&nv=news&op=Cac-nguon-
gay-o-nhiem-dat/Cac-nguon-gay-o-nhiem-va-suy-thoai-dat-46
http://123doc.vn/document/186020-o-nhiem-moi-truong-dat-do-chat-thai-sinh-hoat.htm
http://doc.edu.vn/tai-lieu/tieu-luan-xu-ly-o-nhiem-kim-loai-nang-trong-dat-9399/
http://luanvan.co/luan-van/xu-ly-dat-do-o-nhiem-dau-886/
http://doc.edu.vn/tai-lieu/tieu-luan-bien-phap-cai-tao-o-nhiem-moi-truong-dat-11198/
http://doc.edu.vn/tai-lieu/de-tai-xu-ly-dat-do-o-nhiem-dau-9370/
http://phantichmoitruong.com/detail/ac-bien-phap-xu-ly-dat-o-nhiem-hoa-chat-bao-ve-
27
thuc-vat-tren-the-gioi-va-viet-nam.html
